Υπάρχει “δάκτυλος” της Τουρκίας;

Του Σάββα Καλεντερίδη

Ο πρωθυπουργός της Αλβανίας, Έντυ Ράμα, μιλώντας στους New York Times αλλά και στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ανήγγειλε την ίδρυση ενός κυρίαρχου μικροκράτους στα Τίρανα, το οποίο θα εκτείνεται σε μια έκταση περίπου εκατό στρεμμάτων, εκεί που βρίσκεται σήμερα το Παγκόσμιο Κέντρο των Μπεκτασίδων, που λειτουργεί από το 1927.

Η ανακοίνωση της απόφασης του Ράμα και μάλιστα στο εξωτερικό, χωρίς προηγουμένως να έχει θέσει το θέμα προς συζήτηση και διαβούλευση στην ίδια την Αλβανία, προκάλεσε αρκετές συζητήσεις σε θρησκευτικούς και πολιτικούς κύκλους. Σημειώνεται ότι για να προχωρήσει στην υλοποίηση αυτού του εγχειρήματος ο Ράμα, πρέπει να εξασφαλίσει την τροποποίηση του συντάγματος, το οποίο στο Άρθρο 1 αναφέρει τα εξής:

1. Το πολίτευµα της Αλβανίας είναι Κοινοβουλευτική ∆ηµοκρατία.
2. Η ∆ηµοκρατία της Αλβανίας είναι ενιαίο και αδιαίρετο κράτος.
3. Η διακυβέρνηση της χώρας βασίζεται σε ελεύθερες, ίσες, γενικές και περιοδικές εκλογές.

Άρα, για να ιδρυθεί ένα κυρίαρχο κράτος στο εσωτερικό της Αλβανίας, πρέπει να τροποποιηθεί το σύνταγμα, με έγκριση των δύο τρίτων της βουλής.

Επειδή έχουν ειπωθεί και γραφτεί πολλά για το θέμα, να προσπαθήσουμε πρώτα να κάνουμε έναν διαχωρισμό μεταξύ των Αλεβιτών και των Μπεκτασίδων.

Ο αλεβιτισμός και ο μπεκτασισμός μοιράζονται πολλά κοινά χαρακτηριστικά όσον αφορά την πίστη. Ωστόσο, ενώ ο μπεκτασισμός είναι ένα τάγμα των Σούφι με βασικές αρχές και τελετουργίες, ο αλεβιτισμός είναι μια ταυτότητα που δίνει σημασία στο να είσαι απόγονος του Αλή. Ενώ ο Μπεκτασισμός ήταν προηγουμένως μια αίρεση ανοιχτή σε όλους, ο αλεβισμός βασιζόταν στη μυστικότητα.

Και οι αλεβίτες και οι μπεκτασίδες δεν αναγνωρίστηκαν ως μέλη του μιλέτ (έθνους) των μουσουλμάνων, κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ασκώντας τα θρησκευτικά τους καθήκοντα είτε κρυφά είτε υπό την ανοχή των αρχών.

Αλεβίτες και μπεκτασίδες δεν έχουν τζαμιά αλλά χώρους συνέυρεσης, όπου ακολουθείται ένα χαλαρό τυπικό, που δεν έχει καμία σχέση με το Ισλάμ της απόλυτης πειθαρχίας στα όσα εντέλλεται το Κοράνι.

Στην Τουρκία τα χωριά και οι κοινότητες των αλεβιτών και των μπεκτασίδων είναι κοινότητες ανοχής προς οτιδήποτε διαφορετικό που σχετίζεται με φύλο, θρησκεία και εθνική καταγωγή. Η γυναίκα είναι απολύτως ισότιμη με τον άνδρα, δεν επιβάλλεται να σκεπάζει την κεφαλή της ούτε το σώμα της με τις διάφορες ενδυματολογικές εκδοχές του σουνιτικού Ισλάμ.

Στην Τουρκία οι αλεβίτες-μπεκτασίδες έχουν υποστεί καταπιέσεις και ρατσιστικές διακρίσεις από τους σουνίτες, οι οποίοι τους θεωρούν ρυπαρούς και έχουν ως στόχο των εξισλαμισμό τους. Μάλιστα ο εξισλαμισμός των αλεβιτών-μπεκτα΄σιδων αποτελεί επίσημη πολιτική του τουρκικού κράτους, το οποίο φροντίζει να χτίζει τζαμιά και να ορθώνει μιναρέδες σε χωριά που κατοικούν αμειγώς αλεβίτες-μπεκτασίδες, μεταθέτοντας μάλιστα και σουνίτη ιμάμη, για να δείξει το κράτος την πρόθεση αλλά και τη δύναμή του. Σημειώνεται ότι οι αλεβίτες-μπεκτασίδες αντιμετωπίζονται ως απειλή για την ενότητα του τουρκικού έθνους και κράτους και δεν αναγνωρίζονται μέχρι και σήμερα ως θρησκευτικές μειονότητες από το Σύνταγμα και τη Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων Τουρκίας.

Όσον αφορά το Παγκόσμιο Κέντρο Μπεκτασίδων, που έχει έδρα τα Τίρανα. Όταν ο Μουσταφά Κεμάλ αποφάσισε να καταργήσει το Χαλιφάτο και τους τεκέδες, χώρους συνάθροισης των μπεκτασίδων, το 1925, η έδρα της ηγεσίας τους μεταφέρθηκε στην Αλβανία, στα Τίρανα, όπου περίπου το 5% του πληθυσμού είναι μπεκτασίδες.

Αυτό το Κέντρο λοιπόν θέλει να μετατρέψει ο Ράμα σε ένα κρατίδιο το οποίο θα λειτουργεί κατά τα πρότυπα του Βατικανού.

Αντιδράσεις υπάρχουν και στην Αλβανία αλλά και στην Τουρκία, αφού, όπως προαναφέραμε, ο μπεκτασισμός αλλά κυρίως ο αλεβιτισμός, αποτελούν απειλή και για το πολιτικό ισλάμ αλλά και για το ίδιο το τουρκικό κράτος. Να σημειωθεί ότι τα περισσότερα μέλη του ένοπλου αριστερού κινήματος στην Τουρκία, ήταν αλεβίτες, αφού αυτοί είναι που αμφισβητούν τα θεμέλια του τουρκικού κράτους, που είναι ο τουρκικός εθνικισμός και το σουνιτικό Ισλάμ.

Τέλος, να αναφέρουμε ότι Τούρκοι αρθρογράφοι στρέφουν τα βέλη τους κατά της πρωτοβουλίας αυτής του Ράμα, αφού θεωρούν ότι πίσω από την πρωτοβουλία αυτήν κρύβονται οι Μοσάντ, ο Γκιουλέν και ο Σόρος.

Άρα, είναι εκτός πραγματικότητας οι ισχυρισμοί που βλέπουν δάκτυλο της Τουρκίας και του Ερντογάν πίσω από αυτό το θέμα.