Ιστορία - Πολιτισμός
Έφυγε ο Γιάννης Καλπατσινίδης, ένας από τους μεγαλύτερους Πόντιους τουλουμτζήδες
Εκτός από μουσικός υπήρξε κατασκευαστής και δάσκαλος αγγείου! Το 2019 η τελευταία δημόσια εμφάνισή του, όπου τιμήθηκε για την προσφορά του από τον «Φάρο Ποντίων».
Του Χρήστου Κωνσταντινίδη
Έφυγε σε ηλικία 87 ετών ένας από τους μεγαλύτερους Πόντιους οργανοπαίκτες του αγγείου. Ο λόγος για τον Γιάννη Καλπατσινίδη, η κηδεία του οποίου θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 6 Ιουνίου 2023 στο Κεφαλοχώρι Σερρών.
Την είδηση γνωστοποίησε η σελίδα στο Facebook: Καλπατσινιδης Γιάννης- Αγγειον – τουλουμ.
Αναλυτικό βιογραφικό του Καλπατσινίδη παρέχει ο Φάρος Ποντίων, σε ανάρτηση του Μαρτίου του 2019, στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 50 χρόνια του Συλλόγου, σε εκδήλωση που τιμήθηκε ο εκλιπών, ο Γιάννης Καλπατσινίδης, γεννήθηκε στο Φλαμούρι Λαγκαδά το 1936. Οι γονείς του Γεώργιος Καλπατσινίδης και Χάιδω(Χατου) Καλπατσινίδου-Παυλιδου ήταν Πόντιοι πρόσφυγες πρώτης γενιάς από το χωριό Κουστουλάντων της Γαλίαννας.
Η Γαλλίαινα είναι γνωστή για το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα. Το δε χωριό Κουστουλάντων είναι το τελευταίο χωριό πριν ανέβει κανείς στο Μοναστήρι, από όπου φαίνεται ο Περιστερεώτας.
Ο πατέρας του Γιάννη Καλπατσινίδη έχασε τον πατέρα του μικρός και ως ορφανός από πατέρα μεγάλωσε στον Άγιο Γεώργιο Περιστρεώτα (είχε και το όνομά Του άλλωστε) και στην Παναγία Σουμελά.
Πρόσφυγες στην Ελλάδα προσπαθούν να ορθοποδήσουν τα πρώτα χρόνια, κουβαλώντας μέσα τους ένα μεγάλο όπλο: την παράδοση, όπου και έβρισκαν παρηγοριά. Ο μικρός Γιάννες στο Φλαμούρι έζησε μόνο τα πρώτα έντεκα χρόνια της ζωής του γιατί δε φτάνει ο ξεριζωμός, έρχεται κι ένας εμφύλιος σπαραγμός που εκκενώνει το χωριό. Εγκαθίσταται στο Λαχανά για τα επόμενα πέντε χρόνια. Εκεί πρώτη φορά ξεκίνησε να μαθαίνει αγγείον-τουλούμ, σε ηλικία 13 ετών. Τον παρακίνησε η μητέρα του διότι υπήρχε οικογενειακή παράδοση. Ο πατέρας της, Ιωάννης Παυλίδης έπαιζε στον Πόντο αγγείον. Δάσκαλοι του Γιάννε ήταν ο θείος του Γεώργιος Βασιλειάδης και ο αδελφός του Νικόλαος Καλπατσινίδης.
Το 1952 φεύγουν και από τον Λαχανά και μετακομίζουν παραδιπλανό Παλιό Χωριό, όπως λεγόταν (Παλιό Κεφαλοχώρι). Εκεί εγκαθίστανται και πολλοί άλλοι Γαλλιανίτ΄, που ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Στο Κεφαλοχώρι (Başköy) γνωρίζει και παντρεύεται τη Μαρία Ιωαννίδου, κι αυτή με καταγωγή από Κουστουλάντων Γαλλίαινας και Τραπεζούντα. Αποκτούν δύο παιδιά το Γιώργο και το Χρήστο.
Και παράλληλα με την οικογενειακή ζωή στο Παλιό Κεφαλοχώρι ο Γιάννης Καλπατσινίδης παίζει ερασιτεχνικά τουλούμ ,σε μουχαπέτια και γάμους. «Είναι σκοποί αρχαίοι» όπως συνήθιζε να λέει. Σιγά σιγά μεταβαίνει και σε νυχτερινά κέντρα της Θεσσαλονίκης. Γύρω στο 1957 εμφανίζεται στο πατάρι μαζί με το Γώγο Πετρίδη και τον Χρύσανθο.
Το 1965 δημιουργήθηκε το σημερινό Κεφαλοχώρι όπου μετακομίζει μόνιμα, έως σήμερα. Έχοντας πλέον μόνιμη εστία και τα παιδιά μεγαλώνουν σιγά σιγά, ξεκινά και άλλες, σημαντικές συνεργασίες στη Θεσσαλονίκη. Εκείνη την εποχή γνωρίζει δυο από τους σημαντικότερους συνεργάτες του, το Στάθη Ευσταθιάδη και τον Χαράλαμπο Κιαγχίδη. Πλαισιώνει τις εμφανίσεις τους, τις εκδηλώσεις του Φάρου Ποντίων και της Ευξείνου Λέσχης και συμμετέχει ενεργά στις ραδιοφωνικές εκπομπές.
Η παράδοση του Πόντου όμως περνά δυναμικά σε όλο και περισσότερα κέντρα διασκέδασης. Και ενώ βρισκόμαστε σε μια νέο-ποντιακή εποχή, ο Καλπατσινίδης επιμένει να εμφανίζεται μ΄αυτό το πρωτόγονο όργανο, σε νυχτερινά κέντρα της Θεσσαλονίκης. Γυρίζει όλη τη Μακεδονία και γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ’70 μεταβαίνει και στην Αθήνα, με πρώτο σταθμό το Φάρο (γνωστό κέντρο διασκέδασης στο Περιστέρι), Στο ξεκίνημά του στην Αθήνα, η συνεργασία του με τον Κωστίκα Τσακαλίδη ήταν κομβική. Αργότερα εμφανίστηκε και στο Κορτσόπον και στην Τρυγόνα.
Σημαντικός σταθμός στη μουσική του πορεία ήταν και η συνεργασία του με τον αείμνηστο Γιώργο Αμαραντίδη, τον Σιμούλ΄, σε δίσκους, περιοδείες και νυχτερινές εμφανίεσις. Κάπου εκεί γνωρίστηκε και με τη Δώρα Στράτου και δούλεψε για πολλά χρόνια στο θέατρό της. Συνεργάστηκε επίσης με το Λάζο Τερζά, με το Γιάννη Μαρκόπουλο, το Νίκο Ξυλούρη, τη Λιζέτα Νικολάου, τον Παναγιώτη Ασλανίδη, το Μιχάλη Καλιοντζίδη, το Γιάννη Τσανάκαλη, το Γιάννη Κουρτίδη, τους Στάθη & Σοφία Νικολαΐδη, τον Κώστα Θεοδοσιάδη, τον Αλέξη Παρχαρίδη, το Δημήτρη Καρασαββίδη, το Γιώργο Ιωαννίδη, τη Σοφία Παπαδοπούλου, τους Γιάννη & Αβραάμ Γκόσιο, τον Πόλυ Εφραιμίδη και πολλούς άλλους.
Φυσικά, ταξίδεψε και στο εξωτερικό, σε Αμερική, Ινδία, Γερμανία, Κύπρο ΚΑΙ στην Αυστραλία με το Φάρο Ποντίων το 1997.
Η προτελευταία του δημόσια εμφάνιση, πριν την αυτή που τιμήθηκε το 2019 από τον Φάρο Ποντίων, ήταν στο Λαχανά, το 2015.
Ο Γιάννης Καλπατσινίδης ήταν εκτός από μουσικός και κατασκευαστής και δάσκαλος αγγείου.
Πάρτε μία γεύση από το παίξιμο του Καλπατσινίδη από το αρχείο του “ΦΑΡΟΥ ΠΟΝΤΙΩΝ” και της Μυροφόρας Ευσταθιάδου:
Ιστορία - Πολιτισμός
Πρόγραμμα εκμάθησης ελληνικών σε Αρμενίους μέσω Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης
Το Εργαστήριο Διδασκαλίας της Ελληνικής Γλώσσας ως δεύτερης/ξένης γλώσσας, του Τμήματος Γλώσσας, Φιλολογίας & Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, σε συνεργασία με την Έδρα Αρμενικής Γλώσσας & Πολιτισμού στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου συνεργασίας που υπεγράφη το 2024 μεταξύ του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, δια του πρύτανη καθηγητή Φώτη Μάρη και της Πρεσβείας της Δημοκρατίας της Αρμενίας στην Ελλάδα, δια του πρέσβη κ. Mkrtchyan, θα υλοποιήσει πρόγραμμα διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας σε Αρμένιους/ισσες που ζουν στην Ελλάδα ή στην Αρμενία.
Τα μαθήματα προσφέρονται δωρεάν και θα γίνονται διαδικτυακά. Οι ενδιαφερόμενοι/-ες καλούνται να υποβάλουν αίτηση συμμετοχής στα emails: greeklanguagelab@gmail.com & armenian.duth@gmail.com μέχρι την Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2024. Για πληροφορίες: Τηλ. 25310-39489, 39247, 39481 Email: greeklanguagelab@gmail.com & armenian.duth@gmail.com Μαρία Δημάση, καθηγήτρια διευθύντρια του ΕΔΙΕΛ και επιστημονική υπεύθυνη της Έδρας Αρμενικής Γλώσσας & Πολιτισμού.
Ιστορία - Πολιτισμός
Οι δύο Αλέξανδροι της Σκιάθου
Μωραϊτίδης και Παπαδιαμάντης, υπάρξεις με ριζιμιό, δέντρα αγλαόκαρπα, θρεμμένα κι όμορφα.
Ευχάριστη έκπληξη σε εκείνες τις λίγο πολύ επιπόλαιες αναγνώσεις μια μελέτη με μακρύ τίτλο «Το αναμορφωτικό κίνημα των Κολλυβάδων και οι δύο Αλέξανδροι της Σκιάθου».
Μωραϊτίδης και Παπαδιαμάντης, υπάρξεις με ριζιμιό, δέντρα αγλαόκαρπα, θρεμμένα κι όμορφα.
Γράφει ο Γιάννης Πεγειώτης
Πρωτοσυνάντησα τα πεζά γραφτά κείμενα του Γκιάλα έφηβος στη μεταπολεμική Λεμεσό. Γνώριζα τότε τον εγκόσμιο αναχωρητή των Αθηνών. Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Αναλύσεις να αναφορές, απόπειρες ερμηνείας και ορισμού. Ο πλούτος και η σοφία του κυρ-Αλέξανδρου. Ευχάριστη έκπληξη σε εκείνες τις λίγο πολύ επιπόλαιες αναγνώσεις μια μελέτη με μακρύ τίτλο «Το αναμορφωτικό κίνημα των Κολλυβάδων και οι δύο Αλέξανδροι της Σκιάθου». Ένας άλλος νησιώτης Αλέξανδρος ξαναζωγράφιζε την παλαιάν αλήθεια, υπομνημάτιζε σε κάποια ιστορικά περιθώρια του συλλογικού βίου καθοριστικά πλουμιά. Μωραϊτίδης και Παπαδιαμάντης, υπάρξεις με ριζιμιό, δέντρα αγλαόκαρπα, θρεμμένα κι όμορφα. Γης πλούσια και βροχή ολοκοσμητική, όμβρος ελπίδος. Κλάδοι και φυλλωσιές μιας αναγέννησης. Άλλοι την είπαν φιλακαλική. Οι πολλοί την ονομάτισαν για κίνημα.
Αντιφρόνηση και αντίρρηση στις όποιες απλουστεύσεις χωρίς πρώτερα συμπεράσματα, προαποφασισμένες καταλήξεις. Αν άκριτα και αστόχαστα γυρέψαν άλλοι στον κοσμοκαλόγηρο Παπαδιαμάντη «πίστην ουκ κατ΄επίγνωσιν». Αν έψαξαν για τυπολατρεία και για κάποιον περιθωριακόν κολλημένον «ως όστρακον» σε απλοϊκές δεισιδαιμονίες. Δεν τους συντρόφεψε η ιστορία και τα βήματα της. Επιστρέφοντας ο Γκιάλας κάπου στα 1750 αρχινά την περιγραφή του γνωστού κινήματος, το ορίζει και ακολουθεί όσα βήματα του συναντούν τη σκιά της οσίας χερσονήσου. Σκίαθος και κολλυβάδες Νήφων ιερομόναχος κοινοβιάρχης σε Μονήν Ιεράν του Ευαγγελισμού, Γρηγόριος «πράος και ήσυχος μοναχός, Φλαβιανός και Αλύπιος ηγούμενοι, Διονύσιος γέροντας και λόγιος και τέλος παπά-Αδαμάντιος, ο πατέρας του Παπαδιαμάντη.
«Είχα λοιπόν την περιέργεια να μάθω, τι ήταν πιο συγκεκριμένα, αυτά που ο Παπαδιαμάντης ¨είχε συνηθίσει από παιδικής ηλικίας». Κι επειδή δεν είμαι προικισμένος με την ικανότητα, όπως ίσως άλλοι, να λύνω τέτοια ζητήματα με μόνη τη φαντασία, κάθισα κι έψαξα όποια πηγή είχα στη διάθεση μου, ικανή να μου δώσει κάποιο στοιχείο διαφωτιστικό γι΄αυτό το ζήτημα, χωρίς φυσικά να εξαντλήται ως εδώ η σχετική βιβλιογραφία. Και τι μας έδωσαν οι πηγές αυτές, που τις αξιολογώτερες σημείωσα πιο πάνω; Αντί να βρούμε στις ρίζες της θρησκευτικότητος των δύο Αλεξάνδρων μια στενοκέφαλη και οπισθοδρομική παράδοση, βρήκαμε μπροστά μας ένα κίνημα θαυμαστό προοδευτικό με την καλύτερη και πλουσιώτερη ένδειξη της λέξεως – το ζωντανότερο χριστιανικό κίνημα που ευτύχησε νάχει η Ελλάδα απ΄τα μέσα του ΙΗ ως τα μέσα του ΙΘ αιώνα».
Μεριμνώ για να αποφύγω την είσοδο στις λεπτομέρειες. Ένα, ένα να μην πάρω τα πεζά του κείμενα. Αδύνατον όλα να τα παρέλθεις. Κάπου εκεί που γνώρισε η γραφίδα απογειώσεις κοντοστέκεις και θαυμάζεις το ερευνητικό χάρισμα του Αλέξανδρου Γκιάλα και τη μεγάλη του αγάπη για τον κυρ-Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, τον άγιο των Ελληνικών γραμμάτων και της χριστιανοσύνης.
Ιστορία - Πολιτισμός
Τί απέγιναν οι καμήλες στη Θράκη;
Πριν πολλές δεκαετίες, όταν η ξυλεία ήταν η μοναδική πηγή θέρμανσης, οι καμήλες που μετέφεραν φορτία δεν ήταν σπάνιο θέαμα στην ελληνική ύπαιθρο.
Οι περισσότερες καμήλες στην Ελλάδα βρίσκονταν στη Θράκη, και ο αριθμός τους αυξήθηκε μετά την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας το 1923. Στα ορεινά της Ροδόπης, οι καμήλες ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένες στις αγροτικές κοινότητες.
Οι πιο γνωστές ήταν αυτές του Βελιτίν Ντεβετζή, ενός καμηλιέρη που ζούσε στην Κομοτηνή. Οι καμήλες του μπορούσαν να φτάσουν ακόμα και στις πιο δυσπρόσιτες περιοχές της Ροδόπης για να μεταφέρουν ξύλα πίσω στην πόλη.
Κάθε καμήλα μπορούσε να διανύσει περίπου 22 με 25 χιλιόμετρα μεταφέροντας βαριά φορτία. Ο Ντεβετζής είχε δέκα καμήλες, με τις οποίες μετέφερε ξύλα από τα βουνά και τα πουλούσε στην περιοχή της Κομοτηνής, πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι.
Η οικογένεια του Βελιτίν Ντεβετζή ήταν από τις πιο γνωστές και πλούσιες της Κομοτηνής από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, χάρη στις καμήλες τους. Η λέξη ντεβετζής, σημαίνει καμηλιέρης στα τουρκικά. Η καμηλοτροφία παρέμεινε οικογενειακή παράδοση μέχρι το 1968, όταν ο Βελιτίν Ντεβετζής πέθανε και η τελευταία καμήλα της οικογένειας πουλήθηκε και σφαγιάστηκε για κατανάλωση κρέατος.
Ο γιος του, Μεχμέτ, μεγάλωσε με τις καμήλες και αργότερα έγινε κτηνίατρος, εμπνευσμένος από το επάγγελμα των προγόνων του. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι καμήλες μπορούν να επιβιώσουν οπουδήποτε, καθώς χρειάζονται ελάχιστο νερό και τρώνε από ξηρά κλαδιά έως αγριόχορτα και αγκάθια.
Με την ανάπτυξη των οδικών δικτύων στις ορεινές περιοχές της Ροδόπης, η ανάγκη για καμήλες μειώθηκε, καθώς τα φορτηγά ανέλαβαν τη μεταφορά ξύλων. Στη δεκαετία του 1960, η συντήρηση των καμήλων δεν ήταν πλέον πρακτική, αν και η σφαγή τους είχε απαγορευτεί. Ωστόσο, ο Ντεβετζής κατάφερε να εξασφαλίσει ειδική άδεια για τη μεταφορά των τελευταίων καμήλων της οικογένειας σε σφαγείο, όπου τελικά έγιναν λουκάνικα.
Εκτός από την Κομοτηνή, καμήλες υπήρχαν και στην Άμφισσα της Κεντρικής Ελλάδας από την εποχή της Οθωμανικής κυριαρχίας, όπου χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά γεωργικών προϊόντων. Όμως, και εκεί, οι καμήλες αντικαταστάθηκαν αρχικά από μουλάρια στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα και, αργότερα, από φορτηγά, με αποτέλεσμα οι καραβάνες καμήλων να εξαφανιστούν από το ελληνικό τοπίο.
Πηγή: Himara.gr
-
Γενικά θέματα3 εβδομάδες πριν
Τί είναι αυτά τα μυστηριώδη φωτεινά στίγμα στον ουρανό της Κύπρου;
-
Διεθνή3 εβδομάδες πριν
Ανατριχιαστικές εικόνες με τον νεκρό ηγέτη της Χαμάς (ΦΩΤΟ)
-
Αναλύσεις3 εβδομάδες πριν
Η Αθήνα παραδίδει τη Θράκη
-
Αθλητικά3 ημέρες πριν
Δεν πούλησε οπαδισμό! Δεν έπαιξε σε τουρκική ομάδα που θα τον απογείωνε οικονομικά – Αντώνης Φώτσης: Ο καλύτερος Έλληνας καλαθοσφαιριστής… ever
-
Video1 μήνα πριν
Ισραήλ: Αν χτυπήσει πυρηνικά, αρχίζει η καταστροφή
-
Άμυνα1 μήνα πριν
Έτοιμος σε 3 χρόνια ο ελληνικός Σιδερένιος Θόλος! Πόσο θα κοστίσει;
-
Άμυνα1 μήνα πριν
Έτοιμη η «πρώτη» Belharra
-
Πολιτική2 ημέρες πριν
Αρμενική Εθνική Επιτροπή Ελλάδος: Μόνον 12 Έλληνες ευρωβουλευτές υπέγραψαν την δήλωση αιτημάτων προς το Αζερμπαϊτζάν, εν όψει της COP29.