Πολιτική

Indemography: Όλο και λιγότερα παιδιά σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία! Οι γεννήσεις σε ηλικία 40 ετών και άνω και η συμβολή τους στους δείκτες γονιμότητας

Δημοσιεύτηκε στις

25 Σεπτεμβρίου 2024 στις 09:00

από τον

ΧΑΚ

Η μετατόπιση της ηλικίας απόκτησης παιδιών σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία είναι η κύρια αιτία της έκρηξης αυτής αν και ,την τελευταία δεκαετία, έπαιξαν κάποιο ρόλο η αύξηση του πλήθους και του ειδικού βάρους των 40+ στον πληθυσμό αναπαραγωγικής ηλικίας καθώς και οι πρόοδοι των τεχνικών υποβοηθουμένης γονιμότητας και η προσφυγή σε αυτές ενός όλου και μεγαλύτερου αριθμού ζευγαριών.

Του Βύρωνος Κοτζαμάνη*

Εάν εξετάσουμε την μεταβολή του πλήθους των γεννήσεων μετα το 1990 ανά μεγάλες ηλιακές ομάδες θα διαπιστώσουμε ότι ενώ το σύνολό τους μειώθηκαν σημαντικά (-30%) οι προερχόμενες από γυναίκες ηλικίας 40 και άνω γεννήσεις πενταπλασιάσθηκαν «ζυγίζοντας» 7 φορές περισσότερο (1,4% του συνόλου στις αρχές της δεκαετίας του ’90, 9-10% το 2023-24), ενώ την ίδια περίοδο οι γεννήσεις από γυναίκες ηλικίας 30-39 ετών σχεδόν διπλασιάσθηκαν και οι προερχόμενες από τις ηλιακές ομάδες 20-29 και <20 ετών κατέρρευσαν.

Που οφείλεται όμως η «έκρηξη» των μετα τα 39 έτη γεννήσεων; Πόσο «ζυγίζει» η γονιμότητα των γυναικών 40-49 ετών στους ετήσιους δείκτες (δείκτες που μόλις υπερβαίνουν το 1,3 παιδιά/γυναίκα) σήμερα και πριν από 30 χρόνια; ποια η συμμετοχή της γονιμότητας των 40-49 ετών στον τελικό αριθμό παιδιών που έφεραν στο τέλος του αναπαραγωγικού τους κύκλου (στα 50 τους έτη) οι γυναίκες των διαδοχικών γενεών;

Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά είναι σαφείς. Η μετατόπιση της ηλικίας απόκτησης παιδιών σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία είναι η κύρια αιτία της έκρηξης αυτής αν και ,την τελευταία δεκαετία, έπαιξαν κάποιο ρόλο η αύξηση του πλήθους και του ειδικού βάρους των 40+ στον πληθυσμό αναπαραγωγικής ηλικίας καθώς και οι πρόοδοι των τεχνικών υποβοηθουμένης γονιμότητας και η προσφυγή σε αυτές ενός όλου και μεγαλύτερου αριθμού ζευγαριών. Όσον αφορά την συμμετοχή τους στους ετήσιους δείκτες γονιμότητας, αν και αυξάνουσα, η είναι περιορισμένη. Περιορισμένη επίσης είναι και η συμμετοχή στον τελικό αριθμό παιδιών που έκαναν οι γυναίκες που γεννήθηκαν το 1951, 1961, 1971 και το 1981: αν η γονιμότητα των 40 + ήταν μηδενική οι 1000 γυναίκες που γεννήθηκαν το 1951 θα έκαναν 2023 αντί για 2048 παιδιά ( 25 λιγότερα), αυτές που γεννήθηκαν το 1961 39 λιγότερα (1850 αντί για 1889) και οι γεννηθείσες το 1981 1410 αντί 1505 (95 λιγότερα). `

Οι πρόοδοι των τεχνικών υποβοηθουμένης γονιμότητας και η διευρυμένη πρόσβαση σε αυτές δεν πρόκειται να οδηγήσουν τις δυο επόμενες δεκαετίες σε μια αύξηση των προερχομένων από γυναίκες 40 ετών και άνω γεννήσεων, ακόμη και αν συνεχισθεί η αύξηση της μέσης ηλικίας στην τεκνογονία, καθώς το πλήθος των γυναικών των ηλικιών αυτών, εν απουσία μετανάστευσης, θα μειωθεί σημαντικά (κατά 35% ανάμεσα στο 2022 και το 2042). Οι γεννήσεις αυτές θα συμβάλλουν περιορισμένα όμως και στην τελική γονιμότητα των γενεών, στον αριθμό δηλαδή των παιδιών που θα φέρουν κατά μέσο όρο στον κόσμο όσοι γεννήθηκαν μετά το 1981. Η ανακοπή των πτωτικών τάσεων και η ανόρθωση των δεικτών γονιμότητας είναι επομένως ανέφικτη εάν δεν δημιουργηθεί στη χώρα μας ένα εξαιρετικά ευνοϊκό για την δημιουργία οικογένειας και την απόκτηση του επιθυμητού αριθμού παιδιών περιβάλλον που θα επιτρέψουν στις νεότερες γενεές να φέρουν στο κόσμο τον αριθμό των παιδιών που επιθυμούν. Αυτό το περιβάλλον, αν δημιουργηθεί, εκτός του ότι θα οδηγήσει στον περιορισμό και των ιδιαίτερα υψηλών ποσοστών ατεκνίας και στην επιβράδυνση της αύξησης της μέσης ηλικίας στην απόκτηση των παιδιών, θα επιτρέψει ταυτόχρονα σε όσους επιθυμούν να κάνουν ένα δεύτερο και στη συνέχεια ένα τρίτο κ.ο.κ παιδί να υλοποιήσουν επιθυμία τους αυτή.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ

Οι γεννήσεις στη χώρα μας που τις τρεις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες υπερβαίνουν τις 140 χιλ. συρρικνώνονται ταχύτατα μετά το 1980, τα δυο δε τελευταία χρόνια είναι λιγότερες και από 73 χιλ. παρόλο που το πλήθος των γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία (20-49 ετών) το 2023-24 ελάχιστα διαφοροποιείται από αυτό πρώτης μεταπολεμικής της περιόδου (1,9 εκατομ. σήμερα έναντι 1,7-1,9 το 1951-1979). Εξετάζοντας δε τις μεταβολές τους ανά μεγάλες ηλιακές ομάδες θα διαπιστώσουμε ότι αν το σύνολο των γεννήσεων μειώθηκε σημαντικά μετά το 1990 οι προερχόμενες από γυναίκες ηλικίας 40 ετών και άνω υπερπενταπλασιάσθηκαν (1,45 χιλ. το 1991-92, 7,5 χιλ. το 2023-24), με αποτέλεσμα να

«ζυγίζουν» 7 φορές περισσότερο: 1,4% του συνόλου στις αρχές της δεκαετίας του ’90, 8-9% το 2023-24 (Πίνακας 1). Την ίδια περίοδο οι γεννήσεις που προήλθαν από γυναίκες ηλικίας 30-39 ετών σχεδόν διπλασιάσθηκαν (28,5 χιλ. το 1991-92, 45 χιλ. το 2023-24), ενώ οι προερχόμενες από τις ηλιακές ομάδες 20-29 και <20 ετών κατέρρευσαν καθώς αποτελούν πλέον μόνον το 27% και 2,5% του συνόλου έναντι του 65% και 7% σαράντα χρόνια πριν.

Η ταχύτατη αυξητική τάση των προερχομένων από την τελευταία δεκαετία του αναπαραγωγικού κύκλου των γυναικών γεννήσεων οφείλεται εν μέρει μόνον στην αύξηση του ειδικού βάρους των 40-49 ετών στο εσωτερικό της ομάδας 20-49 ετών την περίοδο αυτή (από 30% το 1991 στο 42% το 2023). Οφείλεται βασικά στο ότι οι γυναίκες που βρίσκονται σε ηλικία απόκτησης παιδιών τις τελευταίες τέσσερεις δεκαετίες κάνουν τα παιδιά τους σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία, γεγονός που αποτυπώνεται και στη μέση ηλικία στην τεκνοποίηση τόσο στο σύνολο των γεννήσεων όσο και στην απόκτηση του πρώτου παιδιού( Πίνακας 1). Η ηλικία αυτή μετά από μια πρώτη περίοδο μείωσης ανάμεσα στο 1956 και τις αρχές της δεκαετίας του’80 αυξάνεται ταχύτατα: +7,4 σχεδόν χρόνια στο σύνολο των γεννήσεων ανάμεσα στο 1984 (25,9 έτη) και το 2023 (32,3) και +7 έτη στην απόκτηση του πρώτου παιδιού. Οφείλεται τέλος, εν μέρει, και στις προόδους των τεχνικών υποβοηθουμένης γονιμότητας ως και στην προσφυγή σε αυτές ενός όλου και μεγαλύτερου αριθμού ζευγαριών γεγονός που αποτυπώνεται και στην αύξηση του ειδικού βάρους των πολυδυνάμων τοκετών, το ποσοστό των οποίων τριπλασιάστηκε ανάμεσα στο 1981 και τις αρχές της τρέχουσας δεκαετίας.

Πίνακας 1

Έτος	Γεννήσεις	Γεννήσεις γυναικών 40-49 ετών, % του συνόλου	Γυναίκες 20-49 ετών	Γυναίκες 40-49 ετών, % των γυναικών 20-49 ετών	Ετήσιοι δείκτες γονιμότητάς	Μέση ηλικία στη γέννηση (έτη)	Διάμεση ηλικία στη γέννηση (έτη)	Μέση ηλικία στη γέννηση (έτη)	Συμβολή της γονιμότητας των 40-49 ετών στον ετήσιο δείκτη (%)
Έτος	.000		Eκατομ.		παιδιά/ γυναίκα	όλες οι γεννήσεις	όλες οι γεννήσεις	Πρώτες γεννήσεις
1951	155,42		1,71	28,1
1961	150,72	2,42	1,90	26,7	2,13	28,7		26,0	3.62
1971	141,13	2.47	1,85	33,0	2,32	27,4		25,0	2.29
1981	140,95	1.62	2,00	34,8	2,09	26.1	27,5	24,2	1.66
1991	102,62	1.38	2,08	29,7	1,36	27,4		25,7	1.58
2001	102,28	2.29	2,37	30,8	1,24	29,3		27,7	2.55
2011	106,12	4.59	2,34	35,3	1,39	30,5		29,3	4,30
2012	100,19	4.93	2,31	35,9	1,34	30,7		29,6	4,57
2013	93,97	5.25	2,27	36,5	1,29	30,9	31,8	29,9	4,83
2014	92,04	5.30	2,22	37,6	1,30	31,3	32,0	30,0	4,78
2015	91,69	5.89	2,18	38,3	1,33	31,3	32,3	30,2	5,23
2016	92,73	6.46	2,15	38,9	1,38	31,4	32,4	30,3	5,61
2017	88,44	6.97	2,11	39,3	1,35	31,5	32,5	30,4	5,98
2018	86,33	7.55	2,07	39,7	1,35	31,6	32,6	30,4	6.40
2019	84,76	8.20	2,03	40,0	1,34	31,7	32,7	30,6	6,87
2020	84,5	8.23	2,00	40,4	1,39	31,7	32,7	30,7	6,74
2021	85,35	9.52	1,95	41,1	1,43	32,1	33,0	31,0	7,76
2022	76,1	9.74	1,91	41,7	1.32	32,2	33,0	31,0	7,82
2023	72,0*	10,0	1,87*	41,9*	<1,30	>32,2*	>33,2*	31,2 *	8,0*
2024	<70.5*								8,5 *
2032	…	…	1,63*	37,3*
2042	…	…	1,45*	34.9*

*Εκτιμήσεις

Πηγή : ΕΛΣΤΑΤ και Eurostat, επεξεργασία των δεδομένων ΙΔΕΜ

‌* Διευθυντής ερευνών, ΙΔΕΜ

https://indemography.gr

Την περίοδο δε που οι προεχόμενες από γυναίκες ηλικίας 40 ετών και άνω γεννήσεις αυξάνονται μειώνονται ταχύτατα και οι ετήσιοι δείκτες γονιμότητας (δείκτες που δεν επηρεάζονται από το πλήθος των γυναικών 20-49 ετών και την ποσοστιαία κατανομή τους ανά ηλικία). Οι δείκτες αυτοί καταρρέουν καθώς από 2,0 παιδιά/γυναίκα τα πρώτα έτη της δεκαετίας του ‘80 συρρικνώνονται στο 1,3 το 2023-24, έχοντας λάβει ακόμη χαμηλότερες τιμές το 1998-2001(1,23-1,25). Η συνεχής αύξηση της μέσης και ηλικίας και η διακύμανσή των ετήσιων δεικτών μετα το 1984 σε επίπεδα χαμηλότερα του 1,5 παιδιά /γυναίκα (Πίνακας 1), επίπεδα που υπολείπονται σημαντικά του «ορίου αναπαραγωγής» (των 2,05 δηλαδή παιδιών/γυναίκα που «απαιτούνται» για να μην μειωθεί μεσο-μακροπρόθεσμα, εν απουσία μετανάστευσης ο πληθυσμός μας) αποτυπώνουν έμμεσα και τη μείωση της τελικής γονιμότητας των γυναικών που γεννήθηκαν μετά το 1935. Όλες αυτές οι γενεές, ιδιαίτερα όμως όσες γεννήθηκαν μετά τα τέλη τις δεκαετίας του ‘50 έκαναν όλο και λίγο λιγότερα παιδιά σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία: 2 παιδιά στα 26 τους οι γεννηθείσες το 1955 αλλά μόνον 1,5 στα 31έτη όσες γεννήθηκαν το 1981 (Πίνακας 2).

Πόσο όμως «ζυγίζει» η γονιμότητα των 40-49 ετών στους ετήσιους δείκτες σήμερα και πριν από 30 χρόνια; Η συμμετοχή στους δείκτες αυτούς, αν και αυξάνουσα είναι περιορισμένη (Πίνακας 1, τελευταία στήλη): 1,6 % το 1991 και 8% το 2023- 24, γεγονός που σημαίνει ότι αν οι γεννήσεις αυτές δεν υπήρχαν οι τιμές των ετήσιων δεικτών θα ήταν ελάχιστα χαμηλότερες (μόλις κατά 0,01-0,2 παιδιά/γυναίκα).

Το ίδιο ερώτημα μπορούμε φυσικά να θέσουμε και για την γονιμότητα των γενεών: ποια δηλαδή η συμμετοχή της γονιμότητας των 40-49 ετών στον τελικό αριθμό παιδιών που έφεραν στο τέλος του αναπαραγωγικού τους κύκλου-στα 50 τους έτη- οι γυναίκες που γεννήθηκαν το 1951, 1961, 1971 και το 1981; (Πίνακας 2). Από τις αναλύσεις του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών προκύπτει ότι αν η γονιμότητα των 40+ ήταν μηδενική οι 1000 γυναίκες που γεννήθηκαν το 1951 θα έκαναν 25 παιδιά λιγότερα (2023 αντί για 2048 παιδιά), αυτές που γεννήθηκαν το 1961 39

λιγότερα (1850 αντί για 1889) και οι γεννηθείσες το 1981 1410 αντί 1505 (95 λιγότερα). Επομένως η συμβολή της γονιμότητας των 40-49 ετών στον τελικό αριθμό των παιδιών που έκαναν οι γενεές 1951-1981 παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη.

Πίνακας 2

Γενεές	Τελική γονιμότητα	Ποσοστό % ατεκνίας	Μέση ηλικία των γενεών στη γέννηση (έτη)	Συμβολή της γονιμότητας των 40-49 ετών στη τελική γονιμότητα των γενεών (%)
Γενεές	Παιδιά /γυναίκα		όλες οι γεννήσεις
1930-35	2,25	13,0	28,0*	3,0*
1951	2,05	9,5	26,2	1,2
1956	1,98	9,6	25,8	1,3
1961	1,89	11,3	26,2	2.1
1966	1,75	15,8	27,5	3,1
1971	1,57	21,5	29,1	4,0
1976	1,55	23,0	30,4	5,6
1981*	1,50*	24,0*	31,0*	6,3*
1986*	1,45*	25,0*	31,5*	7,0*

*Εκτιμήσεις

Πηγή : ΕΛΣΤΑΤ, επεξεργασία των δεδομένων ΙΔΕΜ

Οι πρόοδοι των τεχνικών υποβοηθουμένης γονιμότητας και η διευρυμένη πρόσβαση σε αυτές με την κάλυψη του κόστους τους δεν πρόκειται , ακόμη και αν συνεχισθεί η αύξηση της μέσης ηλικίας στην τεκνογονία, να οδηγήσουν τις δυο επόμενες δεκαετίες σε αύξηση των προερχομένων από γυναίκες 40 ετών και άνω γεννήσεων καθώς το πλήθος των γυναικών των ηλικιών αυτών εν απουσία μετανάστευσης θα μειωθεί από 795 χιλ. το 2022 στις 600 χιλ. το 2032 και στις 500 χιλ. το 2042 (-37%). Οι γεννήσεις δε αυτές λίγο θα συμβάλλουν και στον αριθμό των παιδιών που θα φέρουν κατά μέσο όρο στον κόσμο οι γενεές που γεννήθηκαν μετά τα τέλη της δεκαετίας του ‘70. Για να ανακοπεί η πτωτική πορεία και, στη συνέχεια για να ανορθωθεί η γονιμότητα των γενεών αυτών θα πρέπει να δημιουργηθεί στη χώρα μας ένα εξαιρετικά ευνοϊκό για την δημιουργία οικογένειας και την απόκτηση του επιθυμητού αριθμού παιδιών ο περιβάλλον. Το περιβάλλον αυτό θα οδηγήσει στη μείωση στις νεότερες γενεές των ποσοστών ατεκνίας και στην επιβράδυνση της αύξησης της ηλικίας απόκτησης παιδιών και, ταυτόχρονα, θα δώσει την δυνατότητα σε όσους επιθυμούν να κάνουν ένα δεύτερο και στη συνέχεια ένα τρίτο κ.ο.κ παιδί να υλοποιήσουν την επιθυμία τους αυτή.

Τους βασικούς άξονες για την επίτευξη του στόχου αυτού έχουμε ήδη εκθέσει σε προηγούμενες δημοσιεύσεις του ΙΔΕΜ και δεν θα επανέλθουμε. Θα υπενθυμίσουμε απλά ότι η Ελλάδα συγκαταλέγεται με βάση τόσο τις αναλύσεις μας όσο και αυτές ερευνητικών ιδρυμάτων της αλλοδαπής στις χώρες εκείνες που χαρακτηρίζονται: ι) από το μεγαλύτερο «χάσμα»

-fertility gap- ανάμεσα στον αριθμό των παιδιών που επιθυμούν οι γενεές 1970-75 και σε αυτόν που θα αποκτήσουν (οι Γαλλίδες των γενεών αυτών π.χ θα κάνουν 5% λιγότερα παιδιά από αυτά που επιθυμούν, ενώ εμείς θα κάνουμε 20% λιγότερα) και ιι) από την μεγαλύτερη διαφορά ανάμεσα στο ποσοστό των γυναικών που επιθυμούν να αποκτήσουν ένα τουλάχιστον παιδί και στο ποσοστό εκεινων που θα μείνουν άτεκνες, με αποτέλεσμα το ποσοστό ατεκνίας στις γενεές που γεννήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1970 να εγγίζει στην Ελλάδα το 23% στο έναντι του 15% στη Γαλλία. Οι προαναφερθείσες διαφορές αποτυπώνουν και τις διαφοροποιημένες πολιτικές ανάμεσα στις δυο χώρες, πολιτικές που έχουν σαν αποτέλεσμα στην μεν Γαλλία όλες οι μεταπολεμικές γενεές μέχρι και αυτές του 1980 να αποκτούν λίγο περισσότερα από 2 παιδιά/ γυναίκα σε αντίθεση με τη χώρα μας όπου όλες οι μετά το 1960 γενεές απέκτησαν λιγότερα από 2 παιδιά, οι δε νεότερες από αυτές πολύ λιγότερα (μόλις1,5 παιδιά/ όσες γεννήθηκαν το 1981)….

*Ο Βύρων Κοτζαμάνης είναι Δρ. Ανθρωπιστικών Επιστημών. Καθηγητής Δημογραφίας και Επιστημονικός Υπεύθυνος του χρηματοδοτουμένου από το ΕΛΙΔΕΚ ερευνητικού προγράμματος “Δημογραφικά Προτάγματα στην Έρευνα και Πρακτική στην Ελλάδα» (2020-23). Ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών και εν συνεχεία καθηγητής Δημογραφίας στην Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (ΤΜΧΠΠΑ) και επισκέπτης-συνεργαζόμενος ερευνητής του Εθνικού Ινστιτούτου Δημογραφίας της Γαλλίας. Διευθυντής του Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Π.Θ. (1998-2019) και του ελληνο-γαλλικού Master (Παν. Θεσσαλίας και Bordeaux) “Πληθυσμός, Ανάπτυξη, Στρατηγικές Προοπτικές” (2007-2016). Εμπειρογνώμων της ΕΕ στο πλαίσιο της Τεχνικής Βοήθειας (PHARE and CARDS) για την αναδιοργάνωση των Στατιστικών Υπηρεσιών των βαλκανικών χωρών.

Πρόεδρος και εν συνεχεία επίτιμος Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Γαλλόφωνων Δημογράφων και Πρόεδρος της Διεθνούς Επιστημονικής Ένωσης Demobalk. Επιστημονικός υπεύθυνος ερευνητικών προγραμμάτων χρηματοδοτούμενων από εθνικούς και διεθνείς φορείς, συγγραφέας και επιμελητής βιβλίων για τις δημογραφικές εξελίξεις στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια ως και δεκάδων άρθρων που πραγματεύονται θέματα αναπαραγωγής του πληθυσμού, μετανάστευσης, σύστασης και διάλυσης των συμβιώσεων και δημογραφικής πολιτικής .

Ερευνητικά πεδία: οι δημογραφικές εξελίξεις στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια, οι επιπτώσεις της κρίσης στις δημογραφικές συνιστώσες στις χώρες της νοτίου Ευρώπης, δημογραφικές προβολές και δημογραφικές πολιτικές, χωρικές διαστάσεις των δημογραφικών συνιστωσών, μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές στην Ελλάδα.

Λωφ. Συγγρού 154, Αθήνα, 17671

Σχετικά θέματα

ΧΑΚ

Είναι ο άγνωστος Χ, αλλά φυσικό πρόσωπο που βοηθάει στην παραγωγή ειδήσεων στο Geopolitico.gr, αλλά και τη δημιουργία βίντεο στο κανάλι του Σάββα Καλεντερίδη. Πολλοί τον χαρακτηρίζουν ως ανθρώπινο αλγόριθμο λόγω του όγκου των δεδομένων και πληροφοριών που αφομοιώνει καθημερινώς. Είναι καταδρομέας με ειδικότητα Χειριστή Ασυρμάτων Μέσων.

Συνέχεια ανάγνωσης

Αναλύσεις

Λαός ενωμένος ποτέ νικημένος

Γίνεται άγριο παιχνίδι εντυπώσεων όπου ανεβοκατεβαίνουν κόμματα και υποψήφιοι κατά την βούληση της παραγγελίας της δημοσκόπησης. Πάσχα Ελλήνων.

Δημοσιεύτηκε

23 ώρες πριν

στις

20 Απριλίου 2025

από τον

Απόστολος Αποστολόπουλος

Γράφει ο Απόστολος Αποστολόπουλος

Ωραία ακουγόταν το παλιό σύνθημα έως ότου έγινε πιπίλα, από το ΚΚΕ έως την κ. Μπακογιάννη όλοι μιλούσαν για ενότητα, οπότε κατάλαβε και ο τελευταίος ότι δεν είχε άλλο ζουμί και ψάχνουν για κάτι άλλο. Οι δεξιοί στην κυβέρνηση τρώγονται στα μουλωχτά, για να μη χάσουνε το γκουβέρνο, στην Αριστερά αλληλομαχαιρώνονται δημοσίως, τι είχες τι έχασες, μια φορά έγινε το θαύμα, οι άλλοι είναι λιπόσαρκοι, τι να μαχαιρώσεις στους λειψούς, και η Ζωή βρήκε, σαν ψυχωμένη δικηγορίνα «τρανταχτή υπόθεση» αρπάχτηκε από τα θύματα στα Τέμπη (το Μάτι ήταν πρόωρο άρα άτυχο, όπως άτυχα ήταν και όλα τα λεγόμενα Εθνικά θέματα, ούτε η Ζωή ούτε άλλος τα θυμήθηκε να πει δυο λόγια, ούτε η Αριστερά ούτε η Δεξιά, μόνο κάτι συνταξιούχοι πρωθυπουργοί μιλάνε πότε-πότε για την τιμή των όπλων, καλά να ΄ναι ο Γεραπετρίτης και πρωτίστως ο κ. Μητσοτάκης, θα τα βρουν οι επιδέξιοι με τον χαϊδεμένο Ερντογάν και όλα καλά.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΥΡΙΑΡΧΗ ΤΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ

Πολλά έχουν γραφτεί και ποταμός τα δάκρια για την Σμύρνη που χάθηκε. Ιστορικός δεν είμαι και δεν διεκδικώ ούτε φύλλο δάφνης. Αλλά έχω απορία: Όταν ακόμα και τώρα κλαίμε επειδή χάθηκε τότε η «ευκαιρία να γίνει η Ελλάδα θαλασσοκράτειρα των πέντε θαλασσών» που έχουμε το μυαλό μας; Κυρίαρχη των πέντε, δέκα και βάλε θαλασσών ήταν ήδη η Αγγλία. Δεν ήταν λογικό και αναπόφευκτο να μας αντιμετωπίσει το Λονδίνο τότε, το 1922, όπως και το 1944-45, σαν λίαν επικίνδυνους αντίπαλους; Αυτό, στην πρώτη περίπτωση, του Κεμάλ, άναψε την διαμάχη για την ευθύνη του Βενιζέλου και για την δεύτερη περίπτωση έπεσε το κρίμα στον Στάλιν και στο ΚΚΕ. Οι ευθύνες όλων των τότε παρατάξεων, μικρών και μεγάλων, που έσπρωξαν στην αναπόφευκτη καταστροφή εξαϋλώθηκαν και παραμένουν ανεξερεύνητες. Παθαίνουμε αλλά δεν μαθαίνουμε. Τότε χάσαμε τις φιλοδοξίες μας. Τώρα παίζουμε την ύπαρξή μας.

ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΑ ΒΡΕΧΕΙ

Η εποχή των δημοσκόπων ή των δημοκόπων. Καλή του ώρα εκείνου του δημοσκόπου που «έκρυψε» την αλήθεια κάτω από ανεπανάληπτο χιούμορ όταν τον ρώτησαν πως βγαίνει το αποτέλεσμα της (κάθε) δημοσκόπησης. Είπε το αμίμητο και ακριβές: Ότι θέλει ο πελάτης. Περιέγραφε όχι τις πραγματικές δυνατότητες μιας τεχνικής διάγνωσης ενός προβλήματος αλλά το υπονοούμενο «χρήμα» για την έκδοση αποτελέσματος με περιθώριο διαφοράς γύρω στο 2,5 έως και 3% ή και κάτι παραπάνω, αν είναι «πολλά τα λεφτά». Επίσης, υπό συνθήκες, είναι δυνατή η ακριβής πρόγνωση ακόμα και έξη μήνες προ εκλογών, όπως είχα προσωπικά ενημερώσει τον Τσίπρα ( εκλογές 6-5-2012) για το 16%-όταν με άκουσε γέλασε . Τώρα γίνεται άγριο παιχνίδι εντυπώσεων όπου ανεβοκατεβαίνουν κόμματα και υποψήφιοι κατά την βούληση της παραγγελίας της δημοσκόπησης. Πάσχα Ελλήνων.

Συνέχεια ανάγνωσης

Πολιτική

Ο Ελληνας μεγιστάνας που ανάγκασε τον Τραμπ να υποχωρήσει

Ο λόγος για το πιο διάσημο τραπεζικό «αφεντικό» στις ΗΠΑ : τον ελληνικής καταγωγής Τζέιμι Ντάιμον , διευθύνοντα σύμβουλο της JP Morgan.

Δημοσιεύτηκε

23 ώρες πριν

στις

20 Απριλίου 2025

από τον

ΧΑΚ

Πρώτα προειδοποίησε ότι οι ΗΠΑ μπορεί να βυθιστούν σε ύφεση, λόγω της κλιμακούμενης εμπορικής σύγκρουσης. Στη συνέχεια τα έβαλε με τον ίδιο τον πρόεδρο Τραμπ, λέγοντας πώς απειλεί να υπονομεύσει την αξιοπιστία των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο λόγος για το πιο διάσημο τραπεζικό «αφεντικό» στις ΗΠΑ : τον ελληνικής καταγωγής Τζέιμι Ντάιμον , διευθύνοντα σύμβουλο της JP Morgan.

Ο Ντάιμον ο οποίος έκλεισε τα 69 τον Μάρτιο, αν και μιλάει σπάνια, τάραξε τα νερά με την πρόσφατη συνέντευξή του στους Financial Times. Μίλησε για τη διεθνή κατάσταση μετά τον εμπορικό πόλεμο που ξεκίνησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Κάλεσε την κυβέρνηση Τραμπ να αναζητήσει γρήγορα επαφή με την Κίνα και «να πλησιάσει την Ευρώπη και όχι να αποστασιοποιηθεί από αυτήν».

Ο επικεφαλής της αμερικανικής τράπεζας έδωσε μαθήματα μάλιστα στον Τράμπ λέγοντας πώς «οι ενήλικες πρέπει να μιλάνε μεταξύ τους, να ακούνε ο ένας τον άλλον και να αναγνωρίζουν πότε ο άλλος έχει δίκιο. Γιατί αλλιώς, ο κίνδυνος θα ήταν «να καταλήξουμε σε έναν κόσμο που θα μοιάζει με αυτόν πριν από τον Πρώτο ή τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στη διάδοση των πυρηνικών όπλων… Με ενδιαφέρουν λιγότερο οι αγορές και περισσότερο η διατήρηση της ενότητας του δυτικού κόσμου, της ελευθερίας του και της δημοκρατικής του ασφάλειας», κατέληξε.

Σκληρές μάχες

Ο Νταιμον, ο οποίος ηγείται της μεγαλύτερης αμερικανικής τράπεζας από το 2005, έχει δώσει πολλές, πολύ σκληρές μάχες. Αλλά όλες αυτές ωχριούν σε σύγκριση με τον αγώνα που έχει ξεκινήσει αυτές τις μέρες. Διότι ο αντίπαλος που επέλεξε, είναι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ- αναμφισβήτητα ο πιο ισχυρός άνθρωπος στον κόσμο.

Τις τελευταίες εβδομάδες, επέκρινε τη δασμολογική πολιτική του προέδρου Τραμπ, η οποία οδήγησε σε παγκόσμιο οικονομικό χάος, όχι μόνο μία, αλλά πολλές φορές. Παρά το γεγονός ότι μέχρι πρότινος, ο Έλληνας τραπεζίτης έβλεπε συμπαθητικά τον Τραμπ.

Ο Ντάιμον τόλμησε να κάνει την πρώτη του κριτική στις 7 Απριλίου: Η τράπεζα δημοσίευσε επιστολή στην οποία ο διευθύνων σύμβουλος σχολίασε και την πολιτική των ΗΠΑ με εξαιρετικά διπλωματικό τόνο. Προειδοποίησε πάντως για τις «δυνητικά αρνητικές επιπτώσεις» των δασμών. Παράλληλα, ο τραπεζίτης ανέφερε ότι η κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας είχε ήδη επιδεινωθεί πριν από την ανακοίνωση των δασμών.

Επειδή δεν ήταν σίγουρος το μήνυμά του είχε ληφθεί από τον Τραμπ, δύο μέρες αργότερα ο Ντάιμον πήγε στο Fox News, στο αγαπημένο κανάλι του Προέδρου. Ήθελε να δώσει ένα μήνυμα που θα έφτανε στον πρόεδρο. Και το έκανε.

Ναι, οι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ είχαν ενεργήσει «άδικα». Ωστόσο, ήθελε να υπενθυμίσει ότι η αμερικανική οικονομία εξακολουθεί να είναι «η καλύτερη στον κόσμο». Ωστόσο, η κατάσταση θα μπορούσε να «επιδεινωθεί» εάν η κυβέρνηση δεν προχωρήσει σύντομα σε εμπορικές συμφωνίες με τις άλλες χώρες.

Αλλά οι δασμοί περιέπλεξαν ακόμη περισσότερο την ήδη δύσκολη γενική κατάσταση. Ως αποτέλεσμα, μια ύφεση είναι πλέον «πιθανή», είπε.

Τον άκουσε ο Τραμπ

Λίγες ώρες αργότερα, ο πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωσε αναστολή των δασμών για 90 ημέρες, και οι τιμές των μετοχών εκτινάχθηκαν. Τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης έκαναν αμέσως εικασίες σχετικά με τους λόγους για την εκπληκτική αλλαγή πορείας: Ανέφεραν την παρέμβαση του Ντάιμον μέσω του Fox ως έναν λόγο .

Ο επικεφαλής της JP Morgan θα μπορούσε να τα είχε παρατήσει μετά από αυτή την επιτυχία. Εξάλλου, ο ισχυρότερος άνθρωπος στον κόσμο φάνηκε ξαφνικά σαν «ναυάγιο» αφού προσάρμοσε τόσο γρήγορα τη δασμολογική στρατηγική του.

Αλλά ο Ντάιμον επέμεινε. Μίλησε στους Financial Times και ήταν εξαιρετικά επικριτικός στα 37 λεπτά και 39 δευτερόλεπτα, που κράτησε η συνέντευξη.

«Η δασμολογική αβεβαιότητα απειλεί το καθεστώς της Αμερικής ως ασφαλούς καταφυγίου», είπε και εξέφρασε την ελπίδα ότι οι δασμοί θα «εξαφανιστούν και οι άνθρωποι θα μπορούν να πουν: Εμπιστεύομαι την Αμερική».

Η παράδοση της JP Morgan

Η JP Morgan δεν είναι απλώς η μεγαλύτερη τράπεζα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Έχει επίσης κερδίσει τη φήμη ότι είναι πυλώνας κάθε κυβέρνησης. Έχει γίνει σχεδόν παράδοση η JP Morgan να βοηθά τον εκάστοτε πρόεδρο σε περιόδους οικονομικής κρίσης. Διέσωσε την περιφερειακή τράπεζα First Republic την άνοιξη του 2023, όταν αρκετές μικρές τράπεζες τρέκλιζαν προς την άβυσσο.

Αλλά αυτός δεν ήταν ο μόνος λόγος που η κριτική του Ντάιμον ενόχλησε τον Τραμπ.

Ο ελληνικής καταγωγής τραπεζίτης είχε τοποθετηθεί ως υπέρμαχος του Τραμπ τους τελευταίους μήνες. Ή τουλάχιστον, ως κάποιος που δεν ήταν αντίπαλος του προέδρου. Παρά το γεγονός ότι θεωρούνταν προηγουμένως υποστηρικτής των Δημοκρατικών. Όμως πέρυσι, ο Ντάιμον εξέφρασε ξαφνικά κατανόηση για τους ψηφοφόρους του Τραμπ: «Έχουν τους λόγους τους» για να ψηφίσουν τους Ρεπουμπλικάνους , είπε σε συνέντευξή του στη Handelsblatt.

Επίσης το 2024, ο Ντάιμον επαίνεσε τον Τραμπ για την πρώτη του θητεία στην εξουσία: «Η οικονομία είχε πολύ καλή απόδοση υπό αυτόν», είπε.

Ο Ντάιμον απλά ενσάρκωσε την κλισέ εικόνα των μεγάλων CEO στις Ηνωμένες Πολιτείες ΗΠΑ, οι οποίοι συνήθως είναι υπεράνω των πολιτικών, όταν πρόκειται για τις μπίζνες τους. Όπως είχε πει άλλωστε σε μια άλλη συνέντευξη το 2017: «Είμαι πρωτίστως πατριώτης και όχι Διευθύνων Σύμβουλος της JP Morgan».

ΠΗΓΗ: Ναυτεμπορική

Συνέχεια ανάγνωσης

Πολιτική

Τι έρχεται στις ελληνοτουρκικές σχέσεις: Γιατί ο Μάιος είναι κρίσιμος μήνας

Δημοσιεύτηκε

23 ώρες πριν

στις

20 Απριλίου 2025

από τον

ΧΑΚ

Μετά τις ανακοινώσεις για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό για πρώτη φορά σε επίσημο κείμενο της Ε.Ε. αποτυπώνονται τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

Το γεγονός πως υπήρξαν αντιδράσεις από την Άγκυρα ήταν αναμενόμενο, ωστόσο μένει να φανεί ποιες άλλες κινήσεις θα γίνουν από τη γείτονα και πώς οι τελευταίες εξελίξεις θα επηρεάσουν τον ελληνοτουρκικό διάλογο.

Το μήνυμα που εκπέμπεται από την Αθήνα είναι πως «το ότι λύνουμε εκκρεμότητες δεν σημαίνει ότι δεν θέλουμε θετικό κλίμα» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ωστόσο υπογραμμίζεται εμφατικά «το ότι συζητάμε δεν σημαίνει ότι κάνουμε εκπτώσεις από τις θέσεις μας και αυτό αποδεικνύεται στην πράξη».

Στην Αθήνα έχουν εξεταστεί εναλλακτικά σενάρια για την επόμενη ημέρα και σε πρώτη φάση μένει να φανεί πώς θα επιλέξει να προχωρήσει τελικά η τουρκική πλευρά.

Η τουρκική στάση

Αυτό που μέχρι τώρα έχει πει το Τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών είναι πως σκοπεύει να υποβάλει το δικό της ΘΧΣ (Θαλάσσιο Χωραταξικό Σχεδιασμό) στην UNESCO και στα αρμόδια όργανα των Ηνωμένων Εθνών (με τουρκικά μέσα ενημέρωσης να παρουσιάζουν τους δικούς τους χάρτες). Ενδεικτικό του κλίματος που επικρατεί στην Άγκυρα είναι πως από το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών αλλά και από πηγές του υπουργείο Άμυνας γίνεται λόγος για «μονομερείς» ενέργειες της Ελλάδας.

Το τελευταίο διάστημα η τουρκική πλευρά-αν και δεν θέλει να φανεί πως «τορπιλίζει» τον διάλογο- υιοθετεί μια ρητορική υψηλών τόνων για μια σειρά θεμάτων, όπως για παράδειγμα την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου. Για το συγκεκριμένο θέμα του καλωδίου δεν υπάρχει κάποια εξέλιξη και από την κυβέρνηση, απαντώντας σε ερωτήματα για το αν υπήρξε «πάγωμα», λένε πως θα γίνει στον κατάλληλο χρόνο. Να επισημανθεί εδώ πως κυβερνητικές πηγές αποσυνδέουν τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό από την συζήτηση για το καλώδιο.

Όσον αφορά στο επόμενο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας των δύο χωρών δεν έχει υπάρξει καμία εξέλιξη και πάει όλο και πιο πίσω. Από την κυβέρνηση θέλουν να διατηρηθούν ανοιχτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας, προκειμένου οι όποιες διαφορές υπάρχουν να μην παράγουν αυτόματα εντάσεις. Ωστόσο παράλληλα δεν υπάρχουν αυταπάτες πως θα αλλάξει από τη μια στιγμή στην άλλη η τουρκική στάση και δεν αναμένεται πρόοδος στην βαριά ατζέντα.

Πάντως ο Μάιος θεωρείται κρίσιμος μήνας για μια σειρά από λόγους. Για παράδειγμα στα μέσα του μήνα θα υπάρξει μια ακόμα συνάντηση του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη με τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν, που θα γίνει στο περιθώριο συνόδου των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ.

Πώς βλέπει τα πράγματα ο Τραμπ;

Παράλληλα τα βλέμματα στρέφονται και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, καθώς δεν είναι ακόμα σαφές ποια οπτική έχει ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για μια σειρά θεμάτων που αφορούν ευρύτερα την Ανατολική Μεσόγειο. Ενα θέμα που μένει να φανεί είναι αν ο κ. Τραμπ θα συμπεριλάβει την Άγκυρα (υπήρξαν κάποια δημοσιεύματα για το θέμα) στην περιοδεία που ετοιμάζεται να κάνει σε χώρες της Μέσης Ανατολής.

Να σημειωθεί εδώ πως στις 20 Μαΐου ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα μεταβεί στις ΗΠΑ για την κεντρική εκδήλωση της Ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με θέμα την θαλάσσια ασφάλεια. Ερωτηματικό παραμένει το κατά πόσο κατά την διάρκεια της επίσκεψης στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού θα μπορούσε να υπάρξει μια συνάντηση με τον πρόεδρο των ΗΠΑ.

Σχετικά με δημοσιεύματα περί επίσκεψης στον Λευκό Οίκο κυβερνητικές πηγές έλεγαν πως δεν υπάρχει σχετικός προγραμματισμός επί της παρούσης. Να σημειωθεί πως ερωτηθείς για το ενδεχόμενο συνάντησης του πρωθυπουργού με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, ο Γιώργος Γεραπετρίτης σημείωσε πως θα υπάρξει «εν ευθέτω χρόνω».

Από την κυβερνητική πλευρά – μετά τις ανακοινώσεις για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό- σημειώνεται πως «κλείνουμε εκκρεμότητες του παρελθόντος, υπερασπιζόμαστε τα εθνικά συμφέροντα στην πράξη». Σχετικά με το χρόνο των ανακοινώσεων αυτό που επισημαίνεται είναι ότι υπάρχει μια απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που υποχρέωνε τη χώρα μας να εκδόσει τους χάρτες έως τις 27 Απριλίου.

Ποιες άλλες κινήσεις γίνονται

Σε συγκεκριμένες κινήσεις για την περαιτέρω αμυντική θωράκιση της χώρας αλλά και σε πρωτοβουλίες στη διπλωματική σκακιέρα εστιάζει η κυβέρνηση, σε μια εποχή γεωπολιτικής ρευστότητας. Σε πρόσφατη συνέντευξή του ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στη συμφωνία αμυντικής συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και είπε πως σκοπός είναι να ανανεωθεί το 2026.

Παράλληλα ο Κυριάκος Μητσοτάκης συναντήθηκε με τον Γάλλο υπουργό Ενόπλων Δυνάμεων Σεμπαστιάν Λεκορνί στο Μέγαρο Μαξίμου και αναφέρθηκε σε μια πολύ σημαντική στρατηγική εταιρική σχέση στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας. Από την Αθήνα εστιάζουν ιδιαίτερα και σε μια σειρά κινήσεων που μπορεί να γίνουν για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, εκπέμποντας ταυτόχρονα σαφή μηνύματα.

«Στόχος είναι να ενισχύσουμε, ως Ένωση, το επίπεδο ετοιμότητάς μας και τις δυνατότητες της αμυντικής μας βιομηχανίας, να μειώσουμε τις εξαρτήσεις μας και όχι να τις διατηρήσουμε» ήταν η χαρακτηριστική αναφορά του πρωθυπουργού. Για να προσθέσει μάλιστα πως «πρέπει να μειώσουμε την εξάρτησή μας απέναντι σε χώρες που δρουν με τρόπο που αντιβαίνει στα στρατηγικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και πρέπει να προστατεύσουμε τα εθνικά συμφέροντα ασφαλείας και άμυνας όλων των κρατών μελών, χωρίς καμία εξαίρεση».

ΠΗΓΗ: Ναυτεμπορική