Του Κώστα Ράπτη

Εν μέσω των καταγιστικών εξελίξεων των τελευταίων εβδομάδων στην Αμερική (δολοφονική απόπειρα κατά του Ντόναλντ Τραμπ, απόσυρση του Τζο Μπάιντεν από την προσπάθεια επανεκλογής του, προώθηση της αντιπροέδρου Κάμαλα Χάρις, επίσκεψη του Ισραηλινού πρωθυπουργού Νετανιάχου), στον Παλαιό Κόσμο αναπτύσσεται διακριτικά μια διπλωματική κινητικότητα που μοιάζει, με πρωταγωνιστή την Κίνα, να αλλάζει τις παραμέτρους των σημαντικότερων ανοικτών μετώπων του πλανήτη.

Στο ουκρανικό ζήτημα, αίφνης, οι ψίθυροι για μια ενδεχόμενη διαπραγμάτευση μεταξύ Μόσχας και Πεκίνου άρχισαν να γίνονται εντονότεροι, αφότου ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα επισκέφθηκε την πόλη Γκουανγκτζόου – πρώτος αξιωματούχος από τη χώρα του που πραγματοποίησε ταξίδι στην κινεζική επικράτεια στα τελευταία δυόμισι χρόνια του πολέμου.

Υπενθυμίζεται ότι η Κίνα έχει παρουσιάσει ένα (γενικόλογο) σχέδιο 11 σημείων για την επίλυση της ουκρανικής κρίσης, ενώ ενδιαφέρεται και για εισαγωγές αγροτικών προϊόντων, γεγονός που δελεάζει την πλευρά του Κιέβου.

Η Κίνα συνδέεται βέβαια με τη Ρωσία με μία “φιλία δίχως όρια”, όπως την έχουν χαρακτηρίσει οι ηγέτες των δύο πλευρών, ενώ έχει επανειλημμένα κατηγορηθεί από τη Δύση ότι διευκολύνει τη ρωσική πολεμική προσπάθεια με τις οικονομικές σχέσεις που διατηρεί με τη χώρα του Πούτιν, ιδίως σε ό,τι αφορά την εξαγωγή υλικού δυνητικά πολεμικής χρήσεως.

Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, η Κίνα, που αποτελεί και μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, προβάλλει ως ένας ουδέτερος τρίτος στη ρωσο-ουκρανική σύγκρουση και αντιστρέφει τις κατηγορίες, υποστηρίζοντας ότι είναι η Δύση αυτή που τροφοδοτεί τον πόλεμο, με τις παραδόσεις όπλων στην Ουκρανία.

Το Κίεβο δεν έχει την πολυτέλεια να κλείσει τους διαύλους με το Πεκίνο. Ιδίως ενόψει της εν καιρώ σύγκλησης δεύτερης διεθνούς ειρηνευτικής διάσκεψης, με “διαφορετικά χαρακτηριστικά” από εκείνη του Ιουνίου στην Ελβετία, όπου χώρες σαν την Κίνα και τη Σαουδική Αραβία απαξίωσαν να εκπροσωπηθούν, εφόσον η έτερη αντιμαχόμενη πλευρά, δηλαδή η Ρωσία, δεν είχε κληθεί και άρα η όλη διοργάνωση αποτελούσε απλώς μια επικοινωνιακή άσκηση επί των όρων που προβάλλει το Κίεβο για τον τερματισμό του πολέμου.

Εξού και προ εβδομάδων ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι άνοιξε την πόρτα στις διαπραγματεύσεις, δηλώνοντας υπέρ της παρουσίας της Μόσχας σε μια μελλοντική ειρηνευτική σύνοδο κορυφής.

Διερεύνηση προθέσεων

H εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας, Μάο Νινγκ, εκτίμησε ότι η ρωσική και η ουκρανική πλευρά “έχουν υποδηλώσει σε διαφορετικό βαθμό την προθυμία τους να διαπραγματευτούν”.

Ο Κουλέμπα έκανε το δικό του βήμα δηλώνοντας προς τον ομόλογό του ότι το Κίεβο “είναι έτοιμο για επαφές με τη ρωσική πλευρά στη διαδικασία διαπραγμάτευσης σε μια συγκεκριμένη φάση, όταν η Ρωσία θα είναι έτοιμη να διαπραγματευτεί καλόπιστα”, ωστόσο πρόσθεσε ότι “αυτή τη στιγμή δεν παρατηρείται τέτοια ετοιμότητα στη ρωσική πλευρά”. Και βέβαια υπό τον όρο της διαφύλαξης της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας, όταν η Κριμαία (από το 2014) και άλλες τέσσερις επαρχίες (από το 2022) έχουν ήδη προσαρτηθεί στη Ρωσία.

Το μήνυμα Κουλέμπα “μπορεί να ειπωθεί ότι είναι σε συμφωνία με τη δική μας θέση”, σχολίασε πάντως ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, προσθέτοντας πάντως ότι χρειάζεται να αποσαφηνιστούν οι λεπτομέρειες.

Την προηγούμενη Πέμπτη ο Πεσκόφ χρειάστηκε να απαντήσει σε έναν καταιγισμό δημοσιογραφικών ερωτήσεων. Ελίχθηκε εκφράζοντας την απορία κατά πόσον η ουκρανική πλευρά, δεδομένων και των αντιφατικών δηλώσεών της, είναι έτοιμη για διαπραγματεύσεις και αν “έχει την άδεια από τους (Δυτικούς) χειριστές της” για αυτό. Επέστησε επιπλέον την προσοχή στο γεγονός ότι η ουκρανική πλευρά έχει νομοθετικά απαγορεύσει στον εαυτό της να συνομιλεί με τη Ρωσία, αλλά και στο κατά τη Μόσχα “πρόβλημα νομιμότητας” του προέδρου Ζελένσκι, η πενταετής θητεία του οποίου έληξε τον Μάιο. Αλλά ως προς το τελευταίο έσπευσε να προσθέσει ότι “υπάρχουν πιθανές διαφορετικές εναλλακτικές επιλογές”. Υπενθυμίζεται ότι η Μόσχα δεν αμφισβητεί τη νομιμότητα του ουκρανικού κοινοβουλίου.

Όλα αυτά δεν υποδηλώνουν παρά μια πολύ αρχική φάση διερεύνησης εκατέρωθεν προθέσεων, αλλά προφανώς δεν είναι άσχετα με τα όσα συμβαίνουν στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, καθώς η πιθανότητα επανόδου του Τραμπ στα πράγματα ρίχνει σκιές στην προοπτική να παραμείνουν οι ΗΠΑ δεσμευμένες στη στήριξη της Ουκρανίας.

Παλαιστινιακή εθνική συμφιλίωση στο Πεκίνο

Σε κάθε περίπτωση, το Πεκίνο είναι αποφασισμένο να προωθήσει με πολλούς τρόπους και σε πολλά διαφορετικά μέτωπα την Παγκόσμια Πρωτοβουλία για την Ασφάλεια (Global Security Initiative), την οποία παρουσίασε ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ τον Απρίλιο του 2022, καταδεικνύοντας ότι η Κίνα στρέφει πλέον το διπλωματικό της ενδιαφέρον αρκετά πέρα από την περιφέρειά της και φιλοδοξεί με τη μαλακή ισχύ της ως αναδυόμενη υπερδύναμη να προσφέρει λύσεις σε ζητήματα τα οποία, υπονοείται σαφώς, οι ΗΠΑ, εξαρτημένες όπως είναι από τη λογική της “εξαίρεσης” και της ένοπλης ισχύος, αποδεικνύονται απρόθυμες ή ανίκανες να διευθετήσουν.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η έτερη κινεζική επιτυχία των τελευταίων ημερών, ήτοι η υιοθέτηση της “Διακήρυξης του Πεκίνου” από τις υψηλόβαθμες αντιπροσωπείες 14 παλαιστινιακών οργανώσεων (συμπεριλαμβανομένης της Φατάχ του προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, και της ισλαμιστικής Χαμάς, που ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας).

Δέσμευση της Χαμάς

Έπειτα από μακρά προεργασία και κατόπιν διήμερων συνομιλιών που άρχισαν πριν δύο Κυριακές στην κινεζική πρωτεύουσα, οι συμμετέχουσες οργανώσεις κατέληξαν, υπό τη μεσολάβηση του Κινέζου υπουργού Εξωτερικών Ουανγκ Γι, σε ένα σχέδιο ενδοπαλαιστινιακής επανασυμφιλίωσης, για πρώτη φορά από το 2007, το οποίο πρακτικά μεταφράζεται σε συγκρότηση κυβέρνησης εθνικής ενότητας, μετά τη λήξη των εχθροπραξιών στη Γάζα. Οι αρχές στις οποίες εδράζεται αυτή η συμφωνία είναι ότι επείγει η κατάπαυση του πυρός, ότι η Δυτική Όχθη και η Λωρίδα της Γάζας αντιμετωπίζονται ως ενιαία οντότητα, για την οποία τον πρώτο λόγο έχουν οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι, ότι η αντίσταση στην κατοχή (όπως έχει υπενθυμίσει η κινεζική διπλωματία) αποτελεί δικαίωμα κατοχυρωμένο από το διεθνές δίκαιο, αλλά και ότι στόχος είναι η ίδρυση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους στα κατεχόμενα εδάφη, με πρωτεύουσα την (ανατολική) Ιερουσαλήμ.

Η τελευταία αυτή πρόβλεψη, σε συνδυασμό με την αναφορά στην PLO ως αποκλειστικό νόμιμο εκπρόσωπο των παλαιστινιακών εθνικών δικαίων, συνιστά μιαν ενδιαφέρουσα δέσμευση της Χαμάς στη “λύση δύο κρατών”, αλλά και “βραχυκυκλώνει” τα σενάρια ανάπτυξης ξένης πολυεθνικής δύναμης στη Γάζα, τα οποία εξέτασαν σε πρόσφατη συνάντησή τους στο Άμπου Ντάμπι ΗΠΑ, Ισραήλ και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Σημειώνεται ότι στη συνάντηση του Πεκίνου συμμετείχαν επίσης εκπρόσωποι της Αιγύπτου, της Αλγερίας, της Ρωσίας, του Κατάρ, της Ιορδανίας, της Συρίας, του Λιβάνου και της Τουρκίας, ενώ η Κίνα είχε ήδη καταλυτικό ρόλο στα μεσανατολικά πράγματα μεσολαβώντας τον Μάρτιο του 2023 για την επανασυμφιλίωση του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας λίγο πριν και οι δύο αυτές χώρες ενταχθούν στο κύμα διεύρυνσης της oμάδας BRICS.

capital.gr