Γενικά θέματα
Bloomberg: Το Ισραήλ θα πληρώσει βαρύ τίμημα για τον Νετανιάχου
Του Marc Champion
Αμέσως αφότου η Χαμάς αιματοκύλησε το Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έδωσε στο εβραϊκό κράτος και στους ηγέτες του μερικές συμβουλές οι οποίες είχαν βγει από τη σκληρή πείρα της δικής του χώρας του: “μην κάνετε το λάθος που κάναμε εμείς μετά την επίθεση της Αλ Κάιντα στην Αμερική στις 11 Σεπτεμβρίου, περισσότερα από 20 χρόνια πριν”. Έχει φτάσει πια ο καιρός να επιβληθεί κόστος στην κυβέρνηση του Ισραήλ για την πλήρη αγνόηση αυτής της συμβουλής, καθώς εκείνη επιλέγει έναν μονοπάτι προς τη μόνιμη αστάθεια τόσο για το Ισραήλ, όσο και για την ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου κατέστησε σαφές στην Ουάσιγκτον την περασμένη εβδομάδα, αλλά και τις αμέσως επόμενες ημέρες, ότι πιστεύει πως έχει σταθερή εσωτερική υποστήριξη για τη συνέχιση του πολέμου στη Γάζα μέχρι τη “νίκη”, η οποία ορίζεται ως η πλήρης καταστροφή της Χαμάς. Εξίσου σαφές είναι πλέον ότι έχει μηδενική πρόθεση να ανοίξει έστω και μια χαραμάδα προς τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους και ότι θεωρεί την επ’ αόριστον στρατιωτική κατοχή της Γάζας και της Δυτικής Όχθης βιώσιμο δρόμο προς την ισραηλινή ασφάλεια.
“Στρατολόγος” της Χαμάς και “εμπρηστής” κρίσεων
Όχι μόνο ο Νετανιάχου κάνει λάθος από όλες τις απόψεις, αλλά οι πιθανές συνέπειες θα είναι τρομερές για τους Ισραηλινούς και για άλλους. Για τους άμαχους Παλαιστίνιους, η γραμμή Νετανιάχου είναι αυτονόητα καταστροφική. Η προοπτική για έναν γονέα στη Γάζα σήμερα είναι, εάν τα παιδιά του δεν σκοτωθούν στον πόλεμο, να ριζοσπαστικοποιηθούν και να στρατολογηθούν μαζικά από τη Χαμάς, κάτι που η τελευταία προηγουμένως μπορούσε μονάχα να ονειρεύεται. Οι συνέπειες για την ευρύτερη περιοχή είναι σχεδόν εξίσου άσχημες. Είναι σαφές ότι βρισκόμαστε στα πρόθυρα ενός ευρύτερου πολέμου σε ένα μέρος του κόσμου το οποίο είναι κρίσιμο για την παγκόσμια οικονομία – ιδίως για τη βιομηχανικά αναπτυγμένη Δύση – λόγω της σημασίας του για τον ενεργειακό εφοδιασμό και τις εμπορικές οδούς.
Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο ανταλλάσσουν ήδη πυρά με τους Χούθι της Υεμένης, παρά το γεγονός ότι έχουν ελάχιστες προοπτικές να σταματήσουν τις πυραυλικές επιθέσεις των τελευταίων στη διεθνή ναυτιλία μέσω της Ερυθράς Θάλασσας, η οποία αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 12% του παγκόσμιου εμπορίου, μέχρι να τελειώσουν οι μάχες στη Γάζα.
Το Σάββατο, πύραυλοι – πιθανότατα ισραηλινοί – έπληξαν το αρχηγείο του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν (IRGC) στη Δαμασκό. Σύμφωνα με το IRGC, πέντε άνθρωποι σκοτώθηκαν, συμπεριλαμβανομένου του επικεφαλής του κλάδου πληροφοριών του για τη Συρία και του υπαρχηγού του. Ιρανοί πληρεξούσιοι στο Ιράκ, εν τω μεταξύ, εκτόξευσαν ρουκέτες ενάντια σε στρατιωτική βάση των ΗΠΑ, τραυματίζοντας Αμερικανούς στρατιώτες. Ποτέ από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος στη Γάζα οι ΗΠΑ και το Ισραήλ δεν βρίσκονταν τόσο κοντά σε μια άμεση σύγκρουση με το Ιράν.
Την Παρασκευή, ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ Γιόαβ Γκάλαντ προειδοποίησε επίσης ότι ένας ολοκληρωτικός πόλεμος με τη Χεζμπολάχ, τη μεγαλύτερη πολιτοφυλακή πληρεξούσιων του Ιράν, μπορεί να μην είναι μακριά. Αναγνώρισε ότι θα υπάρχουν μάχες στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ με τον Λίβανο όσο θα υπάρχει πόλεμος στη Γάζα στον νότο. Όμως, σύμφωνα με ισραηλινά μέσα ενημέρωσης, είπε επίσης ότι “θα έρθει μια στιγμή που, εάν δεν καταλήξουμε σε μια διπλωματική συμφωνία με βάση την οποία η Χεζμπολάχ θα σέβεται το δικαίωμα των κατοίκων να ζουν εδώ με ασφάλεια, θα πρέπει να διασφαλίσουμε αυτήν την ασφάλεια με τη βία”. Δεν έχει άδικο. Αυτή είναι η λογική κάθε πολέμου που στερείται πολιτικού πλαισίου το οποίο να καθορίζει εφικτούς στόχους και επομένως να διαθέτει βάση αποκλιμάκωσης και εξόδου. Στην Ουάσιγκτον την περασμένη εβδομάδα, ο Νετανιάχου παραδέχθηκε δημόσια ότι τέτοιο πράγμα δεν υφίσταται.
Άλλο Νετανιάχου, άλλο Ισραήλ
Τι μπορεί να γίνει; Το πρώτο πράγμα είναι να διαχωριστούν τα πολιτικά συμφέροντα του Νετανιάχου και των ακροδεξιών κομμάτων του συνασπισμού του τα οποία τον κρατούν στην εξουσία από εκείνα του Ισραήλ. Δεν είναι το ίδιο πράγμα και οι ισχυρισμοί του ότι εκπροσωπεί τις απόψεις όλων των Ισραηλινών είναι ψευδείς. Η ισραηλινή είναι μια από τις πιο πολιτικά πολωμένες κοινωνίες στη γη και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι αν γίνονταν εκλογές αύριο, το κόμμα Λικούντ του Νετανιάχου θα αποδεκατιζόταν. Οι περισσότεροι Ισραηλινοί θεωρούν τον πρωθυπουργό τους υπεύθυνο για τις θανατηφόρα αποτυχημένες πρόνοιες ασφαλείας της 7ης Οκτωβρίου.
Είναι αλήθεια ότι λίγοι Ισραηλινοί ή Παλαιστίνιοι θέλουν να ακούσουν τη φράση “λύση δύο κρατών” αυτή τη στιγμή, καθώς η εμπιστοσύνη την οποία απαιτεί το συγκεκριμένο αποτέλεσμα έχει αποτεφρωθεί και από τις δύο πλευρές. Είναι αλήθεια, επίσης, ότι οποιαδήποτε πρόοδος στις συνομιλίες για ένα παλαιστινιακό κράτος θα παρεμποδιζόταν από τις ισραηλινές απαιτήσεις για αποστρατικοποίησή του, ακόμη και χωρίς τον Νετανιάχου στο τραπέζι.
Ωστόσο, υπάρχουν δύο ζωτικής σημασίας διακρίσεις τις οποίες πρέπει να κάνουμε εδώ – η πρώτη είναι ότι, το γεγονός πως οι περισσότεροι Ισραηλινούν δεν θέλουν να μιλούν αυτή τη στιγμή για συμβίωση δεν σημαίνει ότι όλοι οι Ισραηλινοί πιστεύουν ότι η τρέχουσα πολεμική στρατηγική είναι σωστή. Απλώς ακούστε τις οικογένειες των υπόλοιπων ομήρων και τους πολλούς υποστηρικτές τους, που διαδηλώνουν έξω από το σπίτι του Νετανιάχου ή τον στρατηγό Γκάντι Αϊζενκότ, πρώην αρχηγό του επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων του Ισραήλ και σήμερα υπουργό άνευ χαρτοφυλακίου στο πολεμικό υπουργικό συμβούλιο του Νετανιάχου, ο οποίος έχασε τον γιο του στις μάχες.
Αυτοί οι άνθρωποι θέλουν κατάπαυση του πυρός. Θεωρούν ότι είναι ο μόνος τρόπος για να επιστρέψουν οι όμηροι με ασφάλεια στα σπίτια τους. Δεν είναι ότι ο Νετανιάχου και άλλοι Ισραηλινοί δεν θέλουν να απελευθερωθούν οι όμηροι – φυσικά και το θέλουν. Το ερώτημα είναι σε τι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα. Ο Αϊζενκότ ήταν ιδιαίτερα ωμός, δηλώνοντας στην ισραηλινή εφημερίδα Haaretz την περασμένη εβδομάδα ότι, όχι μόνο το πολεμικό υπουργικό συμβούλιο εμπόδισε τον Νετανιάχου να εισβάλει στον Λίβανο μετά τις 7 Οκτωβρίου, αλλά και ότι είναι αδύνατο οι Ισραηλινοί να βγάλουν τους ομήρους ζωντανούς από τη Γάζα σύντομα, παρά μόνο με τη σύναψη συμφωνίας με τη Χαμάς, καθώς και ότι όποιος υποκρινόταν το αντίθετο θα “πουλούσε παραμύθια” στην κοινή γνώμη. Η εναλλακτική είναι πρώτα να απελευθερωθούν οι όμηροι κι έπειτα να βρεθεί ο τρόπος να ξεριζωθεί η Χαμάς.
Η δεύτερη ζωτική διάκριση είναι μεταξύ του τι υποστηρίζει ο πληθυσμός τώρα και του τι θα σκεφτεί αργότερα. Αυτός είναι ο λόγος που η δημοκρατία συνίσταται στην κυριαρχία μέσω της αντιπροσώπευσης και όχι μέσω δημοσκοπήσεων. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι σπουδαίοι πολιτικοί, γυναίκες και άνδρες, παίρνουν μερικές φορές αποφάσεις οι οποίες δεν αρέσουν στους ψηφοφόρους τους, γνωρίζοντας ότι εκείνοι θα καταλάβουν με τον καιρό ότι ήταν προς το συμφέρον τους. Αυτή η δυναμική βρισκόταν στο επίκεντρο της φιλικής συμβουλής την οποία έδωσε ο Μπάιντεν στο Ισραήλ καθώς το τελευταίο θρηνούσε για τη σοκαριστική σφαγή των πολιτών του από τη Χαμάς τις ημέρες μετά τις 7 Οκτωβρίου.
Το παράδειγμα του καταστροφικού πολέμου των ΗΠΑ στο Ιράκ
Το 2003, η κυβέρνηση των ΗΠΑ μπόρεσε να εισβάλει στο Ιράκ παρά τις συμβουλές ορισμένων στενών συμμάχων και πολυάριθμων περιφερειακών ειδικών, επειδή οι περισσότεροι Αμερικανοί θεωρούσαν επίσης ότι η εισβολή εκεί ήταν απαραίτητη για να διασφαλιστεί η ασφάλειά τους από περαιτέρω επιθέσεις τρομοκρατών, που υποτίθεται ότι προμηθεύονταν ιρακινά όπλα μαζικής καταστροφής. Αποδείχθηκε ότι τους είχαν πει ψέματα και έκαναν λάθος. Μέχρι το 2019, μάλλον και αρκετά νωρίτερα, οι έρευνες της κοινής γνώμης έδειχναν ότι οι περισσότεροι Αμερικανοί είχαν κατανοήσει ότι η εισβολή ήταν λάθος.
Οι προειδοποιήσεις σχετικά με την εισβολή στο Ιράκ από ηγέτες όπως ο πρόεδρος της Γαλλίας Ζακ Σιράκ, ο οποίος επικαλείτο λάθη τα οποία είχε κάνει η χώρα του στην Αλγερία, αποδείχθηκαν τόσο σοφές όσο και προφανείς. Ωστόσο, η Γαλλία, η Γερμανία και μια τότε ακόμα φιλική Ρωσία δεν μπόρεσαν να σταματήσουν τις ΗΠΑ, επειδή οι τελευταίες βρίσκονταν στο απόγειο της δύναμής τους και καμία χώρα δεν είχε τη δύναμη να τις αποτρέψει. Οι ΗΠΑ και ο υπόλοιπος κόσμος συνεχίζουν να ζουν με τις συνέπειες.
Το Ισραήλ, ωστόσο, δεν είναι ΗΠΑ, πόσο μάλλον οι ΗΠΑ του 2003. Βασίζεται στην Ουάσιγκτον για διπλωματική προστασία στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και για τεράστια ποσά στρατιωτικής βοήθειας – 3,8 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο το 2023, με ακόμη περισσότερα από την 7η Οκτωβρίου και εξής. Αυτή είναι η μόχλευση που πρέπει τώρα να χρησιμοποιήσουν οι ΗΠΑ.
Χωρίς φίλους
Κανείς δεν υπερασπίζεται πια το Ισραήλ για όσα κάνει στη Γάζα. Εδώ σίγουρα παίζουν ρόλο και η υποκρισία και ο αέναος αντισημιτισμός. Ωστόσο, ο πρωταρχικός λόγος που η ισραηλινή κυβέρνηση βρίσκεται όλο και πιο απομονωμένη σχετικά με τον πόλεμό της είναι ότι κάνει ένα στρατηγικό λάθος που θα ωφελήσει μονάχα τη Χαμάς, το Ιράν και ίσως τον ίδιο τον Νετανιάχου, με τεράστιο κόστος για όλους τους υπόλοιπους, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ.
Η μεγάλη ειρωνεία εδώ είναι ότι αυτός ο πόλεμος ξεκίνησε από τη Χαμάς ακριβώς επειδή το περιβάλλον γύρω από το Ισραήλ είχε γίνει τόσο φιλικό για τη χώρα. Οι αραβικές χώρες, κυρίως η Σαουδική Αραβία, είχαν παραταχθεί για εξομάλυνση σχέσεων με τον Τελ Αβίβ, επιβάλλοντας ως τίμημα τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των Παλαιστινίων. Εξακολουθούν να είναι πρόθυμες να ομαλοποιήσουν τις σχέσεις τους με το εβραϊκό κράτος και δεν είναι πολύ αργά για να νικηθεί το σχέδιο της Χαμάς. Όμως, όπως είπε ο πρεσβευτής των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στον ΟΗΕ το Σάββατο στο Bloomberg News, οι ΗΠΑ πρέπει να κατανοήσουν ότι η περιφερειακή σταθερότητα δεν θα επιβιώσει για πολύ ακόμη εάν υπάρξει πολεμική συνέχεια στη Γάζα.
Τόσο η κυβέρνηση Μπάιντεν όσο και οι ίδιοι οι Ισραηλινοί πρέπει να διακρίνουν τα συμφέροντα των χωρών τους από εκείνα του Νετανιάχου και των ακροδεξιών υποστηρικτών του. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ δίνει μάχη ενάντια σε κατηγορίες για διαφθορά ενώπιον της ισραηλινής Δικαιοσύνης και θα αντιμετωπίσει τον πέλεκυ του πολιτικού απολογισμού για τις αποτυχίες ασφαλείας της 7ης Οκτωβρίου μόλις τελειώσει ο πόλεμος στη Γάζα.
Κάτω από την κάλυψη της εκτυφλωτικής οργής της χώρας και της βαθιάς λαχτάρας για μακρόπνοη ασφάλεια, ο Νετανιάχου παλεύει για να εξασφαλίσει τη δική του πολιτική επιβίωση και το σκοτεινό ισραηλινό μέλλον το οποίο απαιτούν οι εξτρεμιστές σύμμαχοί του. Αυτοί μπορεί να είναι οι σημερινοί ηγέτες του ισραηλινού έθνους, ωστόσο δεν είναι φίλοι με κανέναν άλλον πλην του εαυτού τους.
Απόδοση – Επιμέλεια – Επιλογή Κειμένων (2019-2024): Γ.Δ. Παυλόπουλος
Πηγή: Bloomberg
Γενικά θέματα
Από ποιούς ζήτησε βοήθεια ο Τραμπ;
Ελληνόφωνο δελτίο ειδήσεων με την υποστήριξη της Δημόσιας Ραδιοφωνίας της Αρμενίας
Η φωνή της Αρμενίας – Παρουσιάζει η Λιάνα Μανουκιάν
Ελληνόφωνο δελτίο ειδήσεων με την υποστήριξη της Δημόσιας Ραδιοφωνίας της Αρμενίας
Ενημέρωση στις 4 Νοεμβρίου 2024
Γενικά θέματα
Οι αμερικανικές εκλογές και το μέλλον μας
Μετά τις εκλογές θα αρχίσουμε να βλέπουμε τα αποτελέσματα σε έναν κόσμο που αλλάζει δραματικά.
Για την Ελλάδα η αμερικανική έκλειψη θα αφήσει σοβαρά κενά ασφαλείας.
Μετά τις εκλογές θα αρχίσουμε να βλέπουμε τα αποτελέσματα σε έναν κόσμο που αλλάζει δραματικά.
Γράφει ο Παντελής Σαββίδης
Από όλα όσα διάβασα για τις αμερικανικές εκλογές, εκείνο που με εντυπωσίασε ήταν η απάντηση που έδωσε ο Ντόναλντ Τραμπ σε έναν Ιρανοαμερικανό δημοσιογράφο όταν τον ρώτησε αν οι ΗΠΑ θα βοηθήσουν στην πτώση του σημερινού ιρανικού καθεστώτος σε περίπτωση που εκείνος εκλεγεί.
Η απάντηση ήταν: «δεν θα εμπλακούμε τόσο βαθιά, εδώ δεν μπορούμε να κυβερνήσουμε τη χώρα μας».
Αυτό που διαισθανόμαστε, ότι η διαχείριση της υπερδύναμης έχει ξεφύγει από τα χέρια των πολιτικών και πλέον έχει αφεθεί στον αυτόματο πιλότο, ο Τραμπ το επιβεβαίωσε.
Υπάρχει πρόβλημα εσωτερικής διακυβέρνησης των ΗΠΑ και διατήρησης της παγκόσμιας ηγεμονίας.
Στο εσωτερικό πεδίο οι δύο υποψήφιοι έχουν πολύ διαφορετικούς προσανατολισμούς. Η πολιτική του Τραμπ διακρίνεται από έντονη εσωστρέφεια, αλλά και η Χάρις θα κρατήσει, απλώς, τα προσχήματα. Δεν θα εγκαταλείψει τον παγκόσμιο ηγετικό ρόλο των ΗΠΑ, αλλά ορισμένες διαστάσεις και της δικής της πολιτικής δεν θα έχουν την εικόνα που γνωρίζαμε. Και σε ό,τι μας αφορά περισσότερο άμεσα, η σχέση Ουάσινγκτον-Βρυξελλών δεν θα είναι όπως παραδοσιακά την γνωρίζαμε.
Οι Αμερικανοί με κάθε τρόπο εξωθούν την Ευρώπη να αντιληφθεί πως τα πράγματα έχουν αλλάξει και η γηραιά ήπειρος θα πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα αλλά οι ευρωπαϊκές χώρες δεν θέλουν να αποκλίνουν από την αγκαλιά των ΗΠΑ. Νιώθουν ασφαλείς ως προς την άμυνα που τους προσφέρει η Ουάσινγκτον, αλλά οι Αμερικανοί έχουν άλλες προτεραιότητες. Βλέπουν την Ευρώπη ως τουριστικό προορισμό και ως χώρο ανάπτυξης οικονομικών σχέσεων και τίποτε άλλο. Ο παλιός έρωτας τελείωσε.
Οι Γερμανοί δεν θέλουν να το πιστέψουν, οι Γάλλοι είναι περισσότερο ευέλικτοι και αρχίζουν να μιλούν για αυτονομία της Ευρώπης στην άμυνα, την τεχνολογία, την αναζήτηση κρίσιμων υλικών και άλλα παρόμοια.
Κι αυτό ανεξαρτήτως αν εκλεγεί ο Τραμπ ή η Χάρις. Η διαφορά έγκειται στο θόρυβο με τον οποίο θα φανεί η αλλαγή πολιτικής.
Θα αναγκαστεί, έτσι, η Ευρώπη να αναπτύξει δική της πολιτική; Τι θα κάνει η γερμανική ατμομηχανή της ή η γαλλική παραγωγή ιδεών και προσανατολισμού;
Σε μια εποχή όπου η διεθνής κοινή γνώμη εξοικειώνεται καθημερινά με τη χρήση πυρηνικών όπλων, μια Ευρώπη που αρνείται ακόμη και να δημιουργήσει δικό της στρατό, σε ποια πυρηνική ομπρέλα θα βασιστεί; Θα δεχθεί η Γαλλία να την καλύψει με τη δική της;
Απαντήσεις της Ευρώπης στα ερωτήματα αυτά, απλώς δεν υπάρχουν. Προς το παρόν στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θα σκέφτονται ποια Ρωσία θα αναδυθεί από τον πόλεμο, πόσο ισχυρή θα είναι η σχέση της με την Κίνα και πόσο απειλητική για την Ευρώπη. Ακόμη, πώς θα αντιμετωπίσουν νέα μεταναστευτικά κύματα από τον Λίβανο και τη Μέση Ανατολή με τις συνεχιζόμενες διαμάχες και την καταστρεπτική, εγκληματική πολιτική του Ισραήλ. Όταν δεν έχεις το γεωπολιτικό βάρος να επέμβεις στις εξελίξεις που θα σε επηρεάσουν, απλώς παρακολουθείς και υφίστασαι τις συνέπειες.
Η Γερμανία είχε την εντύπωση ότι πάντα θα της παρείχετο η δυνατότητα να αγοράζει φθηνό φυσικό αέριο από τη Ρωσία, θα απολάμβανε την ασφάλεια που της παρείχαν οι Αμερικανοί μέσω του ΝΑΤΟ και θα ωφελούνταν από την εσωτερική ευρωπαϊκή αγορά και το άνοιγμα στην Κίνα. Ο αμερικανικός παράγων, όμως, που τα επηρεάζει όλα αυτά, αλλάζει πολιτική. Και η Ευρώπη αδυνατεί να προσαρμοστεί διότι δεν έχει ηγεσία και διότι οικοδομήθηκε με βάση το γερμανικό συμφέρον που ήθελε διεύρυνση και όχι εμβάθυνση.
Η Ευρώπη είναι ένα παλάτι στην άμμο μετά τις αλλεπάλληλες διευρύνσεις.
Και θα γίνει ακόμη πιο χαλαρή με τις νέες εισόδους των χωρών που άρχισαν ενταξιακό διάλογο. Γνωρίζει η Ευρώπη που θέλει να πάει; Μάλλον όχι. Της λείπει η ηγεσία. Με υπαλλήλους στην νοοτροπία δεν οικοδομείς νέες ομοσπονδιακές δομές με παγκόσμιο βάρος.
Αλλά και για την Ελλάδα η αμερικανική έκλειψη θα αφήσει σοβαρά κενά ασφαλείας. Η χώρα –ορθώς– έχει Δυτικό προσανατολισμό, αλλά η Δύση θα στερηθεί ηγεσίας, αν εκδηλωθεί έντονος ο αμερικανικός απομονωτισμός. Ποιος θα καλύψει την αμερικανική ηγεσία; Η λογική απάντηση είναι η Ευρώπη, αλλά αυτήν τη στιγμή η Ευρώπη υπάρχει μόνο σε ήπιες μορφές ισχύος. Στην οικονομία, την επιστήμη, την τεχνολογία. Και η ήπια ισχύς είναι ισχύς αλλά δεν επηρεάζει τις εξελίξεις σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε αναβρασμό και μετέρχεται μεθόδους σκληρής βίας, όπως βλέπουμε στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή. Η Ευρώπη ουσιαστικά είναι απούσα και από τα δύο πεδία, και υφίσταται μόνο ως παράμετρος της αμερικανικής παρουσίας.
Ένα άλλο ζήτημα που αναδύεται και θα απαιτήσει απαντήσεις είναι οι παγκόσμιες προκλήσεις, όπως περιγράφηκαν σε μελέτη της RAND Corporation.
Επιγραμματικά, οι προκλήσεις αυτές που οδηγούν στην αλλαγή του ανθρωπολογικού είδους –ή ακόμη και στην εξαφάνιση του ανθρώπου– είναι οι επιπτώσεις της άκριτης χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης, οι πιθανές συγκρούσεις με αστεροειδείς και κομήτες, η ξαφνική αλλαγή του κλίματος, ο πυρηνικός πόλεμος, οι σοβαρές επιπτώσεις από τα υπερηφαίστεια κ.ά.
Για τον καθημερινό άνθρωπο αυτά φαίνονται επιστημονική φαντασία, αλλά δεν είναι. Αποτελούν πραγματικές απειλές των επόμενων δεκαετιών και θα πρέπει να απαντηθούν τα ερωτήματα για την αντιμετώπισή τους.
Στα στενά ελληνοτουρκικά, η πολιτική της κυβέρνησης –και από ό,τι φαίνεται, ολόκληρου του πολιτικού συστήματος– είναι μια συμφωνία με την Τουρκία με τους όρους τής απέναντι πλευράς, που με τις γνωστές ελληνικές πολιτικές αλχημείες θα περάσουν ως βαθυστόχαστη αθηναϊκή πολιτική.
Χωρίς ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική και με τη σταδιακή έκλειψη της αμερικανικής παρουσίας από την περιοχή, που κρατούσε κάποιες ισορροπίες, η Αθήνα αισθάνεται ότι πρέπει να συνδιαλλαγεί με την Άγκυρα με το μικρότερο δυνατό κόστος. Μόνο που αυτή η προσέγγιση είναι ξένη για την τουρκική νοοτροπία. Έτσι και αρχίσουν οι υποχωρήσεις, σταματημός δεν θα υπάρξει.
Η ελληνική προσπάθεια διαμόρφωσης πειστικής αποτροπής δεν απέδωσε, έως σήμερα, όσα θα ήθελε η Αθήνα, αλλά με διακηρύξεις του είδους «δεν πρόκειται να προσφύγουμε με τίποτε σε πόλεμο με την Τουρκία» αποδυναμώνεται εξαρχής η αποτροπή.
Η εμφανής αδυναμία της Ελλάδας να μην μπορεί να ακολουθήσει μια κούρσα εξοπλισμών μπορεί να αναζητήσει την εναλλακτική της στην ανάπτυξη σε ανώτατο βαθμό του ψηφιακού πολέμου. Χωρίς να εγκαταλειφθούν οι παραδοσιακές δυνάμεις, η νέα αντίληψη αντιμετώπισης της Τουρκίας θα μπορούσε να εστιαστεί στο ψηφιακό πεδίο σαν να παίζεται παιχνίδι στο διαδίκτυο.
Δημοσιεύματα, εξάλλου, έμπειρων στρατιωτικών όπως ο υποναύαρχος ε.α. Δημήτρης Τσαϊλάς δίνουν τις κατευθύνσεις για την αξιοποίηση ελληνικών πλεονεκτημάτων, όπως τα νησιά, που μέχρι τώρα παραμένουν αναξιοποίητα. Υπάρχουν επιλογές, αρκεί να αποφασίσει το πολιτικό σύστημα να αλλάξει γραμμή προσέγγισης προς την Τουρκία.
Οι θέσεις των δύο Αμερικανών υποψηφίων σε όλα τα θέματα που θίχτηκαν παραπάνω είναι αρκετά διαφορετικές. Μέχρι απολύτως αντίθετες.
Ο Τραμπ θέλει να διώξει τους μετανάστες, να βάλει δασμούς, να μειώσει τους φόρους, να ρίξει τις τιμές, αλλά από τις επιθυμίες του αυτές προκύπτουν αντιτιθέμενα αποτελέσματα. Επιμένει στην παραδοσιακή αντιμετώπιση σύνθετων, σύγχρονων προβλημάτων.
Η Χάρις εστιάζει στην ελευθερία, κι εδώ είναι που έχει ξεπεράσει την κόκκινη γραμμή των Αμερικανών συντηρητικών στο θέμα του φύλου και των συμπαρομαρτούντων του.
Παίζεται κι ένα ακόμη παιχνίδι στις αμερικανικές εκλογές. Ποιος θα τεθεί επικεφαλής της αμερικανικής κοινωνικής ιεραρχίας; Ο λευκός ή ο μαύρος θα είναι η πλειοψηφία που θα καθορίσει τις επιλογές.
Μετά τις εκλογές θα αρχίσουμε να βλέπουμε τα αποτελέσματα σε έναν κόσμο που αλλάζει δραματικά.
Γενικά θέματα
Θα ανέβει η Ελλάδα στο πυρηνικό βαγόνι;
Μετά τις δηλώσεις του πρωθυπουργού ότι δεν θα καταφέρουμε να πιάσουμε τον στόχο των μηδενικών ρύπων δίχως την πυρηνική ενέργεια, η «Κ» αναζήτησε τη γνώμη επιστημόνων, θεσμικών παραγόντων, επικοινώνησε με την ΙΑΕΑ και παρακολούθησε ημερίδα στο κέντρο της Αθήνας, σε μια συζήτηση που ήταν μέχρι πρότινος… αδιανόητη
Οταν ο Μαρκ Νέλσον, επικεφαλής του Radiant Energy Fund που εδρεύει στις ΗΠΑ, ανακοίνωσε στο X ότι ταξιδεύει στην Ελλάδα για να παρακολουθήσει ένα workshop της Athlos Energy, της ελληνικής startup που βάζει στο τραπέζι την προοπτική της πυρηνικής ενέργειας στη χώρα μας, το πολυπληθές κοινό του δεν το άφησε να πέσει κάτω. Εξάλλου, έγραψε ότι «η Ελλάδα δεν έχει πυρηνικό πρόγραμμα… ακόμη». Ο ίδιος είναι full time υποστηρικτής της πυρηνικής ενέργειας, ο οποίος έχει δηλώσει ότι δουλεύει για τα πυρηνικά όπως… ένας αντιδραστήρας – 24 ώρες τη μέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα.
Αυτό το «ακόμη» είναι κάτι που, έτσι κι αλλιώς, τροφοδοτεί έτι περαιτέρω τη συζήτηση περί της απόκτησης πυρηνικής ενέργειας από τη χώρα μας. Η αρχή είχε γίνει από ομιλία του Ελληνα πρωθυπουργού στο Economist Government Roundtable, όπου είχε δηλώσει ότι δεν θα καταφέρουμε να πιάσουμε τον στόχο των μηδενικών ρύπων δίχως την πυρηνική ενέργεια.
Το χαμένο τρένο, οι SMRs και οι αντιδραστήρες «τσέπης»
Η κουβέντα, ασφαλώς, δεν περιστρέφεται γύρω από την ανάπτυξη μεγάλων πυρηνικών αντιδραστήρων, το τρένο των οποίων έχουμε χάσει. Μάλιστα, την ιστορία του… χαμένου δρομολογίου έχει τεκμηριώσει, με πάσα αρχειακή λεπτομέρεια, στο βιβλίο του «Ατομική εποχή» ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Αχιλλέας Χεκίμογλου, τον οποίο και συμβουλευθήκαμε.
Οι ανάγκες της Ελλάδας και το κόστος – Σενάριο
Η χώρα μας, σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς του Δημήτρη Μητράκου, θα χρειαζόταν περί τους 4 ή 5 SMRs, για να καλύψει το 5-10% του ενεργειακού της μείγματος, με δεδομένο ότι το 90% θα προέρχεται από ΑΠΕ.
Οι υπολογισμοί των ειδικών της αγοράς εκτιμούν ότι η εγκατάσταση –και μόνον αυτή– ενός SMR κοστίζει έως και 3 δισ. δολ. ανά μονάδα, με τους μικροαντιδραστήρες, τους «τσέπης» δηλαδή, να ξεκινούν από τα 50 εκατ. δολ.
Σε όλα αυτά δεν περιλαμβάνονται οι δεκάδες μελέτες, οι αδειοδοτήσεις, οι πιθανές απαλλοτριώσεις, οι γεωτρήσεις και άλλα κατασκευαστικά έργα και, βεβαίως, το προσωπικό σε κάθε στάδιο της ανάπτυξης ενός SMR.
Αλλωστε, όπως μας είπε ο Δημήτρης Μητράκος, αναπληρωτής καθηγητής Πυρηνικής Τεχνολογίας στο ΕΜΠ, πλέον δεν συμφέρει –κυρίως για οικονομικούς λόγους– η κατασκευή μεγάλης, συμβατικής πυρηνικής μονάδας, η οποία θα κοστίσει, εκτός από χρόνο, και πολλά δισ. ευρώ για να υλοποιηθεί.
Η πυρηνική τεχνολογία έχει προχωρήσει αρκετά και έχουν καλυφθεί τα ζητήματα ασφαλείας που ανησυχούσαν κυβερνήσεις και επιστήμονες και εξακολουθούν να προκαλούν αρνητικές αντιδράσεις από την κοινή γνώμη λόγω ιστορικού (Τσερνόμπιλ, Φουκουσίμα κ.λπ.). Πλέον, η πολιτική, οικονομική και επιστημονική κουβέντα έχει στραφεί στους SMRs (Small Modular Reactors), δηλαδή τους μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες, και τους μικροαντιδραστήρες ή αντιδραστήρες «τσέπης».
Η Ελλάδα, αυτή τη στιγμή, δεν εντάσσει στο εθνικό σχέδιό της περί ενεργειακού την πυρηνική ενέργεια. Αν, ωστόσο, φτάναμε σε αυτό το σημείο, θα μιλούσαμε, θεωρώ, αποκλειστικά για την περίπτωση των SMRs. – Δημήτρης Μητράκος
«Η Ελλάδα, αυτή τη στιγμή, δεν εντάσσει στο εθνικό σχέδιό της περί ενεργειακού την πυρηνική ενέργεια. Αν, ωστόσο, φτάναμε σε αυτό το σημείο, θα μιλούσαμε, θεωρώ, αποκλειστικά για την περίπτωση των SMRs», λέει στην «Κ» ο Δημήτρης Μητράκος, ο οποίος μας ανέλυσε και τις διαφορές των τριών τύπων.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Νίκος Τσάφος, ειδικός σύμβουλος του πρωθυπουργού σε ζητήματα ενέργειας, που μίλησε στο εν λόγω workshop την περασμένη Δευτέρα, ήταν περισσότερο διστακτικός, βασιζόμενος στα στοιχεία που δείχνουν, όπως είπε, ότι τα χρονοδιαγράμματα και οι προϋπολογισμοί των πυρηνικών προγραμμάτων με SMRs απέχουν παρασάγγας από τους αρχικούς σχεδιασμούς.
Ετσι, σύμφωνα με τον ίδιο, ακριβώς επειδή «δεν έχουν καταγραφεί μέχρι ώρας success stories διεθνώς», θα πρέπει να περιμένουμε τις εφαρμογές από τις χώρες που προτίθενται να χρησιμοποιήσουν τα πυρηνικά στο ενεργειακό τους μείγμα. «Η κυβέρνηση έχει ανοικτές τις κεραίες της, αλλά καθοδηγείται από τα πραγματικά δεδομένα», ήταν μία αποστροφή της παρέμβασης του Νίκου Τσάφου. Μάλιστα, όπως είπε, η Ελλάδα έχει σημειώσει αξιοσημείωτη επιτυχία στη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Η κυβέρνηση έχει ανοικτές τις κεραίες της, αλλά καθοδηγείται από τα πραγματικά δεδομένα. – Νίκος Τσάφος
Πηγές του Μεγάρου Μαξίμου, πάντως, σχολιάζουν στην «Κ» ότι η συζήτηση περί των πυρηνικών έχει, αφενός, μεγάλο δρόμο να διανύσει και, αφετέρου, οφείλει να παρακολουθεί τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο ώστε να λάβει πρωτοβουλίες επί του θέματος. «Δεν είναι πολιτική συγκράτηση ή επιστημονική απαισιοδοξία. Είναι η έλλειψη δεδομένων πραγματικής εφαρμογής που μας λείπει προσώρας, προκειμένου να είμαστε σίγουροι περί τίνος κουβεντιάζουμε».
Η Κομισιόν ανοίγει τον δρόμο
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από πλευράς της, έχει ήδη ανοίξει, και μάλιστα εντατικά, την κουβέντα περί προσθήκης της πυρηνικής ενέργειας στο ενεργειακό της μείγμα, ενώ και η ΙΑΕΑ (η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας) έχει βάλει μπρος την προώθηση των SMRs. Τι θα γίνει, όμως, στην Ελλάδα; Υπάρχουν, άραγε, προοπτικές να αποκτήσουμε πυρηνική ενέργεια –που, σύμφωνα με εισήγηση της Ακαδημίας Αθηνών, αποτελεί την «καθαρότερη» ενέργεια– ή έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας;
Το «ναι» της αγοράς, το «όχι» της κοινής γνώμης και η κρίσιμη επιστημονική μάζα
Η ενεργειακή αγορά φαίνεται απολύτως πεπεισμένη ότι οφείλει να εκκινήσει… χθες η ανάπτυξη μικρών πυρηνικών μονάδων στη χώρα μας. Εξάλλου, και από γεωπολιτικής άποψης, είμαστε σε πυρηνική γειτονιά: Τουρκία, Αίγυπτος, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ιταλία. Από την άλλη, θεσμικοί παράγοντες και πανεπιστημιακοί, καθείς από το δικό του μετερίζι, θεωρούν ότι απέχουμε από κάτι τέτοιο.
Αυτό που, έτσι κι αλλιώς, είναι σίγουρο είναι ότι η κοινή γνώμη στην Ελλάδα είναι, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, φανερά συγκρατημένη έναντι των πυρηνικών, λόγω κεκτημένης ταχύτητας από το φορτίο μνήμης των πυρηνικών, ενώ άλλες έρευνες δείχνουν και διάσταση επιστημονικών απόψεων με εκείνες των πολιτών, αλλά και της αγοράς. Από την άλλη, όπως έχουν πει ο καθηγητής Πυρηνικής Τεχνολογίας του ΕΜΠ Μάριος Αναγνωστάκης και ο Δημήτρης Μητράκος, από ακαδημαϊκής άποψης δεν είμαστε έτοιμοι για εκπαίδευση πυρηνικών τεχνολόγων.
Εντούτοις, όπως επισημαίνει ο Δημήτρης Μητράκος, «δεν χρειάζεται να έχεις κρίσιμη μάζα για να ξεκινήσεις κάτι τέτοιο. Ούτε η Τουρκία ούτε η Πολωνία είχαν το απαραίτητο προσωπικό. Η εκπαίδευση θα έρθει ως μέρος του συνολικού προγραμματισμού· για παράδειγμα, η ρυθμιστική αρχή, η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, θα χρειάζεται προσωπικό που θα εκπαιδευτεί».
Δεν χρειάζεται να έχεις κρίσιμη μάζα για να ξεκινήσεις κάτι τέτοιο. Ούτε η Τουρκία ούτε η Πολωνία είχαν το απαραίτητο προσωπικό. Η εκπαίδευση θα έρθει ως μέρος του συνολικού προγραμματισμού· για παράδειγμα, η ρυθμιστική αρχή, η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, θα χρειάζεται προσωπικό που θα εκπαιδευτεί – Δημήτρης Μητράκος
Παράλληλα, σύμφωνα με τον Χρήστο Χουσιάδα, πρόεδρο της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, μας λείπει η πυρηνική νομοθεσία, για την οποία, σε κάθε περίπτωση, απαιτείται χρόνος και διακομματική συναίνεση. «Αν προχωρήσουμε σε αυτό το ζήτημα, η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας είναι έτοιμη να αναλάβει όσα της αναλογούν για τον έλεγχο της λειτουργίας και της ασφάλειάς τους», όπως είπε ο ίδιος στην «Κ».
Η περί ης ο λόγος συναίνεση είναι και αυτό που τονίστηκε στο workshop της Athlos Energy από πολλούς ομιλητές. Η πολιτική σταθερότητα, όπως ακούστηκε πολλές φορές στην ημερίδα, είναι ένας από τους πυλώνες της ανάπτυξης μονάδων πυρηνικής ενέργειας σε κάθε χώρα. Παραδείγματα επ’ αυτού είναι η Εσθονία, η Σουηδία και η Φινλανδία. Μάλιστα, ο Κάλεβ Κάλεμετς, Εσθονός πολιτικός και CEO της Fermi Energia, ανέλυσε διά μακρών τα βήματα ώστε να επιτευχθεί η πολιτική συναίνεση στη χώρα του.
Αν προχωρήσουμε σε αυτό το ζήτημα, η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας είναι έτοιμη να αναλάβει όσα της αναλογούν για τον έλεγχο της λειτουργίας και της ασφάλειάς τους. – Χρήστος Χουσιάδας
Αυτό επισημάνθηκε με κάθε τρόπο και από τη Φάνι Τόνος Πανιάγκουα, από την ΙΑΕΑ, που παρενέβη στη συνάντηση της περασμένης Δευτέρας. Μάλιστα, κατά την παρουσίασή της, τονίστηκε πλείστες όσες φορές –άμεσα και έμμεσα– η εθνική συναίνεση για να πειστεί η υπηρεσία της, ώστε να ξεκινήσει το συμβουλευτικό και επικυρωτικό της έργο για την απόκτηση μονάδων από χώρες που δεν έχουν επιβιβαστεί ποτέ στο πυρηνικό βαγόνι, όπως η Ελλάδα. «Πρόκειται για μακροχρόνια δέσμευση και απαιτεί σοβαρή δουλειά».
Οι προϋποθέσεις της ΙΑΕΑ
Σε επικοινωνία που είχαμε, δε, με την ΙΑΕΑ, η οποία διοργάνωσε αυτές τις ημέρες ένα ευρύ συνέδριο περί τους SMRs, μας έθεσαν υπ’ όψιν τα βήματα που οφείλει να κάνει και να διασφαλίσει κάθε πυρηνικά νεοφώτιστη χώρα, τα οποία παρουσιάζονται στο παρακάτω γράφημα.
Παράλληλα, ο γενικός διευθυντής της υπηρεσίας, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, σημείωσε ότι «το πιθανότερο σενάριο των τελευταίων προβλέψεων της ΙΑΕΑ αποφαίνεται ότι η ικανότητα παραγωγής πυρηνικής ηλεκτρικής ενέργειας το 2050 θα είναι δυόμισι φορές μεγαλύτερη από σήμερα. Το ένα τέταρτο αυτής της νέας χωρητικότητας προβλέπεται να προέρχεται από SMRs. Για να καλύψουμε τις ενεργειακές ανάγκες χαμηλών εκπομπών άνθρακα των χωρών και των βιομηχανιών, πρέπει να διασφαλίσουμε την έγκαιρη ανάπτυξη ασφαλών SMRs. Γι’ αυτό, είναι απαραίτητη η διεθνής συνεργασία».
Τι είναι, τελικά, οι SMRs;
Ως SMRs ορίζονται, σύμφωνα με όσα μας εξηγεί ο Δημήτρης Μητράκος, οι μικροί πυρηνικοί αντιδραστήρες σχάσης με μέγιστη ηλεκτρική ισχύ περίπου 300 Megawatt (MWe) που αντιστοιχούν σε 7,2 εκατ. kWh την ημέρα. Συγκριτικά, οι πυρηνικοί σταθμοί μεγάλου μεγέθους έχουν απόδοση άνω των 1.000 MWe ή 24 εκατ. kWh την ημέρα.
Οι SMRs ποικίλουν σε μέγεθος από περίπου 25 μεγαβάτ ηλεκτρικά (MWe) έως 300 MWe και μπορούν να χρησιμοποιούν μια σειρά από πιθανά ψυκτικά μέσα, όπως νερό, αέριο, υγρό μέταλλο ή λιωμένο άλας, ανάλογα με την τεχνολογία. Κάποιοι από τους προτεινόμενους σχεδιασμούς, εκτός από ηλεκτρισμό, μπορούν να παράγουν και θερμότητα σε υψηλή θερμοκρασία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα.
Εχει λυθεί το ζήτημα της ασφάλειας σήμερα, αλλά φυσικά απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό και αυστηρή αξιολόγηση και εποπτεία της ασφάλειας – Δημήτρης Μητράκος
Σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή του ΕΜΠ, οι SMRs είναι αντιδραστήρες που δεν μετακινείς, όπως συμβαίνει με τους «τσέπης». Είναι αντιδραστήρες, για τους οποίους οφείλεις να σχεδιάσεις τη χωροθέτηση και να έχεις κάνει τις απαραίτητες εκτενείς γεωλογικές, σεισμολογικές και άλλες μελέτες που αφορούν στην τοποθεσία κατασκευής – «έχει λυθεί το ζήτημα της ασφάλειας σήμερα, αλλά φυσικά απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό και αυστηρή αξιολόγηση και εποπτεία της ασφάλειας», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.
«Βέβαια, μπορείς να προσθέτεις αντιδραστήρες στο ίδιο σημείο. Προορίζονται κυρίως για παραγωγή ρεύματος για το δίκτυο και για να τροφοδοτήσουν κάποιες βιομηχανικές εφαρμογές με θερμότητα σε υψηλή θερμοκρασία, όπως κάποιες χημικές βιομηχανίες, η πετρελαϊκή βιομηχανία, η παραγωγή υδρογόνου ή η αφαλάτωση που επίσης ενδιαφέρει τη χώρα μας», μας εξηγεί ο Δημήτρης Μητράκος.
Από την άλλη, επειδή συχνά τους μπερδεύουμε με τους αντιδραστήρες «τσέπης», οι τελευταίοι δεν προορίζονται για παροχή ρεύματος στο δίκτυο, αλλά για τοπικές εφαρμογές, για μικρές βιομηχανίες ή για την πολιτική προστασία. Για παράδειγμα, στην Αμερική προορίζονται για στρατιωτικούς σκοπούς ή για μέρη απομονωμένα, όπως η Αλάσκα. Είναι ιδανικοί, όπως λέει ο συνομιλητής μας, για μικρές πόλεις και βιομηχανίες, data centers κτλ. ή για την πρόωση πλοίων.
SMRs, ΑΠΕ και ενεργειακή μετάβαση
Οπως λέει στην «Κ» ο Ανδρέας Θάνος, σύμβουλος ενέργειας στο Massachusetts Department of Public Utilities, «αυτό που έχει η πυρηνική ενέργεια και δεν το έχουν οι ΑΠΕ είναι πρώτα απ’ όλα ότι ένας αντιδραστήρας μπορεί να κρατήσει μέχρι τουλάχιστον 40 χρόνια. Οι ΑΠΕ έχουν προσδόκιμο ζωής έως 25 χρόνια, αλλά λόγω καιρικών συνθηκών δεν αντέχουν ούτε τόσο. Παράλληλα, οι ΑΠΕ διαθέτουν χημικά, τα οποία σε τελική ανάλυση ούτε να κάψουμε μπορούμε ούτε να ανακυκλώσουμε. Είναι οικονομικά ασύμφορο, οπότε τα θάβουμε και δεν μολύνουμε μόνο το περιβάλλον, αλλά μολύνουμε και το νερό που βρίσκεται στο υπέδαφος. Με την πυρηνική ενέργεια υπάρχει η τεχνολογία της ανακύκλωσης. Την ίδια στιγμή, ο χώρος που καταλαμβάνει μία φάρμα ανεμογεννητριών είναι πολύ πιο μεγάλος απ’ ό,τι ένας πυρηνικός αντιδραστήρας ή μία μονάδα φυσικού αερίου για να παραγάγει την ίδια ενέργεια. Συγκρίσιμο με την πυρηνική ενέργεια είναι μόνο το φυσικό αέριο, το οποίο έχει το ίδιο ανθρακικό αποτύπωμα με τους αντιδραστήρες».
Με την πυρηνική ενέργεια υπάρχει αυτή η τεχνολογία της ανακύκλωσης. Την ίδια στιγμή, ο χώρος που καταλαμβάνει μία φάρμα ανεμογεννητριών είναι πολύ πιο μεγάλος απ’ ό,τι ένας πυρηνικός αντιδραστήρας ή μία μονάδα φυσικού αερίου για να παραγάγει την ίδια ενέργεια. – Ανδρέας Θάνος
Στο ίδιο πλαίσιο, ο Δημήτρης Μητράκος επιβεβαιώνει όσα είχε αναφέρει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο Economist Government Roundtable. «Είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς να κατορθώσουμε την ενεργειακή μετάβαση, κατά τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού, χωρίς την πυρηνική ενέργεια».
Και οι λόγοι είναι δύο, όπως λέει στην «Κ». «Ο ένας είναι ότι δεν μπορούμε να στηριχτούμε αποκλειστικά στις ΑΠΕ, διότι αυτές είναι διακοπτόμενες, δηλαδή δεν μπορούμε να τις ελέγξουμε. Ενώ η πυρηνική ενέργεια είναι ευέλικτη και την ελέγχουμε (dispatchable). Δηλαδή, μπορούμε να την ανοιγοκλείνουμε όποτε θέλουμε κατά βούληση και όχι όποτε φυσάει ή έχει ήλιο, έτσι ώστε να στηρίξουμε την επέκταση, στον μέγιστο βαθμό, της εισχώρησης των ανανεώσιμων πηγών χωρίς την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα. Το δεύτερο είναι ότι η πυρηνική ενέργεια έχει πολύ μικρό ανθρακικό αποτύπωμα και απαιτεί πάρα πολύ μικρή έκταση. Είμαστε σίγουροι ότι μας φτάνει ο χώρος, για παράδειγμα, για να έχουμε το 100% της ενέργειας από φωτοβολταϊκά, αιολικά πάρκα και υδροηλεκτρικά; Από την άλλη, ακόμα και αυτό να λύναμε, υπάρχει το θέμα της αποθήκευσης. Σήμερα δεν έχουμε αξιόπιστη αποθήκευση. Κι αυτό, διότι οι μπαταρίες είναι πολύ ακριβές και διαθέτουν πάρα πολύ μικρή ειδική χωρητικότητα».
Οι Διονύσης Χιόνης και Στάθης Βλασσόπουλος της Athlos Energy μάς είπαν ότι είναι έτοιμοι να παρουσιάσουν σχέδιο –έχουν ήδη συνεργασία με την ΙΑΕΑ– στον πρωθυπουργό αν εκείνος τους καλέσει αύριο και τους πει «ξεκινήστε».
Οι ίδιοι θεωρούν ότι είναι «“τρελό” και μόνον που έχει ξεκινήσει αυτή κουβέντα στην Ελλάδα, κάτι που θεωρείτο αδιανόητο επί δεκαετίες». Είναι πεπεισμένοι ότι οι Ελληνες πυρηνικοί τεχνολόγοι της Διασποράς –όπως και οι ίδιοι εξάλλου, που εδρεύουν στην Ελβετία– θα επιστρέψουν στη χώρα για να βοηθήσουν στο εγχείρημα. Και παρότι ομολογούν ότι είναι πολύ αργά τα βήματα για την εύρεση χρηματοδοτικών πόρων, οι επενδύσεις θα βρεθούν όταν η συζήτηση αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά.
Η χρηματοδότηση είναι, άλλωστε, μία από τις προκλήσεις εξαιτίας της συνεχούς αναθεώρησης του χρονοδιαγράμματος και του προϋπολογισμού των έργων, όπως έχει δείξει η ιστορία. Το ίδιο επισημαίνει και ο Δημήτρης Μητράκος στη συνομιλία μας. «Είναι δύσκολο να δεσμεύσει επενδυτής τα εκατομμύριά του σε κάτι που μπορεί να υλοποιηθεί σε 20 χρόνια και να απαιτήσει επιπλέον χρήματα», παρότι οι εξ Αμερικής άνθρωποι της αγοράς θεωρούν ότι οι μεγάλες βιομηχανίες είναι έτοιμες να επενδύσουν στην πυρηνική ενέργεια.
Οι Ελληνες πυρηνικοί τεχνολόγοι της Διασποράς θα επιστρέψουν στη χώρα για να βοηθήσουν στο εγχείρημα. Είναι πολύ αργά τα βήματα για την εύρεση επενδυτικών πόρων, που θα βρεθούν όταν η συζήτηση αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά. – Δ. Χιόνης, Στ. Βλασσόπουλος
Οπως εκτιμά ο Αχιλλέας Χεκίμογλου, θα είναι εύκολη η πρόσβαση στις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις και στον τραπεζικό δανεισμό, καθώς «όποια επένδυση είναι “πράσινη” παίρνει απόλυτη προτεραιότητα».
Αυτό που κρίνεται, πάντως, ως μεγάλη πρόκληση –τουλάχιστον στα καθ’ ημάς– είναι η συναίνεση των πολιτών. Μπορεί ο ενθουσιώδης Μαρκ Νέλσον να είναι αισιόδοξος ότι αυτό λύνεται –«στις ΗΠΑ έχουμε διαφημιστές και μαρκετίστες που μπορούν να σου πουλήσουν τα πάντα»–, ωστόσο στην Ελλάδα αυτό δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Αλλάζει, ανά τα χρόνια, η θετική υποδοχή της πυρηνικής ιδέας, αλλά ο δρόμος είναι μακρύς.
«Το βλέπω τους φοιτητές μου· παρακολουθούν με επιστημονικό ενδιαφέρον της εξελίξεις στην πυρηνική τεχνολογία και στη συμβολή της στις ενεργειακές ανάγκες της χώρας, αλλά και όλου του κόσμου», λέει, κλείνοντας την κουβέντα μας, ο Δημήτρης Μητράκος.
ΠΗΓΗ: Καθημερινή
-
Γενικά θέματα2 εβδομάδες πριν
Τί είναι αυτά τα μυστηριώδη φωτεινά στίγμα στον ουρανό της Κύπρου;
-
Διεθνή3 εβδομάδες πριν
Ανατριχιαστικές εικόνες με τον νεκρό ηγέτη της Χαμάς (ΦΩΤΟ)
-
Αναλύσεις2 εβδομάδες πριν
Η Αθήνα παραδίδει τη Θράκη
-
Video4 εβδομάδες πριν
Ισραήλ: Αν χτυπήσει πυρηνικά, αρχίζει η καταστροφή
-
Άμυνα4 εβδομάδες πριν
Έτοιμος σε 3 χρόνια ο ελληνικός Σιδερένιος Θόλος! Πόσο θα κοστίσει;
-
Άμυνα4 εβδομάδες πριν
Έτοιμη η «πρώτη» Belharra
-
Αναλύσεις4 εβδομάδες πριν
Πιέσεις στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση να ανοικτούν τα πρακτικά της Δίκης των Ελλήνων που εκτελέστηκαν στην Αμάσεια το 1921
-
Video4 εβδομάδες πριν
Ανατριχιαστική ομιλία Μπακασέτα πριν βγει η Εθνική στο Γουέμπλεϊ: “Να θυσιαστούμε για να τιμήσουμε τον Μπάλντοκ”