Την Τρίτη, 3 Δεκεμβρίου 2024, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες, η Ένωση Ποντίων Γλυφάδας «Η Ρωμανία» παρουσίασε το εξαιρετικό βιβλίο του Δρ. Ιωάννη Παπαφλωράτου «Ο Ελληνισμός του Πόντου.

Η παρουσίαση, ήταν μια μοναδική ευκαιρία να ακουστεί στην καρδιά της Ευρώπης, η Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, θέτοντας τις βάσεις για την αναγνώριση του φρικτού εγκλήματος που διαπράχθηκε πριν από 105 χρόνια από τη σύγχρονη Τουρκία.

Η Ένωση «Η Ρωμανία» εκφράζει τις θερμές της ευχαριστίες για την πρόσκληση και τη στήριξη του Ευρωβουλευτή της Νέας Δημοκρατίας και του Λαϊκού Κόμματος, κ. Φρέντη Μπελέρη. Στην προσφώνησή του, ο κ. Μπελέρης τόνισε ότι «μόνο με συμπράξεις και συνεργασίες μπορούμε να πετύχουμε τους στόχους μας», δηλώνοντας με τη στήριξή του στον αγώνα για την αναγνώριση της Γενοκτονίας, ως εκπρόσωπος του ελληνισμού της Βορείου Ηπείρου.

Όπως υπογράμμισε ο κ. Μπελέρης, «η εκδήλωση αυτή ήταν η αρχή και όχι το τέλος». Συνεχίζουμε, ενωμένοι και αποφασισμένοι για την αναγνώριση της Γενοκτονίας και τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης.

Η προσφορά του κ. Η Φρέντη Μπελέρη είναι καθοριστική στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου προάγει τα συμφέροντα του ελληνισμού και αναδεικνύει την πολιτιστική κληρονομιά και την ιστορία της Ελλάδας. Η εκδήλωση αυτή ανέδειξε τις δύσκολες συνθήκες που βίωσε ο ελληνισμός από την Τουρκία μέσω της γενοκτονίας και των εκτοπισμών. Διατηρώντας ζωντανή τη μνήμη αυτών των γεγονότων, διασφαλίζουμε την επιβίωση της ιστορίας, του πολιτισμού αλλά και του ίδιου του έθνους μας.

Ένα τραγούδι στα Γκρεκάνικα. Η διάλεκτος των Ελλήνων που ομιλείται από τους Γκρίκο στη Νότια Ιταλία. Αυτό το καταπληκτικό τραγούδι με τίτλο “Kalinitta” είναι μια ωδή στη δύναμη της Ελληνικής Γλώσσας στην διάρκεια των αιώνων.

Κυριολεκτικά μεταφράζεται σε “Ένα πρόσωπο, ένας αγώνας” και με την Ελληνική παραλλαγή του να είναι “Mia fatsa, mia rata”, (μια φάτσα και ράτσα). Αυτή η όμορφη ιταλική φράση ενσωματώνει την πραγματικότητα των αιώνων της ιστορίας και των πολιτιστικών δεσμών που Έλληνες και Ιταλοί μοιράστηκαν μαζί.

Η φράση επικεντρώνεται στο γεγονός ότι πολλοί Ιταλοί και Έλληνες μοιάζουν τόσο πολύ, ότι είναι αυτονόητη απόδειξη ότι αυτοί οι δύο λαοί ανήκουν στην ίδια εθνοτική ομάδα.

Αν και κάπως υπερβολικό, αυτό δεν είναι εντελώς λάθος.

Σύγχρονη έρευνα DNA έδειξε ότι πολλοί άνθρωποι που ζουν τώρα στη νότια Ιταλία μοιράζονται σχεδόν πανομοιότυπες γενετικές πληροφορίες με την πλειονότητα των ανθρώπων που ζουν σήμερα στη μητροπολιτική Ελλάδα.

Και πώς δεν θα μπορούσε να είναι αλήθεια, καθώς το κύμα των Ελλήνων σε όλη την ιστορία έχει ταξιδέψει, ζήσει και ευημερήσει στις περιοχές της νότιας Ιταλίας, και ειδικότερα στη Σικελία.

Η ιστορία της ελληνικής παρουσίας στην Ιταλία, και κατά συνέπεια η αρχή των καταγεγραμμένων σχέσεων μεταξύ των δύο λαών, ξεκίνησε μεταξύ του -8ου και του -7ου αιώνα, όταν Έλληνες από όλη την μητροπολιτική ελληνική περιοχή και την Μικρά Ασία ξεκίνησαν τα ταξίδια τους στο άγνωστο, σε αυτό που τελικά έγινε ο Ελληνικός αποικισμός της Αρχαιότητας.

Πολλές περιοχές σε όλη την ανατολική ακτή της χερσονήσου της Ιταλίας, καθώς και σχεδόν το σύνολο της νότιας άκρης της, συμπεριλαμβανομένης της πλειονότητας του νησιού της Σικελίας, κατοικήθηκαν σταδιακά από ελληνικούς πληθυσμούς, οι οποίοι δημιούργησαν τις πόλεις τους και ενεργοποίησαν τεράστιες περιοχές αυτού που είναι τώρα Ιταλική πατρίδα.

Κατά τη διάρκεια των χρόνων της Αρχαιότητας, και μέχρι την πτώση της βυζαντινής κυριαρχίας στη νότια Ιταλία γύρω στον 11ο αιώνα, το νότιο τμήμα της χερσονήσου ήταν πάντα κατά κύριο λόγο ελληνικό μέρος – τόσο πολιτιστικά όσο και γλωσσικά.

Οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν μια άλλη φράση που έχει ακόμη επιβιώσει μέχρι σήμερα, για να περιγράψουν αυτό που θεώρησαν ως μια δεύτερη Ελλάδα που ιδρύθηκε στις αυλές τους: «Magna Graecia».

Ξεκινώντας η παρακμή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας κατά τον 11ο αιώνα και με την κορύφωση της με τη σκοτεινή ημέρα – για τον Ελληνισμό – της πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453, πλήθος Ελλήνων έφυγαν ξανά από τα σπίτια τους και βρήκαν ασφαλές καταφύγιο στην Ιταλία.

Αποτελούμενοι από κυρίως πλούσιους και μορφωμένους ανθρώπους, αλλά και μερικές οικογένειες εργατικής τάξης, έφυγαν από την Ελλάδα για να ζήσουν στη βόρεια και νότια Ιταλία.

Ακόμη και η μεγάλη πόλη της Βενετίας, για παράδειγμα, έγινε ένας νέος Ελληνικός κόμβος, όπου μελετητές, αρχιτέκτονες, πολιτικοί, καλλιτέχνες και φιλόσοφοι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην αναβίωση των Αρχαίων Ελληνικών και Ρωμαϊκών πνευματικών επιστημών και παραδόσεων, οδηγώντας στην άνθηση της Αναγέννησης.

Η νότια Ιταλία κατάφερε κάπως να διατηρήσει τον μοναδικό, διακριτικό ελληνικό της χαρακτήρα, παρά τους αιώνες της πολιτικής και θρησκευτικής αναταραχής στην περιοχή.

Χιλιάδες άνθρωποι, χωρίς καμία υποστήριξη από το επίσημο ελληνικό κράτος, κατά κάποιον τρόπο μπόρεσαν να διατηρήσουν τα έθιμα, τις παραδόσεις τους και τη μοναδική διάλεκτό τους: τα Γκρίκο.

Αν και αριθμούνται πολύ λίγοι σήμερα, οι άνθρωποι που αποκαλούνται «Griko» ζουν ακόμα σε περιοχές της Νότιας Ιταλίας.

Ο ακριβής αριθμός τους δεν είναι ξεκάθαρος, αλλά ορισμένοι υποδηλώνουν ότι δεν μπορεί να υπάρχουν περισσότεροι από 50.000 συνολικά που ανήκουν σε αυτήν την εθνική και πολιτιστική ομάδα.

Το ιταλικό κράτος έχει αναγνωρίσει τα Griko όχι μόνο ως γλωσσική μειονότητα στη χώρα, αλλά και ως εθνική ελληνική μειονότητα, παρέχοντας σε αυτούς τους ξεχωριστούς ανθρώπους μια κατάσταση για την οποία πρέπει να είναι δικαιολογημένα περήφανοι.

Σήμερα, οι Griko είναι μειωμένοι σε αριθμό, αλλά εξακολουθούν να είναι τα εντυπωσιακά, υπολείμματα ενός παρελθόντος που χρονολογείται χιλιάδες χρόνια όταν η νότια Ιταλία αποτελούσε στην πραγματικότητα μέρος της «Μεγάλης Ελλάδας», ενός τόπου Αρχαίας Ιστορίας και ομορφιάς.

Ακούστε το τραγούδι Kalinitta

Οι στίχοι

Τι εν γκλυτσέα τούση νύφτα τι εν ώρια
τζ εβώ ε πλώνω πενσέοντα σε σένα
τζ έτου μπει στη φενέστρα σου αγάπη μου
της καρδία μου σου νοίφτω τη πένα.
Ρεφρέν: Λαριό λαριό λαλέο
Λαριό λαριό λαλά
Λαριό λαριό λαλέο
Λαριό λαριό λαλά

Εβώ πάντα σε σένα πενσέω
γιατί σένα φσυχή μου γαπώ
τζιαι που πάω που σύρνω που στέω
στη καρδία μου πάντα σένα βαστώ

Καληνύφτα σε φήνω τζαι πάω
πλάγια σου τι βω πίρτα πρικό
τζιαι που πάω που σύρνω που στέω
στη καρδία μου πάντα σένα βαστώ

Η νεοελληνική απόδοση των στίχων

Τι γλυκιά είναι τούτη η νύχτα,
τι ωραία και γώ ξαγρυπνώ
και σε σκέφτομαι κάτω από το παραθύρι σου, αγάπη μου
της καρδιας μου σου βγάζω τον πόνο.
Λαλαλα λαλα λερο…

Εγώ σε σκέφτομαι πάντα
γιατί σένα, ψυχή μου, αγαπώ
και οπού κι αν πάω, που φεύγω, που στέκομαι
στην καρδιά μου πάντα σένα βαστώ.
Λαλαλα λαλα λερο…

Καληνύχτα σε αφήνω και φεύγω
Κοιμήσου συ και εγώ πάω θλιμμένος
και όπου κι αν πάω, που φεύγω, που στέκομαι
στην καρδιά μου πάντα σένα βαστώ.
Λαλαλα λαλα λερο…

https://greece.greekreporter.com , Nottedella Taranta

Ο Σύνδεσμος Ανταποκριτών Διεθνών ΜΜΕ Ελλάδας τίμησε τον συγγραφέα για το έργο και την προσφορά του στην ποντιακή διάλεκτο.

Του Χρήστου Κωνσταντινίδη

Με το βραβείο «Ευπρέπεια 2023» τιμήθηκε από τον Σύνδεσμο Ανταποκριτών Διεθνών ΜΜΕ Ελλάδος ο Βαχίτ Τουρσούν. Σε μία εκδήλωση, η οποία πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου 2024 στο Γραφείο Ενημέρωσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, ο συγγραφέας με καταγωγή από το χωριό Ότσενα της επαρχίας του Όφεως της Τραπεζούντας του Πόντου τιμήθηκε για την προσφορά του στον Ποντιακό Πολιτισμό και τη διατήρηση του γλωσσικού ιδιώματος της περιοχής, ανάμεσα σε εξέχουσες προσωπικότητες και ιδρύματα, όπως ο Γιάννης Φασούλας, ο Γιώργος Κονταρίνης, η Όλγα Μαλανδράκης, η Μαίρη Πίνη, ο Γιώργος Πιστόλας, ο Γιανγκ Σαόμπο, το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού και η Σχολή Σαχέτι στη Νότιο Αφρική.

Η βράβευση ήταν μία τεράστια αναγνώριση στο έργο του συγγραφέα, τα βιβλία του οποίου έχουν κυκλοφορήσει σε Ελλάδα και Τουρκία, αλλά και δικαίωση για τον πολυετή αγώνα του. Ο Τουρσούν, αφού ευχαρίστησε τον Σύνδεσμο Ανταποκριτών Διεθνών ΜΜΕ Ελλάδος μίλησε με αγάπη για τα ποντιακά. «Τα ρωμαίικα είναι η γλώσσα της καθημερινότητας για χιλιάδες ανθρώπους», ανέφερε και μοιράστηκε με λίγα λόγια την ιστορία του, αλλά και τους αγώνες που έχει δώσει για τη διάλεκτο. Μάλιστα παρομοίασε τον εαυτό του ως κυνηγό λέξεων, μιλώντας για την έρευνα που έκανε στον Πόντο.

«Βρίσκομαι στην Ελλάδα από το 1989. Σχεδόν από τις αρχές του 90, η συλλογή ποντιακών λέξεων και φράσεων ήταν για μένα ένα κομμάτι της καθημερινότητάς μου. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν τα ερευνητικά ταξίδια που έκανα γι’ αυτόν τον σκοπό στον Πόντο. Ώσπου, οι τουρκικές αρχές μου απήγγειλαν κατηγορία για αποσχιστικές κινήσεις κατά του κράτους και το Δικαστήριο Κρατικής Ασφάλειας  με κήρυξε καταζητούμενο. Γι’ αυτόν τον λόγο, επί πολλά χρόνια δεν μπορούσα να επισκεφτώ τον τόπο που γεννήθηκα.

Αυτή η περίοδος ήταν πολύ δύσκολη για μένα. Πέρασα από πολλές Συμπληγάδες, περισσότερες απ’ αυτές που πέρασαν οι Αργοναύτες καθώς περνούσαν από τα Δαρδανέλια. Και σε αυτήν την ιστορία ποιοι δεν συμμετείχαν… Και ποιοι δε με επηρέασαν τη ζωή μου… Αστυνομικές αρχές, υπουργεία εξωτερικών, μυστικές υπηρεσίες και πολλοί άλλοι…

Από την άλλη, παρότι ζούσα και εργαζόμουν στην Ελλάδα, έμενα συχνά χωρίς άδεια διαμονής. Έτσι, για πολλά χρόνια μετά το 1993, έπρεπε να μείνω κλεισμένος στο σπίτι μου για να αποφύγω την απέλαση. Μόνο στη δουλειά μου πηγαινοερχόμουν κι αυτό με φόβο. Αυτή η απομόνωση βοήθησε πολύ στην πρόοδο των καταγραφών μου. Παράλληλα η ευχέρεια στις επικοινωνίες μέσω Ίντερνετ μου έδωσε την ευκαιρία να αποκτήσω επαφές  με πολλούς ελληνόφωνους του Πόντου, συγχωριανούς μου, αλλά και κατοίκους άλλων χωριών του ανατολικού Πόντου. Από τους εκατοντάδες νέους και ηλικιωμένους που μιλούσα το πρώτο που ζητούσα ήταν να μου κάνουν μία λίστα από τις λέξεις που θα θυμόντουσαν. Πολλές φορές ρωτούσα και αν υπάρχει κανένας ηλικιωμένος στο σπίτι για να μου διηγηθεί ιστορίες ή ανέκδοτα στα Ρωμαιικά. Η επιμονή μου βέβαια μπορεί να έφερνε αποτέλεσμα, αλλά η αλήθεια είναι πως συχνά ντράπηκα που τους ενοχλούσα. Τελικά με βοήθησαν 70 άτομα περίπου, που μερικοί από αυτούς δεν βρίσκονται πια στη ζωή.

Το 2011 ήταν η χρονιά που καταργήθηκε το Δικαστήριο Κρατικής Ασφάλειας και ο φάκελος μου έκλεισε. Μετά από 17 χρόνια, άφησα την Ελλάδα και γύρισα πίσω στην Τουρκία, όπου έμεινα δύο χρόνια. Τα χρόνια αυτά έμοιαζα με κυνηγό που έψαχνε φανατικά τα θηράματά του, δηλαδή ποντιακές λέξεις και γλωσσικά ιδιώματα. Παρόλα αυτά  μπορώ να πω ότι, αν και ήδη από το 1992 είχα συγκεντρώσει πολύ υλικό, ήμουν σίγουρος πως θα μπορούσα να μαζέψω χιλιάδες περισσότερες λέξεις.

Η συγγραφή του λεξικού που ακολούθησε ήταν μια περιπέτεια που θα απαιτούσε βιβλίο ολόκληρο για να περιγραφεί. Το 2015 χρειάστηκε να μπω άμεσα στο νοσοκομείο λόγω αγγειακής δυσπλασίας εγκεφάλου. Οι απαιτούμενες κατά τους γιατρούς τρεις επικίνδυνες επεμβάσεις με γέμισαν ανησυχία. Μετά την εντελώς απαραίτητη πρώτη, προγραμματιζόταν για μετά από ένα μήνα η δεύτερη. Τότε σκέφτηκα πως αν πάθω κάτι , οι λέξεις μου θα χάνονταν. Έτσι, αποφάσισα να μην κάνω τη δεύτερη εγχείρηση πριν  εκδοθεί το λεξικό που μια ζωή ονειρευόμουν.

Δεδομένου όμως  πως ούτε γλωσσολόγος είμαι ούτε φιλόλογος, κατά μία έννοια ήμουν εντελώς ακατάλληλος για αυτό. Γι’ αυτό και χρειάστηκε να διαβάσω διάφορα γλωσσολογικά βιβλία, εκατοντάδες κείμενα, κλπ., να μάθω την Νεοελληνική Γραμματική και να προστρέχω για θέματα ορθογραφίας ακόμη και στην Αρχαία Ελληνική. Την ίδια στιγμή, μάθαινα και την τουρκική γραμματική για να μπορέσω να μεταφράσω σωστά τις Ρωμαιικές λέξεις και τις φράσεις που είχα συγκεντρώσει. Δεν ήταν εύκολο. Αναγκάστηκα ακόμη να δημιουργήσω ένα αλφάβητο από διάφορους χαρακτήρες, που για να τους εξηγήσω, προσέτρεξα στη Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο.

Κάπως έτσι ετοιμάστηκε το λεξικό με τα 14.400 λήμματα και τις 8.500 προτάσεις, στο οποίο αφιέρωσα τις μέρες, αλλά και πολλές νύχτες μου για χρόνια ολόκληρα. 

Αν μάλιστα δεν είχα πρόβλημα με την υγεία μου και την αγωνία να εκδοθεί, θα μπορούσα να δουλέψω για πολύ καιρό ακόμη αυτό το έργο που μου χάραξε τη ζωή. Είμαι σίγουρος ότι θα μπορούσα να προσθέσω πλήθος λέξεων και προτάσεων ακόμη», ανέφερε μεταξύ άλλων ο Βαχίτ Τουρσούν, ο οποίος σε δηλώσεις του στην κάμερα της ΕΡΤ ανέφερε τις δυσκολίες που έχει αντιμετωπίσει στην Ελλάδα με την άδεια παραμονής παρότι βρίσκεται στη χώρα μας από τα τέλη της δεκαετίας του ’80.