Αναλύσεις
Η ύστατη εξομολόγηση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου
Το γράμμα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στον γραμματέα και φίλο του Γεώργιο Σφραντζή – ο οποίος βρισκόταν για μεγάλο διάστημα (ως προξενητής) στην Αυλή του αυτοκράτορα της Τραπεζούντας – ξάφνιασε τον μετέπειτα ”ιστορικό της Αλώσεως”, γιατί του ζητούσε να επιστρέψει άμεσα στην Κωνσταντινούπολη λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης την οποία αντιμετώπιζε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Όμως ο Σφραντζής – για πρώτη φορά – αδυνατούσε να υπακούσει στην αγωνιώδη έκκληση του βασιλιά του, καθώς δεν είχε φέρει σε πέρας ακόμα την αποστολή του αυτοκρατορικού προξενητή που έψαχνε να βρει νύφη για τον χήρο (δις) και άτεκνο αυτοκράτορα.
Θέμα μείζον για την βασιλομήτορα Ειρήνη (γυναίκα του εκδημήσαντος Ιωάννη Η’ Παλαιολόγου), η οποία έτρεμε στην ιδέα ότι μπορεί να έφευγε από τη ζωή ο αδελφός του άντρα της χωρίς να αφήσει διάδοχο πίσω του.
Ώσπου κάποια στιγμή ο προξενητής κατέληξε σε δύο υποψήφιες: στην κόρη του αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Ιωάννη Δ’ Κομνηνού (γνωστού ως ”Καλογιάννη”) και την κόρη του βασιλιά της Ιβηρίας του Καυκάσου Γεώργιου Γκούργκεν (του Οίκου των Βαγρατιδών), η οποία ήταν και η τελική επιλογή του για τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου.
Μόνο που η επιλογή του αυτή δεν επέστρεψε μαζί του στην Πόλη τον Σεπτέμβριο του 1451. Έτσι ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος υποδέχθηκε με τιμές, αντ’ αυτής, τον πρέσβη του μακρινού βασιλιά πατέρα της (ο οποίος συνόδευε τον Σφραντζή) κάνοντας επίσημους αρραβώνες ”δι’ αντιπροσώπου”. Ήταν το μόνο συνοικέσιο, άλλωστε, που κατέληξε σε επίσημο αρραβώνα για τον άτυχο αυτοκράτορα, έστω κι αν απ’ αυτόν απουσίαζε η νύφη.
Γάμος δεν έγινε, φυσικά, αλλά ο Παλαιολόγος δέχθηκε να κάνει τον αρραβώνα με την απούσα νεαρή πριγκίπισσα η οποία δεν πάτησε το πόδι της ποτέ στην Κωνσταντινούπολη, παρά την περί του αντιθέτου υπόσχεση του συμπατριώτη της πρέσβη.
Και δέχτηκε να κάνει τον τύποις αρραβώνα επίσημο ο αυτοκράτορας (έστω ”δι’ αντιπροσώπου”), για να μην κακοκαρδίσει τον προξενητή φίλο του Σφραντζή, τη βασιλομήτορα νύφη του, τους αυτοκρατορικούς συμβούλους και τον βασιλιά της Ιβηρίας του Καυκάσου σε μια περίοδο που είχε μείνει παντέρμη από φίλους η Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Για τον τελευταίο ιδιαίτερα λόγο ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ήταν βαθιά προβληματισμένος βλέποντας πως οι πολιτικές και στρατιωτικές του ικανότητες δεν ήταν ικανές να αλλάξουν τον διαμορφωμένο συσχετισμό δυνάμεων μεταξύ Βυζαντινών και Οθωμανών Τούρκων, πολύ περισσότερο όταν τον γηραιό Μουράτ Β’ είχε διαδεχθεί στον σουλτανικό θρόνο ο φιλόδοξος και ικανότατος Μωάμεθ Β’…
Τους τελευταίους μήνες μάλιστα του 1451 έφταναν στον αυτοκράτορα απανωτά μηνύματα απογοήτευσης τόσο απ’ το ανατολικό μέτωπο (δια του αρχιναύρχου του Στόλου Λουκά Νοταρά), όσο και από τους πρέσβεις που είχε στείλει στους χριστιανούς βασιλείς της Δύσης παρακαλώντας τους για βοήθεια.
Πέρα απ’ τις υποσχέσεις όμως και τα ευχολόγια του αυτοκράτορα της Γερμανίας Φρειδερίκου Γ’, των βασιλέων της Γαλλίας, του Καρόλου Ζ΄της Αραγονίας και της Καταλονίας και του βοεβόδα της Τρανσυλβανίας Ιωάννη Ουνιάδη (γνωστού για τα αντι-ισλαμικά του αισθήματα), δεν προθυμοποιήθηκε κανείς απ’ αυτούς να στείλει βοήθεια στην ετοιμοθάνατη Πόλη!!!
Κι αυτό είχε καταθλίψει τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, όπως και το γεγονός ότι την επόμενη χρονιά (1452) οι ορθόδοξοι Σέρβοι έστειλαν στον Μωάμεθ βοήθεια, αν και ήταν αλλόθρησκος.Έτσι το μόνο ευχάριστο νέο ήταν αυτό που πληροφορήθηκε στο Παλάτι των Βλαχερνών (τέλη του 1451) για την αποστολή στην Κωνσταντινούπολη μικρής νηοπομπής από πολεμικές γαλέρες με επικεφαλής τον Γαβριήλ Τρεβιζάνο.
Όσο γίνονταν αυτά εντωμεταξύ στην ασθμαίνουσα για επιβίωση Κωνσταντινούπολη, ο Μωάμεθ προχωρούσε το σχέδιό του (που είχε βάλει σε εφαρμογή από την αρχή του Χειμώνα του 1451) για χτίσιμο δεύτερου κάστρου στο βυζαντινό έδαφος της ευρωπαϊκής ακτής του Βοσπόρου (δούλευαν μερόνυχτα οι τεχνίτες, για να το τελειώσουν σε έξι μήνες).
Το είχε ”βαφτίσει” μάλιστα ”Μπογάζ Κεσέν” (”Κόφτης των Στενών”, σημερινό ”Ρούμελι Χισάρ” στο στενότερο σημείο του Βοσπόρου) και το καμάρωνε πολύ λόγω της στρατηγικής θέσης του απέναντι από το πρώτο τουρκικό κάστρο ”Αναντολού Χισάρ” στην Ασία.
Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος μάθαινε από κατασκόπους του για όλα αυτά και τον κυρίευε απελπισία, γιατί συνειδητοποιούσε ότι οι Τούρκοι ήταν πανέτοιμοι ενώ οι Βυζαντινοί όχι λόγω απουσίας βοήθειας και, προπάντων, λόγω στρατιωτικής αδυναμίας.
Είχε περάσει ανεπιστρεπτί, δυστυχώς, το ένδοξο στρατιωτικό παρελθόν τους με τους ετοιμοπόλεμους τακτικούς, τους επίλεκτους μισθοφόρους (βλ. Βάραγγοι, 13ος αι. κλπ), τις ασύγκριτες πολιορκητικές μηχανές και το υγρό πυρ του Καλλίνικου που θαυματουργούσε τον 7ο αιώνα).
Και σαν να μην έφτανε αυτό, όσο χτιζόταν το καταραμένο δεύτερο κάστρο των Οθωμανών (σ.σ: ”λαιμοκοπία” ή ”κεφαλοκόπτη” το ονόμαζαν οι χριστιανοί, γιατί χτίστηκε απ’ τον ”αποκεφαλισμό” του ναού του Αρχαγγέλου Μιχαήλ τον οποίο είχαν γκρεμίσει οι ομοεθνείς του Μωάμεθ, που τον προέτρεπαν να μπει θριαμβευτής στην ”Ισταμπούλ” [εις την Πόλιν]), οι Τούρκοι είχαν αποθρασυνθεί εντελώς.
Προκαλούσαν βιβλικές καταστροφές σε βάρος των Βυζαντινών κατοίκων των περιοχών και ”καθάριζαν” τους ανυπότακτους. Στην πιο αιματηρή τους επιδρομή, μάλιστα – στο οχυρό των Επιβατών- έσφαξαν τους υπερασπιστές του, ενώ παλούκωσαν 40 κατοίκους απ’ τις επισκοπές και τα γύρω χωριά.
Τα δεινά για την Βασιλεύουσα κλιμακώθηκαν επικίνδυνα, εντωμεταξύ – σε στρατιωτικό επίπεδο – όταν ένας σπιούνος του Μωάμεθ εξαγόρασε μ’ ένα πουγκί χρυσά νομίσματα τον Ούγγρο μηχανικό Ουρβανό που έφτιαχνε τα κανόνια των Βυζαντινών, πείθοντάς τον να αυτομολήσει στο τουρκικό στρατόπεδο και να φτιάξει το διασημότερο κανόνι της εποχής του. Ένα κανόνι που σημάδευε ανελέητα, τελικά, τα αλλοτινά αγέρωχα και τώρα άμοιρα και πολυτραυματισμένα τείχη της Πόλης.
Μέχρι το Πάσχα του 1453 (που ο Παλαιολόγος διαισθανόταν ότι θα ήταν το τελευταίο) ο αυτοκράτορας είχε επισκεφτεί, για πολλοστή φορά, τις θεοφρούρητες άλλοτε Πύλες-καστρόπορτες των θαλάσσιων και των (διπλών Θεοδοσιανών) χερσαίων τειχών από την Προποντίδα, τη θάλασσα του Μαρμαρά, ως το παλάτι των Βλαχερνών που έβλεπε στον Κεράτιο κόλπο, για την ασφάλεια του οποίου οι Βυζαντινοί έκλεισαν το στόμιο του κόλπου με μια βαριά σιδερένια αλυσίδα που εκτεινόταν μέχρι τη συνοικία του Γαλατά.
Πύλες στρατιωτικές και αστικές που είχαν αντέξει κατά το παρελθόν σε εκατοντάδες πολιορκίες και ήταν αριθμημένες από νότο προς βορρά (η Πύλη του Πρώτου ή του Χριστού, η Πύλη του Δευτέρου, του Τρίτου, του Τέταρτου, του Πέμπτου … του Εβδόμου).
Οι πιο φημισμένες ήταν αυτές του τείχους της ξηράς (μήκους 7-8 χ.λ.μ): Η Πύλη της Αδριανούπολης [ή Ρουσία Πύλη”Εντιρνέ Καπού”, τουρκιστί), η Χρυσή Πύλη [”Γεντί Κουλέ”, απέναντι από την οποία έστησε πυροβόλο ο Μωάμεθ κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Πόλης], η Πύλη του Αγίου Ρωμανού (”Πύλη του Πέμπτου”, όπου σκοτώθηκε ο Παλαιολόγος), του Ρηγίου, της Σηλυβρίας ή Ζωοδόχου Πηγής, της Αγίας Κυριακής, του Χαρισίου, των Βλαχερνών, της Καλλιγαρίας (”Πύλη του Εβδόμου”, της Χαρσία ή του Αγίου Ιωάννη).
Πέρα από τις παραπάνω Πύλες της χερσαίας γραμμής άμυνας της Πόλης, υπήρχαν και οι Πύλες Θαλάσσης για να να μην μπορεί να αποβιβαστεί ο εχθρός, εάν δοκίμαζε επίθεση από τα Κεράτια τείχη (5 χ.λ.μ: Πύλες ”Μπαλάτκαπι”, ”Φενέρκαπι” και ”Ζινδάνκαπι”, τουρκιστί) ή από τα τείχη του Μαρμαρά (9 χ.λ.μ: Πύλη των Λεόντων, του Κοντοσκαλίου και Νέα Πύλη).
Κοντά σ’ όλες τις παραπάνω, υπήρχαν και μικρότερες πύλες (πυλίδες) από τις οποίες ανεβοκατέβαιναν στρατιώτες, μοναχοί των μοναστηριών, αγγελιαφόροι, μυστικοί επισκέπτες ή επισκέπτες του αυτοκράτορα. Μια απ’ αυτές ήταν και η γνωστή για τον τραγικό ρόλο που διαδραμάτισε στην Άλωση της Κωνσταντινούπολης ”Κερκόπορτα” (”Ξυλόκερκος πόρτα”, ονομασία που πήρε από τον μικρό ξύλινο ιππόδρομο που υπήρχε εκεί).
”Πυλίδες”, σημειωτέον, υπήρχαν και στα παράκτια τείχη της θάλασσας, όχι μόνο στα χερσαία. Ήταν μικρότερες από του χερσαίου τείχους και λειτουργούσαν στην πλειοψηφία τους ως πυλίδες εμπορικές, αλλά και για ανεφοδιασμό του βυζαντινού στρατού από θαλάσσης.
Αυτόν τον στρατό είχε κατά νου ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος επιστρέφοντας στο παλάτι μετά την επιθεώρηση των Πυλών. Μια μεγάλη η απελπισία τον κυρίεψε για την αδυναμία του να τον επανδρώσει εκσυγχρονίζοντας ταυτόχρονα τον φτωχό οπλισμό του (τόξα, λιθοβόλα και λίγα ντουφέκια που εκσφενδόνιζαν πέντε και δέκα σφαίρες μαζί) ο οποίος υστερούσε τραγικά απέναντι στην πολεμική μηχανή του Μωάμεθ.
Η νύχτα είχε γίνει βαριά και δεν την άντεχε. Καθώς δεν μπορούσε να κοιμηθεί, ο αυτοκράτορας άνοιξε την καρδιά του στον έμπιστό του Σφραντζή για να ξαλαφρώσει, σαν να τον είχε εξομολογητή. Με τα ταμεία του κράτους αδειανά, όχι μόνο δεν μπορούσε να ανασυντάξει τον στρατό δίνοντάς του καινούργιο οπλισμό, αλλά αδυνατούσε να πληρώσει τους μισθούς του.
Αυτός ήταν ο λόγος, άλλωστε, που ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος είχε διατάξει να αφαιρεθούν απ’ τις εκκλησίες τα χρυσά σκεύη και τα αφιερώματα των πιστών, για να γίνουν νομίσματα με τα οποία θα κάλυπτε τις τρέχουσες στρατιωτικές ανάγκες.
Και γι’ αυτό δεν υπήρχε καμιά αντίρρηση, από τον λαό. Καμιά μεμψιμοιρία απ’ τον θεοσεβούμενο λαό της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος πίστευε και υποσχόταν ότι ”αν ο Θεός γλίτωνε την Πόλη, θα τα επέστρεφε όλα σε Αυτόν τετραπλάσια”…
Αυτά μέχρι να μπει το μικρόβιο του διχασμού που χώρισε τους Βυζαντινούς σε ”ενωτικούς” και ”ανθενωτικούς”, με αποτέλεσμα οι δεύτεροι να καταριούνται τους πρώτους και τον Παλαιολόγο (γιατί ”παρέδωσε την Αγία Σοφία στους Λατίνους αιρετικούς”) κραυγάζοντας οι μισοί το τρομερό σύνθημα του μοναχού Γενναδίου (και μετά την Άλωση πρώτου Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως) ”θάνατος εις τους αζυμίτας* και την ειδωλολατρία αυτών”, ενώ οι άλλοι μισοί την ανατριχιαστική ευχή του μεγάλου δούκα και αρχιναύρχου Λουκά Νοταρά:
”κρειττότερον ἐστὶν εἰδέναι ἐν μέσῃ τῇ Πόλει φακιόλιον βασιλεῦον Τούρκου, ἢ καλύπτραν λατινικήν!” (μ.τ.φ: ”Είναι καλύτερα να δω να βασιλεύει στο κέντρο της Πόλης το τουρκικό φέσι, παρά η λατινική καλύπτρα”)…
Ερμηνευτικά
* Η χρήση των αζύμων στη θεία λειτουργία των καθολικών ήταν ένα από τα σημεία τριβής με τους ορθόδοξους χριστιανούς. Απ’ τις άλλες διαφορές μεταξύ τους οι πιο σημαντικές ήταν: το πρωτείο του Πάπα, η νηστεία του Σαββάτου, η αγαμία του κλήρου και, προπάντων, το καθολικό δόγμα για την εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος και από τον Υιό (Filioque).
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Φραντζή-Δούκα: ”Το χρονικό της Αλώσεως”
Κ. Τσοπάνης: ”Κωνσταντίνος Παλαιολόγος” και ”Άλωση 1453”
Β. Ηλιάδου: ”Καλπάζοντας στον άνεμο”
Κρινιώ Καλογερίδου
Αναλύσεις
Το Παιχνίδι με τον Συριακό Αγωγό: πώς τα σχέδια της Τουρκίας επηρεάζουν τις περιφερειακές φιλοδοξίες του Ισραήλ
Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία αναβίωσε τα σχέδια της Τουρκίας να κατασκευάσει αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου μέσω της χώρας, μετατρέποντάς την σε περιφερειακό «ενεργειακό διάδρομο» για τα γειτονικά κράτη.
Γράφει ο Dr. Elai Rettig
BESA Geo-Energy Insights No. 7
13 Ιανουαρίου 2025
ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία αναβίωσε τα σχέδια της Τουρκίας να κατασκευάσει αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου μέσω της χώρας, μετατρέποντάς την σε περιφερειακό «ενεργειακό διάδρομο» για τα γειτονικά κράτη. Μερικά από αυτά τα σχέδια θα προσφέρουν στα κράτη του Αραβικού Κόλπου μια πιο βολική χερσαία οδό για την εξαγωγή ενέργειας στην Ευρώπη μέσω της Τουρκίας, θέτοντας μια πρόκληση στις παρόμοιες φιλοδοξίες του Ισραήλ. Το Ισραήλ έχει άλλες ευκαιρίες να εξάγει το φυσικό του αέριο σε νέες αγορές μέσω αγωγού, αλλά ενέχουν τον κίνδυνο να υπονομεύσουν τη σχέση του Ισραήλ με την Ελλάδα και την Κύπρο. Το Ισραήλ θα πρέπει να ακολουθήσει στενά το «παιχνίδι του αγωγού» στη Συρία για να διασφαλίσει ότι οι νέες οικονομικές ευκαιρίες στην περιοχή δεν θα το παρακάμψουν.
Η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ τον Δεκέμβριο του 2024 αναβίωσε αρκετά έργα ενεργειακής υποδομής υπό την ηγεσία της Τουρκίας που είχαν εγκαταλειφθεί λόγω του συριακού εμφυλίου πολέμου. Ενώ ορισμένα από αυτά τα έργα υπονομεύουν το συμφέρον του Ισραήλ να γίνει «ενεργειακός διάδρομος» μεταξύ της Ευρώπης και των Αραβικών κρατών του Κόλπου, άλλα έχουν τη δυνατότητα να ανοίξουν νέες αγορές στην περιοχή για ισραηλινές εξαγωγές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό το άρθρο θα επισημάνει τρία από αυτά τα πιθανά έργα και θα εξετάσει τις επιπτώσεις τους στα ισραηλινά περιφερειακά συμφέροντα: 1) ένας κοινός αγωγός φυσικού αερίου Τουρκίας-Κατάρ μέσω της Συρίας. 2) επέκταση του αραβικού αγωγού φυσικού αερίου προς την Τουρκία. και 3) νέους αγωγούς πετρελαίου από τα κράτη του Αραβικού Κόλπου στη Συρία για να αντικαταστήσουν τις ιρανικές προμήθειες πετρελαίου.
1.- Το έργο του αγωγού φυσικού αερίου Τουρκίας-Κατάρ μέσω της Συρίας
Αμέσως μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης άρχισαν να αναφέρουν την επιθυμία της κυβέρνησής τους να αναβιώσει ένα παλιό σχέδιο για την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου μεταξύ Κατάρ και Τουρκίας μέσω της Συρίας. Ο αγωγός ανακοινώθηκε για πρώτη φορά το 2009 και προωθήθηκε κυρίως από την Τουρκία. Το Κατάρ τελικά εγκατέλειψε την ιδέα λόγω τεχνικών και πολιτικών δυσκολιών, συμπεριλαμβανομένης της έκρηξης του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, υψηλών διαφορών μεταξύ Κατάρ και Σαουδικής Αραβίας και μεταξύ της Τουρκίας και του καθεστώτος του Άσαντ, και της πτώσης των τιμών του πετρελαίου το 2014 που έριξαν σε αναμονή τα σχέδια υποδομής σε πολλές περιφερειακές πηγές ενέργειας. Τώρα που το καθεστώς Άσαντ έχει πέσει και οι σχέσεις μεταξύ του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας έχουν θερμανθεί, η Τουρκία ενδιαφέρεται και πάλι για την προώθηση του έργου του αγωγού φυσικού αερίου Τουρκίας-Κατάρ.
Προτεινόμενος αγωγός φυσικού αερίου Τουρκίας-Κατάρ
Ένας κοινός αγωγός φυσικού αερίου με το Κατάρ θα εξυπηρετούσε πολλά σημαντικά τουρκικά συμφέροντα. Θα επέτρεπε στην Τουρκία να ενισχύσει τη θέση της ως η κύρια χώρα διέλευσης μη ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. να παρέχει στην Τουρκία μια πρόσθετη πηγή φθηνού φυσικού αερίου για την εξυπηρέτηση της νοτιοανατολικής Τουρκίας, η οποία υποφέρει από διακοπές ρεύματος το χειμώνα λόγω της αναξιόπιστης προμήθειας από το Ιράν και το Ιράκ· και να ενισχύσει τους δεσμούς Τουρκίας και Κατάρ με το νέο καθεστώς στη Συρία.
Σε αυτό το στάδιο, δεν υπάρχει σαφές χρονοδιάγραμμα για την κατασκευή του αγωγού και καμία εκτίμηση σχετικά με την αναμενόμενη δυναμικότητα ή το κόστος ενός τέτοιου έργου. Το Κατάρ πιθανότατα θέλει να περιμένει και να δει ότι το νέο καθεστώς στη Συρία θα είναι σε θέση να αποκτήσει τον έλεγχο του κέντρου της χώρας προτού λάβει επενδυτικές αποφάσεις. Κατά κανόνα, οι εταιρείες ενέργειας δεν επενδύουν σε διασυνοριακούς αγωγούς φυσικού αερίου πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων εάν δεν είναι βέβαιοι ότι η χώρα διέλευσης θα παραμείνει σταθερή και αξιόπιστη για τα επόμενα 10-15 χρόνια, που είναι η απαραίτητη περίοδος για την ανάκτηση του κόστους του αγωγού. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε περιοχές της κεντρικής Συρίας όπου θα πρέπει να περάσει ο προτεινόμενος αγωγός – περιοχές που εξακολουθούν να παρουσιάζουν δραστηριότητα από το ISIS και παρόμοιες ομάδες και ως εκ τούτου θα απαιτούν ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας.
Εν τω μεταξύ, το Κατάρ προτιμά να επικεντρωθεί στην εξασφάλιση των θαλάσσιων μεταφορών του προς την Ευρώπη, καθώς έχει γίνει ένας σημαντικός προμηθευτής LNG στην Ευρώπη μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το Κατάρ επενδύει επίσης σε μεγάλο βαθμό σε πιθανά έργα παραγωγής φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, τα οποία θα του δώσουν στενότερη πρόσβαση στην Ευρώπη και θα του παράσχουν κάποια μόχλευση στη συνεχιζόμενη θαλάσσια διαμάχη Τουρκίας-Κύπρου. Αυτές οι επενδύσεις περιλαμβάνουν την πρόσφατη απόκτηση μεριδίου 23% σε ένα κοίτασμα φυσικού αερίου στην Αίγυπτο και μια συνεργασία σε δύο νέες εργασίες γεώτρησης στα κυπριακά ύδατα.
Για το Ισραήλ, η ενεργειακή σύνδεση που δημιουργήθηκε μεταξύ Τουρκίας και Κατάρ μέσω της Συρίας θα μπορούσε να υπονομεύσει ορισμένες από τις φιλοδοξίες του να γίνει μέρος ενός οικονομικού διαδρόμου μεταξύ της Ευρώπης και των Αραβικών κρατών του Κόλπου, γνωστού και ως Διάδρομος Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC).
Εάν εγκατασταθεί επιτυχώς ένας νέος αγωγός φυσικού αερίου μεταξύ Κατάρ και Τουρκίας, θα είναι πολύ πιο εύκολο να συμπληρωθεί αυτή η διαδρομή με πρόσθετες υποδομές, όπως δρόμους, σιδηροδρομικές γραμμές και καλώδια ηλεκτρισμού.
Θα ήταν επομένως πιο εύκολο για τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και άλλα κράτη του Αραβικού Κόλπου να συνδεθούν με αυτά και να εξάγουν ξηρό αέριο και άλλα προϊόντα στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας παρά να κατασκευάσουν έναν ολοκαίνουργιο διάδρομο μέσω της Ιορδανίας και του Ισραήλ για να φτάσει στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ενώ είναι σαφές ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν θα θέλουν να εξαρτώνται από το Κατάρ ή την Τουρκία ως εταίρους διαμετακόμισης, η απήχησή τους ως εναλλακτικής λύσης θα αυξηθεί για τα ΗΑΕ όσο ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται και το καθεστώς του Ισραήλ ως νησίδας περιφερειακής σταθερότητας συνεχίζει να αμφισβητείται. Το Ισραήλ θα πρέπει να έχει υπόψη του ότι η συνέχιση του πολέμου και οι επακόλουθες καθυστερήσεις στην ομαλοποίηση των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ θα μπορούσαν τελικά να οδηγήσουν σε ένα σημείο όπου ένα επικερδές περιφερειακό οικονομικό σχέδιο θα παρακάμψει εντελώς το Ισραήλ στο δρόμο του προς την Ευρώπη.
Το Ισραήλ θα πρέπει να συνεχίσει να προωθεί την ιδέα ενός διαδρόμου Ανατολής-Μεσογείου με την Κύπρο και την Ελλάδα, ιδιαίτερα σε πιθανούς επενδυτές στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, ως ουσιαστικό στοιχείο των περιφερειακών οικονομικών σχεδίων.
2.-Τουρκική σύνδεση με τον αραβικό αγωγό φυσικού αερίου στη Συρία
Ενώ τα σχέδια αγωγών της Τουρκίας με το Κατάρ μπορεί να υπονομεύσουν τα ισραηλινά συμφέροντα, ένα άλλο τουρκικό σχέδιο μπορεί να βοηθήσει το Ισραήλ να ανοίξει νέες αγορές για τις εξαγωγές φυσικού αερίου του. Τον τελευταίο μήνα, η Τουρκία επανεξετάζει τη δυνατότητα σύνδεσης με τον αραβικό αγωγό φυσικού αερίου μέσω του κυρίως παραμελημένου τμήματός του στη Συρία. Ο αραβικός αγωγός φυσικού αερίου, που εγκαινιάστηκε το 2003, σχεδιάστηκε αρχικά για να επιτρέψει στην Αίγυπτο να εξάγει φυσικό αέριο προς τα βόρεια προς την Ιορδανία και τη Συρία. Τα σχέδια για περαιτέρω επέκταση του αγωγού προς την Τουρκία υπογράφηκαν το 2006 και το 2008, αλλά εγκαταλείφθηκαν το 2009, κυρίως λόγω οικονομικών διαφορών και του γεγονότος ότι η Αίγυπτος δεν είχε άλλο αέριο προς εξαγωγή. Σήμερα, ο αγωγός εξυπηρετεί κυρίως το Ισραήλ, καθώς διοχετεύει ισραηλινό αέριο στην Ιορδανία και νότια στην Αίγυπτο, ενώ το τμήμα της Συρίας παραμένει αχρησιμοποίητο. Ο αγωγός μπορεί να μεταφέρει περίπου 10 BCM φυσικού αερίου ετησίως, αλλά αυτή η ποσότητα μπορεί να αυξηθεί στα 15 BCM, δεδομένης της αναβάθμισης του αγωγού με πρόσθετους σταθμούς συμπίεσης.
Ο αραβικός αγωγός φυσικού αερίου
πηγή: Wikipedia
Εάν η Τουρκία συνδεθεί στην πραγματικότητα με τον αραβικό αγωγό φυσικού αερίου στο συριακό τμήμα του, το Ισραήλ θα μπορούσε θεωρητικά να μεταφέρει αέριο προς τα βόρεια μέσω της Ιορδανίας στην Τουρκία και από εκεί στην Ευρώπη (είτε απευθείας είτε μέσω συμφωνιών ανταλλαγής).
Ένα τέτοιο σχέδιο δεν είναι πιθανό να συμβεί χωρίς σημαντική βελτίωση στις διπλωματικές σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας, καθώς και εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και του νέου καθεστώτος στη Συρία.
Αλλά ακόμα κι αν δεν συμβεί τίποτα από αυτά, το ισραηλινό αέριο μπορεί να φτάσει στην Τουρκία εάν η Ιορδανία ή η Αίγυπτος χρησιμεύουν ως «τελικός χρήστης» του ισραηλινού φυσικού αερίου που στη συνέχεια θα το πωλούν στην Τουρκία. Μια παρόμοια ρύθμιση υπήρξε τα τελευταία δύο χρόνια: το ισραηλινό αέριο εξάγεται στην Αίγυπτο, η οποία στη συνέχεια το υγροποιεί και το εξάγει στην Τουρκία και σε άλλους προορισμούς.
Υπάρχει ένα εμπόδιο, ωστόσο. Οποιαδήποτε συμφωνία δημιουργήσει το Ισραήλ για την πώληση αερίου με αγωγό στην Τουρκία, έστω και έμμεσα, θα μπορούσε να εκληφθεί από την Κύπρο και την Ελλάδα ως υπονόμευση των συμφερόντων τους με το Ισραήλ.
Επιπλέον, η νέα σύνδεση με τον αγωγό ενδέχεται να υπονομεύσει ορισμένους από τους στόχους του Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (EMGF). Το τουρκικό σχέδιο σύνδεσης με τον αραβικό αγωγό φυσικού αερίου στη Συρία είναι μόνο ένα από τα πολλά σχέδια για σημαντικές συνδέσεις υποδομής μεταξύ των δύο χωρών. Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν ήδη συζητήσει έργα που προάγουν τις διασυνοριακές οδικές, σιδηροδρομικές και επικοινωνιακές υποδομές με το νέο συριακό καθεστώς. Τέτοια έργα θα ενισχύσουν περαιτέρω την επιρροή της Τουρκίας στη Συρία και θα μπορούσαν να προσφέρουν στην Άγκυρα αρκετά οφέλη.
Το ένα θα ήταν η σύνταξη μιας νέας συμφωνίας για τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Συρίας που θα αμφισβητούσε τις θαλάσσιες διεκδικήσεις της Κύπρου και θα υπονόμευε τη συνεργασία στο EMGF.
Το Ισραήλ θα πρέπει να λάβει μέτρα για να κατευνάσει τέτοιες ανησυχίες από την Κύπρο και την Ελλάδα. Θα πρέπει να καταστήσει σαφές ότι οποιαδήποτε ευκαιρία μπορεί να έχει το Ισραήλ να εξάγει φυσικό αέριο μέσω της Τουρκίας δεν θα έρχεται σε αντίθεση με τα σχέδιά του για την ανάπτυξη κοινών υποδομών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ακόμη και αν υλοποιηθούν τα σχέδια του αγωγού στη Συρία, οι ισραηλινές εταιρείες φυσικού αερίου δεν θα θέλουν να βασίζονται στη Συρία και την Τουρκία ως τις κύριες χώρες διέλευσης για το φυσικό αέριο τους και θα το χρησιμοποιούν μόνο προσεκτικά και σε περιορισμένες ποσότητες. Επιπλέον, οι ισραηλινές ενεργειακές εταιρείες δεν θέλουν να βασίζονται στην Αίγυπτο και την Ιορδανία ως τελικούς χρήστες για να πουλήσουν ισραηλινό αέριο στην Τουρκία, εν μέρει για ζητήματα πληρωμής χρέους. Θα προτιμούσαν ακόμη μια πιο άμεση διαδρομή προς νέες αγορές για να διαφοροποιήσουν το χαρτοφυλάκιό τους, όπως ένα κοινό έργο LNG με την Κύπρο.
3.-Μη ιρανικοί αγωγοί πετρελαίου και συνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας με τη Συρία
Το νέο καθεστώς στη Συρία έχει ενεργειακά συμφέροντα πέρα από τη χρήση της χώρας ως περιοχής διέλευσης για αγωγούς φυσικού αερίου. Η Συρία έχει απεγνωσμένη ανάγκη από σταθερό εφοδιασμό πετρελαίου τώρα που δεν διαθέτει τακτικό εφοδιασμό ιρανικού αργού πετρελαίου και καυσίμων. Κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του Άσαντ, η Συρία λάμβανε περίπου το 90% της προμήθειας πετρελαίου της από το Ιράν (60.000-70.000 βαρέλια την ημέρα), ενώ ένα άλλο 10% προερχόταν από τοπικά συριακά κοιτάσματα πετρελαίου. Επιπλέον, η Χεζμπολάχ μετέφερε λαθραία καύσιμα στη Συρία μέσω του Λιβάνου (παρά τα προβλήματα του ίδιου του Λιβάνου με σοβαρές ελλείψεις πετρελαίου). Η νέα πραγματικότητα της Συρίας είναι πολύ διαφορετική. Αμέσως μετά την κατάρρευση του καθεστώτος του Άσαντ, το Ιράν διέκοψε όλες τις αποστολές πετρελαίου στη Συρία. Την ίδια στιγμή, το Ισραήλ βομβάρδισε τις διαδρομές λαθρεμπορίου της Χεζμπολάχ προς τη Συρία, εμποδίζοντας έτσι τη λαθραία εισαγωγή καυσίμων από τον Λίβανο.
Αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Συρία
Πηγή: U.S. Energy Information Administration
Υπό αυτές τις νέες συνθήκες, η Συρία αναζητά τώρα συμφωνίες συνεργασίας για να λαμβάνει τακτικές προμήθειες πετρελαίου από έναν ή περισσότερους γείτονές της. Το πιο άμεσο μέσο θα ήταν οι διασυνοριακές αποστολές με φορτηγά, οι οποίες είναι ακριβές και σπάνιες. Μακροπρόθεσμα, η Συρία θα αναζητήσει νέα έργα αγωγών για να εξασφαλίσει μια συνεπή ροή.
Η πιο προφανής πηγή θα ήταν ο υπάρχων αγωγός πετρελαίου μεταξύ Συρίας και Κιρκούκ στο Ιράκ, ο οποίος σταμάτησε τη λειτουργία του στη δεκαετία του 1980 και θα απαιτούσε αποκατάσταση.
Ωστόσο, αυτά τα κοιτάσματα πετρελαίου βρίσκονται τώρα υπό τον έλεγχο της Κουρδικής Περιφερειακής Κυβέρνησης (KRG) στο βόρειο Ιράκ, κάτι που μπορεί να προκαλέσει την αντίθεση της Τουρκίας.
Επιπλέον, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία εξετάζουν την πιθανότητα να γίνουν ο νέος προμηθευτής πετρελαίου της Συρίας ως μέρος του περιφερειακού παιχνιδιού για να αποκτήσουν πολιτική βάση με το νέο συριακό καθεστώς.
Τους επόμενους μήνες θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε πολλές κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση.
Η Σαουδική Αραβία έχει υψηλά κίνητρα να προμηθεύσει πετρέλαιο στη Συρία αντί για το Κατάρ και ενδεχομένως να αποτρέψει άλλα σχέδια του Κατάρ να ενισχύσει την παρουσία της στη Συρία μαζί με την Τουρκία.
Η Σαουδική Αραβία έχει υψηλά κίνητρα να προμηθεύσει πετρέλαιο στη Συρία αντί για το Κατάρ και ενδεχομένως να αποτρέψει άλλα σχέδια του Κατάρ να ενισχύσει την παρουσία της στη Συρία μαζί με την Τουρκία.
Φαίνεται ότι σε αυτή τη φάση, το Ισραήλ δεν έχει λάβει ακόμη σαφή απόφαση σχετικά με τη φύση της σχέσης του με το νέο καθεστώς στη Συρία. Αυτό είναι κατανοητό, λαμβάνοντας υπόψη τα πολυάριθμα πολιτικά σενάρια που θα μπορούσαν ακόμη να συμβούν στη Συρία που θα άλλαζαν εντελώς τους υπάρχοντες υπολογισμούς. Ωστόσο, όσον αφορά τις δυνατότητες, μια συμφωνία εξομάλυνσης μεταξύ Ισραήλ και Συρίας θα μπορούσε να ανοίξει νέους ενεργειακούς δρόμους και οικονομικές ευκαιρίες για το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων των εξαγωγών φυσικού αερίου, της βοήθειας στον εφοδιασμό πετρελαίου, της δημιουργίας κοινών ανεμογεννητριών στα Υψίπεδα του Γκολάν και πολλά άλλα.
Εάν το Ισραήλ αργήσει να αντιδράσει στις εξελίξεις σχετικά με τις νέες ενεργειακές υποδομές στη Συρία, ειδικά εκείνες υπό την ηγεσία της Τουρκίας, μπορεί να χάσει μια πολύτιμη οικονομική και πολιτική ευκαιρία να γίνει αναπόσπαστο μέρος ενός νέου περιφερειακού ενεργειακού διαδρόμου.
*Ο Δρ Elai Rettig είναι επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Σπουδών και ανώτερος ερευνητής στο Κέντρο Στρατηγικών Σπουδών Begin-Sadat στο Πανεπιστήμιο Bar-Ilan. Ειδικεύεται στην ενεργειακή γεωπολιτική και την εθνική ασφάλεια.
Αναλύσεις
Μιχάλης Ιγνατίου: Η απορωσοποίηση της Κύπρου που εφήρμοσε ο Χριστοδουλίδης θα επιβραβευτεί από τις ΗΠΑ
H αμερικανική κυβέρνηση θα προχωρήσει σήμερα σε σημαντικές στρατηγικές συμφωνίες με την Κυπριακή Δημοκρατία.
Γράφει ο Μιχάλης Ιγνατίου*, Hellas Journal
Ο σχεδιασμός του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη και των στενών συνεργατών στα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας για απορωσοποίηση της Μεγαλονήσου, φαίνεται ότι θα επιβραβευθεί σήμερα από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο Κύπριος Πρόεδρος τόλμησε να καλέσει το αμερικανικό FBI στην Κύπρο για να βοηθήσει στην πάταξη της διαφθοράς και επίσης οδήγησε το κυπριακό καράβι προς τη Δύση, και ειδικά προς την Αμερική.
Η προσήλωση του κ. Χριστοδουλίδη και των στενών συνεργατών του, ειδικά του Κωνσταντίνου Κόμπου, στο σκοπό που έθεσαν αναμένεται να αντιμετωπιστεί με θετικότατο τρόπο, και στην αποδοχή της Κύπρου ως στρατηγικού εταίρου της Ουάσιγκτον.
Σύμφωνα με πληροφορίες της Hellas Journal και του Σκάι, η αμερικανική κυβέρνηση θα προχωρήσει σήμερα σε σημαντικές στρατηγικές συμφωνίες με την Κυπριακή Δημοκρατία.
Αν και οι πλευρές, η Ουάσιγκτον και η Αθήνα, δεν επιβεβαίωσαν τις πληροφορίες, στρατιωτική πηγή στην αμερικανική πρωτεύουσα μας ενημέρωσε ότι σύντομα θα γίνουν ανακοινώσεις.
Μία από τις συμφωνίες αφορά την πρόσβαση της Λευκωσίας σε δωρεάν στρατιωτικό υλικό των ΗΠΑ.
ΚΑΤΑ ΤΑ ΑΛΛΑ: Ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Μάικ Γουόλτς ανακοίνωσε την πρώτη κίνηση του εκλεγμένου Προέδρου εναντίον της Κίνας.
Ήταν έκπληξη η δήλωση του διότι αφορά την Ταϊβάν, την οποία το Πεκίνο έχει σχέδιο να την προσαρτήσει σε δύο με τρία χρόνια.
Ο κ. Γουόλτς, που θα είναι ο κατ’ εξοχήν προεδρικός σύμβουλος του κ. Τραμπ, δήλωσε ότι θα επιταχυνθούν οι παραδόσεις όπλων που έχουν αγοραστεί από την Ταϊβάν για την αποτροπή των απειλών της Κίνας.
Ο νέος σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας ήταν κατηγορηματικός και μίλησε για μέσα αποτροπής της Κίνας. Μίλησε για εκκρεμείς παραγγελίες 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, στρατιωτικού υλικού. Πλήρωσαν και πρέπει να τους παραδώσουμε το πολεμικό υλικό, είναι το μήνυμα του νέου Λευκού Οίκου.
Οπωσδήποτε η αντίδραση του Πεκίνου θα είναι οξύτατη διότι οποιαδήποτε στρατιωτική ενίσχυση της Ταϊβάν θεωρείται σχεδόν πολεμική ενέργεια.
Η δεύτερη είδηση που σύμφωνα με τις πληροφορίες εξόργισε τον κ. Τραμπ ήρθε από τον απερχόμενο Πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν.
Αφαίρεσε την Κούβα από τη μαύρη λίστα των κρατών που υποστηρίζουν την τρομοκρατία, με αντάλλαγμα την αποφυλάκιση 500 και πλέον μαχητών της Δημοκρατίας στη χώρα.
Η συναλλαγή έγινε με τη βοήθεια της Καθολικής Εκκλησίας.
Γενικά το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και ειδικά ο κ. Τραμπ και ο νέος υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο θεωρούνται μεγάλοι πολέμιοι του κομμουνιστικού κόμματος της Κούβας.
Η απόφαση του κ. Μπάιντεν στοχεύει βασικά τον διάδοχο του.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, τον Ιανουάριο του 2021, λίγες μέρες πριν παραδώσει την εξουσία στον Τζο Μπάιντεν, πήρε την ακριβώς αντίθεση απόφαση: Να εντάξει την Κούβα στον αμερικανικό κατάλογο των χωρών που υποστηρίζουν την τρομοκρατία, μαζί με τη Βόρεια Κορέα, το Ιράν και τη Συρία.
Πως θα απαντήσει ο κ. Τραμπ; Όπως φαντάζεται ο καθένας. Θα επαναφέρει την Κούβα στη λίστα μόλις επιστρέψει στο Λευκό Οίκο, καθώς είναι μία εκ των συμφωνιών του με τον Μάρκο Ρούμπιο.
Ο τελευταίος, ως γερουσιαστής από τη Φλόριντα, έχτισε όλη την πολιτική του καριέρα βασιζόμενος στην κουβανική διασπορά κατά του Κάστρο.
Θυμίζουμε ότι οι γονείς του έφυγαν από την Κούβα για τις Ηνωμένες Πολιτείες το 1956, τρία χρόνια πριν ο Φιντέλ Κάστρο αναλάβει τα ηνία της χώρας του, μετά την επανάσταση του, και την εγκαθίδρυση κομμουνιστικού καθεστώτος.
* Ο Μιχάλης Ιγνατίου είναι διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, και συγγραφέας. Είναι ο ιδρυτής της ιστοσελίδας Hellas Journal
Αναλύσεις
Ξεσάλωσε ο Μπαχτσελί! Στο στόχαστρο τα Δωδεκάνησα
Ο Σάββας Καλεντερίδης στην εκπομπή της Τρίτης 14 Ιανουαρίου 2025
Θέματα Εκπομπής 14ης Ιανουαρίου 2025
1. Μεγάλης Σημασίας η 1η συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας Ελλάδος-Σαουδικής Αραβίας
2. Ξεσάλωσε ο Μπαχτσελί – Απείλησε την Ελλάδα και έβαλε στο στόχαστρο τα Δωδεκάνησα 25:00
3. Συρία: Έξι χώρες της Ε.Ε. υπέγραψαν κείμενο και ζητούν την υπό όρους άρση των κυρώσεων στη Δαμασκό – Οι Κούρδοι συνεχίζουν να πλήττουν τους μισθοφόρους της Τουρκίας στο φράγμα Τισρίν 38:30
4. Ισραήλ-Χαμάς: Πιο κοντά από ποτέ στην υπογραφή συμφωνίας μόνιμης κατάπαυσης του πυρός 45:00
5. ΗΠΑ: Δικαστικοί λειτουργεί στέφουν τα βέλη τους κατά Μπάιντεν και Τραμπ – Στο τραπέζι συμφωνία με τη Γροιλανδία 51:20
6. Ρωσία-Ουκρανία: Η εικόνα στα μέτωπα Τσιάσιβ Γιάρ-Τορέτσκ-Προκόφσκ 01:03:00
Πανωλεθρία για τους τουρκοκίνητους τρομοκράτες από τους Κούρδους στο φράγμα Τισρίν!
Τράπηκαν σε φυγοί οι τρομοκράτες του SNA που υποστηρίζεται από την Τουρκία
Συνάντηση Ερντογάν με Ντμπεϊμπά και ΥΠΕΞ Συρίας!
Κινήσεις που καταδεικνύουν τη συστηματική προσπάθεια Ερντογάν να εδραιώσει την Τουρκία ως ρυθμιστή ζητημάτων σε μία ευρεία περιοχή από την...
Αντιδράσεις για την αφίσα της Teknofest 2025! Εμφανίζεται ολόκληρη την Κύπρο υπό τουρκική κατοχή
Η εκδήλωση που διοργανώνεται στα Κατεχόμενα λειτουργεί ως εργαλείο προβολής της τουρκικής πολιτικής.
Το Παιχνίδι με τον Συριακό Αγωγό: πώς τα σχέδια της Τουρκίας επηρεάζουν τις περιφερειακές φιλοδοξίες του Ισραήλ
Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία αναβίωσε τα σχέδια της Τουρκίας να κατασκευάσει αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου μέσω...
Ο Τασούλας και η συγκάλυψη του σκανδάλου των υποκλοπών
Σε επίμαχη συνεδρίαση ο κ. Τασούλας μας έμαθε νέα δικής του έμπνευσης μαθηματικά
-
Γενικά θέματα3 μήνες πρινΤί είναι αυτά τα μυστηριώδη φωτεινά στίγμα στον ουρανό της Κύπρου;
-
Διεθνή3 μήνες πρινΑνατριχιαστικές εικόνες με τον νεκρό ηγέτη της Χαμάς (ΦΩΤΟ)
-
Αθλητικά2 μήνες πρινΔεν πούλησε οπαδισμό! Δεν έπαιξε σε τουρκική ομάδα που θα τον απογείωνε οικονομικά – Αντώνης Φώτσης: Ο καλύτερος Έλληνας καλαθοσφαιριστής… ever
-
Αναλύσεις3 μήνες πρινΗ Αθήνα παραδίδει τη Θράκη
-
Ενδιαφέροντα1 μήνα πρινΑποκάλυψη του ηθοποιού Κωστή Σαββιδάκη! Κόπηκε ταινία στην Ελλάδα από φεστιβάλ επειδή προέβαλλε την Ορθοδοξία
-
Διεθνή2 μήνες πρινΟι Ουκρανοί ακολουθούν το… δόγμα Μπάιντεν! Χτύπησαν με ATACMS τη Ρωσία – Οδηγούμαστε σε πυρηνικό ολοκαύτωμα;
-
Πολιτική2 μήνες πρινΑρμενική Εθνική Επιτροπή Ελλάδος: Μόνον 12 Έλληνες ευρωβουλευτές υπέγραψαν την δήλωση αιτημάτων προς το Αζερμπαϊτζάν, εν όψει της COP29.
-
Αθλητικά2 μήνες πρινΠονάει η λέξη ελευθερία! Οι Τούρκοι ζητούν τιμωρία της Ανόρθωσης για πανό με μήνυμα απελευθέρωσης της Κύπρου σε ματς με τη Μπούρσασπορ