ο Ξινόμαυρο από τη Νάουσα αναγράφεται ως ποικιλία στους καταλόγους αρκετών διάσημων εστιατορίων της Νέας Υόρκης και του Λονδίνου που έχουν ελληνικά κρασιά διαφόρων παραγωγών. Οι πελάτες μπορεί να δυσκολεύονται να το προφέρουν, λατρεύουν όμως να το πίνουν. Oμως οι ίδιοι οι παραγωγοί της διάσημης ποικιλίας πίσω στην Ελλάδα δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση γιατί δεν τους επιτρέπεται να φυτέψουν περισσότερα αμπέλια στη συγκεκριμένη περιοχή.

Την ίδια στιγμή που το ελληνικό κρασί κατακτά τη μία αγορά μετά την άλλη και γίνεται γνωστό σε όλο τον κόσμο, ο ελληνικός αμπελώνας ο οποίος δίνει την πρώτη ύλη για να δημιουργηθούν ξεχωριστοί οίνοι, συρρικνώνεται διαρκώς τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Είναι αναμενόμενο οι μικροί αμπελουργοί, που καλλιεργούσαν το αμπελάκι τους στο πλαίσιο της οικιακής οικονομίας της υπαίθρου, να εγκαταλείπουν σταδιακά την καλλιέργεια. Oμως τα στρέμματα που βγαίνουν εκτός καλλιέργειας δεν αντικαθίστανται από άλλα φυτεμένα με πιο δυναμικές ποικιλίες. Πολλοί επαγγελματίες αμπελουργοί από το 2016 έως και σήμερα δεν μπορούν να αποκτήσουν νέες άδειες φύτευσης λόγω των κριτηρίων επιλεξιμότητας που έχουν τεθεί από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.

Στο πλαίσιο των κανόνων για τον αμπελουργικό τομέα της Ε.Ε. κάθε κράτος-μέλος μπορεί ετησίως να φυτέψει νέους αμπελώνες για παραγωγή κρασοστάφυλων, σε έκταση ίση με το 1% της έκτασης αμπελώνων που διαθέτει. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όσο μειώνονται οι καλλιεργούμενες εκτάσεις, τόσο μειώνεται και η δυνατότητα να φυτευτεί μεγαλύτερος αριθμός στρεμμάτων.

Τα στρέμματα που μπορούν να φυτευτούν κάθε έτος, περίπου 6.500 με βάση το μέγεθος του ελληνικού αμπελώνα, μοιράζονται ως άδειες φύτευσης σε όσους καταθέτουν σχετικό αίτημα με βάση κριτήρια επιλογής που θέτει το κάθε κράτος-μέλος. Οι άδειες φύτευσης δεν μπορούν να μεταβιβαστούν, αφορούν συγκεκριμένο αμπελοτεμάχιο και εφόσον δεν αξιοποιηθούν μέσα σε μια τριετία παύουν να ισχύουν. Αρχικά, πολλές εκτάσεις μοιράζονταν σε μικρούς αμπελουργούς, στο πλαίσιο της ενίσχυσης μικρών ή νέων καλλιεργητών, οι οποίοι όμως δεν τις αξιοποιούσαν με αποτέλεσμα να χάνονται και μαζί τους και η ευκαιρία να αναπτυχθεί ο ελληνικός αμπελώνας. «Πολλοί ήταν εκείνοι που έλεγαν ας κάνω αίτηση αφού μπορώ και μετά βλέπουμε. Αλλά το να φτιάξεις έναν νέο αμπελώνα απαιτεί κεφάλαια, δεδομένου μάλιστα ότι για να πάρεις παραγωγή πρέπει να περάσουν τουλάχιστον τρία με τέσσερα χρόνια», τονίζει στην «Κ» έμπειρος γεωπόνος.

Στη συνέχεια ορίστηκε ως κριτήριο επιλογής –ανάμεσα σε άλλα– το να βρίσκεται το κτήμα που θα φυτευτεί ο νέος αμπελώνας σε υψόμετρο άνω των 500 μέτρων, με αποτέλεσμα πολλές περιοχές να βγαίνουν εκτός της διανομής. Επίσης, άδειες δίνονται και σε καλλιεργητές που έχουν λίγα στρέμματα ώστε η καλλιέργειά τους να γίνει «βιώσιμη», ωστόσο με βάση τις νέες μετρήσεις της ΚΕΟΣΟΕ (Κεντρική Συνεταιριστική Eνωση Αμπελοοινικών Προϊόντων) ένας αμπελώνας για να είναι βιώσιμος πρέπει να έχει έκταση άνω των 60 στρεμμάτων. Με βάση τα οικονομικά στοιχεία που επεξεργάστηκε η Ενωση, λιγότεροι από 1.000 παραγωγοί σε όλη τη χώρα έχουν αμπελώνες άνω των 60 στρεμμάτων.

Το μοναδικό κριτήριο το οποίο θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάπτυξη του τομέα, δηλαδή ποιες περιοχές παράγουν καλό κρασί και πού υπάρχει αυξημένη ζήτηση για πρώτη ύλη, δεν λαμβάνεται υπόψη από την ελληνική διοίκηση και το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης το οποίο καθορίζει τα κριτήρια για τον διαμοιρασμό των νέων αδειών φύτευσης.

Η χαμένη ευκαιρία

«Υπάρχει ζήτηση από την πλευρά των παραγωγών για νέες φυτεύσεις η οποία δεν ικανοποιείται. Από την άλλη εγκαταλείπονται κάθε χρόνο περισσότερες αμπελουργικές εκτάσεις από όσες φυτεύονται», λέει στην «Κ» ο Γιάννης Βογιατζής, πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ). Με αυτόν τον τρόπο χάνεται η ευκαιρία να αυξηθεί το μέγεθος του ελληνικού αμπελώνα. «Δεν έχουμε βρει τον τρόπο τα δικαιώματα φύτευσης να πηγαίνουν εκεί όπου υπάρχουν ανάγκες πραγματικές για ανάπτυξη. Για παράδειγμα ένα κριτήριο που θα μπορούσε να εφαρμοστεί βάσει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού αλλά εμείς ποτέ δεν το βάλαμε στον κατάλογο των κριτηρίων που ισχύουν, είναι να είσαι υποχρεωμένος να καταθέσεις ένα σχέδιο για το τι θα κάνεις τα στρέμματα που ζητάς να σου δοθούν», εξηγεί.

Οι μικροί αμπελουργοί, που καλλιεργούσαν στο πλαίσιο της οικιακής οικονομίας της υπαίθρου, εγκαταλείπουν σταδιακά. Ομως τα στρέμματα που βγαίνουν εκτός καλλιέργειας δεν αντικαθίστανται από άλλα φυτεμένα με πιο δυναμικές ποικιλίες.

Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 1.600 οινοποιεία, πολλά από τα οποία διαθέτουν ιδιόκτητους αμπελώνες, ωστόσο οι εκτάσεις που έχουν συχνά δεν επαρκούν για να καλύψουν τη ζήτηση των πελατών τους στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.

«Ο οινοποιητικός κλάδος έχει πρόβλημα όσον αφορά την αμπελουργία κυρίως στο είδος και στην ποιότητα των σταφυλιών που καλλιεργούνται. Υπάρχει μια στροφή στις ελληνικές ποικιλίες και επανακαλύπτονται παλιές γηγενείς ποικιλίες που φαίνεται ότι έχουν μεγάλο δυναμικό. Η ποιότητα της πρώτης ύλης θα πρέπει επίσης να είναι τέτοια ώστε να μπορούμε να παράγουμε κρασιά υψηλής ποιότητας», προσθέτει ο κ. Βογιατζής. Πολλοί αμπελουργοί ωστόσο δίνουν ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα στην ποσότητα για να κερδίσουν περισσότερα χρήματα, έστω και αν η τιμή που θα πάρουν είναι χαμηλή.

«Χρειαζόμαστε και πρώτη ύλη μαζική και πιο φθηνή γιατί υπάρχουν και κρασιά που απευθύνονται σε άλλο κοινό. Υπάρχει χώρος και γι’ αυτή την αμπελουργία αλλά χρειάζεται να κινηθούμε με βάση συγκεκριμένο σχέδιο», προσθέτει. «Χρειαζόμαστε ισχυρή και ανταγωνιστική αμπελουργία για να στηρίξουμε τα κρασιά που παράγουμε και έχουν αποκτήσει μεγάλη αναγνωρισιμότητα», καταλήγει.

Η κ. Ντίνα Σπυροπούλου, πρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Αμπέλου και Οίνου (ΕΔΟΑΟ) και ιδιοκτήτρια του ομώνυμου Κτήματος, εξηγεί ότι ενώ πολλά οινοποιεία έχουν πλέον και αμπελώνες, δεν μπορούν να αυξήσουν τα στρέμματά τους, ενώ χρειάζονται πρώτη ύλη, γιατί τις άδειες φύτευσης τις παίρνουν οι μικροί παραγωγοί. «Εγώ, για παράδειγμα, κάνω βιολογική αμπελουργία εδώ και 30 χρόνια, αλλά με βάση τα κριτήρια που έχουν τεθεί είμαι πολύ χαμηλά στις προτεραιότητες του υπουργείου», τονίζει.

Στις περιοχές της Ημαθίας, ειδικά τα τελευταία χρόνια μετά τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν στο ροδάκινο λόγω του εμπάργκο στη Ρωσία, πολλοί νέοι σκέφτηκαν να φυτέψουν αμπέλια της διάσημης πλέον και περιζήτητης ποικιλίας ξινόμαυρο. Δεν εγκρίθηκαν όμως τα αιτήματά τους για άδειες φύτευσης. Ενδεικτικά τα τελευταία εννέα χρόνια στην περιοχή φυτεύτηκαν 169 στρέμματα αμπέλια.

«Εμείς θα μπορούσαμε να απορροφήσουμε παραγωγή τουλάχιστον 1.000 στρεμμάτων ακόμα», λέει ο κ. Γιώργος Φουντούλης, πρόεδρος του συνεταιρισμού Vaeni της Νάουσας, ως εκπρόσωπος και του Συνδέσμου Οινοποιών και Αμπελουργών που έχει συγκροτηθεί στην περιοχή.

Στη χώρα μας υπάρχουν περίπου 1.600 οινοποιεία, πολλά από τα οποία διαθέτουν ιδιόκτητους αμπελώνες, ωστόσο οι εκτάσεις που έχουν συχνά δεν επαρκούν για να καλύψουν τη ζήτηση των πελατών τους τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

«Μετά το εμπάργκο έχει εγκαταλειφθεί το 48% της αγροτικής έκτασης στη Νάουσα. Εχουν ξεριζωθεί πολλά δέντρα. Εχουμε κάνει προσπάθεια να πάρουμε κάποια στρέμματα ως αμπελουργοί αλλά δεν ταιριάζει το προφίλ μας με τα κριτήρια που έχουν τεθεί», περιγράφει ο κ. Φουντούλης. Η αύξηση της δημοφιλίας του ξινόμαυρου οδήγησε σε επενδύσεις. «Πλέον έχουμε 25 οινοποιεία στην περιοχή, τα οποία κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς πρώτη ύλη», λέει ο κ. Φουντούλης.

«Δεν είναι παιχνίδι, είναι επάγγελμα»

Η Νανά Χρυσοχόου, συνιδιοκτήτρια του ομώνυμου οινοποιείου για δύο συνεχόμενες χρονιές, κατέθεσε αίτηση για άδεια φύτευσης 15 στρεμμάτων αμπελιού σε έκταση που διαθέτει. Το 2020 της έδωσαν άδεια για 1,6 στρέμματα και το 2021 για 3 στρέμματα. Ενώ τα 15 στρέμματα είναι μια ενιαία έκταση, έχει τρεις διαφορετικούς κωδικούς αμπελοτεμαχίου. «Μου είπαν να φυτέψω στη μέση έτσι ώστε να πιάνει και τους τρεις κωδικούς», περιγράφει γελώντας. «Δεν μπορείς να κάνεις μια επένδυση και να φυτέψεις κάπου και να μη φυτέψεις δίπλα. Δεν είναι παιχνίδι, είναι επάγγελμα, δουλειά και χρειάζονται αρκετά χρήματα για να φυτέψεις νέο αμπελώνα», λέει. Κάπως έτσι εγκατέλειψε τις προσπάθειες. «Στεναχωριέμαι να βλέπω χέρσο το χωράφι, αλλά τι να κάνω;» αναρωτιέται. «Η έκταση που έλεγα να βάλω αμπέλια είναι σε περιοχή πολύ καλή για το ξινόμαυρο. Εχω έκταση, ήθελα να φτιάξω το αμπέλι αλλά αναγκάζομαι να παίρνω από άλλους για να καλύψω τις ανάγκες της ζήτησης. Και όπως και να το κάνεις, δεν μπορείς να ελέγξεις την πρώτη ύλη όταν δεν προέρχεται από δική σου καλλιέργεια».

ΠΗΓΗ: Καθημερινή