Αναλύσεις

Η Νέα Αμερικανική Οικονομική Πολιτική: Aυτάρκεια ή Ηγεμονία

Μια στροφή των ΗΠΑ προς την αυτάρκεια ίσως δώσει μηνύματα απομονωτισμού σε σύμμαχες χώρες ενώ η επιβολή δασμών σε αυτές ενέχει τη μικρή μεν αλλά υπαρκτή πιθανότητα συνάσπισης μεταξύ τους. Η στροφή δηλαδή προς την αυτάρκεια και τα εμπορικά πλεονάσματα ίσως να είναι ασυμβίβαστη με τη ηγεμονία.

Δημοσιεύτηκε στις

16 Φεβρουαρίου 2025 στις 19:00

από τον

ΧΑΚ

Γράφει ο Γεράσιμος Σεριάτος

H οικονομική πολιτική της νέας αμερικανικής κυβέρνησης του προέδρου Τραμπ βασίζεται στη θεωρία του μερκαντιλισμού, (εμποροκρατικό σύστημα), όπως ονομάστηκε κυρίως απο τους επικριτές του. Το σύστημα του μερκαντιλισμού, κυριαρχούσε μέχρι περίπου τις αρχές του 19^ου αι., και βασιζόταν στον ισοσκελισμένο εμπορικό ισοζύγιο. Στην παρούσα ανάλυση θα εστιάσουμε στους δασμούς ως πρακτική στο διεθνές εμπόριο, στις επιπτώσεις τους ως προς αυτό, και στην συμβατότητα-εφαρμοσιμότητα τέτοιων πρακτικών στη σημερινή μορφή των διεθνών εμπορικών σχέσεων.

Ο Alexander Hamilton ήταν από τους πρώτους στην ιστορία των ΗΠΑ ο οποίος έβλεπε τους δασμούς ως αναγκαίο μέτρο για την προστασία της οικονομίας του νέου κράτους. Οι Κλασσικοί οικονομολόγοι όπως ο Adam Smith δήλωναν σκεπτικισμό σχετικά με τους δασμούς ενώ ο Ricardo ήταν υπέρ του ελεύθερου εμπορίου ως καταλύτη για την επίτευξη του συγκριτικού πλεονεκτηματος κάθε χώρας. Στον αντίποδα, ο Μαρξ προτιμούσε τους δασμούς ως λιγότερο κακό απο την κατάργησή τους η οποία θα έφερνε αρχικά πτώση των τιμών μαζί και του εργατικού κόστους (μισθοί) και μετά τη δημιουργία μονοπωλιακών αγορών. Νεοκλασσικοί όπως ο Keynes είχαν θετική γνώμη για την επιβολή δασμών θεωρώντας ότι τα ελλειματικά εμπορικά ισοζύγια πρέπει να περιορίζονται χωρίς όμως να προκαλούν εμπορικό στραγγαλισμό και διατάραξη των εμπορικών συναλλαγών. Ένας μηχανισμός αποφύγης τέτοιων ελλειμάτων (με χρήση του bancor) προτείθει ανεπιτυχώς από τον Keynes στο Bretton Woods. Σήμερα αρκετοί νεοκεϋνιαστές όπως ο Stiglitz και ο Κrugman δεν βλέπουν με συμπάθεια την πολιτική δασμών παρότι πιστευουν στο ρόλο του κράτους στην οικονομία.

Οσον αφορά τους διεθνείς θεσμούς, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) -μετεξέλιξη της GATT– προωθεί το ελεύθερο εμπόριο και κατά αρχήν εναντιώνεται στους δασμούς (Γύροι της Ουρουγουάης και Doha). Όμως, οι δασμοί δεν απαγορεύονται και σε εξαιρετικές περιπτώσεις ο ΠΟΕ επιτρέπει σε μία χώρα η οποία έχει πέσει θύμα αθέμιτου ανταγωνισμού απο μια άλλη να αντιδράσει επιβάλοντας δασμούς. Το Μεξικό δε, είχε προτείνει τα δικαιώματα δασμών να μεταβιβάζονται (πωλούνται) σε άλλες χώρες με το κατάλληλο πολιτικό εκτόπισμα ωστε να αυξηθεί η πιθανότητα επιβολής τους. Με βάση την παραπάνω διάταξη οι ΗΠΑ, επί κυβερνήσεως Ομπάμα, επέβαλαν δασμούς σε κινέζικα προϊόντα αφού προηγουμένως κατήγγειλαν την Κίνα στον ΠΟΕ για αθέμιτο ανταγωνισμό που εν τέλει απεφάσισε υπέρ των αμερικανικών θέσεων.

Το θέμα όμως δεν είναι οι δασμοί καθ’ εαυτό αλλά τι γίνεται στη περίπτωση που μπουν δασμοί στις εισαγωγές απο ένα κράτος το οποίο χρωστάει στο κράτος που βάζει τους δασμούς. Πριν πάμε όμως σε αυτό το θέμα θα ήταν ωφέλιμο να κοιτάξουμε την διαμόρφωση της οικονομικής πολιτικής του Τραμπ. Ενας καλός τρόπος για αυτό είναι μια διευρεύνηση σχετικά με τους συμβούλους οικονομικής πολιτικής ή αλλους ειδικούς που έχουν επηρεάσει τον περιβάλλον ή και τον ίδιο τον πρόεδρο. Στην παρούσα ανάλυση θα περιοριστούμε σε δύο πρόσωπα των οποίων οι απόψεις έχουν σχέση με τις εξαγγελίες του Τραμπ όσον αφορά τις εμπορικές σχέσεις των ΗΠΑ.

Ενας οικονομολόγος απολογητής του προστατευτισμού ειναι ο Michael Pettis, καθηγητής χρηματοικονομικής στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου. O Pettis έχει προτείνει την επιβολή δασμών στις κινέζικες εξαγωγές ενώ συνηγορεί υπέρ της διεύρυνσης της κινεζικής εσωτερικής αγοράς ώστε να απορροφά περισσότερα εγχώρια προϊόντα. Η τεράστια πρόοδος που έχει σημειώσει η Κίνα στο τομέα των ηλεκτροκίνητων οχημάτων οφείλεται, κατά τον Pettis, στη ύπαρξη δασμών εναντίων των εισαγωμένων. Βέβαια το ζήτημα είναι εάν είναι μόνο οι δασμοί υπεύθυνοι ή οι επιδοτήσεις οι οποίες κάνουν το προϊον φθηνότερο στο εξωτερικό. Όπως και να έχει, η θεωρία του Pettis ειναι απλή και σε αυτό οφείλεται η δημοφιλία της. Ο ίδιος λέει ότι οι δασμοί θα έχουν επιτυχία εάν όντως αυξηθεί η παραγωγή στις ΗΠΑ -μεταφορά κεφαλαίου απο τους καταναλωτές στους παραγωγούς.

Ο Stephen Miran ειναι ένα άλλο πρόσωπο του οποίου οι απόψεις έχουν σχέση με την διαμόρφωση της νέας αμερικανικής οικονομικής πολιτικής. Μέλος του Ινστιτούτου Μανχάταν, μιας συντηριτικής δεξαμενής σκέψης, επελέγη απο τον Τραμπ να ηγηθεί του Συμβουλίου των Οικονομικών. Ο Miran έχει αρθρογραφήσει (μαζί με τον Ρουμπίνι) κατά της πολιτικής της FED και των τακτικισμών της μέσω της χειραγώγησης των επιτοκίων των ομολόγων ΑΤΙ (Activist Treasury Issuance). Η χειραγώγηση των ΑΤΙ, κατά τον Miran, λειτούργησε στον αντίποδα των αυξήσεων των επιτοκίων. Ως αποτέλεσμα ο πληθωρισμός δεν δαμάσθει ικανοποιητικά κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Μπάιντεν, στο Υπουργείο Οικονομικών του οποίου ο Miran ήταν σύμβουλος. Ο Miran πιστεύει ότι η ανεξαρτησία της FED ως υπέυθυνη αρχή για την νομισματική πολιτική πρέπει να μειωθεί και να τεθεί υπό την κυβερνητική πολιτική. Δηλαδη ο πρόεδρος της χώρας να παρεμβαίνει στην Τράπεζα και οι κυβερνήτες των πολιτειών να εκλέγουν τους περιφερειακούς διοικητές.

Αυτό που πρέπει να κρατήσουμε εδώ είναι οτι οι θέσεις του Τραμπ δεν είναι βοή βοώντος εν τη ερήμω ενός εκκεντρικού επιχειρηματία. Το αντίθετο, υπάρχουν πολλοί θεωρητικοί και ειδικοί οι οποίοι δραστηριοποιούνται στα πανεπιστήμια και σε διάφορα ερευνητικά κέντρα οι οποίοι έχουν υποστηρίξει παρόμοιες θέσεις. Τώρα τους δίνεται η ευκαίρια να συμμετάσχουν ενεργά στη διαμόρφωση και εφαρμογή της οικονομικής πολιτικής των ρεπουμπλικάνων.

Ας επιστρέψουμε τώρα στους δασμούς. Δεν θα κανουμε ιστορική αναδρομή εδώ αλλά θα προσεγγίσουμε το θέμα περιπτωσιολογικά και συγκεκριμένα πηγαίνοντας πισω στο 1930 και στο νόμο Smoot–Hawley Tariff Act . Μέτά το τέλος του Α’ ΠΠ συντελέσθει μια μεγάλη αλλάγη στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα στις ΗΠΑ. Η αγρότες άφηναν το άρωτρο και τα τετράποδα για τους γεωργικούς ελκυστήρες. Το αποτέλεσμα ήταν η αύξηση της γεωργικής παραγωγής. Στα εργοστάσια η είσοδος των ηλεκτρομηχανών έφερε και εκεί διόγκωση της παραγωγής. Τα παραγόμενα προϊόντα όμως είχαν να ανταγωνιστούν τα εισαγώμενα με αποτέλεσμα ο γερουσιαστής Smoot και ο βουλευτής Hawley να προτείνουν σχέδιο νόμου για την επιβολή δασμών. Το νομοσχέδιο πέρασε απο τη Βουλή των Αντιπροσώπων το 1929 (πριν τη Μεγάλη Υφεση) και απο τη Γερουσία την επόμενη χρονιά. Οι αντιδράσεις των ειδικών αλλά και των επιχειρηματιών, όπως ο Φορντ, ήταν έντονες ζητώντας απο το πρόεδρο Hoover να μην υπογράψει το νόμο. Εν τέλει ο πρόεδρος Hoover, αν και ο ίδιος ήταν εναντίον, τον υπεγραψε.

Η αντίδραση απο άλλες χώρες, με πρώτο το Καναδά και το Μεξικό, ήταν να προβούν σε ανταποδοτικές ενέργειες. Το αποτέλεσμα μεσοπρόθεσμα ήταν πτώση κατά περίπου 60% του εμπορίου (εισαγωγές και εξαγωγές). Επίσης η ανεργια απο 8% το 1930 τριπλασιασθει σε τρία χρόνια. Βέβαια η Μεγάλη Υφεση του 1929 δεν πρέπει να χρεώνεται στο παραπάνω νόμο αλλά η εφαρμογή του δεν διευκόλυνε τα πράγματα. Δηλαδή ηταν ο συνδυασμός δασμών και χρεών τα οποία χρέη στο τέλος έγιναν δυσβάστακτα για διάφορες χώρες οι οποίες χρώστούσαν στις ΗΠΑ αλλά λόγω των δασμών δεν μπορουσαν να πουλήσουν σε αυτές ώστε να αποκτήσουν το συναλλαγμα για να πληρώσουν τις δόσεις τους. Ετσι η κρίση απο τις ΗΠΑ μεταδόθει στην Ευρώπη. Με την εκλογή του Ρουσβελτ το 1932 οι δασμοί απεσύρθησαν ενω οι δύο ομώνυμοι πολιτικοί δεν επανεκλέγησαν.

Ας κοιτάξουμε λίγο τις σχέσεις ΗΠΑ με Μεξικό και Καναδά. Εάν πάρουμε ως παράδειγμα την αυτοκινητοβιομηχανία θα δούμε ότι η παραγωγή οχημάτων γίνεται και στις τρεις χώρες από αμερικανικές εταιρείες αλλά και απο ξένες. Ο Καναδάς έχει σημασία εδώ λόγω της Συμφωνίας για την Αυτοκινητοβιομηχανία του 1965 (APTA). Mέχρι τότε οι δασμοί από τον Καναδά έκαναν μη ελκυστικό το εμπόριο αυτοκινήτων μεταξύ των δύο χωρών. Τα καναδικά αυτοκίνητα, ελλείψει ανταγωνισμού, ήταν ακριβά λόγω της πολύ χαμηλής παραγωγικότητας των καναδικών εργοστασίων τα οποία όμως εισήγαγαν από τις ΗΠΑ τα εξαρτήματα. Από την άλλη μεριά, εάν ο Καναδάς καταργούσε τους δασμούς η μικρή καναδικη αυτοκινητοβιομηχανία θα συνθλιβόταν από τις αμερικανικές εισαγωγές. Η συμφωνία APTA φρόντισε οι αμερικανικές κατασκευάστριες εταιρείες να επενδύσουν σε εργοστάσια εντός του Καναδά ενσωματώνοντας την παραγωγή οχημάτων σε μία ενιαία βορειοαμερικανική με αμερικανικές προδιαγραφές και εξορθολογισμό της παραγωγής.

Η Συμφωνία (ΑPTA) αποτιμάται ως αμοιβαίως συμφέρουσα διότι η παραγωγή οχημάτων στον Καναδά και η εξωγωγή τους στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατακόρυφα (δημιουργόντας πλεόνασμα) ενώ οι ΗΠΑ αύξησαν σημαντικά τις εξαγωγές εξαρτημάτων στον Καναδά. Πιο συγκεκριμένα, στο Καναδά σήμερα κατασκευάζονται περιπου 1.5 εκ. οχήματα όπου το 85% εξάγεται κυρίως στις ΗΠΑ (από 1% το 1964). Το παράδοξο είναι ότι η αμοιβαία επωφελής APTA δεν βασιζόνταν στους κανόνες του ελεύθερου εμπορίου αλλά σε διακρατικές ενέργειες και ως εκ τούτου ακυρώθηκε το 2001 αφού κριθηκε παράνομη απο τον ΠΟΕ μετά απο καταγγελίες ευρωπαϊκών και ιαπωνικών αυτοκινητοβιομηχανιών.

Στο Μεξικό, στο οποίο συνολικά κατασκευάζονται 3.5 εκ οχήματα, οι εταιρείες εξάγουν το 75% των αυτοκινήτων στις ΗΠΑ Επίσης η χώρα εξάγει το 40% των εξαρτημάτων στις αυτοκινητοβιομηχανίες εντός ΗΠΑ. Το 2020 μπήκε σε ισχύ η νέα συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ-Καναδά-Μεξικού ( USMCA) η οποία απαιτεί το 75% των εξαρτημάτων των οχημάτων να προέρχεται απο αυτές τις χώρες. Άρα το τι είναι «εγχώριο» είναι σχετικό και αυτό φαίνεται από τον διαφορετικό ορισμό ανάλογα με τη κρατική υπηρεσία (αλλο ορισμό από το Υπουργείο Οικονομικών άλλο από την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος). Με άλλα λόγια, αυτό που θελουμε να δείξουμε εδώ είναι ότι το τοπικό με το διεθνές δεν είναι πλέον ξεκάθαρα ορισμένο. Για αυτό το λόγο ο παλαιός διαχωρισμός μεταξύ Εθνικού και Εγχώριου Προϊόντος (ΑεθνΠ και ΑΕΠ) δεν χρησιμοποιέιται ευρέως πλέον διότι το «εθνικό» ειναι σχετικό ενώ το γεωγραφικό πιο εύκολα προσδιορίσιμο.

MINT HILL, NORTH CAROLINA – SEPTEMBER 25: Republican presidential nominee, former U.S. President Donald Trump speaks to attendees during a campaign rally at the Mosack Group warehouse on September 25, 2024 in Mint Hill, North Carolina. Trump continues to campaign in battleground swing states ahead of the November 5 presidential election. (Photo by Brandon Bell/Getty Images)

Η οικονομία του Μεξικού λοιπόν, είναι συνδεδεμένη με αυτήν των ΗΠΑ αλλά ταυτοχρόνως και με τις οικονομίες της Λατινικής Αμερικής. Μεταβολή μια δημοσιονομικής ή νομισματικής πολιτικής στις ΗΠΑ μπορεί να προκαλέσει κρίση στο Μεξικό η οποία μπορεί μπορεί να διαχυθεί σε άλλες χώρες. Στην πρόσφατη ιστορία έχουμε τις κρίσεις του 1982 και του 1994. Στην πρώτη το Μεξικό, λόγω των υψηλών επιτοκίων στις ΗΠΑ, στέρεψε από συνάλλαγμα και προέβη σε στάση πληρωμών. Η απώλεια πιστοληπτικής φερεγγυότητας εξαπλώθει και σε αλλες λατινοαμερικάνικες χώρες. Αυτό ανάγκασε τις μεξικανικές κυβερνήσεις να προβούν σε ιδιωτικοποιήσεις και μείωση των δασμών με τη συνεργασία της αμερικανικής FED. Παρατάυτα η κρίση οδηγησε σε μια χαμένη δεκαετία για το Μεξικό. Στη δέυτερη περίπτωση, «κριση της τεκίλας», οι επενδυτές είχαν αγοράσει μεξικανικά ομόλογα πληρωτέα σε πέσος αλλα και σε δολλάρια (τεσομπονος) αλλά η πολιτική κρίση που ξέσπασε με τους Zαπατίστας και τη δολοφονία του υποψήφιου προέδρου Kολόσιο επηρέασε αρνητικά –με τη συμβολή και κερδοσκόπων- το επενδυτικό κλίμα. Την ίδια στιγμή η άνοδος των επιτοκίων από την FED επηρέασε ακόμα περισσότερο τη φυγή κεφαλαίων από τη χώρα προς τις ΗΠΑ με τα συναλλαγματικά αποθέματα να μειόνονται απο $29 δις στις αρχές του 1994 στα μόλις $6 δις στο τέλος της ίδιας χρονιάς. Ο εξωτερικός δανεισμός ήταν μονόδρομος για μία ακόμη φορά μαζί με μέτρα λιτότητας.

Στις παραπάνω περιπτώσεις το Μεξικό δεν βρισκόταν σε εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ αλλά είχε τη συνεργασία αυτών. Εαν όντως εφαρμοσθούν δασμοί εκατέρωθεν τότε μια λύση για το Μεξικό θα ήταν η υποτίμηση του πέσο ώστε το κόστος των εξαγωγών να αντισταθμισθεί. Σε παρατεταμένη κρίση όμως το Μεξικό θα έχει να αντιμετώπίσει τις ακριβότερες εισαγώγες. Ο Τραμπ προσπαθεί να κρατήσει τα επιτόκια μειωμένα – εξ ού και η επιλογή του «αντιFEDεραλιστή Miran ως συμβούλου – και θέλει να δώσει κίνητρα ώστε οι επενδυτές της πραγματικής και μη οικονομίας να βάλουν τα λεφτά εντός της χώρας ανεξαρτήτως διαφοράς επιτοκίων με το Μεξικό. Οπότε σε τέτοιο ανταγωνιστικό περιβάλλον το Μεξικό ίσως μεσοπρόθεσμα εξετάσει τη στάση πληρωμών ή λιγότερο πιθανό μια συνεργασία με το Καναδά και τη Κίνα για παράλληλες ενέργειες κάτι που όμως θα επισύρει την μήνι των ΗΠΑ.

Τα μυστικά του διεθνού εμπορίου παραμένουν εν πολλοίς άγνωστα στους ειδικούς. Δεν υπάρχουν μόνο δύο μόνο χώρες στον κόσμο που συναλλάσονται αλλά ενα σύνολο/σύστημα χωρών το οποίο έχει αλληλεπιδράσεις και χαρακτηριστικά που δεν μπορούν εύκολα να μοντελοποιηθούν. Επιπλέον, η γραμμή που διαχωρίζει το εγχώριο με το εξωχώριο έχει γίνει δυσδιάκριτη. Ως εκ τούτων, η παραπάνω ανάλυση δεν προβλέπει το ένα ή το αλλο σενάριο αλλά σκοπό έχει να δείξει την σύνθετη φύση των πραγμάτων. Δεν αποκλείεται η εμποροκρατική προσέγγιση να θέσει το σύστημα σε μια νέα ισορροπία όπου οι ΗΠΑ θα έχουν βελτιωμένα μακροοικονομικά μεγέθη όπως επιθυμεί ο Τραμπ. Ο ίδιος γνωρίζει ότι για να έχει πιθανότητες κάτι τέτοιο πρέπει να μειωθεί το κόστος ενέργειας και της τριβής κεφαλαίου και αύξηση των καταθέσεων. Η υποταγή της FED και ο έλεγχο του Κογκρέσου είναι αναγκαίες συνθήκες για την εφαρμογή της νέας πολιτικής. Τα μέτρα όμως απαιτούν χρόνο (φαινόμενο της υστέρησης) και μέχρι τις επόμενες εκλογές υπάρχει ένα μάλλον μικρό χρονικό περιθώριο δύο ετών. Επίσης ο Καναδάς και το Μεξικό είναι αλλη τάξη μεγέθους απο τη Κίνα το ειδικό βάρος της οποίας την κάνει οικονομικοπολιτικό δρώντα ξεχωριστής κατηγορίας.

Εν κατακλείδι, οι ΗΠΑ φρόντιζαν, ως ηγεμόνας της Δύσης, να διατηρούν τις κατάλληλες εξαρτήσεις με τους συμμάχους τους που συχνά απαιτούσαν ζημίες στο αμιγώς οικονομικό πεδίο. Μια στροφή των ΗΠΑ προς την αυτάρκεια ίσως δώσει μηνύματα απομονωτισμού σε σύμμαχες χώρες ενώ η επιβολή δασμών σε αυτές ενέχει τη μικρή μεν αλλά υπαρκτή πιθανότητα συνάσπισης μεταξύ τους. Η στροφή δηλαδή προς την αυτάρκεια και τα εμπορικά πλεονάσματα ίσως να είναι ασυμβίβαστη με τη ηγεμονία.

Σχετικά θέματαΓεράσιμος Σεριάτος ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ

ΧΑΚ

Είναι ο άγνωστος Χ, αλλά φυσικό πρόσωπο που βοηθάει στην παραγωγή ειδήσεων στο Geopolitico.gr, αλλά και τη δημιουργία βίντεο στο κανάλι του Σάββα Καλεντερίδη. Πολλοί τον χαρακτηρίζουν ως ανθρώπινο αλγόριθμο λόγω του όγκου των δεδομένων και πληροφοριών που αφομοιώνει καθημερινώς. Είναι καταδρομέας με ειδικότητα Χειριστή Ασυρμάτων Μέσων.

Συνέχεια ανάγνωσης

Αναλύσεις

Είμαστε σε πολύ κακό δρόμο! Φοβούμαι και δυστυχώς μπαίνω σε κακές σκέψεις

Παρέμβαση του Καθηγητή Γεωπολιτικής Θεωρίας και Οικονομικής Γεωγραφίας Ιωάννη Μάζη στο Ράδιο 984 και τον Γιώργο Σαχίνη.

Δημοσιεύτηκε

5 ώρες πριν

στις

23 Μαρτίου 2025

από τον

ΧΑΚ

Ιωάννης Μάζης: Πρέπει να πάψουμε να σκεπτόμαστε το “εγώ” της κυβέρνησης και να σκεφτόμαστε το “εμείς” της πατρίδας. Αυτό πρέπει να κοιτάξουμε και όχι τις προσωπικές ατζέντες.

Ο Ιωάννης Μάζης, ομότιμος Καθηγητής Οικονομικής Γεωγραφίας και Γεωπολιτικής Θεωρίας στο ΕΚΠΑ συγγραφέας, μιλάει στον 98.4 με αφορμή τις εξελίξεις στην Τουρκία με την σύλληψη Ιμάμογλου και αναρωτιέται με ποια χώρα και με ποιο τελικά καθεστώς, συνδιαλέγεται η μεν Ε.Ε. για την άμυνα της , η δε Ελλάδα επιπλέον για τα “ήρεμα νερά” . Ο Ι. Μάζης , με αφορμή τα όσα δημόσια είπε ο Χρ. Ροζάκης περί απεμπόλησης κυριαρχικών μας δικαιωμάτων έναντι της Τουρκίας, τις τοποθετήσεις του νέου υφυπουργού Νίκου Τσάφου στο παρελθόν για Ανατολική Μεσόγειο, Κύπρο, Αιγαίο και ενεργειακά, τονίζει πως όλα αυτά απεύχεται να προοιωνίζονται ακόμη πιο δυσάρεστες εξελίξεις. Αναλύει την μεγάλη γεωπολιτική εικόνα με τις ανακατανομές και προβολές ισχύος επί Τράμπ , για ΗΠΑ- Κίνα και Ρωσία και σημειώνει με έμφαση πως η Ελλάδα χρειάζεται πολιτικές όχι προσωπικού οφέλους, αλλά οφέλους για τον Ελληνισμό σε Ελλάδα και Κύπρο.

Συνέχεια ανάγνωσης

Αναλύσεις

Ο Ερντογάν πήρε το πράσινο φως από Τραμπ για Ιμάμογλου;

Παρέμβαση του αντιστράτηγου ε.α. Ιωάννη Μπαλτζώη στην τηλεόραση του BlueSky

Δημοσιεύτηκε

5 ώρες πριν

στις

23 Μαρτίου 2025

από τον

Ιωάννης Μπαλτζώης

Ιωάννης Μπαλτζώης: Ο επόμενος στόχος του Ερντογάν είναι ο δήμαρχος της Άγκυρας (Μανσούρ Γιαβάς). Το ερώτημα που πρέπει να μας προβληματίζει είναι γιατί έγινε τώρα αυτή η δίωξη με τον Ιμάμογλου, αφού οι επόμενες προεδρικές εκλογές είναι το 2028; Ο Ερντογάν είναι παμπόνηρος. Αντιλαμβάνεται, ότι αυτή η περίοδος είναι η καλύτερη για αυτόν, λόγω των διεθνών εξελίξεων.

Η Τουρκία είναι παντού, Στη Συρία, στον πόλεμο της Ουκρανίας, στην Ευρώπη πάνε να τη βάλουν από την πίσω πόρτα. Στις 17 Μαρτίου ο Ερντογάν είχε συνομιλία με τον Τραμπ, αλλά μέχρι στιγμής δεν είχαμε επίσημη τοποθέτηση από τις ΗΠΑ. Φαίνεται, ότι ο Τραμπ σύμφωνα με κάποιες αναλύσεις του είπε “κάνε ό,τι θέλεις, εγώ δεν θα παρέμβω”. Είδατε κάποια αντίδραση από τις ΗΠΑ για αυτό που έγινε με Ιμάμογλου. Είδατε από την Ευρώπη κάτι. Φαίνεται πως ο Ερντογάν πήρε το πράσινο φως να τελειώσει με τον σκληρότερο αντίπαλο που είχε.

Ο Ιμάμογλου είχε σχέση με τους Δημοκρατικούς, κάτι που μας εξηγεί γιατί ο Τραμπ ένιψε τας χείρας του. Στις ΗΠΑ οι Δημοκρατικοί βρίσκονται σε πρωτοφανή επίπεδα πτώσης και δεν λαμβάνονται υπόψιν από την πλειοψηφία των Αμερικάνων. Ο Ιμάμογλου ηρωοποιήθηκε, αλλά έχει δηλώσει εγγόνι του Τοπάλ Οσμάν, του αιμοσταγή δολοφόνου των Ελλήνων του Πόντου. Αυτό ας το έχουμε υπόψιν.

Επίσης στον πόλεμο των Αρμενίων και Αζέρων αναρτούσε στο “Χ” διάφορα εναντίον των Αρμενίων. Ως νεολαίος ήταν ένθερμος θιασώτης της κεμαλικής κληρονομιάς υμνώντας τον φιλοναζιστή Σαντί Ιρμάκ.

Τί θέλω να πω με αυτό; Η εσωτερική αναταραχή μέσα στην Τουρκία μπορεί να χρησιμεύσει σε εμάς τους Έλληνες για να συνειδητοποιήσουμε το τέλος της αυταπάτης που είχαμε. Θεωρούσαμε ότι αν έβγαινε ο Ιμάμογλου ή ο Γιαβάς θα είχαμε απόλυτη ηρεμία. Είναι λάθος. Το τουρκικό κράτος δεν αλλάζει την εθνική του στρατηγική, το misak-i milli, ο εθνικός όρκος. Η Τουρκία δεν αλλάζει τους στόχους οποιοσδήποτε και να κυβερνά.

Αυτό δεν σημαίνει, ότι τελείωσε ο Ιμάμογλου. Είναι σκληρό καρύδι. Αλλά εδώ θα γίνει όπως συνέβη στις κουρδικές περιοχές. Δηλαδή να βάλουν άλλους δημάρχους.

Ο Σοϊλού αν αναλάβει δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης είναι σκληρότατος. Έχει σχέση με το βαθύ κράτος. Είχε διοργανώσει την επίθεση με μετανάστες στην Ελλάδα τον Μάρτιο του 2020. Μπορεί να οργανώσει προβοκάτσια και διάφορες αναταραχές. Αυτό όμως μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ στον Ερντογάν που υπήρξε επίσης Δήμαρχος Κωνσταντινούπολης και είχε φυλακιστεί όπως τώρα ο Ιμάμογλου. Άρα η ιστορία επαναλαμβάνεται.

Συνέχεια ανάγνωσης

Άμυνα

ReArm Europe: Οι ευκαιρίες για την Ελλάδα και το «παράθυρο» για την Τουρκία

Tο επόμενο διάστημα θα πρέπει να δοθεί και μια λεπτή και δύσκολη διπλωματική μάχη, ώστε οι ευρωπαϊκοί πόροι να μη διαχυθούν σε τρίτες χώρες και πολύ περισσότερο να μην κατευθυνθούν άνευ όρων και στην Τουρκία, η οποία παραμένει η μεγαλύτερη απειλή για την Ελλάδα αλλά και την Κύπρο.

Δημοσιεύτηκε

6 ώρες πριν

στις

23 Μαρτίου 2025

από τον

ΧΑΚ

Τις ευκαιρίες για την Ελλάδα και το “παράθυρο” για την Τουρκία γράφει σε άρθρο του στο Liberal.gr ο διπλωματικός αναλυτής Νίκος Μελέτης..

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη «Λευκή Βίβλο» για την πρωτοβουλία «ReArm Europe», ενεργοποιώντας κεφάλαια ύψους 150 δισ. ευρώ για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης με ευρωπαϊκά όπλα. Αυτή η εξέλιξη προσφέρει στην Ελλάδα σημαντικές ευκαιρίες για την ενίσχυση της αμυντικής της βιομηχανίας. Η δημοσιονομική ευελιξία που παρέχει η ρήτρα διαφυγής επιτρέπει στην Ελλάδα να επενδύσει στην ανάπτυξη και αναβάθμιση των αμυντικών της δυνατοτήτων, είτε αυτόνομα είτε σε συνεργασία με άλλες ευρωπαϊκές εταιρείες.

Ωστόσο, η Τουρκία, παρά τις γεωπολιτικές της επιλογές και τις σχέσεις με χώρες όπως η Ρωσία, δεν αποκλείεται από τον μηχανισμό SAFE, ο οποίος θα διαθέσει τα 150 δισ. για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης. Σύμφωνα με τα κείμενα που δόθηκαν στη δημοσιότητα, η Τουρκία δεν είναι υποχρεωμένη να υπογράψει προηγουμένως τη συμφωνία Security and Defence Partnership που προβλέπεται για άλλες τρίτες χώρες. Αυτό δημιουργεί προκλήσεις για την Ελλάδα, η οποία πρέπει να διασφαλίσει ότι οι ευρωπαϊκοί πόροι δεν θα κατευθυνθούν άνευ όρων στην τουρκική αμυντική βιομηχανία, δεδομένης της συνεχιζόμενης απειλής που αποτελεί η Τουρκία για την Ελλάδα και την Κύπρο.

Επιπλέον, η σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, εντείνει τις ανησυχίες σχετικά με την πολιτική κατάσταση στην Τουρκία και την πιθανή συμμετοχή της στα ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα. Η Ελλάδα, μέσω διακριτικής διπλωματικής προσπάθειας στις Βρυξέλλες, πρέπει να επιδιώξει την εφαρμογή ασφαλιστικών δικλείδων που θα προστατεύουν τα εθνικά της συμφέροντα, διασφαλίζοντας ότι οι ευρωπαϊκοί πόροι θα ενισχύσουν την εγχώρια αμυντική βιομηχανία και δεν θα ωφελήσουν χώρες που ενδέχεται να αποτελέσουν απειλή.

Γράφει αναλυτικά ο Νίκος Μελέτης στο Liberal.gr

Η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να είναι ικανοποιημένη από τις τελευταίες εξελίξεις, καθώς όχι μόνο η ρήτρα διαφυγής θα μπορέσει να προσφέρει σημαντικό χώρο δημοσιονομικής ευελιξίας, αλλά και επειδή προσφέρονται σημαντικές ευκαιρίες για την ελληνική αμυντική βιομηχανία, είτε για αυτόνομη διεκδίκηση ευρωπαϊκών αμυντικών προμηθειών, είτε σε συνεργασία με άλλες ευρωπαϊκές εταιρείες.

Και πλέον η παρουσίαση και συζήτηση στη Βουλή «του προγραμματισμού των αμυντικών εξοπλισμών και της αμυντικής πολιτικής της χώρας» παίρνει νέες διαστάσεις, καθώς δε θα πρέπει να εξαντληθεί σε μια στείρα πολιτική αντιπαράθεση και συζήτηση για «ψώνια από το ράφι», αλλά θα πρέπει να βάλει στο τραπέζι ένα φιλόδοξο σχέδιο για την ανάταξη και ανάπτυξη της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, ώστε να μη χαθεί αυτή η ευνοϊκή συγκυρία.

Συγχρόνως, όμως, το επόμενο διάστημα θα πρέπει να δοθεί και μια λεπτή και δύσκολη διπλωματική μάχη, ώστε οι ευρωπαϊκοί πόροι να μη διαχυθούν σε τρίτες χώρες και πολύ περισσότερο να μην κατευθυνθούν άνευ όρων και στην Τουρκία, η οποία παραμένει η μεγαλύτερη απειλή για την Ελλάδα αλλά και την Κύπρο.

Παρά τα περί αντιθέτου λεγόμενα, τα κοινοτικά κείμενα τόσο για τη «Λευκή Βίβλο» όσο και για τον μηχανισμό SAFE, που θα αφορά στη διάθεση των 150 δισ. ευρώ, κάθε άλλο παρά αποκλείουν την Τουρκία από τη διεκδίκηση μεριδίου για την τουρκική πολεμική βιομηχανία. Αν και η Τουρκία, σύμφωνα με τα κείμενα, δεν υποχρεούται να συνάψει τη συμφωνία «Security and Defence Partnership» με την ΕΕ, για τη συμμετοχή στο SAFE (αν και ο κανονισμός εγκρίνεται με ειδική πλειοψηφία) απαιτούνται «διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες», και εκεί θα πρέπει να δοθεί μια ακόμη διπλωματική μάχη, ώστε να υπάρχουν ασφαλιστικές δικλείδες σε ό,τι αφορά στα ελληνικά συμφέροντα.

Βεβαίως, η επιδίωξη της Τουρκίας, τη στιγμή που «πατάει σε πολλές βάρκες», διατηρώντας τις σχέσεις με τη Μόσχα, περιμένοντας το νεύμα Τραμπ και έχοντας τη δική της αυτόνομη ατζέντα εξωτερικής πολιτικής, για να μπει στην Ευρωπαϊκή Άμυνα και να προωθήσει την αμυντική της βιομηχανία ως προμηθευτή υλικού των ευρωπαϊκών χωρών, δεν είναι απλή υπόθεση, καθώς έχει και έντονο πολιτικό αποτύπωμα.

Ειδικά μάλιστα μετά τις τελευταίες εξελίξεις στην Τουρκία με τη σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Ε. Ιμάμογλου, ακόμη και οι πλέον θερμοί υποστηρικτές της θα έχουν σοβαρό αντίλογο στην προσπάθεια προώθησης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Άμυνα άνευ όρων και προϋποθέσεων. Και σε αυτό το κλίμα θα πρέπει να χτίσει, διακριτικά και μέσω της διπλωματικής διαδικασίας που είναι σε εξέλιξη στις Βρυξέλλες, τη θέση της η Αθήνα.

Η Τουρκία κάθε άλλο παρά αποκλείεται από τον μηχανισμό SAFE, ο οποίος θα διαθέσει τα 150 δισ. για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης, και σύμφωνα με τα κείμενα που δόθηκαν στη δημοσιότητα, δεν είναι καν υποχρεωμένη να υπογράψει προηγουμένως τη συμφωνία Security and Defence Partnership που προβλέπεται για άλλες τρίτες χώρες.

Στον μηχανισμό αυτό, βάσει της «Λευκής Βίβλου», προβλέπεται κατ’ αρχήν ο περιορισμός ότι μόνο το 35% της αξίας μιας προμήθειας θα μπορεί να προέρχεται από τρίτη χώρα. Το 65% θα κατευθύνεται σε ευρωπαϊκές χώρες και στις αμυντικές βιομηχανίες τους.

Όμως, με το άρθρο 17 του κειμένου που έδωσε στη δημοσιότητα η Κομισιόν και αφορά στη λειτουργία του SAFE, σε ό,τι αφορά στις χώρες μη μέλη της ΕΕ που μπορούν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα, υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ μιας κατηγορίας χωρών που είναι υποψήφιες προς ένταξη ή συνδεδεμένες χώρες και των τρίτων χωρών που έχουν ήδη υπογράψει με την ΕΕ τη συμφωνία SDP. Αυτές είναι οι: Νορβηγία, Μολδαβία, Νότια Κορέα, Ιαπωνία, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία.

Μοναδικός όρος που τίθεται είναι η υπογραφή είτε διμερούς είτε πολυμερούς συμφωνίας με την τρίτη χώρα, κάτι που εμπίπτει στις εμπορικές σχέσεις και έτσι δεν τίθεται θέμα ομοφωνίας. Επίσης, όλος ο κανονισμός για τη λειτουργία του SAFE υπόκειται στην ειδική πλειοψηφία.

Το άρθρο 17 αναφέρει συγκεκριμένα : «1. Η Ένωση μπορεί να συνάπτει διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες με χώρες που συμμερίζονται τις ίδιες απόψεις, δηλαδή προσχωρούσες χώρες, υποψήφιες χώρες πλην της Ουκρανίας και δυνάμει υποψήφιες χώρες, και άλλες τρίτες χώρες με τις οποίες η Ένωση έχει συνάψει εταιρική σχέση στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας (ΝΒΠ), προκειμένου να παρέχει στους όρους επιλεξιμότητας που αναφέρονται στο άρθρο 16 τη δυνατότητα εκπλήρωσης του κριτηρίου της εγκατάστασης, καταγωγής ή τόπου εγκατάστασης στις εν λόγω χώρες και τα εδάφη τους, σύμφωνα με τις παραγράφους 2 και 3, όποτε οι χώρες αυτές συμμετέχουν σε κοινή προμήθεια στο πλαίσιο του μέσου SAFE».

Η ίδια η Κομισιόν μάλιστα στην ιστοσελίδα της δίνει εξηγήσεις για τα θέματα που αφορούν τη «Λευκή Βίβλο» αναφέρει συγκεκριμένα: «Το SAFE θα επιτρέψει επίσης στις υπό προσχώρηση χώρες, στις υποψήφιες χώρες, στις δυνάμει υποψήφιες χώρες και στις χώρες που έχουν υπογράψει τη Security and Defense Partnership με την ΕΕ να συμμετάσχουν σε κοινές δημόσιες συμβάσεις και να συμβάλουν στη συνολική ζήτηση. Μπορούν επίσης να διαπραγματεύονται συγκεκριμένες, αμοιβαία επωφελείς συμφωνίες σχετικά με τη συμμετοχή των αντίστοιχων βιομηχανιών τους σε τέτοιες προμήθειες».

Η Τουρκία ανήκει στην πρώτη κατηγορία, καθώς είναι υποψήφια χώρα και προφανώς δεν την αφορά η προϋπόθεση για την υπογραφή SDP με την ΕΕ.

Η συμφωνία αυτή δεν είναι επιθυμητή για την Τουρκία, καθώς θέτει και μια σειρά κριτηρίων, τα οποία, σε ό,τι αφορά στην Τουρκία, θα είναι πολλά και ενοχλητικά για την κυβέρνηση Ερντογάν. Η Αλβανία, που υπέγραψε τον περασμένο Νοέμβριο αντίστοιχη Συμφωνία SDP με την ΕΕ, αποδέχθηκε συγκεκριμένες αναφορές υπό μορφή κριτηρίων στις αρχές της δημοκρατίας, την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις θεμελιώδεις αρχές του Κράτους Δικαίου. Και είναι προφανές ότι στην περίπτωση της Τουρκίας ο κατάλογος αυτός θα ήταν ακόμη μεγαλύτερος…

Στο κείμενο γίνεται και ξεχωριστή αναφορά στις τρίτες χώρες μεταξύ αυτών και για την Τουρκία: «Η Τουρκία είναι υποψήφια χώρα για προσχώρηση στην ΕΕ και μακροχρόνιος εταίρος στον τομέα της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας. Η ΕΕ θα συνεχίσει να συμμετέχει εποικοδομητικά για την ανάπτυξη αμοιβαίας επωφελούς εταιρικής σχέσης σε όλους τους τομείς κοινού ενδιαφέροντος, με βάση την ισότιμη δέσμευση της Τουρκίας να προχωρήσει σε μια πορεία συνεργασίας σε όλα τα ζητήματα που είναι σημαντικά για την ΕΕ, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024».

Είναι θετικό, το γεγονός, ότι γίνεται σαφής αναφορά στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024, το οποίο, σε σχέση με την Τουρκία, περιέχει αναφορές και παραπομπές σε όλο το διαπραγματευτικό κεκτημένο που έχει υπάρξει με την Τουρκία και αφορά στις σχέσεις της με την Ελλάδα, αλλά και την υποχρέωση για επίλυση του Κυπριακού…

Το ερώτημα είναι, όμως, εάν η πρόβλεψη για τις «διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες» που θα πρέπει να υπογράψει κάθε τρίτη χώρα για συμμετοχή δικών της παραγωγών αμυντικού υλικού στο SAFE θα προβλέπει δικλείδες ασφαλείας, όπου θα μπορούν να τεθούν και ζητήματα που αφορούν, π.χ., τις σχέσεις καλής γειτονίας και τη μη απειλή ή αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων γειτονικών χωρών, ώστε να αποτραπεί η παγίδα της έγκρισής τους με την ειδική πλειοψηφία…

ΥΓ. Αργά το απόγευμα της Παρασκευής, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Α. Κόστα, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και η Ύπατη Εκπρόσωπος, Μ. Κάλλας, είχαν τηλεδιάσκεψη με τους πρωθυπουργούς της Ισλανδίας, της Νορβηγίας, της Βρετανίας και τον πρόεδρο της Τουρκίας, Τ. Ερντογάν, για να τους ενημερώσουν για τη Λευκή Βίβλο.

Έχει ενδιαφέρον ότι η ηγεσία της Ε.Ε. στο δελτίο τύπου αναφέρεται, εκτός των άλλων, και στο πώς τρίτες χώρες μπορούν να αποκτήσουν μερίδιο στην προμήθεια εκρηκτικών στην Ευρώπη: «…Ο δεύτερος προτεινόμενος μηχανισμός χρηματοδότησης, “SAFE”… δανείων ύψους έως και 150 δισ. ευρώ.

Η Νορβηγία και η Ισλανδία μπορούν ήδη να συμμετάσχουν άμεσα, δεδομένου ότι είναι μέλη της ενιαίας αγοράς της ΕΕ. Άλλες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς ή η Τουρκια, μπορούν να παράσχουν αμέσως έως και το 35% ενός αμυντικού προϊόντος. Για να αυξηθεί η βιομηχανική συμμετοχή πέραν του 35%, είναι απαραίτητη μια εταιρική σχέση ασφάλειας και άμυνας και μια επακόλουθη συμφωνία σύνδεσης..».