Η πρώην καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ μιλά για τα ειδικά κονδύλια για την Αμυνα του Μερτς, το επεισόδιο στην Ουάσιγκτον και τη διαφορά μεταξύ όσων καταλαβαίνουν τον Πούτιν και αυτών που υποστηρίζουν τον Πούτιν.
Berliner Zeitung : Κυρία Μέρκελ θα έπρεπε να είχαμε συναντηθεί πριν από μια εβδομάδα, τέσσερις ημέρες μετά το επεισόδιο μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Ουάσιγκτον. Ζητήσατε την αναβολή της συνέντευξης λόγω των «δραματικών εξελίξεων». Γιατί ;
Το ραντεβού μας ήταν μετά το επεισόδιο στην Ουάσιγκτον και λίγο πριν την ομιλία του Προέδρου Τραμπ στο αμερικανικό Κογκρέσο. Είχα την εντύπωση ότι υπήρχε μεγάλη κινητικότητα τόσο σε σχέση με το τι θα έλεγε ο Αμερικανός Πρόεδρος για την Ουκρανία όσο και με τις διερευνητικές συνομιλίες μεταξύ CDU και SPD για τα ειδικά κονδύλια για την Αμυνα. Ήμασταν σε μία στιγμή δραματικών εξελίξεων και όλα θα μπορούσαν να αλλάξουν ανά πάσα στιγμή.
BZ : Είναι διαφορετικά τώρα, μια εβδομάδα μετά;
Αυτή τη στιγμή βρίσκω πιο διαχειρίσιμο αυτό που θα συμβεί τις επόμενες εβδομάδες. Στην πολιτική όλα μπορούν να ανατραπούν πολύ γρήγορα. Όταν βλέπετε ραγδαίες αλλαγές να εκτυλίσσονται μπροστά σας είναι σωστό να αναβάλετε μια συνέντευξη για να τη διεξαγάγετε σε πιο στέρεο έδαφος.
BZ : Τα ειδικά κονδύλια εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ έχουν μια διάσταση που δεν γνωρίζαμε πριν. Θα τα ψηφίζατε στην Bundestag ;
Γίνονται ακόμη συζητήσεις, αλλά καταρχήν θα το υπερψήφιζα, ναι. Νομίζω ότι το ειδικό ταμείο για την άμυνα, το μέγεθος του οποίου δεν έχει καθοριστεί επακριβώς, επιλέχθηκε πολύ σοφά. Συμπεριλαμβάνετε ένα ορισμένο βασικό ποσό στον κανονικό προϋπολογισμό και, στη συνέχεια, επανακαθορίζονται ανάλογα με τποιες αποφάσεις λαμβάνονται στο Συμβούλιο του ΝΑΤΟ, επιτρέποντας μια ορισμένη ευελιξία. Η συζήτηση για το αν πρέπει να μεταρρυθμιστεί το φρένο χρέους ή αν πρέπει να δημιουργηθεί ειδικό ταμείο για τις υποδομές είναι ακόμα πιο έντονη.
BZ : Τι πιστεύετε ;
Το πρόσθετο ειδικό ταμείο θα είχε το μεγάλο πλεονέκτημα ότι είναι συγκεκριμένου σκοπού και τα χρήματα δεν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για κοινωνικές δαπάνες ή άλλες καταναλωτικές δαπάνες.
BZ : Η Franziska Brantner των Πρασίνων λέει ότι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε θα κουνιέται στον τάφο του. Εσείς και ο Σόιμπλε ήταν τα πρόσωπα της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Είστε ακόμα υπέρ της ;
Ήμουν υπέρ της δημοσιονομικής πειθαρχίας και των μεταρρυθμίσεων που σχετίζονται με τις πιστώσεις αλλά έχω κάνει ασυνήθιστα βήματα αρκετές φορές στη ζωή μου που ήταν απαραίτητα. Αν κοιτάξετε, για παράδειγμα, τα ποσά που δώσαμε κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και για το πακέτο διάσωσης του ευρώ. Και αργότερα, με τον Covid : 750 δισεκατομμύρια ευρώ για το ταμείο ανάκαμψης «Next Generation EU», το οποίο αποτελούνταν από 390 δισεκατομμύρια σε επιχορηγήσεις και 360 δισεκατομμύρια σε δάνεια. Νομίζω ότι οι Πράσινοι στερούνται σαφήνειας σχετικά με το σε τι θέλει να ξοδέψει το CDU τα χρήματα. Αλλά εξακολουθούμε να εργαζόμαστε σε αυτό.
BZ : Εάν το ειδικό ταμείο δεν τονώσει την οικονομία θα μπορούσε να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα: να πυροδοτήσει τον πληθωρισμό και να ενισχύσει το AfD. Σωστά ;
Σωστά. Αλλά δεν υπάρχει κανένα πολιτικό μέτρο αυτού του τύπου που να μην είναι ριψοκίνδυνο. Το 2005, όταν έγινα Καγκελάριος, αυξήσαμε τον ΦΠΑ κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες και οι άνθρωποι έλεγαν ακριβώς το ίδιο πράγμα : ότι θα ενισχύσει τον πληθωρισμό και θα μείωνε την αγοραστική δύναμη. Είναι σημαντικό να ενσωματωθεί το όλο θέμα στις μεταρρυθμίσεις, να μειωθεί η γραφειοκρατία, ώστε τα χρήματα να βρεθούν γρήγορα και οι υποδομές μας να επισκευαστούν.
BZ : Η στιγμή που πυροδότησε έντονα όλη αυτή την συζήτηση ήταν η συνάντηση Τραμπ και Ζελένσκι στην Ουάσιγκτον στον Λευκό Οίκο. Ηταν ιστορική στιγμή ;
Το ειδικό ταμείο για την άμυνα θα ήταν σε κάθε περίπτωση απαραίτητο. Μερικές φορές υπάρχουν πράγματα που ξέρεις ότι πρέπει να συμβούν. Και μετά υπάρχουν στιγμές που προκαλούν το έναυσμα. Και αυτή η συνάντηση του Προέδρου Ζελένσκι και του Προέδρου Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο ήταν μια τέτοια στιγμή, δηλωτική του ότι οι Αμερικανοί δεν στέκονται πλέον στο πλευρό του Ουκρανού προέδρου.
BZ : Τι σκεφτήκατε όταν είδατε τη συνάντηση;
Ότι δεν θέλω να ξαναδώ κάτι τέτοιο. Ήταν πολύ καταθλιπτικό.
BZ : Μια συνέντευξη Τύπου στην αίθουσα του τζακιού, διπλωματικές διαπραγματεύσεις στην ανοιχτή σκηνή – αυτό από μόνο του ήταν ασυνήθιστο, έτσι δεν είναι;
Αυτό συνέβαινε συχνά. Θυμάμαι μια διεθνή σύνοδο κορυφής όπου συναντήθηκα με τον Πρόεδρο Τραμπ. Συμφωνήθηκε να υπάρξουν σύντομες δηλώσεις από εμάς και μία ή δύο ερωτήσεις. Αλλά συνεχίζονταν και οι ερωτήσεις των δημοσιογράφων δεν τελείωναν ποτέ. Είχαμε συμφωνήσει συνολικά για μια ώρα. Τελικά δεν μπορέσαμε να συζητήσουμε όλα τα θέματα και τα οποία φυσικά δεν ήθελα να συζητήσω μπροστά στους δημοσιογράφους.
BZ : Είχατε διερμηνέα ;
Ναι, η διερμηνέας μου Dorothee Kaltenbach πάντα μου μετέφραζε.
ΒΖ : Πάντοτε ;
Πριν γίνω Καγκελάριος, μιλούσα αγγλικά γιατί αρέσει στους Αμερικάνους και είναι πιο γρήγορο, και μετά κάποιοι δημοσιογράφοι που είχαν σπουδάσει στην Αμερική ή την Αγγλία μου έλεγαν ότι είχα κάνει λάθη στις προθέσεις. Από τότε, μιλούσα πάντα δημοσίως γερμανικά. Ανεξάρτητα από το πόσο καλά μιλάτε αγγλικά, είναι καλό να έχετε διερμηνέα και να μιλάτε στη μητρική σας γλώσσα για να καταλαβαίνετε τις λεπτομέρειες.
BZ : Ήταν μειονέκτημα για τον Ζελένσκι ότι μιλούσε αγγλικά και υπήρχαν εμφανείς παρεξηγήσεις στην επικοινωνία ;
Δεν θέλω να σχολιάσω όλα αυτά. Το μόνο που λέω είναι ότι θα προτιμούσα να μην είχα δει αυτή τη συνάντηση, ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι την είχε δει όλη η Ρωσία, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου Πούτιν.
BZ : Αυτή η συνάντηση με τον Τραμπ που μόλις περιγράψατε ήταν και εκείνη που αρνήθηκε να σας σφίξει το χέρι ;
Όχι, αυτή ήταν η εναρκτήρια επίσκεψή μου στην Ουάσιγκτον την άνοιξη του 2018. Όταν τον χαιρετήσαμε στον Λευκό Οίκο, έξω από το αυτοκίνητο, ο Ντόναλντ Τραμπ μου έσφιξε το χέρι. Όταν όμως καθίσαμε στο Οβάλ Γραφείο δίπλα στο τζάκι μπροστά στους δημοσιογράφους, όχι. Του ψιθύρισα : «Θέλουν μια χειραψία», και εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησα πόσο αφελής ήμουν να υποθέσω ότι δεν το καταλάβαινε ο ίδιος. Είχε δώσει τα χέρια με τον Σίνζο Άμπε, τον Ιάπωνα πρωθυπουργό, για 19 δευτερόλεπτα, ακριβώς το άλλο άκρο. Εχουν ξανασυζητηθεί αυτά.
BZ : Στην αυτοβιογραφία σας, γράφετε για αυτή τη συνάντηση. Φαινόταν ότι ο Τραμπ ήθελε να κάνει τους συνομιλητές του να αισθάνονται ένοχοι. «Ξανά και ξανά τόνιζε ότι η Γερμανία του χρωστούσε κάτι». Ακριβώς το ίδιο έγινε και στη συνάντηση με τον Ζελένσκι. Ο Τραμπ τον κατηγόρησε για αχαριστία.
Ναι, ο Πρόεδρος Τραμπ πιστεύει ότι η Αμερική γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης με κάποιο τρόπο από ολόκληρο τον κόσμο, ότι οι ΗΠΑ βοηθάνε άλλες χώρες χωρίς λόγο. Υπολογίζει όσα χρόνια δεν είναι Πρόεδρος από την ίδρυση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας και μετά βρίσκει αυτά τα τρελά χρηματικά ποσά που υποτίθεται ότι η Γερμανία χρωστάει στους Αμερικανούς επειδή εξασφάλιζαν την ασφάλειά μας.
BZ : Αλλά η Γερμανία δεν οφείλει όντως κάτι στους Αμερικανούς ; Ή η Ουκρανία στις ΗΠΑ ;
Δεν είναι καθόλου αυτή η σκέψη μου. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και εμείς, δηλαδή η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση, υποστηρίζουμε την Ουκρανία προς το συμφέρον μας, γιατί δεν μπορεί κανείς απλώς να εισβάλει σε μια χώρα και να αμφισβητήσει την εδαφική της κυριαρχία, κάτι που μπορεί να έχει αντίκτυπο και σε εμάς. Το 1994, οι Ηνωμένες Πολιτείες, μαζί με τη Μεγάλη Βρετανία και τη Ρωσία, υπέγραψαν το Μνημόνιο της Βουδαπέστης για την προώθηση της εδαφικής κυριαρχίας της Ουκρανίας, προϋπόθεση για την παράδοση των πυρηνικών της όπλων από την Ουκρανία. Από αυτή την άποψη, έχουν αναλάβει την ευθύνη για την ασφάλεια της Ουκρανίας. Τουλάχιστον, έτσι ήταν γνωστές μέχρι τώρα οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
BZ : Μήπως ο Τραμπ, με τον πολύ ριζοσπαστικό του τρόπο, είπε ίσως και ορισμένες αλήθειες που αλλιώς λέγονται σπάνια : ότι η Ουκρανία έχει έλλειψη στρατιωτών, ότι πάρα πολλοί άνθρωποι σκοτώνονται, ότι χωρίς τις ΗΠΑ δεν θα μπορούσαν να πολεμήσουν ενάντια στη Ρωσία για πολύ ακόμη ;
Η Ουκρανία βρίσκεται σε αγώνα για την ύπαρξή της ως κυρίαρχο κράτος. Οι φίλοι και οι συνεργάτες μπορούν πάντα να αναλύουν τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία του άλλου πίσω από κλειστές πόρτες. Εάν θέλετε να βοηθήσετε μια χώρα που πρόκειται να καταστραφεί από έναν επιτιθέμενο, είναι πολύ μικρότερη και δεν έχει τη στρατιωτική δύναμη, απαγορεύεται να μιλάτε για εσωτερικά θέματα δημόσια, ειδικά με τέτοιο τόνο.
BZ : Τι συμβουλή θα δίνατε στον Ζελένσκι πριν από την επίσκεψή του στο Οβάλ Γραφείο ;
Oλοι αναρωτιούνται πώς θα μπορούσαμε να αποφύγουμε ένα τέτοιο επεισόδιο. Γνωρίζουμε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ δεν φοβάται να πει δημόσια πράγματα που οι άνθρωποι δεν έχουν συνηθίσει και δεν τα λένε στην πραγματικότητα δημόσια.
BZ : Ήταν προγραμματισμένο το επεισόδιο ;
Δεν θέλω να κάνω εικασίες για αυτό. Θέλω η Ουκρανία να βγει από αυτόν τον αγώνα για επιβίωση ως κυρίαρχη χώρα με ειρήνη και ελευθερία. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος πρέπει να χρησιμοποιηθούν και διπλωματικά μέσα εκτός από τη στρατιωτική ισχύ και να γίνουν συμβιβασμοί και αυτό πρέπει να γίνει με αξιοπρέπεια. Ίσως υπάρχει πρόοδος τώρα. Σε κάθε περίπτωση, νομίζω ότι είναι πολύ καλό που οι Ευρωπαίοι συναντήθηκαν στο Λονδίνο αμέσως μετά την επίσκεψη του Προέδρου Ζελένσκι στην Ουάσιγκτον.
BZ : Θα λέγατε ότι ο Τραμπ συμπαρατάσσεται με τον Πούτιν ;
Προς το παρόν, δεν μπορεί να γίνει τελική κρίση για αυτό. Αλλά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ, μαζί με τη Ρωσία, ψήφισαν ψήφισμα κατά της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας λίγες μόλις ημέρες πριν από τη συνεδρίαση του Οβάλ Γραφείου στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ είναι αξιοσημείωτο.
BZ : Τα πάνε τόσο καλά ο Τραμπ και ο Πούτιν επειδή έχουν παρόμοιες προσωπικότητες ;
Η Ρωσία είναι μια τεράστια χώρα με πολλούς φυσικούς πόρους, μια ισχυρή πυρηνική δύναμη με έναν αυταρχικό πρόεδρο. Και για κάποιον όπως ο Ντόναλντ Τραμπ, μια τέτοια χώρα ασκεί σαφώς μια ορισμένη γοητεία. Κάτι που δεν σημαίνει όμως ότι θέλει να κάνει χάρες στη Ρωσία. Ενδιαφέρεται πρωτίστως για τα δικά του συμφέροντα: Make America Great Again.
BZ : Στο βιβλίο σας, περιγράφετε τον Πούτιν ως κάποιον που είναι πάντα σε επιφυλακή, μήπως δεν του φερθούν όπως πρέπει και που είναι πάντα έτοιμος να τιμωρήσει. Το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί και για τον Τραμπ.
Δεν θέλω να τους ταυτίσω. Είναι διαφορετικοί. Κατά τη γνώμη μου, ο Πρόεδρος Πούτιν ανησυχεί πολύ για την αναγνώριση, ειδικά από την Αμερική. Αυτός ο τρόπος σκέψης προέρχεται από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, οι συγκρίσιμες δυνάμεις δεν είναι η Γερμανία ή η ΕΕ, αλλά η πραγματικά μεγάλη δύναμη, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Ήταν και είναι το σημείο αναφοράς του.
BZ : Έχετε διαπραγματευτεί με τον Πούτιν όσο κανένας άλλος πολιτικός, ξανά και ξανά. Στο βιβλίο σας αναφέρετε ότι είπε : «Δεν θα είσαι καγκελάριος για πάντα. Και τότε η Ουκρανία και η Γεωργία θα γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ». Αυτό σημαίνει ότι αν είχατε παραμείνει Καγκελάριος, δεν θα είχε γίνει αυτός ο πόλεμος ;
Κανείς δεν μπορεί να το απαντήσει. Σταμάτησα την ενεργό πολιτική και αυτό ήταν το σωστό. Θα ήθελα να κάνω το ερώτημα : Θα γινόταν αυτός ο πόλεμος χωρίς την πανδημία ; Τι θα γινόταν αν είχαμε δει ο ένας τον άλλον πιο συχνά και είχαμε περισσότερες προσωπικές συζητήσεις ; Όταν ο Πούτιν συγκέντρωσε τα στρατεύματά του στα σύνορα Ρωσίας-Ουκρανίας το 2021 και ο Πρόεδρος Μπάιντεν μας το επεσήμανε αυτό στη σύνοδο κορυφής της G20 τον Οκτώβριο του 2021, εγώ και άλλοι κανονικά θα είχαμε μιλήσει μαζί του και θα του λέγαμε : Τι είναι αυτό, πού οδηγεί αυτό ; Αλλά λόγω του Covid, ο Πούτιν δεν ήρθε καθόλου. Αυτό που μένει είναι αυτή η εκτίμηση : η παραβίαση όλων των συμφωνιών που υπέγραψε η Ρωσία μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Ήταν σωστό να κάναμε τα πάντα για να αποτρέψουμε μια τραγωδία όπως αυτός ο πόλεμος. Δεν λειτούργησε και αυτό άλλαξε τα πάντα.
BZ : Στη Γερμανία, πολλοί άνθρωποι πίστευαν και ήλπιζαν ότι η Kamala Harris θα κέρδιζε τις αμερικανικές εκλογές. Ξαφνικά, ο Ντόναλντ Τραμπ κερδίζει και γίνεται εμφανής μια συγκλονιστική έλλειψη προγραμματισμού σχετικά με αυτόν και τις πολιτικές του. Το βλέπετε κι εσείς αυτό ;
Συχνά δίνεται η εντύπωση ότι οι πολιτικοί μπορούν συνεχώς να σκέφτονται με δύο έως πέντε τρόπους, δηλαδή να σχεδιάζουν εξίσου τα χειρότερα σενάρια, τα μεσαία και τα βέλτιστα σενάρια. Αυτό δεν λειτουργεί. Τότε δεν έχετε την δέουσα αποφασιστικότητα για κανένα σενάριο. Επίσης, δεν ισχύει ότι μπορεί κανείς να προβλέψει ακριβώς ότι αν κερδίσει κάποιος, κάτι σίγουρα θα εξελιχθεί προς μία κατεύθυνση, και εάν το άλλο άτομο κερδίσει, θα εξελιχθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση. Για παράδειγμα, ο Τζο Μπάιντεν ανέβαλε για λίγους μήνες τη συμφωνία αποχώρησης από το Αφγανιστάν που διαπραγματεύτηκε ο προκάτοχός του Τραμπ, αλλά κατά τα άλλα δεν άλλαξε τίποτα, με όλες τις τρομερές συνέπειες που αυτό συνεπαγόταν. Αυτό σημαίνει ότι είναι δύσκολο να προετοιμαστούμε για όλα τα ενδεχόμενα και δεν μπορούμε να προδώσουμε τα δικά μας συμφέροντα εκ των προτέρων, ούτως ειπείν, προληπτικά, εγκαταλείποντας για παράδειγμα τη διατλαντική εταιρική σχέση.
Αντίθετα, πρέπει να τετραγωνίσουμε τον κύκλο : Το ενδιαφέρον μας έγκειται σε μια αρχιτεκτονική ασφάλειας με τις ΗΠΑ, και αν οι ΗΠΑ μας γυρνάνε την πλάτη, πρέπει να το αντιμετωπίσουμε και να καθορίσουμε τα δικά μας συμφέροντα, τα οποία δεν συμπίπτουν πάντα με αυτά των Αμερικανών. Αλλά πιστεύω ότι δεν μπορεί να βλάψει τους Αμερικανούς να έχουν την Ευρώπη ως αξιόπιστο εταίρο στον κόσμο.
BZ : Τι θα έπρεπε να δοθεί στον Πούτιν για να συμφωνήσει σε μια ειρηνευτική συμφωνία ;
Δεν μπορώ να πω πώς μπορεί να είναι ένα πειστικό πακέτο για μια συμφωνία Δεν είμαι πλέον ενεργός στην πολιτική και δεν έχω πει ούτε λέξη με τον Πρόεδρο Πούτιν εδώ και χρόνια.
BZ : Πότε ήταν η τελευταία φορά;
Τον Αύγουστο του 2021 για μια αποχαιρετιστήρια επίσκεψη στη Μόσχα και ξανά τηλεφωνικά λίγο μετά την αποχώρησή μου από το γραφείο τον Δεκέμβριο.
BZ : Τι είπε ;
Κάτι φιλικό. Αλλά ήταν ήδη σαφές τον Αύγουστο του 2021 ότι σκεφτόταν ήδη την επόμενη γερμανική κυβέρνηση όταν επρόκειτο για ζητήματα εξουσίας ή επιδίωξη των συμφερόντων του. Νομίζω ότι δυσκολεύτηκε να καταλάβει ότι τα παράτησα οικειοθελώς. Κάτι τέτοιο αποκλείονταν γι’ αυτόν.
BZ : Το να αγνοείς την άποψη του Πούτιν είναι βαριά αμέλεια, γράφετε στο βιβλίο σας. Επικρίνετε επίσης τον Τζορτζ Μπους και τα σχέδιά του να φέρει την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ και μιλάτε για τους κινδύνους της επέκτασης του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά. Ο Πούτιν ήθελε να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι οι ΗΠΑ βγήκαν νικήτριες από τον Ψυχρό Πόλεμο. Καταλαβαίνετε την άποψή του ;
Όχι, νομίζω ότι έχασε την αίσθηση της πραγματικότητας όταν προσπάθησε να αλλάξει την Ουκρανία με ένα είδος πραξικοπήματος μέσα σε λίγες μέρες. Και προφανώς έχει μια εντελώς διαφορετική εκτίμηση για το πώς έχουν αλλάξει οι άνθρωποι στην Ουκρανία από το 2014 και ότι ένα μεγάλο μέρος του ρωσικού πληθυσμού δεν τον υποστηρίζει πλέον επειδή υποστήριξε τους αυτονομιστές στο Ντονμπάς.
BZ : Η άποψη του Πούτιν για τη Δύση και την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά δεν συζητείται πλέον. Όποιος το κάνει αυτό χαρακτηρίζεται γρήγορα ως συμπαθής ως προς τον Πούτιν. Τι πιστεύετε για αυτό ;
Δεν είναι καλό, γιατί πρέπει να γίνεται συζήτηση για αυτά. Οι διπλωματικές πρωτοβουλίες πρέπει να προγραμματίζονται εκ των προτέρων, ώστε να είναι αποτελεσματικές την κατάλληλη στιγμή. Η ώρα της διπλωματίας δεν μπορεί να αποφασιστεί μόνο από τον Πρόεδρο Ζελένσκι αλλά από την Ουκρανία μαζί με τους υποστηρικτές της. Γιατί εμείς, ως φίλοι της Ουκρανίας, παίρνουμε ρίσκα και για την Ουκρανία. Δεν νομίζω ότι η κατηγορία του «κατανοητή του Πούτιν» είναι σωστή. Είναι κακό επιχείρημα.
BZ : Σας έχουν αποκαλέσει ποτέ έτσι ;
Κανείς δεν με αποκάλεσε ποτέ «κατανοητή του Πούτιν», αυτή είναι μια περίεργη λέξη. Το να καταλαβαίνεις τι κάνει ο Πούτιν και να μπαίνεις στη θέση του δεν είναι λάθος. Γιατί είναι θεμελιώδες καθήκον της διπλωματίας και κάτι διαφορετικό από τους υποστηρικτές του Πούτιν. Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για να εισβάλει σε άλλη χώρα. Αλλά ο λόγος για τα συμφέροντα της Ρωσίας πρέπει να επιτραπέται να υπάρχει.
BZ : Θεωρείτε ότι ο Πούτιν μπορεί να επιτεθεί στα κράτη της Βαλτικής, την Πολωνία και τη Γερμανία ;
Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι είναι μέρος του ρωσικού στρατιωτικού δόγματος η αποδυνάμωση άλλων χωρών : μέσω κυβερνοεπιθέσεων, παραπληροφόρησης, bots και διαδικτυακής χειραγώγησης. Αυτό συμβαίνει κάθε μέρα. Ο Πρόεδρος Πούτιν προσπαθεί να αποδυναμώσει την Ευρωπαϊκή Ένωση με τα μέσα που έχει στη διάθεσή του αυτή τη στιγμή.
BZ : Είχατε για υπερβολικά μεγάλο διάστημα πιστέψει ότι μπορούσατε να διαπραγματεύεστε μαζί του ; Ήταν λάθος η κατασκευή του Nord Stream 2 ;
Νομίζω ότι είμαι ένας από αυτούς τους ανθρώπους, αν μπορώ να το πω κάπως αλαζονικά, που είχαν πολύ λίγες αυταπάτες για τον Πούτιν. Ήξερα ότι είχε εισβάλει στη Γεωργία, ότι προσάρτησε την Κριμαία, μου είχε πει ψέματα τότε. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι ήταν σωστό ότι κάναμε τα πάντα για να αποτρέψουμε έναν τέτοιο πόλεμο. Ο Πούτιν επιτέθηκε στην Ουκρανία το 2022, παρόλο που ο Nord Stream 2 δεν ήταν ακόμη λειτουργικός. Σας συνιστώ να μπείτε στο κάδρο της τότε εποχής. Εάν έχει προκύψει μια διαφορετική προοπτική σήμερα, δεν πρέπει να πούμε αμέσως ότι πήραμε τη λάθος απόφαση τότε. Τουλάχιστον δεν το δέχομαι αυτό ως αλήθεια για τον εαυτό μου.
BZ : Λίγο πριν την παραίτησή σας, ο Πούτιν δημοσίευσε ένα δοκίμιο για την ιστορική ενότητα Ρώσων και Ουκρανών.
Ναι, ήταν ένα απίστευτο κομμάτι.
BZ : Σε αυτό, απαιτεί να επιστρέψει η Ανατολική Ευρώπη στο επίπεδο του 1999, πράγμα που σημαίνει ότι χώρες όπως η Πολωνία και η Βουλγαρία θα πρέπει να αποχωρήσουν ξανά από το ΝΑΤΟ.
Ναι, και πριν από αυτό είχε ήδη γράψει ένα άρθρο για το Σύμφωνο Χίτλερ-Στάλιν και είχε γράψει απίστευτα πράγματα, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου της πολωνικής κυβέρνησης. Του μίλησα για αυτό το άρθρο. Έχει κατασκευάσει δικές του θεωρίες για τους στόχους του, οι οποίες ιστορικά είναι κάτι παραπάνω από αμφισβητήσιμες.
BZ : Πρέπει όμως να γνωρίζει ότι είναι αδύνατο να γυρίσει πίσω στο 1999.
Ναι, φυσικά. Υπάρχουν επίσης πολλά λόγια του από τα χρόνια που ακολούθησαν στα οποία εξέφραζε την ικανοποίησή του για το σημερινό status quo. Έλεγε συνέχεια κάτι διαφορετικό.
BZ : Αν σας ρωτούσαν, θα διαπραγματευόσασταν ξανά με τον Πούτιν τώρα;
Αυτό είναι κάτι που πρέπει να δουν όσοι έχουν την ευθύνη σήμερα.
BZ : Οι Ανατολικογερμανοί φοβούνται λιγότερο τον Πούτιν από τους Δυτικογερμανούς ; Και αν ναι, γιατί ;
Νομίζω ότι πολλοί Ανατολικογερμανοί έχουν την εντύπωση ότι αυτός ο πόλεμος θα είναι δύσκολο για να τον κερδίσει η Ουκρανία και πιστεύουν ότι είναι καλύτερα να μην εμπλακούν καθόλου με τη Ρωσία γιατί είναι αδύνατο να πετύχεις έτσι κι αλλιώς. Αυτός μπορεί να είναι ένας τρόπος σκέψης από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης. Δεν έχω τέτοια άποψη.
BZ : Πιστεύετε ότι η Ουκρανία μπορεί να νικήσει τη Ρωσία ;
Πιστεύω ότι είναι δυνατό να διασφαλιστεί ότι η Ρωσία δεν θα κερδίσει τον πόλεμο και ότι η Ουκρανία έχει μέλλον ως κυρίαρχο κράτος με ειρήνη και ελευθερία. Αυτό δεν θα επιτευχθεί μόνο με στρατιωτικά μέσα. Αυτό το αποτέλεσμα δεν θα επιτευχθεί χωρίς διπλωματία. Δεν είμαι ο διαπραγματευτής τώρα, αλλά αυτός πρέπει να είναι ο στόχος και θα πρέπει να πετύχει.
ΠΗΓΗ: Berliner Zeitung
Μετάφραση: Μπάμπης Γεωργίου Πετράκης