Πώς συγκρίνεται το πραξικόπημα στην Ρουμανία με αυτό της Τουρκίας και πώς οι ΗΠΑ ξεπλένουν τον Ερντογάν.

Οι τελευταίες εξελίξεις των διαπραγματεύσεων μεταξύ ΗΠΑ – Ρωσίας και Ουκρανίας στην Σ. Αραβία.

Γράφει ο Νικόδημος Καλλιντέρης, Νομικός

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) με τη νομολογία του κατά το παρελθόν έχει υπερασπιστεί το «δικαίωμα» των αλλοδαπών που έχουν τελέσει σοβαρά ποινικά αδικήματα να παραμένουν στο ευρωπαϊκό έδαφος. Αλλά και με την κατωτέρω σχολιαζόμενη πρόσφατη απόφασή του το Δικαστήριο επιβάλλει στα κράτη να συνοδεύουν την απέλαση εγκληματιών από τρίτα κράτη με μια εγγύηση της δυνατότητας επιστροφής εντός της επικράτειάς τους.

Τη Δευτέρα 17 Μαρτίου 2025 το ΕΔΔΑ (πρόκειται για το δικαιοδοτικό όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης) αποφάσισε να μην επανεξετάσει μια υπόθεση κατά της Δανίας με την οποία κατοχυρώθηκε ένα «δικαίωμα επιστροφής» για τους αλλοδαπούς που απελάθηκαν από την Ευρώπη λόγω τέλεσης ποινικών αδικημάτων. Η άρνηση επανεξέτασης αφορούσε μια απόφαση του ΕΔΔΑ που δημοσιεύτηκε στις 12 Νοεμβρίου 2024 (Sharafane v. Denmark).

Λόγω της μεγάλης σημασίας αυτής της απόφασης για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια της χώρας, η Δανία ζήτησε στις 29 Ιανουαρίου 2025 την παραπομπή της στο τμήμα μείζονος σύνθεσης. Με άλλα λόγια, ζήτησε να επανεκδικαστεί η υπόθεση από τον ευρύτερο σχηματισμό του ΕΔΔΑ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην επταμελή σύνθεση του Δικαστηρίου (πρόκειται για τη συνήθη σύνθεση) που εξέδωσε ομόφωνα την επίμαχη απόφαση κατά της Δανίας στις 12 Νοεμβρίου 2024 τρεις από του Δικαστές υπήρξαν μέλη σε ΜΚΟ που χρηματοδοτούνται από το Open Society Foundations του George Soros. Πρόκειται για την πρόεδρο του Τμήματος Gabriele Kucsko-Stadlmayer από την Αυστρία καθώς και τους Tim Eicke από τη Μεγάλη Βρετανία και Mateja Durovic από τη Σερβία. Και όχι μόνον αυτό, αλλά μόνο δύο μέλη της επταμελούς σύνθεσης ήταν Δικαστές προ του διορισμού τους στο ΕΔΔΑ.

Σύμφωνα με τη δανική κυβέρνηση, η απόφαση Sharafane (αφορούσε την καταδίκη της Δανίας για απέλαση ενός Ιρακινού ονόματι Zana Sharafane που είχε διαπράξει διακίνηση κοκαΐνης) «εγείρει σοβαρά και θεμελιώδη ζητήματα που επηρεάζουν την ερμηνεία και την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), ιδίως όσον αφορά το κυριαρχικό δικαίωμα του κράτους να ελέγχει την είσοδο, τη διαμονή και την απέλαση αλλοδαπών».

Στις 17 Μαρτίου 2025, η μείζων σύνθεση του ΕΔΔΑ δημοσίευσε την απόφασή της απορρίπτοντας οριστικά το αίτημα της Δανίας για επανεξέταση. Δια της απόρριψης το ΕΔΔΑ επιβεβαίωσε ότι το «δικαίωμα επιστροφής» των απελαθέντων αλλοδαπών στο ευρωπαϊκό έδαφος αποτελεί πλέον νομολογία του Δικαστηρίου και προορίζεται να εφαρμοστεί σε όλα τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης (46 συνολικά). Στην πραγματικότητα, με αυτές τις δικαστικές αποφάσεις τίθεται υπό αμφισβήτηση η αρμοδιότητα των εθνών-κρατών σε θέματα μεταναστευτικής πολιτικής.

Για να εξετάσει την αναλογικότητα των προσωρινών απαγορεύσεων επιστροφής το ΕΔΔΑ αξιολόγησε τις προοπτικές επανεισδοχής των προσφευγόντων αλλοδαπών στη Δανία εξετάζοντας τη μεταναστευτική πολιτική του κράτους. Εάν οι προοπτικές είναι επαρκείς, το ΕΔΔΑ θεωρεί ότι η απέλαση είναι σύμφωνη με την ΕΣΔΑ. Εάν οι προοπτικές είναι ανεπαρκείς, λόγω μιας μεταναστευτικής πολιτικής που θεωρείται υπερβολικά περιοριστική, το Δικαστήριο αποφαίνεται ότι η απέλαση δεν είναι σύμφωνη με την ΕΣΔΑ, καθώς υπάρχει το ενδεχόμενο να καταστεί αυτή de facto μόνιμη. Και στα δύο ενδεχόμενα το Δικαστήριο υποχρεώνει τα κράτη να αποδεχτούν την παραμονή εντός της επικράτειάς τους αλλοδαπών που έχουν διαπράξει ποινικά αδικήματα κακουργηματικού χαρακτήρα (π.χ. διακίνηση ναρκωτικών).

Μέσω αυτής της νομολογίας το Δικαστήριο είναι αυτό που χαράσσει την μεταναστευτική πολιτική των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης με προφανείς τις επιπτώσεις στην δημόσια και εθνική τους ασφάλεια. Με την επίκληση ως δικαιολογητικού λόγου της «ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής» που έχει αναπτύξει ο αλλοδαπός στην επικράτεια του ευρωπαϊκού κράτους του παρέχεται το «δικαίωμα επιστροφής».

Επιπλέον, από τα ανωτέρω διαφαίνεται ότι το ΕΔΔΑ κρίνει την απόφαση απέλασης όχι με βάση το άμεσο και βέβαιο περιεχόμενό της, αλλά με βάση τις υποθετικές συνέπειες που μπορεί να προκύψουν ή να μην προκύψουν στο απώτερο μέλλον.

Ωστόσο, είναι αδύνατο να προβλεφθεί πώς μπορεί να εξελιχθεί η μεταναστευτική πολιτική μιας χώρας ή η προσωπική κατάσταση των απελαθέντων προσώπων. Εάν ένας αλλοδαπός επιθυμεί να επιστρέψει μετά τη λήξη της απαγόρευσης εισόδου σε ένα κράτος, μπορεί να ζητήσει την επανεισδοχή του ξανά και να ασκήσει έφεση κατά της ενδεχόμενης άρνησης χορήγησης θεώρησης. Μια τέτοια προσφυγή θα εξεταστεί στη συνέχεια από τα εθνικά δικαστήρια της ενδιαφερόμενης ευρωπαϊκής χώρας και ενδεχομένως και από το ΕΔΔΑ.

Αλλά και στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν το Δικαστήριο του Στρασβούργου καταδίκασε την Ελβετία για την απέλαση ενός Βόσνιου διακινητή κοκαΐνης με το σκεπτικό ότι η απέλαση είχε πολύ μεγάλο αντίκτυπο στην «ιδιωτική ή οικογενειακή του ζωή».

Η αλήθεια είναι πως η νομολογία του Δικαστηρίου ως προς τις απελάσεις μεταβλήθηκε με την πάροδο των ετών. Ενώ οι απελάσεις υπηκόων τρίτων χωρών εμποδίζονταν αρχικά μόνο όταν υπήρχε κίνδυνος βασανιστηρίων στη χώρα καταγωγής τους, από το 1988 οι Ευρωπαίοι δικαστές άρχισαν να επικαλούνται την «ιδιωτική και οικογενειακή ζωή» ως λόγο απαγόρευσης της απέλασης. Τις μόνιμες απελάσεις το ΕΔΔΑ τις απαγόρευσε το 2021 ενώ στην υπόθεση Zana Sharafane, δεν επιτρέπει πλέον τις απελάσεις που δεν συνοδεύονται από εγγύηση επιστροφής.

Τις πρόσφατες ενέργειες του Μοχάμεντ Γιουνούς, βραβευμένου με Νόμπελ Ειρήνης και ιδρυτή της Grameen Bank, ο οποίος ανέλαβε τη θέση του επικεφαλής συμβούλου στο Μπαγκλαντές μετά την αποχώρηση της πρωθυπουργού Σέιχ Χασίνα τον Αύγουστο του 2024, εξετάζει σε άρθρο του στο 19FortyFive ο Μάικλ Ρούμπιν. Ο Γιουνούς κατηγορείται ότι, σε συνεργασία με την ισλαμιστική οργάνωση Jamaat-e-Islami, καταπιέζει τις μειονότητες και περιορίζει την ελευθερία του Τύπου. Συγκεκριμένα, δημοσιογράφοι όπως η Φαρζανά Ρούπα και ο Σακίλ Αχμέντ έχουν φυλακιστεί με αβάσιμες κατηγορίες, ενώ τους απαγορεύεται η επικοινωνία με την ανήλικη κόρη τους. Ο Ρούμπιν συγκρίνει τις ενέργειες του Γιουνούς με άλλους βραβευμένους με Νόμπελ που, μετά τη βράβευσή τους, υιοθέτησαν αυταρχικές πρακτικές. ​

Διαβάστε αναλυτικά το άρθρο του Μάικλ Ρούμπιν στο 1945:

Το 2006, ο Μοχάμεντ Γιουνούς και η Grameen Bank του κέρδισαν το Νόμπελ Ειρήνης. Η νορβηγική επιτροπή Νόμπελ είπε ότι τους απένειμε το βραβείο «για τις προσπάθειές τους να δημιουργήσουν οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη από τα κάτω στρώματα». Το έργο του Γιουνούς ήταν πρωτοποριακό. Έδωσε τη δυνατότητα σε δεκάδες χιλιάδες Μπαγκλαντεσιανούς να βγουν από τη φτώχεια.

Υπάρχει ένα σύνδρομο μεταξύ των βραβευθέντων με Νόμπελ Ειρήνης στο οποίο το βραβείο – το απόλυτο σήμα αρετής από μια ομάδα πέντε Νορβηγών πολιτικών – διαφθείρει τους νικητές. Αντί να διαδώσουν την ειρήνη, οι νικητές χρησιμοποιούν την ιδιότητά τους ως νικητές του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης για να δικαιολογήσουν προσωπικές βεντέτες, πολιτικές ατζέντες ή αχαλίνωτη αναζήτηση εξουσίας.

Ο πρωθυπουργός της Αιθιοπίας Abiy Ahmed , για παράδειγμα, χρησιμοποίησε το Νόμπελ του για να θωρακιστεί, τουλάχιστον αρχικά, καθώς διεξήγαγε έναν πόλεμο γενοκτονίας κατά των Tigrayians της χώρας του, τόσο στο ίδιο το Tigray όσο και στην πρωτεύουσα Αντίς Αμπέμπα.

Η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ είπε ανοιχτά ότι επέλεξε την Tawakkol Karman για το βραβείο Νόμπελ 2011 επειδή ήθελε να εξομαλύνει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα με την οποία συνδέθηκε το πολιτικό της κόμμα.

Ωστόσο, προσέγγισε την ειρήνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα ως ένα σύστημα δύο επιπέδων: Υποστήριξε τους ισλαμιστές αλλά αγνόησε τα θύματα που δεν συμμερίζονταν την πίστη της. Η ηγέτης της αντιπολίτευσης της Βιρμανίας Aung San Suu Kyi κέρδισε το βραβείο το 1991 για την υποτιθέμενη μη βίαιη δέσμευσή της στη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά, μόλις ανέλαβε την εξουσία, παρέμεινε σιωπηλή καθώς ο στρατός της Βιρμανίας κατέστειλε τη μειονότητα των Μουσουλμάνων Ροχίνγκια, ίσως ακόμη και σιωπηρά να εγκρίνει τη γενοκτονία .

Ο Γιουνούς μπαίνει τώρα σε αυτή την επαίσχυντη ομάδα.

Αφού οι διαδηλωτές από το Μπαγκλαντές ανάγκασαν τον ολοένα και πιο αυταρχικό Σεΐχη Χασίνα να παραιτηθεί τον Αύγουστο του 2024, ο 84χρονος Γιουνούς -ίσως το πιο διάσημο πρόσωπο του Μπαγκλαντές στη διεθνή σκηνή- αποδέχτηκε τη θέση του επικεφαλής συμβούλου, βασικά ενός προσωρινού αρχηγού κράτους που υπηρετεί μετά την πτώση μιας εκλεγμένης κυβέρνησης και μέχρι την εκλογή της κυβέρνησης.

Πολλοί στη Δύση θεωρούν τον Yunus προοδευτικό, ωστόσο τώρα ενεργεί αποφασιστικά ανελεύθερα. Ότι παρέχει κάλυψη στην Jamaat-e-Islami, μια σκληροπυρηνική ισλαμιστική ομάδα, καθώς εξαπολύει πογκρόμ κατά των μειονοτικών κοινοτήτων του Μπαγκλαντές και επιδιώκει να επιβάλει αυστηρές θρησκευτικές επιταγές στην κοινωνία. Η κοσμική Ένωση Αουάμι του Σεΐχη Χασίνα έγινε πιο δικτατορική με τον καιρό, αλλά η Τζαμάατ-ε-Ισλάμι υποστηρίζει ένα ακόμη πιο αυταρχικό όραμα.

Ο Γιουνούς δεν είναι σχεδόν ουδέτερος διαιτητής. Κάποτε σκέφτηκε να αμφισβητήσει πολιτικά την Awami League, και επίσης πιθανότατα έχει μνησικακία αφού η κυβέρνηση του Sheikh Hasina ξεκίνησε μια σειρά ερευνών για φερόμενη διαφθορά στην Grameen Bank, καμία από τις οποίες η διεθνής κοινότητα δεν πίστευε ότι είχε αξία. Το ότι το καθεστώς του στοχεύει εξέχοντα μέλη της κοινωνίας των πολιτών και υποστηρικτές της θρησκευτικής ανοχής με αβάσιμους φόνους είναι ηθικά αντίστροφο.

Η δίωξη του Fazle Karim Chowdhury, ενός αξιοσέβαστου ηγέτη από το Μπαγκλαντές και σταθερά υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της προστασίας των μειονοτήτων, πρέπει να σταματήσει. Το πραγματικό αμάρτημα του Chowdhury φαίνεται να είναι ότι η εκλογική του περιφέρεια Raozan είχε γίνει καταφύγιο για την ινδουιστική κοινότητα του Μπαγκλαντές.

Οι σημερινές ενέργειες του Γιουνούς θυμίζουν τη δίωξη από τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά των Αλεβιτών, των Χριστιανών και των Γεζίντι ή των πολιτοφυλακών του αρχηγού της Συρίας Hay’at Tahrir al-Sham, Ahmad al-Sharaa, την πρόσφατη σφαγή άοπλων Σύριων Αλαουί.

Οι διπλωμάτες μπορούν να συζητήσουν για την αφέλεια ή την ενοχή του Γιουνούς, καθώς παρέχει κάλυψη για την Jamaat-e-Islami και τις ομάδες που ασπάζονται ανοιχτά την Αλ Κάιντα και τους Ταλιμπάν, αλλά δεν θα πρέπει να εκλογικεύουν τη δίωξη των δημοσιογράφων.

Εξετάστε την περίπτωση της Farzana Rupa και του Shakil Ahmed , και οι δύο άκρως επαγγελματίες ελεύθεροι επαγγελματίες που έκαναν συχνά αναφορές για λογαριασμό ευρωπαϊκών καταστημάτων. Η κυβέρνηση του Γιουνούς τους φυλάκισε αβάσιμα με κατηγορίες για φόνο και στη συνέχεια αρνήθηκε οποιαδήποτε επαφή μεταξύ τους και της ανήλικης κόρης τους.

Η περίπτωσή τους είναι πλέον ο κανόνας παρά η εξαίρεση, καθώς η κυβέρνηση του Γιουνούς έχει απολύσει περισσότερους από 1.000 δημοσιογράφους που κρίνονται πολύ κοσμικοί για τη νέα ισλαμική τάξη. Ο Julfikar Ali Manik, ένας άλλος διακεκριμένος δημοσιογράφος του οποίου τα στιγμιότυπα περιλαμβάνουν τους New York Times είναι ειδικός στα ισλαμιστικά κινήματα. Έχει γίνει επίσης στόχος της κυβέρνησης Γιουνούς.

Με τον Γιουνούς να ακολουθεί την τροχιά του Ερντογάν και της αλ-Σαράα, η κοινωνία των πολιτών και οι δημοσιογράφοι του Μπαγκλαντές βρίσκονται σε κίνδυνο. Ο υπουργός Εξωτερικών Marco Rubio δεν πρέπει να καθυστερήσει άλλο: Είναι καιρός να επιβληθούν κυρώσεις στον Παγκόσμιο νόμο Magnitsky στον Muhammad Yunus. Το Νόμπελ Ειρήνης του δεν πρέπει να γίνει κάλυψη για πογκρόμ, καταστολή του Τύπου και γενική διάβρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.