Την αυξανόμενη αυταρχικότητα του Προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με αφορμή τη σύλληψη του Δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου αναλύει σε άρθρο του στο 1945 με τίτλο «Έρχεται αλλαγή καθεστώτος στην Τουρκία» ο Μάικλ Ρούμπιν. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η σύλληψη αυτή καταδεικνύει την πρόθεση του Ερντογάν να παραμείνει στην εξουσία επ’ αόριστον, εξαλείφοντας κάθε πολιτικό αντίπαλο. Επισημαίνει επίσης, ότι η Τουρκία έχει μετασχηματιστεί υπό την ηγεσία του, με την εκπαίδευση, τον στρατό, τη δημόσια διοίκηση και τα μέσα ενημέρωσης να ελέγχονται από το καθεστώς του. Ο Ρούμπιν προτείνει τη δημιουργία μιας επιτροπής αλήθειας και συμφιλίωσης για να αποκαλυφθούν οι καταχρήσεις εξουσίας και να προετοιμαστεί η χώρα για μια μετάβαση μετά τον Ερντογάν. Τονίζει ότι η διεθνής κοινότητα πρέπει να υποστηρίξει τους Τούρκους σε αυτή τη διαδικασία, δεδομένης της βαθιάς επιρροής του Ερντογάν σε όλους τους τομείς της κοινωνίας.​

Διαβάστε αναλυτικά το άρθρο:

Αρχίστε να προετοιμάζετε την Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης της Τουρκίας: Η σύλληψη του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης από τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Ekrem İmamoğlu, θα πρέπει να τερματίσει κάθε προσποίηση στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι η Τουρκία είναι δημοκρατία ή ότι ο Ερντογάν σχεδιάζει να παραιτηθεί όταν λήξει θεωρητικά η προεδρική του θητεία. Ο Ερντογάν σχεδιάζει να κυβερνήσει ισόβια.

Ο İmamoğlu τώρα προσχωρεί σε άλλους πολιτικούς όπως ο Selahattin Demirtaş και ο Figen Yuksekdağ, το κουρδικό κόμμα των οποίων αρνήθηκε να δεχτεί τις επιταγές του Ερντογάν και είχε το θράσος να επικρίνει τις πιο εξωφρενικές θέσεις του Ερντογάν. Όπως όλοι οι δικτάτορες, ο Ερντογάν θα βγάλει από τη μέση όποιους αμφισβητίες τολμήσουν να του αντιταχθούν ή ακόμη και να επιδείξουν ικανότητα επιτρέποντας την άνοδό τους. Θα κυβερνήσει μέχρι το θάνατό του και αναμένει ότι ένας από τους γιους ή τον γαμπρό του θα πάρει τη θέση του, μετατρέποντας ουσιαστικά την Τουρκία σε σουλτανάτο.

Κάνει λάθος βέβαια. Ο επόμενος Τούρκος πρόεδρος θα αναδειχθεί ανάμεσα στους χιλιάδες πολιτικούς κρατούμενους που κρατούν σήμερα οι τουρκικές φυλακές.

Υπάρχει μια έπαρση στην Ουάσιγκτον , τις Βρυξέλλες και το Λονδίνο ότι ακόμα κι αν ο Ερντογάν είναι πρόβλημα, η Τουρκία μπορεί να επιστρέψει στην κανονικότητα μετά τον θάνατο του προέδρου, είτε από φυσικά αίτια, είτε από σφαίρα δολοφόνου, είτε στην αγχόνη μετά από μια λαϊκή εξέγερση. Ωστόσο, μια τέτοια επιστροφή στο status quo ante είναι πιο εύκολο να ειπωθεί παρά να γίνει: Περισσότεροι από 35 εκατομμύρια Τούρκοι έχουν περάσει από το τουρκικό εκπαιδευτικό σύστημα υπό τον Ερντογάν.

Έχει μεταρρυθμίσει τον στρατό με τη δική του εικόνα, καθώς και μεγάλο μέρος της κρατικής γραφειοκρατίας. Η πάλαι ποτέ επαγγελματική υπηρεσία εξωτερικού της Τουρκίας είναι σήμερα μια ντροπή. Οι τουρκικές τράπεζες είναι συνένοχοι στη διαφθορά, οι επιχειρηματίες τους διοχετεύουν μίζες στον Ερντογάν, την οικογένειά του ή τις εταιρείες κέλυφος τους. Οι μόνοι επαγγελματίες δημοσιογράφοι της Τουρκίας βρίσκονται στη φυλακή, στην εξορία ή στην ήσυχη συνταξιοδότηση.

Ούτε ο Ερντογάν μόνος του θα μπορούσε να μεταμορφώσει τόσο αποφασιστικά την Τουρκία. Για αυτόν τον λόγο και εάν η Τουρκία θέλει να θεραπεύσει, θα είναι απαραίτητο να συσταθεί μια επιτροπή αλήθειας και συμφιλίωσης για να εντοπίσει την απάτη, τη διαφθορά, την ανεντιμότητα και την καταστολή στην καρδιά του Ερντογάν, να τον ξεδιαλύνει και να επιτρέψει την αποκατάσταση όσων κατέστρεψε τη ζωή ο Ερντογάν. Με απλά λόγια, ο Ερντογάν έχει κάνει περισσότερα για να καταχραστεί τη δημοκρατία στην Τουρκία από τον συνταγματάρχη Alparslan Türkeş ή τον στρατηγό Kenan Evren που ηγήθηκαν αντίστοιχα των πραξικοπημάτων του 1960 και του 1980.

Ο Ερντογάν είχε πρόθυμους συνεργάτες σε κάθε κομβική στιγμή της καριέρας του, κάποιοι με κίνητρο την ιδεολογία αλλά πολλοί άλλοι με κίνητρο την απληστία. Ούτε ήταν όλοι Τούρκοι. Στα πρώτα του χρόνια ως πρωθυπουργός, ενώ η Δύση εξακολουθούσε να γιορτάζει τον Τούρκο ηγέτη ως τεχνοκράτη που είχε παραμερίσει την ιδεολογία, ο Ερντογάν επωφελήθηκε από τις εισροές μετρητών από το Κατάρ σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους εκείνης της εποχής.

Υπήρχαν και άλλοι συνεργάτες. Πολύ πριν ο Ερντογάν καταδικάσει τον αείμνηστο θεολόγο Φετουλάχ Γκιουλέν, δούλευαν παράλληλα. Ο Ερντογάν αγκάλιασε ακόμη και τον Γκιουλενιστή υπουργό Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου. Υπάρχουν και άλλα άγνωστα. Το 2007, ο Ερντογάν φέρεται να είχε μια μυστική συνάντηση κατ’ ιδίαν με τον ανώτατο στρατηγό της Τουρκίας, Yaşar Büyükanıt. Καταγγελίες για εκβιασμό και εκβιασμό περιβάλλουν τη συνάντηση. Τα μέλη της οικογένειας είτε του Ερντογάν είτε του Büyükanıt θα μπορούσαν να ρίξουν φως στις μυστικές συμφωνίες που έγιναν εκείνη την εποχή και να εξηγήσουν γιατί ο Büyükanit έβαλε τον στρατό να παραιτηθεί για να επιτρέψει στον Ερντογάν να αντιμετωπίσει το σύνταγμα.

Υπάρχουν άλλα ερωτήματα που πρέπει να απαντήσει η Αλήθεια και η Συμφιλίωση. Ποιος δωροδόκησε το ανώτατο δικαστήριο για να αποτρέψει τη διάλυση του πολιτικού κόμματος του Ερντογάν; Ποιος ευθύνεται για την πλαστογραφία του πτυχίου και των αρχείων του; Εξάλλου, η μεγαλύτερη ειρωνεία πίσω από την ανάκληση του πτυχίου του İmamoğlu για να ακυρώσει την προεδρία του, το πτυχίο του Erdoğan ανήκει σε ένα τμήμα που δεν υπήρχε τη στιγμή που είπε ότι αποφοίτησε.

Έπειτα, υπάρχει το πραξικόπημα «Πυρκαγιά του Ράιχσταγκ» του 2016 : Ποια ήταν η αληθινή ιστορία πίσω από το επεισόδιο που ο Ερντογάν αποκάλεσε «δώρο από τον Θεό» και χρησιμοποίησε για να εδραιώσει την εξουσία και να φυλακίσει εκατοντάδες χιλιάδες αντιπάλους;

Δεν συμπεριφέρθηκε τιμητικά κάθε κρατούμενος. Ποιοι κρατούμενοι επιδίωξαν επιείκεια ενημερώνοντας άλλους, ειλικρινά ή όχι; Ποιες περιουσίες κατάσχεσαν ο Ερντογάν και οι σύντροφοί του με βάση ψευδείς κατηγορίες; Πώς θα καταβληθούν αποζημιώσεις σε αυτά τα θύματα των τακτικών της μαφίας. Ούτε οι Τούρκοι ήταν οι μόνοι που εμπλέκονταν σε τέτοια εμπορική ανεντιμότητα. Πώς η Τουρκία φέρεται να συμβιβάστηκε τους Αμερικανούς πρεσβευτές και τουλάχιστον έναν πρώην αμυντικό ακόλουθο; Ενήργησαν οι Αμερικανοί think tankers ως μη εγγεγραμμένοι ξένοι πράκτορες ανταλλάσσοντας εισαγωγές και πρόσβαση στον Ερντογάν με αντάλλαγμα τις δωρεές επιχειρηματιών; Ποιες παρασκηνιακές συμφωνίες διέφθειραν τη διαδικασία πολιτικής στην Ουάσιγκτον; Πού είναι τα δισεκατομμύρια των υπεξαιρεθέντων δολαρίων; Δεν είναι πια μόνο στο υπόγειο του γιου του Ερντογάν.

Άλλες πτυχές της τυραννίας του Ερντογάν αξίζει να έρθουν στο φως: Ποια ήταν η διαδικασία λήψης αποφάσεων πίσω από την κατεδάφιση κουρδικών πόλεων όπως το Cizre και το Mardin πριν από μια δεκαετία και τις συλλήψεις ανώτερων Κούρδων ηγετών; Ποιος παραποίησε φακέλους για μέλη του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν ( PKK ) και πόσο ο κυνικός ρατσισμός καθοδήγησε την πολιτική της Τουρκίας ; Ποιος ήταν πίσω από τις δολοφονίες μελών του PKK στο Παρίσι;

Έπειτα, υπάρχει το ερώτημα του Ισλαμικού Κράτους : Ποιος στην τουρκική υπηρεσία πληροφοριών ήταν πίσω από τον οπλισμό των φατριών της Αλ Κάιντα; Ποιος στον στενό κύκλο του Ερντογάν επωφελήθηκε από το Ισλαμικό Κράτος καθώς η μαχητική ομάδα υποστήριξε την Τουρκία τους καμένους αλυσοδεμένους, ζωντανούς Τούρκους κρατούμενους;

Έρχεται η αλλαγή καθεστώτος στην Τουρκία. Οι Ευρωπαίοι πρέπει να αρχίσουν να κάνουν αυτό που οι Τούρκοι σήμερα δεν μπορούν και αυτό που η σημερινή κυβέρνηση Τραμπ δεν ενδιαφέρεται να επιδιώξει. Πρέπει να βοηθήσουν τους Τούρκους να σχεδιάσουν την επόμενη μέρα του Ερντογάν. Δύο δεκαετίες Ερντογάν έχουν τραυματίσει εκείνους εντός της Τουρκίας τους οποίους δεν έχει διαφθείρει. Απουσία μιας διαδικασίας τύπου Νοτίου Αφρικής ή Μαρόκου, θα υπάρξει κοινωνική αναταραχή καθώς Τούρκοι και Κούρδοι αναζητούν εκδίκηση από τους βασανιστές τους.

Η ειρήνη απαιτεί δικαιοσύνη. Και τα δύο απαιτούν αλήθεια.

Στην απόφαση των Ελλήνων να ξεκινήσουν την Επανάσταση του 1821 παρά τις αντίξοες συνθήκες και χωρίς εκτενείς γεωπολιτικές αναλύσεις ​αναφέρεται ο Κώστας Βενιζέλος σε άρθρο με τίτλο «Ο Κολοκοτρώνης κήρυξε την επανάσταση χωρίς αναλύσεις γεωπολιτικής!». Τονίζεται η αποφασιστικότητα και το όραμα των επαναστατών, όπως του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, που, αν και δεν είχαν διπλωματική εμπειρία, προχώρησαν στον αγώνα για την ελευθερία. Το άρθρο συγκρίνει την τότε στάση με τη σημερινή αντιμετώπιση των εθνικών θεμάτων, επισημαίνοντας την ανάγκη για αποφασιστικότητα και εθνική ενότητα απέναντι σε σύγχρονες προκλήσεις.​

Διαβάστε αναλυτικά το άρθρο

Σε κάθε επέτειο «φοράνε όλοι τα καλά τους», ανασύρουν από το συρτάρι διακηρύξεις και τονίζουν, με συγκίνηση και πάθος, την αποφασιστικότητα τους «να συνεχίσουν το δρόμο που άνοιξαν οι πρόγονοι μας». Στο δρόμο, που χάραξαν όλοι αυτοί που πολέμησαν, έπεσαν υπέρ της πατρίδος και της ελευθερίας. Οι σημαίες κυματίζουν και οι φιλαρμονικές παιανίζουν εμβατήρια. Όλα αυτά για μια μέρα, για μια επέτειο και για κάθε επέτειο. Είναι το άλλοθι και η εξιλέωση του καθενός;

Το 1821, ο ελληνισμός σχεδίασε και προχώρησε στην επανάσταση κατά των Τούρκων κατακτητών. Ήταν μια επανάσταση με στόχο την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού, που είχε ταυτόχρονα εμβολιαστεί και από τα κοινωνικά δρώμενα στην Ευρώπη. Ήταν μια ανατρεπτική ενέργεια, που δεν αποτελούσε απλά ένα ξέσπασμα κατά της συνεχιζόμενης σκλαβιάς, αλλά και μια συλλογική προσπάθεια κατά των κατακτητών. Δεν χωρούσε αναβολή, έπρεπε να γίνει. Και έγινε. Η καταπίεση και η σκληρή στάση των Τούρκων δεν άφηναν άλλη επιλογή.

Αποτελεί ιστορικά παραδεκτό ότι τότε οι Έλληνες επαναστάτησαν μέσα σε δυσμενείς συσχετισμούς δυνάμεων. Οι μικροϋπολογισμοί της ηττοπάθειας δεν ίσχυσαν ποσώς στην περίπτωση αυτή. Κέρδισε η αποφασιστικότητα και τα οράματα. Αυτά που απουσιάζουν έκτοτε από την ηγεσία του ελληνισμού, πλην, βεβαίως, μερικών εξαιρέσεων.

Χωρίς διπλωματική εμπειρία και παιδεία στην πολιτική αποφάσισαν να προχωρήσουν. Γεωπολιτικές αναλύσεις δεν έγιναν. Και ποιος θα τις έκανε άλλωστε; Ο αγώνας ήταν δύσκολος από την αρχή. Ήξερε ο Κολοκοτρώνης από ντουφέκια, όχι από πολιτική και μια χαρά τα πήγε. Όπως και οι άλλοι βέβαια.

Δεν μπορούν, ασφαλώς, να γίνουν συγκρίσεις με τη σημερινή εποχή. Διαφορετικά τα δεδομένα. Διαφορετικές οι συνθήκες και οι προσεγγίσεις. Και δεν είναι μόνο η απόσταση του χρόνου, αλλά και οι διαφορετικές αντιλήψεις, που εδραιώνουν μια άλλη πολιτική λογική για το πώς θα πρέπει να κινηθεί ο ελληνισμός, που αντιμετωπίζει κι άλλα προβλήματα, όπως είναι η οικονομική κρίση.

Ελληνική επανάσταση: Η ιστορία διδάσκει

Και τότε στην αντίπαλη όχθη ήταν ο τουρκικός επεκτατισμός. Όπως και τώρα το ίδιο. Τότε, με λιγότερα μέσα, επιλέχτηκε η αναμέτρηση. Σήμερα, χωρίς να αλλάξει η τουρκική πολιτική, η αντιμετώπισή της περνά μέσα από τη διπλωματία και την πολιτική. Για κάποιους περνά και μέσα από λογικές προσαρμογής. Μετράνε και (ξανά) μετράνε τα ισοζύγια δυνάμεων, που ασφαλώς πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, αλλά δεν μπορεί να συνιστά δικαιολογία για παράδοση.

Αυτή την περίοδο, με έντονες τις γεωπολιτικές αναταράξεις και σε εξέλιξη η ανακατανομή ισχύος, η διπλωματία περνά -στο επίπεδο των μεγάλων και ισχυρών- σε δεύτερη μοίρα, όπως φάνηκε στη Γάζα και την Ουκρανία. Και όπως προκύπτει και από την πολιτική που υιοθετεί ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ. Αυτή την περίοδο επανέρχονται απροκάλυπτα οι πολιτικές επιβολής διά της ισχύος. Ίσχυε παλιά, διαχρονικά, αλλά εφαρμοζόταν για χρόνια συγκαλυμμένα, με διάφορους μανδύες.

Ο ελληνισμός στην Κύπρο αναμετράται καθημερινά με τον «ετσιθελισμό» του κατακτητή. Ακόμη και όταν η καθημερινότητα, η ιδεολογία του χρήματος, επιλέγουν τη λήθη, οι πραγματικότητες, η συνεχιζόμενη κατοχή, πρέπει να ηχεί καμπανάκι, συναγερμό.

Όπως έγραψε και ο Λαοκράτης Βάσσης, προέχει «να διαφυλάξουμε την ευθέως απειλούμενη, απ’ τον Νεο/οθωμανικό επεκτατισμό της γείτονός μας Τουρκίας, εθνική ακεραιότητά μας. Καθώς το Δόγμα της “Γαλάζιας πατρίδας” είναι η πιο κυνική και προκλητική έκφραση της αναθεωρητικής στρατηγικής της εις βάρος της εθνικής κυριαρχίας μας». Και απαντώντας στους διάφορους κοσμοπολίτες και τους μοδάτους, ανέφερε πως «ο αντι-εθνικισμός, με έρπουσα ταύτιση εθνικισμού-πατριωτισμού, είναι μανδύας του αντιπατριωτισμού και της απο-εθνοποίησης».

Κι όπως, επίσης, ανέφερε ο Λουκάς Αξελός, «…οι πολλές προεπαναστατικές ήττες δεν απέτρεψαν το 1821. Η ήττα του 1897 δεν απέτρεψε τη νικηφόρα δράση μας στους Βαλκανικούς Πολέμους και το σκοτάδι που έπεσε μετά τα Οκτωβριανά το 1931 δεν απέτρεψε την τελευταία αλυτρωτική μας επανάσταση το 1955-59. Όλα αυτά δεν είναι ρητορικές τοποθετήσεις ή λόγοι παρηγορίας, αλλά διδάγματα που προκύπτουν από την ίδια την πραγματικότητα».

Τελικά εάν οι επέτειοι δεν είναι συνήθεια, που επαναλαμβάνεται, αποτελούν ευκαιρία για μια συνολική και ειλικρινή αξιολόγηση των δεδομένων, με γνώμονα όπως τότε, την άρση της κατοχής, την απελευθέρωση.

Ιωάννης Μπαλτζώης: Οι Αμερικανοί θα επιβάλλουν τα δικά τους ήρεμα νερά ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία αποκτώντας νέες βάσεις στο Αιγαίο.