Η Δευτέρα 13 Μαΐου θα είναι μια κρίσιμη ημέρα για το Κυπριακό, με τρεις συναντήσεις σε Λευκωσία και Άγκυρα να συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον ως προς το αποτέλεσμα και ις πάρα πέρα εξελίξεις.

Στη Λευκωσία η Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ θα εχει ένα τελευταίο γύρο συναντήσεων με τους δύο ηγέτες πριν αναχωρήσει από το νησί, χωρίς να είναι γνωστό εάν θα επιστρέψει σύντομα. Στην Άγκυρα η συνάντηση Ερντογάν-Μητσοτάκη μπορεί να αποβεί καθοριστική (τουλάχιστον αυτό ελπίζει η κυπριακή κυβέρνηση) για την μετέπειτα πορεία του Κυπριακού.

Από τα έως τώρα δεδομένα δεν φαίνεται να υπάρχει προοπτική για άρση του αδιεξόδου στο Κυπριακό εκτός εάν γίνουν κινήσεις που θα υποβοηθούν για αλλαγή δεδομένων. Σ’ αυτό συμφωνούν όλοι οι εμπλεκόμενοι στο Κυπριακό, εντός και εκτός Κύπρου. Ωστόσο, η κάθε πλευρά αναμένει από την άλλη να κάνει κινήσεις για αλλαγή δεδομένων:

α) Η ελληνοκυπριακή πλευρά αναμένει από την Τουρκία (με δέλεαρ την πρόοδο στα ευρωτουρκικά) να κάνει κίνηση και να σπρώξει τον Τατάρ πίσω στο τραπέζι των συνομιλιών,

β) Ο Ερσίν Τατάρ επιμένει μετά επιτάσεως να αξιώνει ικανοποίηση των όρων του προκειμένου να δεχθεί να μπει σε συζήτηση (όχι όμως και διαπραγμάτευση), και γ) Τα Ηνωμένα Έθνη και ο διεθνής παράγοντας περιμένουν από αμφότερες τις πλευρές να γίνουν κινήσεις.

Παρά τις κάθετες τοποθετήσεις που γίνονται εδώ και πάνω από ένα χρόνο από ελληνοκυπριακής πλευράς  πάνω στο θέμα των κινήσεων/χειρονομιών για να αλλαγή του κλίματος, φαίνεται πως ούτε τα Ηνωμένα Έθνη ούτε και μερίδα του διεθνούς παράγοντα έχουν πειστεί από τις θέσεις της Λευκωσίας. Η πλευρά των Ηνωμένων Εθνών, με κύρια εκφράστρια την Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ, αφήνει να διαφανεί πως χρειάζεται να γίνουν βήματα από ελληνοκυπριακή πλευρά. Το ποια θα πρέπει να είναι αυτά τα βήματα δεν έχουν ξεκαθαρίσει.

Σημειώνεται πάντως ότι ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης σε δηλώσεις του την περασμένη Πέμπτη είχε πει πως κατά την πρώτη τους συνάντηση η απεσταλμένη του ΓΓ του «ανέφερε κάποιες ιδέες» με τον ίδιο να της απαντά με δικές του ιδέες. Ο ΠτΔ τουλάχιστον στις δημόσιες δηλώσεις απέφυγε να αποκαλύψει ποιες είναι αυτές οι ιδέες που αντάλλαξε με την Ολγκίν. Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ξεκαθάρισε πως «δεν τίθεται από κανένα θέμα υπέρβασης σε σχέση με το συμφωνημένο πλαίσιο λύσης».

Η αναφορά Χριστοδουλίδη αποτελεί και μια υπενθύμιση προς πάσα κατεύθυνση ότι ενώπιόν τους όλοι έχουν ένα «συμφωνημένο πλαίσιο λύσης» από το οποίο δεν μπορούν να ξεφύγουν. Τουλάχιστον έτσι το αντιλαμβάνεται η Λευκωσία, γιατί ξένοι που εμπλέκονται στο Κυπριακό αλλά και ως ένα βαθμό και τα Ηνωμένα Έθνη έμμεσα σκιαγραφούν μια εναλλακτική πορεία, εάν αυτή συμφωνηθεί ανάμεσα στα ενδιαφερόμενα μέρη.

Εκείνο που τα Ηνωμένα Έθνη και μερίδα του διεθνούς παράγοντα, που εμπλέκονται στο Κυπριακό, φαίνεται να εννοούν όταν αναφέρονται σε χειρονομίες δεν αφορά την ουσία του Κυπριακού αλλά εννοούν χειρονομίες οι οποίες θα βοηθήσουν στο να γίνει κατορθωτή μια κοινή συνάντηση, τριμερής, μεταξύ των δύο ηγετών και την πλευρά του ΟΗΕ.

Η Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ επιστρέφοντας για τρίτη φορά στο νησί (που υπό κάποια δεδομένα μπορεί να είναι και η τελευταία) δεν φάνηκε και ιδιαίτερα αισιόδοξη ή ενθουσιασμένη με την πορεία των εξελίξεων. Οι αναφορές της για την κοινωνία των πολιτών και την παραίνεσή της προς τους δύο ηγέτες να ακούσουν τι λέει ο κόσμος δεν ήταν τυχαία. Αποτελεί ένδειξη των δυσκολίων που υφίστανται και την αδυναμία για άρση του αδιεξόδου. Ούτε θεωρείται τυχαίο ότι και σ’ αυτή της την επίσκεψη επιλέγει να αναλώσει μεγαλύτερο χρόνο σε συναντήσεις πέραν των δύο ηγετών. Στην πρώτη της συνάντηση με Χριστοδουλίδη και Τατάρ ανάλωσε ένα τρίωρο και με τους δύο. Εκτιμάται ότι θα αναλώσει άλλες τρεις ώρες τη Δευτέρα κατά τη νέα τους συνάντηση. Όμως συνολικά με οργανωμένα σύνολα, επιχειρηματίες, κ.ά. και στις δύο κοινότητες ανάλωσε πολύ περισσότερες ώρες συζητήσεων για το πως μπορεί να αρθεί το υφιστάμενο αδιέξοδο.

Πέραν όμως των όσων τεκταίνονται επί του εδάφους στην Κύπρο, όλα εξαρτώνται από δύο σημαντικούς παράγοντες/εξελίξεις. Από την ίδια την Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ και από το Γενικό Γραμματέα Αντόνιο Γκουτέρες. Η προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ ολοκληρώνοντας τον κύκλο των επαφών της θα προχωρήσει στην ετοιμασία έκθεσης με την οποία θα ενημερώνει τον Αντόνιο Γκουτέρες για τις προσπάθειες που κατέλαβε στο Κυπριακό – εντός του καθορισμένου πλαισίου που προνοείται στο συμβόλαιό της – περιγράφοντας ταυτόχρονα ποια είναι η παρούσα κατάσταση πραγμάτων και ποιες είναι οι προοπτικές για το μέλλον.

Όπως άφησε να εννοηθεί σε συνομιλητές της, τόσο κατά το τελευταίος της ταξίδι στην Κύπρο όσο και προηγουμένως, το εάν θα συνεχίσει ή όχι την αποστολή της στο Κυπριακό δεν εξαρτάται από την ίδια. Δεν είναι το τι θέλει η ίδια αλλά τι θα αποφασίσει ο Γενικός Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Βεβαίως ως ένα μεγάλο βαθμό η παράταση της αποστολής της μπορεί να  καθοριστεί από το δικό της κείμενο και τι θα γράψει στην έκθεσή της προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Εάν δηλαδή αφήσει να διαφανεί ότι υπάρχει – έστω και αμυδρή – προοπτική για να συνεχιστεί η προσπάθεια για ένα ακόμα εξάμηνο τότε δεν αποκλείεται να το πετύχει.

Εγείρεται ωστόσο ερωτηματικό για το τι θα πράξει σε μια τέτοια περίπτωση η τουρκική πλευρά η οποία επιμένει πως με τη συμπλήρωση του εξαμήνου λήγει και αποστολή της Ολγκίν. Καλώντας την παράλληλα να ετοιμάσει μια έκθεση με την οποία, ούτε λίγο ούτε πολύ, θα κηρύσσει οριστικό αδιέξοδο (που είναι η επιδίωξη Τατάρ) και ότι θα πρέπει να αναζητηθεί άλλης μορφής διαδικασία στο Κυπριακό. Η καταγραφή οριστικού ναυαγίου από πλευράς Ηνωμένων Εθνών, που εμμέσως θα αποτελεί αποδοχή αποτυχίας από πλευράς Γκουτέρες, φαίνεται πως σ’ αυτή τη φάση θα αποφευχθεί. Ωστόσο μέσα σ’ αυτό το όχι και τόσο θετικό κλίμα και με πρόσχημα την κήρυξη οριστικού αδιεξόδου, στο παρασκήνιο καταβάλλονται διάφορες προσπάθειες για να γίνουν βήματα ή κινήσεις προκειμένου να επιτευχθεί μια μικρή, έστω, κινητικότητα. Με τον κύκλο των προσπαθειών να καταλήγει και πάλι στην ελληνοκυπριακή πλευρά ως εκείνη η οποία μπορεί να κάνει κάποια βήματα για να βοηθήσει την κατάσταση και να βελτιωθεί το κλίμα. Βεβαίως, η εμπειρία του Κυπριακού  δείχνει – και το γνωρίζουν όλοι αυτό – πως οι όποιες κινήσεις (μικρές, μεγάλες κ.λπ.) που μπορεί να γίνουν από ελληνοκυπριακής πλευράς δεν εξυπακούεται και ανταπόκριση από την τουρκοκυπριακή ηγεσία. Και αυτό είναι κάτι που κάνει την ελληνοκυπριακή πλευρά να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτική στις παραινέσεις των τρίτων.

Η ΕΕ μπορεί να λύσει χέρια

Η Λευκωσία έχει κατ’ επανάληψη δείξει την κατεύθυνση από την οποία μπορεί να προκύψουν εξελίξεις, όχι άμεσα με τις διαπραγματεύσεις, αλλά στο να μπορούν να γίνουν κινήσεις που θα συμβάλουν στην όλη προσπάθεια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να βοηθήσει στο να λυθούν τα χέρια αμφοτέρων των πλευρών για να γίνουν εκατέρωθεν κινήσεις που θα οδηγήσουν τους δύο ηγέτες πίσω τουλάχιστον στο διάλογο.

Γι’ αυτό και υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το ταξίδι Μητσοτάκη στην Άγκυρα με την ελπίδα ότι θα καταφέρει να πείσει τον Ερντογάν ως προς τα οφέλη που θα έχει στην ΕΕ εάν σπρώξει τον Τατάρ πίσω στο διάλογο. Όλοι συμφωνούν πως εάν η Άγκυρα το αποφασίσει ο Τατάρ δεν έχει άλλη επιλογή παρά να πάει σε μια τριμερή με τον Χριστοδουλίδη. Απ’ εκεί και πέρα το τι θα συζητηθεί είναι ένα άλλο κεφάλαιο που θα συζητηθεί όταν και άμα υπάρξει ανάλογη εξέλιξη. Εκείνο που θέλουν όλοι αυτή τη στιγμή είναι μια μερική διαφοροποίηση που να ανοίγει την προοπτική για έναν διάλογο.

Εάν υπάρξει μια κίνηση από πλευράς Τουρκία τότε ανάλογη χειρονομία μπορεί να γίνει και από ελληνοκυπριακής πλευράς. Αυτή τη στιγμή προτάσσονται τα ευρωπαϊκά οφέλη για την Τουρκία, ωστόσο δεν αποκλείεται να γίνουν και κινήσεις που αφορούν τους Τουρκοκύπριους. Εάν μέσω ΕΕ λυθούν τα χέρια των εμπλεκομένων μερών τότε μπορεί να υπάρξει και διαφοροποίηση του κλίματος. Κάτι που θα δώσει ώθηση για να συνεχιστούν οι προσπάθειες της Ολγκίν με ένα νέο ορόσημο, αυτή τη φορά τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον ερχόμενο Σεπτέμβρη στη Νέα Υόρκη. Όλα αυτά βεβαίως υπό την αίρεση του τι θα αποφασίσει ο Ερντογάν, τι θα γράψει η Ολγκίν και ποια θα είναι η ετυμηγορία του Αντόνιο Γκουτέρες.

Μιλούν όλοι για διπλωματία

Ένα πράγμα τα οποίο φραστικά, τουλάχιστον, συμφωνούν Λευκωσία και Άγκυρα είναι πως χρειάζεται να δοθεί χρόνος στη διπλωματία. Αυτό τουλάχιστον διατύπωναν τις προηγούμενες ημέρες τόσο ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης όσο και ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν. Αμφότεροι αναφέρονταν στην αυριανή (13/5) επίσκεψη του πρωθυπουργού της Ελλάδας, Κυριάκου Μητσοτάκη, στην Άγκυρα και τις συνομιλίες που θα έχει με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Ο Ερντογάν σημείωσε χαρακτηριστικά: «Πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει πόρτα που δεν μπορεί να ανοίξει ο διάλογος και οι διαπραγματεύσεις. Αρκεί να υπάρξει προσέγγιση με καλή πρόθεση και να δοθεί ευκαιρία στη διπλωματία. Η συνέχεια σίγουρα θα έρθει με λίγη προσπάθεια και λίγη θυσία».

Ο Ν. Χριστοδουλίδης είπε από πλευράς του μίλησε για μια προσπάθεια που δεν περιορίζεται στην Κύπρο και ζήτησε «να αφήσουμε τη διπλωματία να εργαστεί και ελπίζουμε να υπάρξουν θετικά αποτελέσματα».

Φιλελεύθερος