Ιστορία - Πολιτισμός
Οι θρύλοι επιβεβαιώνονται! Με υλικά από τη Ρόδο είναι κατασκευασμένοι οι τρούλοι της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη
Με υλικά από τη Ρόδο έχουν κατασκευαστεί οι τρούλοι του ναού της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη όπως αποδείχτηκε πλέον από μελέτες που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια οι οποίες επιβεβαίωσαν τους θρύλους και τις παραδόσεις που υπήρχαν στο νησί.
Πράγματι τους περασμένους αιώνες οι θρύλοι και οι παραδόσεις της Ρόδου αναφέρουν ότι οι τρούλοι της Αγιάς Σοφιάς χτίστηκαν με ελαφρά τούβλα που κατασκευάζονταν στη Ρόδο, με ιδιαίτερη τεχνική γεγονός για το οποίο υπερηφανευόταν οι κάτοικοι του νησιού.
Οι παραδόσεις αυτές έχουν πλέον επιβεβαιωθεί και επίσημα από μελέτες και μετρήσεις που έγιναν.
Λόγω του μεγέθους του τρούλου και του βάρους των τούβλων που χρησιμοποιούσαν την εποχή εκείνη, η κατασκευή ήταν δύσκολη από πλευράς στατικής, στεγανότητας και αντοχής. Η κεραμουργική τέχνη της Ρόδου ήταν ονομαστή εκείνη την εποχή.
Ενδεικτικά σε μελέτη του που δημοσιεύτηκε πριν από αρκετά χρόνια ο Αθανάσιος Κοσσιώρης αναφέρει για τις παραδόσεις αυτές τα εξής:
Ο Αντώνης Βρατσάλης στα «Νιοχωρίτικα» γράφει: «Οι πρωτομάστορες της πόλης, που χτίζαν το Μέγα Μοναστήρι, όταν φτάσαν στους τρούλους, δυσκολεύονταν να τους στεριώσουν και να τους κάνουν στεγανούς, να μη ραγίζουν.
Γι’ αυτό φέραν ροδίτικα κεραμότουβλα και χώμα που ήταν ονομαστά υλικά και συνταίριαξαν τους μεγαλόπρεπους θόλους, στερεώνοντάς τους με καλομαλαγμένο κ ο υ ρ α σ ά ν ι, που ήταν μίγμα ασβέστη με ψιλοκοπανισμένο, ψημένο κεραμιδόχωμα ανάκατο με γλιστερή μούργα των λαδόμυλων».
Ο επίτιμος πρώην Γυμνασιάρχης και ιστορικός Ι. Στεφανίδης στο βιβλίο του «Ρόδος η νύμφη του Ηλίου», γράφει:
«Μεταξύ του συλλεγέντος τότε οικοδομικού υλικού δια την ανέγερσιν του πανσέπτου τούτου ναού ήσαν και αι πλίνθοι εκ του αργιλώδους χώματος της Ρόδου, δια την κατασκευήν του περιφήμου τρούλου της Αγίας Σοφίας, διότι αύται είχον την ιδιότητα της ελαφρότητoς, του πορώδους και της αντοχής εις τας διαφόρους καιρικάς και ατμοσφαιρικάς μεταβολάς του Βυζαντίου. Οι πλίνθοι ούτοι ήσαν λεπτοί και τοσούτον κούφοι, ώστε δώδεκα εξ αυτών αντιστοίχουν προς το βάρος ενός κοινού πλίνθου άλλων τόπων. Ήσαν δε εκ μίγματος σχίνων τετριμμένων, κόνεως κισήρεως, αλεύρου και άλλων ειδών, άτινα απέκτων μεγάλην σκληρότητα».
Ο άλλος δάσκαλος της Ρόδου, ο πρώην Γυμνασιάρχης Χ. Παπαχριστοδούλου, στο βιβλίο του: «Ιστορία της Ρόδου» (σ. 241) γράφει για την κεραμουργία στη Ρόδο: «Φημισμένα είναι τα πήλινα τούβλα της Ρόδου για τη στερεότητα και ελαφρότητά τους. Ήταν λευκά και ζύγιζαν 5 ροδίτικα όσο 1 άλλων τόπων.
Γι’ αυτό όταν έκτιζε ο Ιουστινιανός την Αγία Σοφιά, λέει ο βυζαντινός χρονογράφος Γ. Κωδινός, τα τούβλα – βήσαλα – του τρούλου τα παράγγειλε στη Ρόδο (Γ. Κωδ. Εκδ. Weber, Bονν.1843).
Έστειλε, λέει, ο Ιουστινιανός τον Κουβικουλάριον Τρωίλον, τον Έπαρχον Θεόδωρον και τον Κυαίστορα Βασιλίδην στη νήσο Ρόδο, να κάνουν εκεί «βήσαλα μεγάλα, σπογγώδη και λεπτά και λευκά, ο σταθμός πέντε βησάλων ενός βησάλου ημετέρου ευρίσκεται». Στο βιβλίο «Η νήσος Ρόδος» των Εδουάρδου Μπιλιότι και Αββά Κοτρέ, 1881 (Μετάφραση Μ. Μαλλιαράκη και Σ, Καραβοκυρού) διαβάζουμε στη σελίδα 209: «Οι βυζαντινοί συγγραφείς ποιούνται μνείαν, περί της Αγίας Σοφίας λαλούντες, πλίνθων εν Ρόδω κατασκευασθέντων, δι ων οικοδομήθη ο μέγας θόλος του μεγαλοπρεπούς τούτου ναού. Ήσαν λευκοί και τοσούτον κούφοι οι πλίνθοι ούτοι, ώστε δώδεκα εξ αυτών αντιστοίχουν προς το βάρος ενός κοινού πλίνθου άλλων τόπων.
Ήσαν δε εκ μίγματος σχοίνων τετριμμένων, κόνεως κισσήρεος, αλεύρου και άλλων ειδών, άτινα απέκτων μεγάλην σκληρότητα».
Το γεγονός λοιπόν της κατασκευής του τρούλου της Αγίας Σοφίας με τα ροδίτικα υλικά επηρέασε την τοπική κοινωνία. Έτσι, διαβάζουμε στο βιβλίο της συνταξιούχου δασκάλας Ρηνούλας Μπούρδα-Καμπούρη «Το Βάτι που αγάπησα», ότι υπάρχει τοπωνύμιο στην Κοινότητα του χωριού Βάτι, κοντά στο όρια με το Γεννάδι, με την ονομασία Αγία Σοφία. Η περιοχή είναι δεξιά της οδού από Γεννάδι προς Βάτι στο ύψος πριν τη βρύση της Ευρυμάχειας.(Τρέχει ακόμη νερό). Εκεί λοιπόν έκτισαν και ένα μικρό Μοναστήρι-Εκκλησία αφιερωμένο στην Αγία Σοφία.
Προφανώς το αργιλώδες του εδάφους και η χρονολογική τοποθέτηση της εκκλησίας περίπου στον 6ο αιώνα, ενισχύουν την άποψη ότι το όνομα Αγία Σοφία της περιοχής και του ναού δόθηκε για να υποδηλώσει ότι από εκεί ελήφθησαν τα υλικά για την κατασκευή του τρούλου της περίφημης εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως.
Σήμερα υπάρχει μόνο ένα τμήμα του τοίχου προς το μέρος του ιερού της εκκλησίας και πάμπολλα θραύσματα από κεραμικά αγγεία (τα γνωστά στην τοπική διάλεκτο «βαστριά»).
Επίσης πάμπολες πληροφορίες βρίσκουμε στο βιβλίο του Κώστα Σκανδαλίδη «Το Γεννάδι της Ρόδου», όπου επιβεβαιώνονται και η τοποθεσία και οι θρύλοι. Εκεί περιλαμβάνεται και η επιστημονική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of the American Ceramic Society για την προέλευση και τεχνολογία κεραμικών της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Η μελέτη ήταν των μελετητών Αντωνίας Μοροπούλου, Ahmet Cakmak και της Κυριακής Πολυκρέτη. Ελήφθησαν δείγματα και από τη Ρόδο και από το ναό της Αγίας Σοφίας και η φυσικοχημική ανάλυση επιβεβαίωσε την προέλευση των υλικών από τη Ρόδο. (Moropoulou Antonia, Cakmak Ahmet, Polikreti Kyriaki, «Provenance and Technology Investigation of Agia Sophia Briks, Istanbul, Turkey», στο περιοδικό Journal of the American Ceramic Society, Φεβρουάριος 2002, σ. 366-372).
Για να καταδειχθεί η σημασία της Αγ. Σοφίας για τον ελληνισμό και το πόσο έντονα είχε επηρεάσει ιδιαιτέρως τα λαϊκά στρώματα, φαίνεται από τις υπερβολές των θρύλων και των παραδόσεων. Γράφει ο Α. Βρατσάλης: «Σαν χτιζόταν η Αγία Σοφία, οι πέτρες εκυλούσαν μονάχες τους από το λόφο της Ακρόπολης της Ρόδου (Εννοεί το Μόντε Σμίθ) κι επήγαιναν στην Πόλη. Σαν ήρτεν η είδηση πως τελείωσε το Μέγα Μοναστήρι, εσταμάτησαν έξαφνα κι εμείνασι κει που τις βλέπουμε σήμερα στις Κάτω Πέτρες, στην έξοδο της πόλης προς τα Κρητικά».
Η κατολίσθηση των βράχων της Ακρόπολης της Ρόδου προφανώς έγινε από κάποιο φυσικό φαινόμενο (σεισμός, διάβρωση εδάφους από βροχοπτώσεις κ.λπ.), όμως ο θρύλος δείχνει το αίσθημα των κατοίκων του νησιού για να βοηθηθεί το χτίσιμο της Αγιάς Σοφιάς αφ’ ενός και αφ’ ετέρου επιβεβαιώνει το γεγονός της χρησιμοποίησης των ροδίτικων υλικών για το στέριωμα του τρούλου.
«Καταφέραμε μέσα από τα υλικά να διαβάσουμε τα μυστικά των βυζαντινών μαστόρων», δήλωσε πριν από μερικά χρόνια στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ η καθηγήτρια του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Αντωνία Μοροπούλου, η οποία παρουσίασε τα αποτελέσματα μακρόχρονης έρευνας που πραγματοποιήθηκε από τα πανεπιστήμια του Πρίνστον των ΗΠΑ, του Μπογάζιτζι της Τουρκίας και από το ΕΜΠ στην έκδοση που υπογράφει υπό τον τίτλο «Η ελληνική συμβολή στη συντήρηση της Αγίας Σοφίας», την οποία εξέδωσε το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος.
Πρώτες ύλες από τη Ρόδο και ειδική τεχνική από την Ανατολή συνδυάστηκαν για να δημιουργηθούν οι οπτόπλινθοι στον σημερινό, δεύτερο, τρούλο της Αγίας Σοφίας, καθώς ο πρώτος κατέρρευσε από σεισμό. Για να αποδειχθεί ο θρύλος που ήθελε τα τούβλα του τρούλου να κατασκευάζονται με ειδική παραγγελία, οι ερευνητές συνέκριναν τα δομικά υλικά της Αγίας Σοφίας με σύγχρονα κτίσματα από την Πόλη και τη Ρόδο. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως κατά 95% οι πρώτες ύλες προέρχονται από τη Ρόδο, είναι εμπλουτισμένες σε άργιλο και μπορούν να δώσουν οπτόπλινθους συμπαγείς και με υψηλή αντοχή. Όσο για την τεχνική όπτησης (ψησίματος των τούβλων) έχει τις ρίζες της στην Ανατολή όπου η συγκεκριμένη τεχνογνωσία ήταν ιδιαιτέρως αναπτυγμένη.
Αναλύσεις
Η πολιτική ορθότητα παραποιεί και τα Ομηρικά έπη!
Γράφει η εκπαιδευτικός και συγγραφέας Κρινιώ Καλογερίδου
Η πολιτική ορθότητα, προφανώς – που έχει εισβάλει ”κινηματικά” τις τελευταίες δεκαετίες στους ακαδημαϊκούς χώρους της Δύσης – επηρέασε κάποιους κύκλους βρετανικών πανεπιστημιακών Αρχών, με συνέπεια να εκδηλώσουν μια σύγχρονη μορφή λογοκρισίας (υπό μορφή οδηγίας) απέναντι στα… ”τραυματικά” για τους φοιτητές τους Ομηρικά Έπη.
Γράφει η εκπαιδευτικός και συγγραφέας Κρινιώ Καλογερίδου
Λίγοι οι πνευματικοί άνθρωποι στην εποχή μας που πετυχαίνουν να προβάλλουν προς τα έξω μια εσωτερική ανάγκη καθιστώντας το υποκειμενικό αντικειμενικό δια της σύζευξης των δικτύων του νου και των αισθήσεων. Κάτι που απαιτεί εξαντλητική προσπάθεια, αγωνία και ψυχική τρικυμία, με στόχο το ανοιχτό πέλαγος της δημιουργικότητας ή την ερμηνεία της αλήθειας για μια υψηλού επιπέδου δημιουργία.
Λίγοι οι πνευματικοί άνθρωποι διεπιστημονικών πεδίων που είναι ελεύθερα πνεύματα απαλλαγμένα από αγκυλώσεις. Σαν τον Γιώργο Θεοτοκά, φερ’ ειπείν (κορυφαίο διανοητή της γενιάς του ’30), ή τον Γάλλο Νομπελίστα Αντρέ Ζίντ (συγγραφέα των ”Κιβδηλοποιών”, ο οποίος έδωσε στο εν λόγω μυθιστόρημα χαρακτηριστικά ημερολογίου, για να καλύψει τον ”ίλιγγο του κενού χώρου”).
Να τον καλύψει ”θέτοντας τον δάκτυλον επί των τύπων των ήλων”, προκειμένου να γίνουν ”ορατά” προς αντιμετώπιση τα κοινωνικά προβλήματα της εποχής του. Προβλήματα που επικαιροποιούνται περιοδικά και στην εποχή μας, όπως: η σύγκρουση των γενεών, η θρησκεία, η ομοφυλοφιλία, η εξέγερση εναντίον της οικογένειας, η σύγκρουση του καλού με το κακό, η σχέση της λογοτεχνίας με τη ζωή και η ”κιβδηλεία” (νόθευση, παραποίηση της αλήθειας στη μεταφορική σημασία της).
Λίγοι οι πνευματικοί άνθρωποι που ανοίγουν δρόμους και ασκούν θετική επιρροή στον κόσμο. Αυτοί που αποκαθιστούν με ανασύνθεση και αναστοχασμό την απώλεια κύρους των αξιών. Και πολύ λιγότεροι οι ικανοί να εκτιμήσουν δημιουργήματα που κυοφορούν πανανθρώπινες αξίες (βλ. Ομηρικά έπη) διευρύνοντας τις διαστάσεις τους με ερμηνείες πολλαπλασιασμού των οπτικών γωνιών (αντί συρρίκνωσης) και επιλογής της αλήθειας αντί της παραποίησής της.
Σε συρρίκνωση και διάθεση παραποίησης της Ομηρικής αλήθειας, επιδίδονται τελευταία Βρετανοί πανεπιστημιακοί του δημοσίου, ερευνητικού πανεπιστημίου Έξετερ της Αγγλίας για το μάθημα της Ελληνικής Μυθολογίας.
Η εσκεμμένη παραποίηση επικεντρώθηκε στα Έπη του Ομήρου (”Ιλιάδα” και ”Οδύσσεια”) – αφηγηματικά ποιήματα του 8ου αι. π Χ (εποχή που έζησε ο Όμηρος) με περιεχόμενο μυθολογικό, διδακτικό και ηρωικό -, η επίσημη καταγραφή των οποίων έγινε (απ’ ό,τι φαίνεται) στην Aθήνα κατά τον 6ο αι. π.X. (εποχή του τυράννου Πεισίστρατου ή του γιου του Ίππαρχου, το 560-510 π.X).
Επί των Ομηρικών Επών, λοιπόν, εξέφρασαν οι εν λόγω καθηγητές καινοφανείς απόψεις, οι οποίες καταλήγουν στη σύσταση προς τους φοιτητές-αναγνώστες της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας (στο τμήμα προπτυχιακών φοιτητών της ενότητας ”Women in Homer”) να ζητήσουν ”ψυχολογική υποστήριξη” για το… στρες που, ενδεχομένως, υφίστανται διαβάζοντας την Ομήρου ”Οδύσσεια” και ”Ιλιάδα”!
Η πολιτική ορθότητα, προφανώς – που έχει εισβάλει ”κινηματικά” τις τελευταίες δεκαετίες στους ακαδημαϊκούς χώρους της Δύσης – επηρέασε κάποιους κύκλους βρετανικών πανεπιστημιακών Αρχών, με συνέπεια να εκδηλώσουν μια σύγχρονη μορφή λογοκρισίας (υπό μορφή οδηγίας) απέναντι στα… ”τραυματικά” για τους φοιτητές τους Ομηρικά Έπη.
Έπη που προκαλούν στους ίδιους του πανεπιστημιακούς, στην ουσία, δυσανεξία λόγω της μονομερούς αντίληψής τους απέναντι στο πνεύμα του αρχαίου Έλληνα ποιητή και πρώτου μεγάλου δημιουργού της ευρωπαϊκής και δυτικής Λογοτεχνίας, με αφορμή τα έργα και τις ημέρες Ελλήνων θεών και ημίθεων, η ζωή και η δράση των οποίων ”εμπεριέχει άβολες και προκλητικές” σκηνές.
Σκηνές βρεφικής θνησιμότητας και άσκησης σεξουαλικής βίας (θεών προς θνητές, κυρίαρχα) ή και εμπόλεμης βίας (που εξιδανικεύεται από τον Όμηρο στα πρόσωπα των ηρώων). Σκηνές που μπορεί να δημιουργήσουν – κατά την άποψη των… ”ηθικοκοπλαστών” του πανεπιστημίου του Έξετερ – ”ψυχολογικά προβλήματα ”στους (έμφοβους; / αδύναμους; / μαλθακούς; / απονήρευτους;) φοιτητές τους.
Προφάσεις εν αμαρτίαις, φυσικά, τουλάχιστον για τους υποψιασμένους. Τους υποψιασμένους που εκτιμούν ότι η στάση των εν λόγω ”πνευματικών ανθρώπων” (την οποία δεν συμμερίζεται η πλειοψηφία των πανεπιστημιακών δασκάλων της Βρετανίας, ο πρώην πρωθυπουργός της Μπόρις Τζόνσον και Βρετανοί καθηγητές από άλλα πανεπιστήμια) οφείλεται σε λόγους αντιπερισπασμού.
Λόγους που συσχετίζονται με την αύξηση των συζητήσεων μεταξύ των Άγγλων υπέρ της επιστροφής στην γενέτειρά τους Ελλάδα των 253 γλυπτών του Παρθενώνα και της επανένωσης των αρχιτεκτονικών μελών με το αθάνατο μνημείο-σύμβολο του Παγκόσμιου Πολιτισμού μετά τη ληστρική αρπαγή τους το 1801 από τον λόρδο Έλγιν.
Λόγους που συνδέονται, ενδεχομένως, με την αδυναμία των εν λόγω καθηγητών του Έξετερ να εκτιμήσουν το λογοτεχνικό και αξιακό μεγαλείο του Ομήρου. Του Ομήρου ο οποίος προβάλλει (σε τόνο πεζολογικό, με συγκινησιακά φορτισμένο λεξιλόγιο και μεταφορική συνήθως γραφή που φωτίζει σκιές, τονίζει λεπτομέρειες και δραματοποιεί καταστάσεις αφήνοντας να αναδυθούν συναισθήματα) τον ηρωικό κώδικα και την αρχαιογνωσία στην ”Ιλιάδα”.
Στην ”Ιλιάδα” των 15.000 στίχων, όπου ο αρχαίος Έλληνας Μικρασιάτης ή Νησιώτης επικός ποιητής αφηγείται – πότε θριαμβικά και πότε ζεστά και χαμηλόφωνα – το ηρωικό ιδεώδες (μέσα απ’ την προβολή της αγριότητας του πολέμου), στοιχεία θρησκευτικότητας των εμπολέμων, έθιμα και συμπεριφορές μεταξύ τους, χωρίς να παραλείπει να αναφερθεί στο γενεαλογικό δεσμό θεών και ανθρώπων και τη συμμετοχή των θεών στις μάχες, που καθορίζει συχνά τις τύχες των Αχαιών και των Τρώων (βλ. Η Θέτις ως αίτιο του Τρωικού πολέμου στην ”Ιλιάδα”)
Στην ”Ιλιάδα” (ένα από τα πιο ”ευπώλητα” επικά ποιήματα μυθιστορηματικού χαρακτήρα και χρονικής διάρκειας 52 ημερών) όπου δεν κυριαρχεί μόνο η… εκφοβιστική για τους Βρετανούς καθηγητές του Έξετερ αγριότητα της μάχης από τον τελευταίο χρόνο του δεκαετούς Τρωικού πολέμου (13ος αι. π Χ) με πρωταγωνιστές τους ‘Ελληνες και τους Τρώες εκπροσώπους του ηρωικού ιδεώδους, αλλά και το συμφιλιωτικό και συνανθρώπινο πνεύμα (βλ. συμφιλίωση Αχιλλέα-Αγαμέμνονα, Πρίαμου-Αχιλλέα).
Δεν κυριαρχεί μόνο η Ύβρις του ανθρώπου που υπερβαίνει τα όριά του, αλλά και η μήνις των θεών κατά των θνητών οι οποίοι τους εξοργίζουν (μήνις) με τις προσβολές και τις αδικίες τους σε βάρος θεών και ανθρώπων.
Δεν υπάρχει μόνο η καταστροφική διχόνοια (έρις μεταξύ Αχιλλέα-Αγαμέμνονα), αλλά και το ενωτικό πνεύμα (συμφιλίωσή τους στον Επίλογο), όπως και η πρόταξη του εθνικού συμφέροντος (συνασπισμός των ελληνικών δυνάμεων [Αθήνα, Κυκλάδες, Βοιωτία, Φώκαια, Εύβοια, Άργος, Κόρινθος, Αρκαδία, Σπάρτη, Κεφαλονιά, Κρήτη, Ρόδος Μαγνησία] κατά των Τρώων) κατά των αντιπάλων.
Δεν υπάρχει μόνο η ομηρική αδικία, αλλά και η δικαιοσύνη. Δεν υπάρχουν μόνο οι ανισότητες μεταξύ θεών και ανθρώπων, αλλά και ο ανθρωπομορφισμός που τους εξισώνει (βλ. Κωνσταντίνου Τσοπάνη: ”Ομηρικός ανθρωπομορφισμός και μυστικιστική έκστασις”), κλπ.
Στην Ομηρική Οδύσσεια, πάλι, όλα κινούνται γύρω απ’ το δίχτυ του ονείρου, κατά τον καθηγητή του ΑΠΘ Δημ. Μαρωνίτη: ”Όπως στο όνειρο ο κυνηγός δεν μπορεί να προφτάσει τον κυνηγημένο, έτσι και στο εν λόγω έργο ούτε ο ένας γίνεται να ξεφύγει ούτε ο άλλος να τον φτάσει” (Δ. Μαρωνίτης: ”Τα αντικλείδια της ποίησης”, Αθήνα 1992).
Σ’ αυτό το ”δίχτυ ονείρου” του ποιήματος-συμβόλου του νόστου (που ”κατέκτησε την πρώτη θέση μεταξύ των αφηγημάτων τα οποία διαμόρφωσαν τον κόσμο και επηρέασαν σημαντικά τους αναγνώστες τους”, σύμφωνα με έρευνα του BBC το 2020), ξετυλίγεται ένα ειδυλλιακό και εκφοβιστικό ταυτόχρονα σκηνικό με πρωταγωνιστή τον πολυμήχανο βασιλιά της Ιθάκης, Οδυσσέα (τον οποίο καθιστά ο Όμηρος ”εσωτερικό αοιδό”. μέσα από τον οποίο καθρεφτίζει τον εαυτό του και την ποιητική μαεστρία, την τέχνη του).
Σκηνικό όπου κυριαρχεί η εκτεταμένη αναδιήγηση από τον ίδιο τον Οδυσσέα (μοναδικό επιζώντα, τελικά, της δεκαετούς περιπλάνησής του), με απαρχή τον απόπλου του από την Τροία μέχρι και την άφιξή του στο νησί της Καλυψώς, καθ’ οδόν προς την πατρίδα του, Ιθάκη.
Πέρα από την αναδιήγηση του ήρωά του, όμως, ο Όμηρος αναδεικνύει – στο εν λόγω έπος των 12.110 στίχων – θέματα που συνυπάρχουν στην αξιακή, παραδοσιακή και πολιτιστική συνείδηση των Ελλήνων διαχρονικά, όπως η γυναικεία πίστη και η αγάπη του παιδιού για τον πατέρα του (Πηνελόπη-Τηλέμαχος), η συντροφικότητα, η αναζήτηση της Ιθάκης ως ιδεατού τόπου ευτυχίας, ο ρόλος της μοίρας, ο νόστος, το περιπετειώδες πνεύμα κλπ.
Θέματα που παρουσιάζονται αριστοτεχνικά χάρη στα λογοτεχνικά χαρίσματα του Ομήρου σε επίπεδο πλοκής, τεχνικής [εσωτερικός μονόλογος, ευρηματικότητα], ποιητικότητας, περιγραφής, αφήγησης και αρμονίας στον λόγο.
Όλα αυτά και άλλα πολλά έκαναν το ποίημα του νόστου ”ένα από τα συναρπαστικότερα κείμενα της παγκόσμιας Λογοτεχνίας” (Χρήστος Τσαγγάλης, ΑΠΘ), στον καμβά του οποίου ξετυλίγονται εικονοποιητικά – πέρα απ’ τα προαναφερθέντα – το ταξίδι (πηγή έμπνευσης του Καβάφη για το ποίημά του ”Ιθάκη”), το γεωγραφικό στοιχείο, οι δοκιμασίες, η εθνική καταγωγή, οι πολιτιστικές καταβολές και η πολιτική τοποθέτηση.
Στοιχεία που συναρπάζουν την πλειονότητα των αναγνωστών διεθνώς (πλην των μίζερων Βρετανών καθηγητών του Έξετερ, προφανώς) συμπεριλαμβανομένων και των πρώτων αρχαιολόγων με κύριο εκπρόσωπό τους τον Ερρίκο Σλήμαν, ο οποίος -εμπνευσμένος από την Οδύσσεια το 1879 – άρχισε την αναζήτηση του ανακτόρου του Οδυσσέα στην Ιθάκη (πριν εξετάσει και άλλες Ομηρικές εκδοχές αργότερα).
Απόψεις
Εις μνήμην Αχιλλέα Βασιλειάδη! “Το θαύμα ονόματι Παρακάθ”
Του δημοσιογράφου Γιώργου Γεωργιάδη προέδρου του σωματείου Δράσης Νίκος Καπετανίδης.
Ως σπορεύς ο αείμνηστος Χαράλαμπος Κιαγχίδης έπραξε το παν για να βοηθήσει την Ποντιακή Νεολαία ως αειφόρος νέος ο ίδιος μέχρι το τέλος της ζωής του .
Ο φλογερός αυτός Τραπεζούντιος από τα Λιβάδια Γαλιαίνης που ήταν ένας ανυποχώρητος, επίμονος, λειτουργός του Ιερού Χρέους έναντι της πολύκλαυστης ημετέρας Πατρίδος, προσέφερε στα φτωχά παιδιά της Ποντιακής αγροτικής ενδοχώρας της Μακεδονίας τον Οίκο Ακρίτα Φοιτητού της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης με αγώνες απερίγραπτους τα τέλη της δεκαετίας του 1960.
Ο Κιαγχίδης είναι η αιτία της Ποντιακής έκρηξης της δεκαετίας του 1980 καθώς από το ιερό βαπτιστήριο του Οίκου Ακρίτα Φοιτητού ξεπήδησαν οι κατοπινοί επιστήμονες που γέμισαν τα Πανεπιστήμια,τους πολιτικούς χώρους,το επιχειρείν,την Αυτοδιοίκηση.
Όλοι αυτοί οι νέοι από τα χωριά θα ήταν αδύνατον να σπουδάσουν χωρίς αυτά τα εφόδια.
Αυτή η γενιά του 1970 ήταν πρωτοπόρα στον πολιτισμό τα Γράμματα και τις Τέχνες.
Εμπλούτισε τα Ποντιακά σωματεία σε όλη την χώρα.
Ήταν η καύσιμη ύλη πολλών πρωτοβουλιών σε μια εποχή που η λέξη ” Πόντιος” ήταν ακόμη στο περιθώριο.
Αυτή η γενιά ήταν ο κρίσιμος κρίκος στην ιστορική συνέχεια του Ποντιακού Ελληνισμού μετά την πρώτη άνοδο των Φοιτητών στα τέλη του 1950 στο ΑΠΘ .
Εκεί ξεχώρισαν τα μεγάλα ταλέντα μεταξύ αυτών ο Αχιλλέας.
Ο μπροστάρης, ο γοητευτικός με την χαρακτηριστική Αργυρουπολίτικη σαγήνη που μεγάλωσε την παρέα.
Θεατρικά έργα, χορωδίες, ορχήστρες, ταξίδια, συναυλίες, ραδιόφωνο.
Είκοσι χρόνια η παρέα του Αχιλλέα έσπερνε.
Και έφτασε κάποτε η στιγμή στις αρχές του 1990 στην Δυτική Θεσσαλονίκη στην αερογέφυρα Σταυρούπολης της οριστικής ρήξης με την λήθη.
Με νονό τον κορυφαίο νευροχειρουργό Χρήστο Αντωνιάδη γεννιέται το θαύμα:
Το Παρακάθ.
Μια τριάδα μοναδικών συντελεστών στην Μουσική Παράδοση του Πόντου.
Κώστας Σιαμίδης
Γιάννης Κουρτίδης
Αχιλλέας Βασιλειάδης.
Τρεις ολότελα διαφορετικοί χαρακτήρες με ξεχωριστά ταλέντα ο κάθε ένας και ενωτική ουσία τον Αχιλλέα.
Ο Κώστας Σιαμίδης ένας κοσμοκαλόγερος με απίστευτες φυσικές αντοχές στο παίξιμο της Λύρας, μπορούσε να παίζει μέρες και νύχτες ασταμάτητα χωρίς να ιδρώνει, χωρίς να γελάει, χωρίς να καταλαβαίνει κανείς τι αισθάνεται στην στιγμή, λόγω της απόλυτης απόστασης από κάθε είδους κατάχρηση.
Ένας άνθρωπος που άφησε την μόνιμη δουλειά στο Δημόσιο ( στην ΕΚΟ) για να αφοσιωθεί 100% στην Λύρα, τρώγοντας μήλα και πίνοντας μόνο νερό.
Ο Σιαμίδης ήταν σαν Δωρικός τοίχος πάνω στο μικρό ξύλινο πατάρι του Παρακάθ.
Απροσπέλαστος, ανίκητος, στερεός σαν πέτρα, αγέρωχος, ένας Σαμουράι μαχητής σε μονομαχία.
Ο Γιάννης Κουρτίδης ένα θαύμα της Φύσης με φωνητικά δεδομένα εξωπραγματικά που ήταν αδύνατον να τα πλησιάσει κανείς.
Με ένα τεράστιο ρεπερτόριο όλης της Παράδοσης που ξεπερνούσε το άριστα.
Ο Αχιλλέας ήταν ο Διόνυσος του Πόντου.
Εύχαρις,αποστομωτικά προσηνής , Μελωδός ψυχής και συμπαίκτης όλων.
Για όλους είχε ένα καλό λόγο.
Είχε το χάρισμα να δημιουργεί το καλύτερο κλίμα στα πρώτα λεπτά της παρουσίας του με το εκτυφλωτικό του φως και το Ολύμπιο χαμόγελο του .
Ο Αχιλλέας είχε το κλειδί να αισθάνεται κανείς μέλος της Οικογένειας.
Ήταν ο μεγάλος αδερφός.
Το Παρακάθ ήταν το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο του Ποντιακού Ελληνισμού.
Το στολίδι του ,το καμάρι του ,το Πάνθεον της Αγιοσύνης του .
Μέσα στο Παρακάθ σμιλεύτηκαν συνειδήσεις, σφυρηλατήθηκαν σχέσεις ζωής, έσμιξαν παρέες που ήταν άγνωστες μεταξύ τους και έγιναν πλέον η μεγάλη ομάδα των Παρακαθημένων.
Ότι και να ήταν κανείς όλη την εβδομάδα στην ζωή του ,τα βράδια στο Παρακάθ εκείνες τις Παρασκευές και τα Σαββατοκύριακα γινόταν Παρακαθήμενος.
Ένας μύστης των ιερών του Ναού.
Με συμβολισμούς και τελετουργικό που όριζε ο χώρος,η αύρα,ο μαγνητισμός του ,η ενέργεια που έβγαινε από τα έργα Τέχνης στους τοίχους.
Η βοή της Λύρας που είχε ως κρουστά το χτύπημα του ποδιού του Σιαμίδη πάνω σε ένα μικρόφωνο στο δάπεδο ήταν ο Μαγικός Αυλός του Μότσαρτ που έψαχνε την αγαπημένη του στη Μυθική Τραπεζούντα του Μεσαίωνα.
Στο Παρακάθ λάξευσαν το ταλέντο τους πολλά νέα παιδιά:
Γιώργος Σιαμίδης
Φίλιππος Κεσαπίδης
Φάνης Κουρουκλίδης
Γιώργος Στεφανίδης
Τα παιδιά του Κουρτίδη Μιχάλης και Θόδωρος.
Κυριάκος Τριανταφυλλίδης
Σωκράτης Κυψελίδης και άλλοι.
Από το Παρακάθ πέρασαν όλοι οι καλλιτέχνες του Ποντιακού από Χρύσανθο Γιωργούλη Κουγιουμτζιδη μέχρι και τους πιο νέους.
Ήταν το στέκι όλων.
Αργότερα το Παρακάθ μεταφέρθηκε στην Πολίχνη και μπήκε στην ζωή του ο Δημήτρης Πιπερίδης αυτό το εξαιρετικό ταλέντο της Λύρας και της Συγγραφής.
Σε αυτόν τον επετειακό χώρο που δεν διαφήμιζε ποτέ την αξία του αλλά έπαιρνε την ουσία της αποδοχής των θαμώνων του ακόμα και στην έξοδο, φεύγοντας έβλεπες ανθρώπους να βγαίνουν δακρυσμένοι για όσα έζησαν.
Πόσες μαγικές στιγμές δεν ζήσαμε πάνω στην πόρτα της εξόδου με τον περίφημο Ηλία τον παρκαδόρο!
Πόσα ανέκδοτα, πόσες ιστορίες, πόσα σοβαρά και ευτράπελα δεν έχουν ειπωθεί σε μια πόρτα εξόδου!
Και σημειώνω ένα όνομα: Τάσος Ξενίδης.
Αξέχαστος μοναδικός.
Θα αδικήσω πολλά πρόσωπα και στιγμές.
Χρειάζεται βιβλίο και ζητώ συγγνώμη από όλους.
Μπορώ όμως να αναφέρω τρία στιγμιότυπα από τα χιλιάδες από τις Μυσταγωγικές νύχτες του Παρακάθ.
Τον Πυρίχιο χορό του Κυριάκου Ιωσηφίδη με τον Γιάννη Πολυχρονίδη προς τιμή της Χρύσας Αράπογλου που ήταν και αυτή μύστης.
Ένας χορός που δεν μπορεί κανείς να τον περιγράψει.
Απόκοσμος, εξωπραγματικός, ασύλληπτος.
Ρώτησα τότε τον μέγιστο χορευτή Αχιλλέα που είχε χορέψει παλιά με τον κορυφαίο του Πόντου Πυριχιστή Καλούση Νίκο,αν είχε δει στην ζωή του τέτοιο Σέρα χορόν και μου είπε ξερά ” ΟΧΙ”.
Την βραδιά με την γιαγιά του Πόντου από την Αμερική την Σάνο Χάλο με την κόρη της Θέα αμέσως μετά την πρώτη παρουσίαση του βιβλίου της ” Ούτε το όνομα μου ” στην Εύξεινο Λέσχη Θεσσαλονίκης.
Ο Αχιλλέας αφιέρωνε στην γιαγιά Σάνο που ήταν 96 ετών όλο το βράδυ τραγούδια και είχε συγκινηθεί πολύ.
Κάποια στιγμή ο Αχιλλέας χόρεψε Σέρα με άλλα παιδιά προς τιμήν της .
Τότε η γιαγιά σχεδόν θα πέθαινε.
Μέσα στα χέρια μας .
Είχε γυρίσει το μυαλό της στην παιδική ηλικία και θυμήθηκε μετά από 85 χρόνια τον πατέρα της και τα αδέλφια του να χορεύουν τον ίδιο χορό στην Πατρίδα στον Πόντο.
Ήταν μια συγκλονιστική στιγμή.
Από την συγκίνηση που θυμήθηκε αυτό τον χορό θα κατέληγε.
Ευτυχώς όλα πήγαν καλά και έζησε κι άλλα χρόνια.
Η Δόμνα Σαμίου αυτή η τεράστια προσωπικότητα της Ελληνικής Παράδοσης έδινε κάποιες συναυλίες στην Θεσσαλονίκη και πέρασε από το Παρακάθ.
Πολύ σεμνή στο τραπέζι της απολάμβανε το πρόγραμμα και έδειχνε ευτυχισμένη.
Ο Αχιλλέας με τον απαράμιλλο τρόπο του την παρακάλεσε να ανέβει στο πατάρι να πει ένα Ποντιακό τραγούδι.
Με δισταγμό από σεμνότητα ανέβηκε και ερμήνευσε το Ακριτικό Έπος ” Ακρίτας κάστρεν έχτιζεν”.
Ο κόσμος την αποθέωσε.
Μόλις τελείωσε το τραγούδι,μας μίλησε από μικροφώνου.
Με δάκρυα στα μάτια παρακάλεσε όλους τους Ποντίους να κρατήσουμε το Παρακάθ ανοιχτό και λειτουργικό.
” Είναι μεγάλος θησαυρός αυτό που έχετε εδώ” είπε.
” Μην το χάσετε, κρατήσετε το ,το έχει ανάγκη η Ελλάδα”.
Η Δόμνα Σαμίου που είχε γυρίσει όλη την Ελλάδα και όλον τον κόσμο το είχε καταλάβει τι αποτελεί το Παρακάθ.
Μας έδωσε μια παράκληση.
Ας την τιμήσουμε.
Ας βρούμε τον τρόπο.
ΥΓ: Αχιλλέα ελπίζω να στα έγραψα και τώρα σωστά.
Η πόστα.
Ιστορία - Πολιτισμός
Το σωτήριο έργο του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου στην Αλβανία
Η Αλβανία του Χότζα ήταν η μοναδική αθεϊστική χώρα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Για 23 ολόκληρα χρόνια οι άνθρωποι απαγορευόταν να πιστέψουν στο Θεό πνίγοντας μέσα τους την ανάγκη τους να προσευχηθούν και να μιλήσουν για τον Θεό. Η φτώχεια, η πείνα και ο φόβος είχαν δημιουργήσει απεγνωσμένες γενιές και όσοι είχαν πάρει μυρωδιά από Θεό πάλευαν καθημερινά με τον πόθο τους να γονατίσουν και να παρακαλέσουν τον δημιουργό τους να τους λυπηθεί.
Όταν ο Αρχιεπίσκοπος κ Αναστάσιος έφθασε στην Αλβανία σε αποστολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου ως Έξαρχος και τελικά εξελέγη Αρχιεπίσκοπος , βρήκε μια χώρα γεμάτη ανάγκες καθημερινές, πνευματικές και κοινωνικές. Βρήκε κατεστραμμένο τόπο, διαλυμένες συνειδήσεις και βρέθηκε αντιμέτωπος με τους ανθρώπους που τον παρακαλούσαν να μείνει κοντά τους με δάκρυα στα μάτια…..
Το οδοιπορικό που ακολουθεί είναι ένα μικρό δείγμα της εικόνας του τότε και του σήμερα….
Το έργο του Αρχιεπισκόπου δεν ήταν εύκολο….
Βρέθηκε μόνος σε μια εχθρική Αλβανία σε ασταθές περιβάλλον με εχθρικές διαθέσεις όπου πολλές φορές προσπάθησαν να τον δολοφονήσουν ενώ κάθε φορά που η Ελλάδα και η Αλβανία αντιμετώπιζε εθνικά θέματα, ο Αρχιεπίσκοπος και όσοι ήταν κοντά του γινόταν τα εξιλαστήρια θύματα των εθνικιστικών διαθέσεων.
Η Αλβανία απόκτησε σχολεία, πανεπιστήμια, ναούς, χώρους εργασίας και παραγωγής έργου για τις υπηρεσίες της εκκλησίας, οικοτροφεία, πνευματικά κέντρα, χώρους αγάπης και φιλοξενίας για ορφανά και ηλικιωμένους, θεολογική σχολή και η Αρχιεπισκοπή έγινε το σημείο αναφοράς για τους Χριστιανούς, ανοίγοντας όμως την αγκαλιά της και σε όποιον άλλον είχε ανθρώπινες ανάγκες χωρίς διακρίσεις.
Στα ενενήντα του χρόνια ο Αρχιεπίσκοπος συνεχίζει να ζει στο ίδιο κελάκι και να προσεύχεται γονατιστός, να παρακαλάει και να δοξάζει τον Θεό για το μόχθο, τους πειρασμούς, και τα δάκρυα που του χάρισε απλόχερα αλλά κυρίως για την ανασύσταση της Εκκλησίας της Αλβανίας.
Το έργο του έγραψε ιστορία στην Αλβανία και να θυμίσουμε εδώ τα λόγια του Οικουμενικού Πατριάρχη όταν επισκέφθηκε την Αλβανία πριν αρκετά χρόνια και είπε στο πλήθος που τον υποδέχθηκε: “Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος είναι ένα δώρο του Θεού στην ανθρωπότητα”
Το παραθύρι του έχει ακόμη τις τρύπες από τις σφαίρες που έσπασαν το τζάμι όταν προσπάθησαν να τον δολοφονήσουν …όμως ο Αρχιεπίσκοπος κάνει το σταυρό του και συνεχίζει…..
Δείτε το αφιέρωμα
Αποστολή Αλβανία: Μαρία Γιαχνάκη
Εικονολήπτης: Ανδρέας Χαλκιόπουλος
Μοντάζ: Μαριάνθη Ματζίρη
Αρχειακό υλικό: Αρχιεπισκοπή Αλβανίας
ΠΗΓΗ: orthodoxianewsagency.gr
-
Γενικά θέματα3 μήνες πριν
Τί είναι αυτά τα μυστηριώδη φωτεινά στίγμα στον ουρανό της Κύπρου;
-
Διεθνή3 μήνες πριν
Ανατριχιαστικές εικόνες με τον νεκρό ηγέτη της Χαμάς (ΦΩΤΟ)
-
Αθλητικά2 μήνες πριν
Δεν πούλησε οπαδισμό! Δεν έπαιξε σε τουρκική ομάδα που θα τον απογείωνε οικονομικά – Αντώνης Φώτσης: Ο καλύτερος Έλληνας καλαθοσφαιριστής… ever
-
Αναλύσεις3 μήνες πριν
Η Αθήνα παραδίδει τη Θράκη
-
Ενδιαφέροντα1 μήνα πριν
Αποκάλυψη του ηθοποιού Κωστή Σαββιδάκη! Κόπηκε ταινία στην Ελλάδα από φεστιβάλ επειδή προέβαλλε την Ορθοδοξία
-
Διεθνή2 μήνες πριν
Οι Ουκρανοί ακολουθούν το… δόγμα Μπάιντεν! Χτύπησαν με ATACMS τη Ρωσία – Οδηγούμαστε σε πυρηνικό ολοκαύτωμα;
-
Πολιτική2 μήνες πριν
Αρμενική Εθνική Επιτροπή Ελλάδος: Μόνον 12 Έλληνες ευρωβουλευτές υπέγραψαν την δήλωση αιτημάτων προς το Αζερμπαϊτζάν, εν όψει της COP29.
-
Αθλητικά2 μήνες πριν
Πονάει η λέξη ελευθερία! Οι Τούρκοι ζητούν τιμωρία της Ανόρθωσης για πανό με μήνυμα απελευθέρωσης της Κύπρου σε ματς με τη Μπούρσασπορ