Monitor: Η Αρμενία σύρεται σε ένα πολύ μεγαλύτερο παιχνίδι γεωπολιτικών σκοπιμοτήτων! Κίνδυνος διάλυσης της χώρας υπό την απειλή πολέμου του Αζερμπαϊτζάν, η εξωτερική πολιτική του οποίου κατευθύνεται από την Τουρκία. Η Ελλάδα δεν πρέπει να είναι αδιάφορη σε αυτήν την υπόθεση. Παρωδικές οι ενεργειακές σχέσεις Αθήνας-Μπακού. Το Αζερμπαϊτζάν δεν τηρεί τις διεθνείς συμφωνίες. Πρότυπο του Ερντογάν ένας σφαγέας. Ο κόσμος του Αρτσάχ θέλει να επιστρέψει στην πατρίδα του. Ποιά είναι η ιστορική αλήθεια για την περιοχή του Νότιου Καυκάσου.

Συνέντευξη του Δρ. Ιστορίας και καθηγητή στο Κρατικό Παιδαγωγικό Πανεπιστήμιο της Αρμενίας και επικεφαλής του τμήματος Ιστορίας, Χατσατούρ Στεπανιάν στον δημοσιογράφο και αρχισυντάκτη του Infognomonpolitics.gr, Χρήστο Κωνσταντινίδη.

Διαβάστε αναλυτικά τη συνέντευξη:

– Είδαμε ΗΠΑ, Ευρωπαϊκή Ένωση και την κυβέρνηση της Αρμενίας να πανηγυρίζουν για τη συμφωνία οριοθέτησης συνόρων με το Αζερμπαϊτζάν στην περιοχή του Ταβούς. Αλλά ποια είναι η αλήθεια για αυτήν την εξέλιξη στην Αρμενία;

«Σας ευχαριστώ για τη φιλοξενία και την ερώτηση. Για την Ευρώπη και την αμερικανική πλευρά είναι πολύ σημαντικό να επιτευχθεί η συμφιλίωση Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, αλλά ας μην έχουμε αυταπάτες, αυτή προϋποθέτει τη σημαντικότερη αλλαγή μέσα στο γεωπολιτικό πλαίσιο της περιοχής. Στο σύνολο της Δύσης είναι σημαντικό να αντιληφθούμε, ότι υπάρχει η πεποίθηση, ότι με τη διαδικασία αυτή η Ρωσία θα απομακρυνθεί από τα συμφέροντα που έχει στην περιοχή, αλλά καταλαβαίνουμε, ότι εστιάζεται το θέμα γύρω από αυτήν την πραγματικότητα ή την παραδοχή αυτού του σχεδίου. Υπάρχουν δύο παράμετροι, τις οποίες η Δύση δεν αγνοεί. Το ένα θέμα είναι, ότι η Τουρκία είναι ο μεγαλύτερος σύμμαχος της Δύσης αυτήν τη στιγμή και το Αζερμπαϊτζάν έχει τους αγωγούς του φυσικού αερίου που επιβάλλουν την πολιτική αυτή. Να τονίσω ότι η Αρμενία και ο αρμενικός λαός δεν είναι αντίθετοι σε καμία προοπτική επίτευξης της ειρήνης και συμφωνιών, αλλά η προοπτική της ειρήνης και οι συμφωνίες θα πρέπει να μην παραβλέπουν τα δικαιώματα του αρμενικού λαού και της χώρας μου. Με δύο λόγια, η Αρμενία αυτήν τη στιγμή σύρεται σε ένα πολύ μεγαλύτερο παιχνίδι γεωπολιτικών σκοπιμοτήτων. Είναι πολύ επικίνδυνη αυτή η προοπτική, ακριβώς γιατί ενέχει κινδύνους για τον αρμενικό λαό και την Αρμενία μέχρι και σε πολύ ακραίες περιπτώσεις, ακόμα και τη διάλυση της χώρας μου».

-Ποια είναι τα χωριά που παραδίδονται στο Αζερμπαϊτζάν και ποιες είναι οι συνέπειες για τους κατοίκους του;
«Τα τέσσερα χωριά που αυτήν τη στιγμή ζητά το Αζερμπαϊτζάν είναι το Παγανίς, το Βερίν Βοσκεπάρ και το Νερκίν Βοσκεπάρ και το Χεριμλί. Αυτά τα χωριά, πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κυρίως μετά το 1920 επί Σοβιετικής εποχής είχαν δοθεί στην κατοχή του Αζερμπαϊτζάν. Κατοικούνταν από Αζέρους, οι οποίοι βέβαια τότε δεν έφεραν αυτήν την ονομασία. Τότε ονομάζονταν Τάταροι. Ο πληθυσμός ήταν ανακατεμένος. Στις περιοχές αυτές κατοικούσαν Τάταροι μαζί με αρμενικό πληθυσμό. Λόγω της βίαιης και βάρβαρης συμπεριφοράς και προσπάθειας  εκτοπισμού των Αρμενίων, τα χωριά αυτά ερημώθηκαν και έμεινε ο ταταρικός πληθυσμός. Υπάρχουν τα ντοκουμέντα για την παρουσία των Αρμενίων, ακριβώς γιατί υπάρχουν μνημεία αρμενικά όπως και εκκλησία αρμενική σε αυτές τις τέσσερις περιοχές.

Ποιος είναι ο κίνδυνος της παράδοσης αυτών των τεσσάρων περιοχών; Υπενθυμίζω, ότι στα προηγούμενα 32 χρόνια και λόγω των πολεμικών συρράξεων μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, η Αρμενία είχε φτιάξει μια υπερασπιστική γραμμή σε μία αρκετά μεγάλη περιοχή στο Ταβούς. Οπότε με την παράδοση αυτής της γραμμής συνόρων στο Ταβούς ο κίνδυνος μεγαλώνει πάρα πολύ, γιατί χάνεται το σημείο αυτό που είναι η υπερασπιστική γραμμή για την Αρμενία».

Μαθαίνουμε, ότι σε περίπτωση παράδοσης αυτών των τεσσάρων χωριών, ο κεντρικός αγωγός φυσικού αερίου και ο δρόμος που συνδέει την Αρμενία με τη Γεωργία περιέρχονται στην κατοχή του Αζερμπαϊτζάν. Υπάρχει επίσημη θέση του Ερεβάν για αυτές τις δύο πολύ σημαντικές υποδομές;

«Με πόνο μπορώ να σας πω, ότι πράγματι υπάρχει ο κίνδυνος αυτός, όπως πολύ σωστά τονίσατε, αλλά οι αρχές στην Αρμενία, η κυβέρνηση δεν το λαμβάνει υπόψιν ως κίνδυνο. Παρ’ όλα αυτά στο παρελθόν είδαμε στην περιοχή του Σιουνίκ, όταν το Αζερμπαϊτζάν πήρε υπό τον έλεγχό του τον αυτοκινητόδρομο Γκορίς-Καπάν είδαμε πόσο πραγματικά στοίχισε αυτό στην Αρμενία και βλέπουμε παρόμοιο κίνδυνο και στην προκειμένη περίπτωση.

Δυστυχώς δεν υπάρχει άλλος εναλλακτικός δρόμος από το Ταβούς. Είναι μία πολύ πρακτική διαδρομή. Υπάρχουν εναλλακτικές διαδρομές που ενώνουν τη Γεωργία με την Αρμενία, αλλά ο δρόμος μέσω Ταβούς είναι ο πιο πρακτικός. Αν χαθεί η διαδρομή αυτή το Σιουνίκ απομακρύνεται και δεν υπάρχει απευθείας σύνδεση μεταξύ Σιουνίκ και Ταβούς, αν προχωρήσει αυτή η συμφωνία.

Μετά την παράδοση αυτών των τεσσάρων χωριών, ανοίγει μια ακόμα σελίδα, πιθανής παράδοσης τεσσάρων άλλων θυλάκων, οι τρεις εκ των οποίων βρίσκονται στο Ταβούς και ο ένας στην περιοχή του Αραράτ. Συγχρόνως όμως δεν βλέπουμε να γίνεται κουβέντα για την περιοχή του Αρτσβασίν που θα έπρεπε να επιστραφεί από το Αζερμπαϊτζάν στην Αρμενία.

Εμείς είμαστε υπέρ της συζήτησης για την οριοθέτηση των συνόρων. Αυτό θα πρέπει να γίνει βάσει μίας πολύ σημαντικής αρχής. Ο Αλίγιεφ χρησιμοποιώντας μία πολύ επιθετική ρητορική και μία ρητορική απειλών μιλά για αυτήν τη διαδικασία μόνο βλέποντάς την από την πλευρά των συμφερόντων του Αζερμπαϊτζάν.

Για παράδειγμα στην περιοχή του Κερμούκ που έχουν εισχωρήσει τα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν ο Αλίγιεφ λέει, ότι η διαδικασία οριοθέτησης θα πρέπει να ξεκινήσει από το σημείο που αυτήν τη στιγμή βρίσκονται οι αζερικές ένοπλες δυνάμεις. Δεν κάνει καμία κουβέντα για οριοθέτηση βάσει χαρτών, ενώ σε άλλες περιοχές που υπάρχουν ένοπλες δυνάμεις της Αρμενίας εκεί ο Αλίγιεφ θυμάται να επικαλεστεί παλαιότερους χάρτες.

Για εμάς είναι πολύ ξεκάθαρο, ότι η Αρμενία αυτήν τη στιγμή, πρέπει να διαπραγματευτεί με έναν πολύ επιθετικό αντίπαλο, που δεν θέλει να υποχωρήσει καθόλου σε κάποιες θέσεις που διατυμπανίζει».

Δημιουργούνται επίσης ζητήματα πολιτιστικής κληρονομιάς; Γιατί το Βοσκεπάρ είναι μια περιοχή με πολλά μνημεία, ενώ υπάρχει και ιερός ναός της Παναγίας που χρονολογείται από τον 7^ο αιώνα.

«Σωστά τονίσατε τον κίνδυνο για την πολιτιστική κληρονομιά! Ξέρουμε πολύ καλά πως το Αζερμπαϊτζάν έχει μια ιστορία και μια εμπειρία στην καταστροφή των μνημείων, ώστε να μην υπάρχουν ίχνη της αρμενικής παρουσίας. Αυτό δεν είναι κάτι καινούριο. Η ιστορία των Τούρκων και των Τατάρων έχει πάμπολλα παραδείγματα  καταστροφής των μνημείων και το πιο πρόσφατο άλλωστε είδαμε ότι μετά την κατοχή του Καραμπάχ από το Αζερμπαϊτζάν, γίνεται μία συστηματική και μεθοδευμένη προσπάθεια καταστροφής ή παραποίησης των αρμενικών μνημείων και εκκλησιών.

Στο Σουσί που ήταν παλαιότερα η πολιτιστική πρωτεύουσα του Αρτσάχ, είδαμε σαν πρώτη κίνηση μετά την κατάληψη από το Αζερμπαϊτζάν την ολοκληρωτική καταστροφή της αρμενικής εκκλησίας Κανάτς Ζαμ. Συγχρόνως με την καταστροφή των μνημείων, όπου αυτό δεν είναι εφικτό, γίνεται μία προσπάθεια παραποίησης της ιστορίας των μνημείων αυτών και εμφανίζονται ότι είναι πολιτιστικά μνημεία της Αλβανίας του Καυκάσου. Θα μπορούσαμε να πούμε, ότι είναι μία παράδοση της Τουρκίας και του Αζερμπαϊτζάν η καταστροφή των αρμενικών μνημείων.

-Αυτή συμφωνία ανοίγει τον δρόμο για το Μπακού για να κατακτήσει όλη την Αρμενία; Ρωτούμε γιατί έχουμε διαβάσει στο παρελθόν δηλώσεις του Ιλχάμ Αλίγιεφ. Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν απείλησε την Αρμενία, ότι θα φτάσει μέχρι το Ερεβάν. Επίσης επίσημα αρχεία του Αζερμπαϊτζάν αποκαλούν την Αρμενία ως δυτικό Αζερμπαϊτζάν κάτι που δείχνει την πρόθεση του Μπακού να καταστήσει την Αρμενία ως επαρχία του.

«Αυτό που ζούμε τώρα έχει πολύ βαθιές ρίζες. Δεν τελειώνει με την κατάληψη του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Τα πρώτα δείγματα της πολιτικής αυτής είχαν αρχίσει ήδη από το 1905-1906 επί τσαρικής Ρωσίας, όταν ο τουρκοταταρικός συνασπισμός πάντοτε ήθελε να καταλάβει τις αρμενικές περιοχές, ενώ οι Αρμένιοι απλά επιζητούν, να μπορούν, να ζήσουν ελεύθερα στη χώρα τους, στην πατρίδα τους και στα εδάφη τους. Η διαδικασία αυτή που βλέπουμε ότι ακολουθείται από τους τουρκοαζέρους είναι καθαρά μια πολιτική που έχει αρχίσει από πολύ παλαιότερα, στοχεύει στην κατάληψη των αρμενικών περιοχών, στοχεύει σιγά σιγά στην εξάλειψη των αρμενικών περιοχών, έτσι όπως ιστορικά έχουν καταγραφεί.

Επί εποχής Σοβιετικής Ένωσης, το Αζερμπαϊτζάν είχε αρχίσει διαδικασία εγκατάλειψης και ερήμωσης αρκετών αρμενικών περιοχών που βρίσκονταν έξω από το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Ο λόγος για την περιοχή Καντσάκ δεξιά από τον ποταμό Γκουρ. Χαρακτηριστική η περίπτωση του Ναχιτσεβάν που ήταν καθαρά αρμενική περιοχή και δόθηκε το 1921 διοικητικά στο Αζερμπαϊτζάν. Έκτοτε το Μπακού ξεκίνησε μια διαδικασία εκκαθάρισης και αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει ούτε ένας Αρμένιος. Τα μνημεία έχουν καταστραφεί ολοσχερώς. Και τώρα το Αζερμπαϊτζάν έχει βάλει στο στόχαστρο το Ταβούς του Σιουνίκ και το Κεγαρκουνίκ. Όπως είναι γνωστό το Αζερμπαϊτζάν ήταν μια πλαστή δημιουργία του 1918. Πιο πριν δεν υφίστατο κράτος του Αζερμπαϊτζάν. Και μπορεί οποιοσδήποτε να το ψάξει. Η ιστορία μπορεί να επιβεβαιώσει αυτήν την πραγματικότητα, ότι πριν το 1918 δεν υφίστατο ποτέ κράτος του Αζερμπαϊτζάν ή να υπήρχε ακόμα και η λέξη Αζερμπαϊτζάν. Οπότε είναι παράλογο να μιλάμε για δυτικό Αζερμπαϊτζάν.

Η πραγματικότητα είναι άλλη. Ξέρουμε, ότι το Αζερμπαϊτζάν δρα ως συνέχεις της πολιτικής της Τουρκίας. Η Τουρκία χρησιμοποιεί το παντουρανικό της όραμα. Ο Ερντογάν συνεχώς μιλά για την αναβίωση της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Είναι κατανοητό πως το πρόβλημα για την ολοκλήρωση του οράματος του παντουρκισμού είναι οι Αρμένιοι. Βέβαια να πω, ότι παρατηρούμε έναν παρόμοιο κίνδυνο και για την Ελλάδα».

Πως σχολιάζετε τις δηλώσεις που έκανε ο Ερντογάν επιστρέφοντας από το Ιράκ; Ο Τούρκος πρόεδρος απευθυνόμενος προς την αρμενική κοινότητα, υποστήριξε, ότι οι Αρμένιοι δεν πρέπει να ζούνε με πλαστές αναμνήσεις του παρελθόντος, εννοώντας φυσικά τη Γενοκτονία. Να ξεχάσουν δηλαδή την ιστορία… Επίσης ο Ερντογάν όταν επισκέφτηκε το Σουσί στο Καραμπάχ, μετά τη νίκη του Αζερμπαϊτζάν στον πόλεμο των 44 ημερών, έκανε λόγο για αλλαγή του status quo της περιοχής…

«Ο Ερντογάν γνωρίζει καλύτερα απ’ όλους, ότι η γενοκτονία έχει πραγματοποιηθεί. Προσπαθεί να παραχαράξει την ιστορία της χώρας του και με ψέματα να φτιάξει νέα ιστορία. Είναι πασιφανές, ότι ο Ερντογάν δεν έχει καμία προοπτική να δει τις σχέσεις Αρμενίας-Τουρκίας να φτιάχνουν. Αυτό που τον ενδιαφέρει μονάχα είναι να δει την Αρμενία να αποδυναμώνεται όλο και περισσότερο. Έχει οπλίσει το Αζερμπαϊτζάν και είδαμε τη συνέχεια με τις επιθέσεις του Μπακού κατά της Αρμενίας. Βλέπουμε, ότι ο Ερντογάν ενδιαφέρεται να δοθεί ο δρόμος που ενώνει το Αζερμπαϊτζάν με το Ναχιτσεβάν. Δεν είναι τυχαίο που έχουν ρίξει στη δημόσια συζήτηση τον όρο ‘διάδρομος Ζανγκεζούρ’ που αναφέρεται σε αυτήν την προοπτική που επιζητούν. Αυτή είναι μία υπόθεση που δεν την έχουμε δει ποτέ ξανά στις Διεθνείς Σχέσεις. Δηλαδή οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών να έχουν ως προϋπόθεση τους όρους που βάζει ένα τρίτο κράτος. Να πω και κάτι ακόμα για τον Ερντογάν. Μετά το τέλος του πολέμου των 44 ημερών, ο Ερντογάν επισκέφτηκε το Μπακού όπου διοργανώθηκε μεγάλη στρατιωτική παρέλαση. Αζερμπαϊτζάν και Τουρκία γιόρτασαν τη νίκη τους. Εκεί ο Ερντογάν θυμήθηκε τον Ενβέρ πασά, λέγοντας ότι θα είναι υπερήφανος για τις εξελίξεις αυτές. Ο Ενβέρ ήταν ο ιθύνων νους της γενοκτονίας των Αρμενίων. Αυτός που υλοποίησε το σχέδιο. Να προσθέσω επίσης, ότι ο Ενβέρ είχε προγραμματίσει και υλοποιήσει και κατά τη διάρκεια του 1918 γενοκτονία κατά των Αρμενίων που ζούσαν στο Αζερμπαϊτζάν. Και προφανώς γι’αυτό αναφέρθηκε στη χαρά και στην υπερηφάνεια που θα ένιωθε ο Ενβέρ μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις».

-Αυτή η κατάσταση της Αρμενίας στέλνει κάποια μηνύματα στην Ελλάδα για τις σχέσεις με την Τουρκία. Γιατί απ’ ότι καταλαβαίνουμε, Άγκυρα και Μπακού πατούν στα ίδια βήματα στην εξωτερική τους πολιτική. Έχουν αναθεωρητικές και μαξιμαλιστικές θέσεις.

«Ευχαριστώ για την ερώτηση. Πραγματικά αξίζει να αναφερθούμε, όπως το τονίζετε και εσείς. Η Τουρκία χρησιμοποιεί τη γλώσσα των απειλών και απέναντι στην Ελλάδα. Όσον αφορά το Αζερμπαϊτζάν ξέρουμε πολύ καλά τις ενεργειακές σχέσεις που έχει με την Ελλάδα. Είναι όμως κάτι παρωδικό, γιατί η πολιτική τους εξαρτάται από την τουρκική πολιτική. Το Αζερμπαϊτζάν είναι χώρα που δεν τιμά τις διεθνείς συνθήκες. Ο ίδιος ο Αλίγιεφ έχει αναφερθεί σε αυτό, λέγοντας, ότι δεν υπάρχει το διεθνές δίκαιο, αλλά η ισχύς. Και δεν θα απορήσω καθόλου αν μια μέρα το Αζερμπαϊτζάν προβεί σε αναγνώριση των κατεχόμενων περιοχών της Κύπρου.

–Πώς σχολιάζετε τις νέες απειλές του Αλίγεφ σε βάρος της χώρας μας της Ελλάδας, της Γαλλίας και της Ινδίας, επειδή ενισχύουν την Αρμενία;

«Ο Ιλχάμ Αλίγιεφ δεν έχει κρύψει καθόλου τα επιθετικά του σχέδια που έχει από εδώ και μετά εναντίον της Αρμενίας. Είναι φυσικό, να τον ανησυχεί οποιαδήποτε ενδυνάμωση των ενόπλων δυνάμεων της Αρμενίας και των οπλικών συστημάτων από τη Γαλλία και την Ινδία. Νομίζω, ότι ήταν ο Τσαβούσογλου, ο οποίος ως απάντηση σε αυτήν τη στάση είχε πει, ότι όσο και να δυναμώνουν οι ένοπλες δυνάμεις της Αρμενίας, η Τουρκία θα εξοπλίζει τρεις φορές παραπάνω το Αζερμπαϊτζάν. Το Μπακού ξέρει πολύ καλά, ότι τα εδάφη που έχει καταλάβει ανήκουν στη Αρμενία και ότι είναι παρωδικό όλο αυτό που γίνεται αυτήν τη στιγμή. Όπως και στο θέμα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, άδειασε με εθνοκάθαρση του λαού. Ο κόσμος όμως θέλει να βρεθεί τρόπος και να επιστρέψει. Τα εδάφη αυτά δεν ανήκουν στο Αζερμπαϊτζάν. Ξέρουμε πολύ καλά, ότι για να εξασφαλίσουμε την κυριαρχία της Αρμενίας χρειαζόμαστε στρατό, ένοπλες δυνάμεις και οπλικά συστήματα. Το Αζερμπαϊτζάν θα προσπαθήσει να μας αποδυναμώσει».