Ακολουθήστε μας

Αναλύσεις

Rapa Nui: Το Νησί του Πάσχα και ο Μύθος της Αυτοκαταστροφής

Δημοσιεύτηκε στις

Αφιερωμένο στη μνήμη  του  φίλου  και συνάδελφου  μου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο  Αλέξανδρου  (Αλέκου)  Κούτση (Quds)  που έφυγε πρόσφατα

Μάριος Ευρυβιάδης

Μια νέα επιστημονική μελέτη καταρρίπτει έναν μακροχρόνιο και απαξιωτικό μύθο για τους ιθαγενείς  του απομακρυσμένου στο Νοτιοδυτικό Ειρηνικό Νησιού του Πάσχα (Rapa Nui).

Κατά τον μύθο  οι κάτοικοι του- οι Rapanui-  αυτοκαταστράφηκαν διαπράττοντας περιβαλλοντική οικολογική καταστροφή (ecocide) που τους στέρησε τους πόρους για επιβίωση και η οποία,  με τη σειρά της, οδήγησε σε καταστροφικούς υπαρξιακούς φυλετικούς πολέμους. Μάλιστα  για δεκαετίες τώρα το Νησί του Πάσχα χρησιμοποιείται και ως ένα κατ´εξοχή υπόδειγμα ανθρωπογενούς οικολογικής καταστροφής προς αποφυγή, ενσωματωμένο  σε επιστημονικές μελέτες και σε διδακτικά εγχειρίδια.  Ενδεικτικά αναφέρω το πολυδιαβασμένο έργο του Jared Diamond, Collapse : How Societies Choose to Fail or Succeed (2003), όπου η περίπτωση  του Νησιού του Πάσχα χρησιμοποιείται, ως  ένα κατεξοχήν παράδειγμα κατάρρευσης λόγω υπερπληθυσμού,  εξάντλησης των πόρων και συνεπακόλουθων φυλετικών συγκρούσεων, ακόμη και κανιβαλισμού.

Η νέα συλλογική μελέτη στο περιοδικό Science Advances

21 Ιουνίου 2024, (Island-wide characterization of agricultural production challenges the demographic collapse hypothesis for Rapa Nui (Easter Island), υποστηρίζει ακριβώς το αντίθετο.

Οι ιθαγενείς στο Νησί του Πάσχα  με τα περίφημα και παγκοσμίως γνωστά γιγαντιαία αγάλματα, τα moai, όχι μόνο δεν διέπραξαν οικολογική καταστροφή αλλά έκαναν εξαιρετική περιβαλλοντική διαχείρηση των περιορισμένων πόρων με την  τεχνική  της βραχοκηπουρικής (rock gardening) ή αλλιώς της λίθινης επικάλυψης (lithic mulching). Προφανώς οι Rapanui  κατείχαν  πλήρως τη τέχνη της καλλιέργειας και της βιώσιμης χρήση της γής.

Με τη βραχοκηπουρική οι κάτοικοι έσπαζαν τους υφαιστιακούς   βράχους  και τους τοποθετούσαν ή  έθαβαν τα θραύσματα  στο έδαφος. Οι βραχόκηποι παρήγαγαν καλύτερη ροή αέρα στο έδαφος, επηρέαζαν τη θερμοκρασία και την υγρασία και υποβοηθούσαν  έτσι τη διατήρηση θρεπτικών συστατικών όπως του αζώτου, του φωσφόρου και του καλίου στο έδαφος. (Η τεχνική αυτή είναι πανάρχαια και απαντάτε σχεδόν παντού, π.χ. στην Σαντορίνη σήμερα).

Με τον τρόπο αυτό οι κάτοικοι εμπλουτίζαν την μη παραγωγική  γη μετατρέποντας την σε εύφορη, παράγοντας ειδικά γλυκοπατάτες  γνωστές για τις θρεπτικές τους ιδιότητες. Μαζί με την αλιεία, που ήταν σταθερή, τα άφθονα φοινικόδεντρα,

και συμπληρωματικές  παραγωγές όπως  μπανάνες και  ζαχαροκάλαμο,  οι ιθαγενείς διατηρούσαν σταθερό τον πληθυσμό τους, γύρω στις 3000 άτομα σε μια έκταση περίπου 164 τετ. χιλ. με ελάχιστη καλλιεργήσιμη γη.

Ο πληθυσμός αυτός, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες και πιθανότατα για θρησκευτικούς/φυλετικούς/τιμητικούς και λόγους λατρείας,  κατασκεύασε σε διάφορους περιόδους από τον 13ο

μέχρι τον 16ο αιώνα πάνω από χίλια ογκώδη αγάλματα διαφόρων μεγεθών (που βαρούσαν από λίγους μέχρι και πάνω από 80 τόνους το ένα), τα μετέφερε από τα λατομεία και τα τοποθέτησε σε σειρά στην ακτή. Το 1995 η ΟΥΝΕΣΚΟ χαρακτήρισε τα αγάλματα maoi  ως μέρος της “Παγκόσμιας Κληρονομιάς”.

Το κρίσιμο ερώτημα που έπρεπε να απαντηθεί με ακρίβεια και στο οποίο απαντά η μελέτη στο Science Advances,  ήταν η συσχέτιση του δημογραφικού με την καλλιεργήσιμη επιφάνεια του νησιού. Πόσο δηλαδή πληθυσμό μπορούσαν να

συντηρήσουν στο νησί οι ιδιόμορφες καλλιέργειες, χωρίς  την συνεπακόλουθη περιβαλλοντική καταστροφή λόγω απότομης  αύξησης του πληθυσμού.  Διότι από εκεί οικοδομήθηκε ο μύθος.

Το ηφαιστειακό νησί στον Ειρηνικό ανακάλυψε Ολλανδός εξερευνητής Κυριακή του Πάσχα (5 Απριλίου 1772) και το ονόμασε Paasch – Eyland δηλ. Νησί του Πάσχα. Οι Ευρωπαίοι εξερευνητές υπολόγισαν τότε τον πληθυσμό σε περίπου 3000 άτομα. Αλλά εξαρχής θεώρησαν πως ήταν φυσικά αδύνατο ένας τόσο “μικρός” πληθυσμός να είχε δημιουργήσει τα μεγαλειώδη αγάλματα και να τα μετακινήσει στην ακτή. Ο πληθυσμός, κατά τους υπολογισμούς που ακολούθησαν, έπρεπε να ήταν πολύ μεγαλύτερος, 13 μέχρι 17000, ώστε να συντελεστεί ένα τέτοιο  επίτευγμα. Και η απάντηση που δόθηκε, και που κυριάρχησε από τότε μέχρι πρόσφατα, ήταν πως η αύξηση του πληθυσμού,  η οποία ήταν  αναγκαία για να ανταποκριθεί  στην κατασκευή όλο και περισσότερων αγαλμάτων, οδήγησε σε εξάντληση των περιορισμένων πόρων, σε καταστροφικές φυλετικές συγκρούσεις και στην μείωση του πληθυσμού στις περίπου 3000 που βρήκαν οι Ευρωπαίοι.

Ας σημειωθεί εδώ πως μετά την άφιξη των Ευρωπαίων ο πληθυσμός άρχισε να μειώνεται ραγδαία με αποτέλεσμα το 1877 να καταγράφονται μόνο 111 άτομα. Η δραματική αυτή μείωση αποδίδεται στο δουλεμπόριο με επιδρομές στο νησί από την Νότιο Αμερική, σε επιδημία ευλογιάς που έφεραν οι Ευρωπαίοι  και στην αναγκαστική μετανάστευση που επέβαλαν οι αποικιοκράτες.

Η συλλογική μελέτη στο Science Advances, υπό την καθοδήγηση του αρχαιολόγου Carl Lipo με ιστορικό μελετών για το Νησί του Πάσχα, χρησιμοποίησε δορυφορικές απεικονίσεις (shortwave infrared satellite imagery- SWIR) σε συνδυασμό  με  τεχνική νοημοσύνη (AI) για να καταγράψει επακριβώς την έκταση της βραχοκηπουρικής στο νησί. Η έρευνα κατέδειξε, με εντυπωσιακές πολύχρωμες φωτογραφίες που συμπεριλαμβάνονται στη μελέτη, πως η καλλιεργήσιμη γη ήταν ελάχιστη, περίπου 0.76 τετ. χιλ.  και κατά 4-5 φορές μικρότερη της  πιο συντηρητικής εκτιμήσης (4-5 μέχρι 24 τετ. χιλ. καλλιεργήσιμης γης) μιας πρόσφατης μελέτης που υπολόγισε τον πληθυσμό σε περίπου 17000.

Το βασικό συμπέρασμα της μελέτης, που προέκυψε από τα δεδομένα, από  υπολογιστικά μοντέλα και με βάση τις θερμικές ατομικές ανάγκες κατανάλωσης γλυκοπατάτας και από συμπληρωματικές  επίγειες καλλιέργειες και από τη αλιεία, ήταν πως το Νησί του Πάσχα δεν μπορούσε να συντηρήσει πέραν από 4000 άτομα.

Συγκεκριμένα από το μοντέλο της μελέτης υπολογίσθηκε πως 2000 περίπου χιλιάδες άτομα μπορούσαν να επιβιώσουν από καλλιέργειες  σε βραχόκηπους. Και σε αυτά προστέθηκαν ακόμη 1000  περίπου άτομα που μπορούσαν να επιβιώσουν από την αλιεία και άλλες χερσαίες καλλιέργειες. Ο αριθμός ταυτίζεται με τις ιστορικές αναφορές και εκτιμήσεις των Ευρωπαίων για το μέγεθος του πληθυσμού τον 19ο αιώνα.

Συνεπώς δεν μπορούσε να υπάρξει ραγδαία αύξηση του πληθυσμού και η συνεπαγόμενη οικολογική και δημογραφική κατάρρευση, που ήταν οι αναγκαίες συνθήκες  για την οικοδόμηση του μύθου της αυτοκαταστροφής στο Νησί του Πάσχα.

Ο Carl Libo υπογραμμίζει πως το βασικό κίνητρο για τη μελέτη υπήρξε το γεγονός πως το Νησί του Πάσχα συνεχίζει να χρησιμοποιείται ως παράδειγμα  και ως μοντέλο μιας δημογραφικής και οικολογικής κατάρρευσης και για την παραγωγή πολιτικών διαχείρισης ανάλογων περιπτώσεων σήμερα.  Και στο βιβλίο του “The Statues that Walked : Unraveling the Mystery of Eastern Island” (2012) – σε συνεργασία του Terry Hunt- γράφεται πως οικολόγοι, παλαιοντολόγοι, μαθηματικοί, ιστορικοί κ.α.,  συνεχίζουν να υιοθετούν το αφήγημα του 1772  παρά  το γεγονός πως τα τελευταία 60 χρόνια πολλοί μελετητές έχουν απομακρυνθεί από την αρχική θεώρηση των Ευρωπαίων της εποχής.

Παρεμπιπτόντως στο βιβλιο προσφέρονται επίσης απαντήσεις στο κρίσιμο ερώτημα της μεταφοράς των αγαλμάτων από τα λατομεία  στην ακτή. Δεν χρειάζονταν, υπογραμμίζεται,  μεγάλος πληθυσμός για την μετακίνηση διότι τα αγάλματα “περπατούσαν”. Πως; Με τη “μέθοδο του λικνίσματος” (“rocking process”). Δένοντας τα με σχοινιά σε συγκεκριμένα μέρη και λικνίζοντας τα ή τοποθετώντας τα σε πλατφόρμες και τραβώντας τα. Πειράματα έδειξαν  πως χρειάζονταν μερικές εκατοντάδες και όχι χιλιάδες άτομα για την μετακίνηση τους.

Όλα τα παραπάνω δεν υποδηλώνουν πως στο Νησί του Πάσχα

όλα  υπήρξαν ειδυλλιακά και δεν υπήρχαν ανταγωνισμοί και φυλετικές συγκρούσεις. Υπήρχαν, κυρίως ανάμεσα στις δυο μεγάλες φυλές. Αλλά στο μείζον ζήτημα  της διαχείρισης των πόρων για επιβίωση, οι Rapanui όχι μόνο κατέδειξαν εξαιρετικές ικανότητες για τις απαιτούμενες λεπτές  ισορροπίες βιωσιμότητας με περιορισμένους πόρους, αλλά προσέφεραν και μαθήματα για την αντιμετώπιση των δικών μας περιβαλλοντικών προκλήσεων.

Αφιέρωση

Αφιερώνω το κείμενο στη μνήμη  του  φίλου  και συνάδελφου  μου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο  Αλέξανδρου  (Αλέκου)  Κούτση (Quds)  που έφυγε πρόσφατα. Ο Αλέκος Κούτσης ήταν Έλληνας της διασποράς με καταγωγή από το Σουδάν και με οικογενειακές ρίζες στην Quds, δηλ. την Ιερουσαλήμ. Με διδακτορικές σπουδές στο SOAS, School of Oriental and African Studies, London University,  ο Αλέκος εισήγαγε την μελέτη των Μεσανατολικών Σπουδών στη Ελλάδα και υπήρξε ένας από τους συνιδρυτές του Τμήματος Διεθνών Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο. Άνθρωπος με αφοσίωση στο έργο του, με ευθύτητα λόγου και αστείρευτο χιούμορ, ο Αλέκος θα λείψει πρωτίστως στην οικογένεια του και σε όλους που μας τίμησε με τη φιλία του. Καλό παράδεισο Αλέκο και δύναμη στην οικογένεια σου.

Ο Σταύρος Καλεντερίδης, ξεκίνησε τις σπουδές του στην Αθήνα, σπουδάζοντας Πολιτική Επιστήμη στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έπειτα από τέσσερα χρόνια συμμετοχής στα φοιτητικά όργανα συνδιοίκησης της σχολής του και σε διάφορες οργανώσεις νέων, αποφάσισε να συνεχίσει τις σπουδές του στο εξωτερικό. Στη Βοστόνη των Η.Π.Α. ολοκλήρωσε δύο μεταπτυχιακά προγράμματα, στις Διεθνείς Σχέσεις (Αμερικανική εξωτερική πολιτική) και στην Επικοινωνία (Πολιτική Επικοινωνία), ενώ παράλληλα εργάστηκε στο Ελληνικό Προξενείο της Βοστόνης, στη σχολή του ως βοηθός έρευνας και σε δύο πολιτικές καμπάνιες Αμερικανών πολιτικών (Δημοκρατικών – Ρεπουμπλικάνων). Μετά από τρία χρόνια στις Η.Π.Α., άκουσε το κάλεσμα της πατρίδας του και επέστρεψε πίσω με μεγάλο πόθο για προσφορά στην Ελλάδα. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος δύο κοινωφελών οργανισμών, του δέλτα – πολιτική επανάσταση (πολιτικός οργανισμός) και της Λεοντίδας (ίδρυμα προώθησης θεμάτων ιστορίας, πολιτισμού και δημοκρατίας). Σήμερα ζει και εργάζεται στην Αθήνα, ασχολείται με διάφορα εγχειρήματα πολιτικής διπλωματίας και δημοκρατίας, γράφει πολιτικά άρθρα, σχολιάζει την επικαιρότητα και συνεχίζει την προσωπική του μελέτη στην ιστορία και την πολιτική φιλοσοφία.

Συνέχεια ανάγνωσης

Αναλύσεις

Αναλύοντας τις επιλογές Τραμπ και τις καταιγιστικές εξελίξεις που προκαλούν

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

Στρατηγικοί προσανατολισμοί, ηγεμονικές δυνάμεις και περιφέρειες, σ΄ένα πολυπολικό διεθνές σύστημα.

Γράφει ο Παναγιώτης Ήφαιστος

Σημείωση. Το κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε και αναρτήθηκε πρώτη φορά σε μέσο ενημέρωσης την προηγούμενη της με κάθε κριτήριο πολύ σημαντικής τηλεφωνικής συνομιλίας Τραμπ-Πούτιν που διήρκεσε που διήρκεσε πάνω από μια ώρα. Στο κείμενο που ακολουθεί και σε άλλα που επέρχονται θα αναλύονται με αξιολογικά ουδέτερο τρόπο οι στρατηγικοί προσανατολισμοί του προέδρου της ισχυρότερης ηγεμονικής δύναμης. Θα τυγχάνουν, μεταξύ άλλων, περιγραφής και ερμηνείας τα διαμορφωτικά κριτήρια και παράγοντες που σταδιακά θα ανασυντάξουν τους συσχετισμούς εντός του Πολυπολικού διεθνούς συστήματος. Η «ολόθερμη» προσέγγιση της Μόσχας από τον νέο Πρόεδρο, χωρίς να προδικάσουμε το αποτέλεσμα, είναι σε κάθε περίπτωση μεγάλης στρατηγικής σημασίας. Προχωρώντας προς νέες πλανητικές ισορροπίες πολλά έπονται τους επόμενους μήνες και τα επόμενα χρόνια. Το ζήτημα είναι κατά πόσο σε κάποιες Βαλκανικές και Μεσογειακές χώρες τα πολιτικά «ελίτ» και φορείς επιστημονικών ή «επιστημονικών» τίτλων α) δεν θα επαναλάβουν, μεταξύ άλλων, τις ασυναρτησίες περί «καλών πλευρών» και «κακών πλευρών» (όπως πάντα είχαμε διαχρονικά υπάρχουν μόνο ανελέητες και αδίστακτες ηγεμονικές δυνάμεις), β) δεν θα συνεχίσουν τα «παγκοσμιοποιητικά παραμιλητά», γ) θα καταλάβουν πως τα ιδεολογήματα περί ανθρωπολογικής εξομοίωσης και πολιτικής εξίσωσης του πλανήτη είναι ανυπόστατα δ) θα καταλάβουν ότι τα λεγόμενα «μ»κο συνειδητά ή ανεπίγνωστα υπηρετούν πολιτικές soft power ή αθέμιτα συμφέροντα στα πεδία της ιδιωτείας και ε) όσοι είναι θεμιτών προθέσεων θα αντιληφθούν ότι τα εθνομηδενιστικά ιδεολογήματα αποτελούν πνευματικό δηλητήριο που εν δυνάμει αποδυναμώνει και εξαφανίζει κράτη και κοινωνίες.

Κατ’ αρχάς, τονίζεται ότι η εκλογή νέου προέδρου στις ΗΠΑ με ριζοσπαστικά διαφορετικές επιλογές από τους προκατόχους του, εκκόλαψε καταιγιστικές ανακατατάξεις οι οποίες για πολλούς είναι πέραν κάθε φαντασίας. Όμως, για μερικούς άλλους η διαμόρφωση ενός νεου Μεταψυχροπολεμικού στρατηγικού περιβάλλοντος ήταν αναμενόμενη. Στο σύντομο κείμενο που ακολουθεί θα γίνει προσπάθεια να αναφερθούν τουλάχιστον τα κύρια και σημαντικά, πρωτίστως τα κριτήρια και οι παράγοντες που ανεξαρτήτως προσώπων προσδιορίζουν τους προσανατολισμούς και τις εξισορροπητικές στρατηγικές εντός ενός κρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος.

Πρώτον, οι αναλυτές της στρατηγικής τα κείμενα των οποίων οικοδομούνται πάνω στα αξιώματα του Θουκυδίδειου Παραδείγματος που ισχύουν για κάθε κρατοκεντρικό διεθνές σύστημα (Waltz, Kennan, Mearsheimer ε.α.) τόνιζαν ότι ο πολυπολικός κόσμος πολλών μεγάλων δυνάμεων κατόχων πυρηνικών όπλων καθώς εκκολαπτόταν -ήδη από την δεκαετία του 1980- απαιτούσε νέες στρατηγικές λογικές και νέες στρατηγικές προσεγγίσεις.

Δεύτερον, τονιζόταν:

α) Οι ΗΠΑ ήταν μετά το 1990 η συντριπτικά ισχυρότερη ηγεμονική δύναμη αλλά αυτό δεν θα κρατούσε πολύ, ιδίως λόγω έγερσης της κινεζικής ισχύος στην οικονομία, την τεχνολογία και τα πολεμικά μέσα.

β) Κατά συνέπεια, υποστηριζόταν από τους αναλυτές της στρατηγικής, ήταν προς το συμφέρον της Αμερικής αλλά και όλων των κρατών αφενός να μην υπερ-επεκταθεί όπως τελικά έγινε με τους «επεμβατικούς» «ανθρωπιστικούς βομβαρδισμούς» στις περιφέρειες καθότι η ιστορική εμπειρία διδάσκει τελική συρρίκνωση ή και πτώση (Αθήνα, Ναπολέων, Χίτλερ, Ιάπωνες στην Κίνα) και αφετέρου, όπως είχε την δυνατότητα να το κάνει να επιδιώξει ένα modus vivendi πλανητικών στρατηγικών ισορροπίας και συμφερόντων. Επίσης, αποτελεσματικούς θεσμούς διεθνούς διακυβέρνησης κοινών κινδύνων και κοινών προβλημάτων αντίστοιχους με τις συμφωνίες SALT/ABM το 1972-3 και Ευρωπυραύλων την δεκαετία του 1980 – πχ για την τρομοκρατία, τον κίνδυνο πυρηνικού ολοκαυτώματος κτλ.

Τρίτον, παρά το ότι ολοφάνερα έτσι προσανατολίζεται η νέα Αμερικανική κυβέρνηση η σταθεροποίηση ενός διεθνούς συστήματος με όρους ισορροπίας και συμφερόντων είναι ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, ιδιαίτερα μετά τους δύο συντρέχοντες μεγάλους πολέμους και τις άλλες διενέξεις στις περιφέρειες. Για παράδειγμα, πριν τον άχαρο και άσκοπο πόλεμο της Ουκρανίας ένα κύριο επιχείρημα πολλών -συμπεριλαμβανομένων των Γκωλικών αλλά και τα υπονοούμενα του Μακρόν το 2019 -το ΝΑΤΟ είναι εγκεφαλικά νεκρό …)- ήταν ο στρατηγικός ορθολογισμός με την επιδίωξη μιας νέας πλανητικής ισορροπίας και ιδιαίτερα την «ήπια» ανάσχεση τυχόν κινεζικών ηγεμονικών αξιώσεων με προσέγγιση της Ρωσίας. Αντί αυτού είχαμε τον πόλεμο της Ουκρανίας, την σύγκλιση των Ανατολικών μεγάλων δυνάμεων, τον κίνδυνο πυρηνικού ολοκαυτώματος και την πρόκληση της συντρέχουσας πρωτοφανούς διεθνούς αστάθειας.

Τέταρτο, αφού τονιστεί ότι το εγχείρημα των σημερινών Αμερικανών ηγετών για νέες ισορροπίες χωρίς πολέμους δεν είναι μόνο δύσκολο αλλά ίσως και ανέφικτο, μπορούμε να αναφέρουμε τα εξής κύρια και σημαντικά:

Α) Σε μια εκτιμάται σημαντική συνέντευξη του ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Ρόμπιο στις 30.1.2025 (https://x.com/MyLordBebo/status/1885593143413751958) προσδιόρισε το σκεπτικό και την απόφαση οι στρατηγικές αποφάσεις τους να απορρέουν από πολιτικό και στρατηγικό ορθολογισμό, δηλαδή να εδράζονται στο εθνικό συμφέρον όλων των εμπλεκομένων δυνάμεων και πάνω στην πλάστιγγα κόστους/οφέλους εναλλακτικών προσεγγίσεων να επιλέγονται οι πλέον συμφέρουσες (όλων). Ταυτόχρονα ο ΥΠΕΞ τόνισε ότι οι ΗΠΑ δεν είχαν κατανοήσει την έλευση του Πολυπολισμού και τις συνέπειες. https://ac71941a78dbb287eda80f3d2423825c.safeframe.googlesyndication.com/safeframe/1-0-41/html/container.html

Β) Για πολλά ζητήματα οι ΗΠΑ (Γροιλανδία, Παναμάς, Καναδάς, Γάζα) αλλά και άλλες ηγεμονικές δυνάμεις όπως η Ρωσία (Ουκρανία αλλά εν δυνάμει όχι μόνο) και η Κίνα (Ταϊβάν) ήδη υιοθετούν αναθεωρητικές θέσεις οι οποίες εάν εκπληρωθούν προκαλούν ριζική αλλαγή της δομής και των λειτουργιών των διεθνών θεσμών και τους διεθνούς δικαίου. Τι έπεται; Μάλλον άγνωστο ή δύσκολο να προβλεφθεί, όπως δύσκολο είναι να προβλέψουμε κατά πόσο θα επιμείνουν σε αυτές και άλλες αναθεωρητικές στάσεις ή κατά πόσο με όρους κοινών συμφερόντων θα επιδιώξουν το προαναφερθέν modus vivendi πλανητικά και στις περιφέρειες. Ο ρόλος των κρατικών επιτελείων κάθε κράτους είναι να μελετούν, σταθμίζουν και εκτιμούν ορθά το πως εξελίσσονται αυτά τα ζητήματα.

Τέλος αλλά όχι το τελευταίο που θα μπορούσε να αναφερθεί συνοπτικά, είναι πως μέχρι να σταθεροποιηθούν οι τάσεις -εάν σταθεροποιηθούν- αν κάτι είναι σίγουρο είναι ότι θα έχουμε αλλαγές συνόρων ή και περίπου κατεδάφιση κρατών όπως στην Συρία. Πάνω στην Κλίνη του Προκρούστη των όπως πάντα ανελέητων ηγεμονικών συναλλαγών και ανακατατάξεων αναλώσιμα θα είναι α) εκείνα τα περιφερειακά κράτη :

α) τα οποία δεν στηρίζουν τις αποφάσεις στο εθνικό συμφέρον,

β) δεν διαθέτουν επαρκή ισχύ και αξιόπιστη εθνική στρατηγική υιοθετώντας αντίθετα κατευναστικές στάσεις,

γ) δεν γνωρίζουν να συναλλάσσονται εντός και εκτός συμμαχιών για συμμετρικές σχέσεις με όρους εθνικών συμφερόντων και

δ) στις πολιτικές και άλλες συζητήσεις καταμαρτυρείται πως κυριαρχεί άγνοια τόσο του χαρακτήρα και των λειτουργιών κάθε κρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος όσο και τον διαχρονικά πανόμοιο χαρακτήρα των στρατηγικών των ηγεμονικών δυνάμεων.

Π. Ήφαιστος – PIfestos

www.ifestos.edu.gr  www.ifestosedu.gr  ifestosedu@gmail.com

Twitter https://twitter.com/ifestosedu

Linkedin https://www.linkedin.com/in/panayiotis-ifestos-0b9382131/

Instagram https://www.instagram.com/p.ifestos/

Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos

Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/

Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/

«Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos

«ΤΟ ΕΘΝΟΚΡΑΤΟΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ. Παθογένειες, αδιέξοδα, αίτια, πολιτικός στοχασμός, μεταμοντέρνος εθνομηδενισμός versus Έθνος και Πολιτισμός» https://piotita.gr/?p=41774

Φιλοπατρία, Δημοκρατία, Ελευθερία https://www.facebook.com/groups/philopatria/

Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos

Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB

Διεθνής πολιτική 21ος  αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/

ΗΠΑ: Ιστορία, Διπλωματία, Στρατηγική https://www.facebook.com/groups/USAHistDiplStrat/

Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/

Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/

Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/

Παναγιώτης Κονδύλης – https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/

Θολό Ευρωπαϊκό Βασίλειο των πρώην αποικιοκρατών και της Ευρωπαϊκής “Ένωσης” https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/

Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/

Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/

Πίνακες διαλέξεων και σημειώσεις διαλέξεων – πίνακες συντομογραφικής απεικόνισης πτυχών του διεθνούς συστήματος  https://wp.me/p3OqMa-1GG

Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/

Συνέχεια ανάγνωσης

Αναλύσεις

Η Ελλάδα δεν μπορεί να περιμένει βοήθεια από κανένα σύμμαχο

Η εμπλοκή ενός κράτους σε πόλεμο προκειμένου να βοηθήσει ένα σύμμαχο κράτος δεν είναι αυτονόητη, ειδικά εάν έχουν αλλάξει οι γεωπολιτικές συνθήκες υπό τις οποίες δόθηκε η αρχική υπόσχεση. Για τον λόγο αυτόν τα κράτη πρέπει να είναι προσεκτικά στο τι περιμένουν από τους συμμάχους τους.

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

«Η προστασία από συμμαχίες είναι εξαιρετικά αβέβαιη και τα κράτη που θέλουν να επιβιώσουν σε ένα ρευστό και ανταγωνιστικό διεθνές σύστημα πρέπει να μεριμνήσουν από μόνα τους για την ασφάλειά τους δημιουργώντας στρατιωτική ισχύ (αρχή της αυτοβοήθειας). Αν την ώρα της κρίσης βρεθούν μόνα τους, πρέπει να μπορούν να αντεπεξέλθουν»

Τα όρια των συμμαχιών

Γράφει ο Αθανάσιος Πλατιάς, Τα Νέα

Οι συμμαχίες είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στην εξωτερική πολιτική των κρατών. Το κλειδί στις συμμαχίες είναι η αξιοπιστία τους, δηλαδή πόσο αξιόπιστη είναι η υπόσχεση αμοιβαίας στρατιωτικής συνδρομής όταν φθάσει η ώρα της αλήθειας. Η εμπλοκή ενός κράτους σε πόλεμο προκειμένου να βοηθήσει ένα σύμμαχο κράτος δεν είναι αυτονόητη, ειδικά εάν έχουν αλλάξει οι γεωπολιτικές συνθήκες υπό τις οποίες δόθηκε η αρχική υπόσχεση. Για τον λόγο αυτόν τα κράτη πρέπει να είναι προσεκτικά στο τι περιμένουν από τους συμμάχους τους.

Οι συμμαχίες έχουν ουσιαστικό περιεχόμενο για όσο διάστημα υπάρχει σύμπλευση συμφερόντων. Ομως τα γεωπολιτικά συμφέροντα είναι ευμετάβλητα. Για παράδειγμα, τα συμφέροντα των Ευρωπαίων και των ΗΠΑ συνέπλεαν για δεκαετίες όσο υπήρχε η σοβιετική απειλή. Αυτή την εποχή, όμως, είναι αμφίβολο εάν συμπίπτουν.

Το κέντρο βάρους του πλανήτη έχει μετατοπιστεί από την Ευρώπη στη Νοτιοανατολική Ασία και διαφαίνεται ότι η νέα αμερικανική κυβέρνηση θέλει να απαγκιστρωθεί από την Ευρώπη και να επικεντρωθεί στην ανάσχεση της αναδυόμενης Κίνας. Αυτό αποτελεί πρόβλημα και για την Ελλάδα που τα τελευταία χρόνια είχε επενδύσει στην εμβάθυνση των αμυντικών δεσμών της με τις ΗΠΑ.

Αυτή η σχέση είχε συμβάλει στην ποιοτική ενίσχυση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων ως εργαλείο αποτροπής της αναθεωρητικής Τουρκίας.Η Ελλάδα είχε επίσης επενδύσει στην εμβάθυνση των διμερών σχέσεων με τη Γαλλία. Η σχέση αυτή βασιζόταν σε γεωπολιτική σύμπλευση συμφερόντων, αφού ο ακτιβισμός της Τουρκίας στην Αφρική και την Ανατολική Μεσόγειο είχε ενοχλήσει τη Γαλλία.

Στο πλαίσιο αυτά η Ελλάδα είχε εκτρέψει μεγάλο μέρος αμυντικών προμηθειών στη Γαλλία (προμήθεια αεροσκαφών Ραφάλ και φρεγατών Belharra). Η στρατηγική αυτή σχέση οδήγησε μάλιστα στην υπογραφή μιας σημαντικής πολιτικής συμφωνίας αμυντικής συνδρομής. Ομως και αυτή η στρατηγική σχέση έχει πρόσφατα τεθεί σε αμφιβολία λόγω της πολιτικής ρευστότητας στη Γαλλία, αλλά και λόγω της απόφασης της κοινοπραξίας στην οποία συμμετέχει η Γαλλία να προμηθεύσει στην Τουρκία τους πανίσχυρους πυραύλους meteor. Οι πύραυλοι αυτοί εξουδετερώνουν σε μεγάλο βαθμό το ποιοτικό πλεονέκτημα που έδινε στην ελληνική πλευρά η προμήθεια των Rafale και Belharra.

Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα ανέπτυξε επίσης ένα πλέγμα αμυντικών σχέσεων με χώρες της ευρύτερης περιφέρειας, όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ. Συνδετικό δεσμό με τις χώρες αυτές αποτελούσε η γενικευμένη επιθετικότητα της Τουρκίας και οι εχθρικές επεμβάσεις της στα διάφορα ζητήματα που τις αφορούσαν ατομικώς.

Συνεπώς, οι σχέσεις που η Ελλάδα έχει συνάψει με τις χώρες αυτές στηρίζονται στη λογική της αντισυσπείρωσης. Η λογική αυτή είναι εκ των πραγμάτων συγκυριακή.Εχουν ήδη φανεί τα όρια αυτών των περιφερειακών συμμαχιών. Το Ισραήλ έχει ανοιχτά πολλαπλά μέτωπα και το τελευταίο πράγμα που θα επιθυμούσε είναι μια αντιπαράθεση με την Τουρκία. Η Αίγυπτος είναι αποδυναμωμένη και έχει στρέψει την προσοχή της στην εμπέδωση της εσωτερικής σταθερότητας, ενώ έχουν εξομαλυνθεί οι σχέσεις της Τουρκίας με τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία.

Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι η προστασία από συμμαχίες είναι εξαιρετικά αβέβαιη και τα κράτη που θέλουν να επιβιώσουν σε ένα ρευστό και ανταγωνιστικό διεθνές σύστημα πρέπει να μεριμνήσουν από μόνα τους για την ασφάλειά τους δημιουργώντας στρατιωτική ισχύ (αρχή της αυτοβοήθειας). Αν την ώρα της κρίσης βρεθούν μόνα τους, πρέπει να μπορούν να αντεπεξέλθουν.

Η Ελλάδα δεν μπορεί να περιμένει βοήθεια από κανένα σύμμαχο, αλλά πρέπει να αναπτύξει τις δικές της αποτρεπτικές δυνατότητες αυξάνοντας κατά 50% τουλάχιστον τις αμυντικές της δαπάνες. Η αύξηση αυτή πρέπει να κατευθυνθεί αποκλειστικά στην εντατικοποίηση του εξοπλιστικού της προγράμματος. Η αποτροπή της Τουρκίας στοιχίζει ακριβά, αλλά το κόστος είναι πολύ μικρότερο από το κόστος του πολέμου ή από το κόστος της μετατροπής της χώρας σε δορυφόρο της Τουρκίας (φινλανδοποίηση).

Συνέχεια ανάγνωσης

Αναλύσεις

Ο Τσίπρας ή αγνοεί στοιχειώδη πράγματα απο την ιστορία ή εξετέλεσε διαταγές της Ουάσιγκτον

Υπενθυμίζω πως ο κ. Τσίπρας συμφώνησε με την ηγεσία της γειτονικής χώρας και αποδέχτηκε ότι υπάρχει Μακεδονικό έθνος που δεν είναι ελληνικό και μακεδονική γλώσσα η οποία δεν είναι μια απο τις αρχαιοελληνικές διαλέκτους.

Δημοσιεύτηκε

στις

Γράφει ο Παντελής Σαββίδης
Ο κ. Τσίπρας απένειμε, χθές, βραβεία “για την Ειρήνη και τη Συνεργασία των Βαλκανικών λαών με αφορμή τη Συμφωνία των Πρεσπών”, όπως είναι ο εύηχος τίτλος της εκδήλωσης. Η αίθουσα εδώ δείχνει να είναι το αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, στο οποίο πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση του γνωστού εργαστηρίου του Τμήματος Βαλκανικών Σπουδών που προκάλεσε αντιδράσεις. Και φοιτητές που βραβεύθηκαν ανήκουν στο Τμήμα αυτό.
Δεξιά στη φωτογραφία ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Στέλιος Κατρανίδης, ένας πρύτανης που προσπαθεί, ανεπιτυχώς, να κρατήσει ισορροπίες.
Αριστερά, την κυρία δεν την γνωρίζω και δίπλα της ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Στέλιος Αγγελούδης.

Υπενθυμίζω πως ο κ. Τσίπρας συμφώνησε με την ηγεσία της γειτονικής χώρας και αποδέχτηκε ότι υπάρχει Μακεδονικό έθνος που δεν είναι ελληνικό και μακεδονική γλώσσα η οποία δεν είναι μια απο τις αρχαιοελληνικές διαλέκτους.

Ένα συνονθύλευμα εθνοτήτων αυτοαποκλήθηκε μακεδόνες, ο αυτοπροσδιορισμός τους υποστηρίχθκε απο τον Τίτο και τον Στάλιν έγινε αποδεκτός απο τους Αμερικανούς για δικούς τους λόγους και ταλάνισε- και συνεχίζει να ταλανίζει- τα Βαλκάνια.
Είναι οι μπαχαλάκηδες των βαλκανίων.
Ο κ. Τσίπρας ή αγνοεί στοιχειώδη πράγματα απο την ιστορία, ή εξετέλεσε διαταγές της Ουάσιγκτον, μέρος της οποίας τον επαναφέρει στο προσκήνιο, ή λειτούργησε ιδεοληπτικά ως αριστερός γαρ.
Μου φαίνεται συντρέχουν και οι τρείς λόγοι. Οι αμερικανοί του το ξεπληρώνουν.
Θα διδάξει στο Χάρβαρντ, λένε πως έμαθε αγγλικά και θα τον επαναφέρουν στο πολιτικό σκηνικό.
Πρέπει, όμως, οι Αμερικανοί να βρουν και ψηφοφόρους να τον ψηφίσουν εκτός και αν έχουν μεριμνήσει και γι αυτό. Τόσα εκατομμύρια μεταναστών κάπου θα φανούν χρήσιμα.
Τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης πρώτη φορά τον βλέπω σε τέτοια εκδήλωση. Συυμμερίσθηκε το περιεχόμενό της;
Να αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε τα “νέα” πρόσωπα της πόλης.

Οι Αθηναίοι ποτέ δεν αποδέχθηκαν την ελληνικότητα των μακεδόνων αλλά αυτό ήταν ένα σύμπλεγμα κατωτερότητας που ένοιωθαν και συνεχίζουν να νοιώθουν. Αναφέρομαι στους αθηναίους με την ιδεολογία της Αθήνας του Δημοσθένη, που θεωρούσε οτι η ελληνική ιστορία σταμάτησε στη Μάχη της Χαιρώνειας. Ούτε και οι κοραϊστές θεωρούν τους Μακεδόνες Έλληνες. (Αυτοί δεν θεωρούν ελληνικό και το Βυζάντιο, ούτε στον πολιτισμό του).

Όσοι εκ των αναγνωστών θελήσουν να διαμαρτυρηθούν γι αυτά που γράφω, να πιέσουν, πρώτα, την κυβέρνησή τους να τοποθετήσει στο Σύνταγμα άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του Αριστοτέλη και του Δημόκριτου και μετά να αρχίσουν τα σχόλια.
Οι τρείς μεγαλύτερες μορφές της αρχαιότητας, Αλέξανδρος, Αριστοτέλης και Δημόκριτος λείπουν απο την κατ όνομα Ελληνική πρωτεύουσα.
Είναι η Αθήνα πρωτεύουσα της Ελλάδας; Ή η Ελλάδα βρίσκεται υπο αθηναϊκή κατοχή;
Ο υπουργός της Νέας Δημοκρατίας Κ. Τσιάρας προχθές στον Έβρο ήταν σαφέστατος: πρώτη φορά βγαίνω εκτός Ελλάδας δήλωσε στα ΜΜΕ του Έβρου. Εκτός Ελλάδας ήταν ο Έβρος.
Για το σύνολο της Αθήνας η Ελλάδα βρίσκεται στο λεκανοπέδιο.
Για εμάς, το λεκανοπέδιο κάθε άλλο παρά Ελλάδα θυμίζει. Ελλάδα είναι ο ελλαδικός χώρος εκτός Αθηνών και βρίσκεται υπο αθηναϊκή κατοχή.
Συνέχεια ανάγνωσης

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Πολιτική3 ώρες πριν

Το μαχαίρι στο κόκκαλο! Ο Έλον Μασκ έκοψε αμοιβή 25.000 δολαρίων που προοριζόταν για την υποστήριξη των LGBTQ προσφύγων στην Ελλάδα

Το Υπουργείο Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας των ΗΠΑ (DOGE), η υπηρεσία υπό την ηγεσία του Έλον Μασκ, επιφορτισμένη με τη μείωση των...

Διεθνή6 ώρες πριν

Την έκδοση διεθνούς εντάλματος σύλληψης του Ιλχάμ Αλίεφ απαιτούν αρμενικές οργανώσεις στη Γαλλία!

Το έγγραφο αναφέρει ότι οι στρατιωτικές ενέργειες του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ από τις 27 Σεπτεμβρίου 2020 έως τις 4 Οκτωβρίου...

Διεθνή7 ώρες πριν

Politico: «Η Ρωσία θα μπορούσε να ξεκινήσει μεγάλο πόλεμο στην Ευρώπη εντός πενταετίας» λέει η Υπηρεσία Πληροφοριών της Δανίας

Το 2024 ο Τραμπ είχε δηλώσει ότι θα «ενθάρρυνε» τη Ρωσία να επιτεθεί σε οποιαδήποτε χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ που δεν...

Διεθνή8 ώρες πριν

Reuters: Kyiv, EU alarmed by prospect of ‘dirty deal’ after Trump-Putin call

KYIV/BRUSSELS, Feb 13 (Reuters) – Ukraine and its European allies demanded on Thursday that they be included in any peace...

Διεθνή8 ώρες πριν

Pakistan Proves its Role as a State-Sponsor of International Terrorism by Hosting Hamas Members in PoJK

On February 5, Pakistan hosted key members of the Hamas terror outfit in Pakistan Occupied Jammu and Kashmir’s (PoJK) Rawalakote...

Δημοφιλή