Έρευνες για το… τουρκικό real estate και την αύξηση αγορών ακινήτων από Τούρκους μετά το καλοκαίρι του 2024, κάνει η ΕΥΠ σε Έβρο και Θράκη γενικότερα αλλά και σε νησιά του ανατολικού Αιγαίου.

Το σοβαρό αυτό ζήτημα ήρθε στον δημόσιο διάλογο και έκανε αίσθηση πανελλαδικά, μετά την ομιλία του δημάρχου Αλεξανδρούπολης Γιάννη Ζαμπούκη στο Φόρουμ που διοργανώθηκε στην πόλη πριν λίγο καιρό, ο οποίος μίλησε για “αθόρυβο” εποικισμό στον Έβρο, από Τούρκους αλλά και Βούλγαρους που αγοράζουν ακίνητα στο νομό.

Κι αυτό ιδιαίτερα στα παρατημένα από τους ντόπιους χωριά, με την αξία να έχει κατρακυλήσει και είναι εύκολη η αγορά, μπορεί να προκαλέσει μελλοντικά σοβαρά προβλήματα εθνικής σημασίας. Μπορεί λοιπόν ο Γενικός Γραμματέας Παιδείας και Θρησκευμάτων Γιώργος Καλατζής με δηλώσεις του σε τοπικά ΜΜΕ να προσπάθησε με ειρωνικό και απαράδεκτο τρόπο να υποβαθμίσει τις επισημάνσεις του κ.Ζαμπούκη, αλλά η αλήθεια είναι ότι η ομιλία του δημάρχου Αλεξανδρούπολης στο Φόρουμ, έφερε στην επικαιρότητα ένα θέμα που όπως αποδεικνύεται οι κρατικές υπηρεσίες με επικεφαλής την ΕΥΠ το ψάχνουν τον τελευταίο καιρό ιδιαίτερα.

Όπως γράφει λοιπόν στο ρεπορτάζ του στα «Νέα Σαββατοκύριακο» ο δημοσιογράφος Βασίλης Λαμπρόπουλος:

• Στο μικροσκόπιο της ΕΥΠ καθώς και της Αρχής Καταπολέμησης Μαύρου Χρήματος, είναι τουλάχιστον 20-30 Τούρκοι επενδυτές “ειδικού ενδιαφέροντος”, που προχωρούν από το προηγούμενο καλοκαίρι σε αγορές ακινήτων σε παραμεθόριες περιοχές. Ο λόγος αφορά κυρίως τον Έβρο αλλά και νησιά του Αιγαίου, όπως την Ρόδο, την Κω, την Λέσβο και άλλα
• Κύριο ζητούμενο των Αρχών αποτελεί αν αυτό το αιφνιδιαστικό τουρκικό ενδιαφέρον στο ελληνικό “real estate”, υποκρύπτει τυχόν… ύποπτους σκοπούς.
• Οι αγορές ακινήτων από Τούρκους κοντά σε ευαίσθητες περιοχές όπως η Θράκη (Αλξανδρούπολη, Ορεστιάδα, Κομοτηνή με έμφαση στα γύρω χωριά, όπου αγοράζουν οικόπεδα και παλιά σπίτια) αλλά και νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, δημιουργούν πρόσθετες υπόνοιες ότι αυτές γίνονται και για ενδεχόμενους γεωπολιτικούς σκοπούς, καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να επηρεάσουν κοινωνικές και πολιτιστικές ισορροπίες.
• Οι αγορές σε ορισμένες περιπτώσεις φαίνεται να είναι μαζικές, με το ενδιαφέρον των Τούρκων επενδυτών να επικεντρώνεται κυρίως σε ακίνητα. Όμως κινήσεις αφορούν  επίσης βιομηχανικές και ξενοδοχειακές μονάδες, καθώς και επιχειρήσεις εστίασης.

Σύμφωνα με πληροφορίες του κ.Λαμπρόπουλου, τα κλιμάκια της ΕΥΠ στη Βόρεια Ελλάδα και το Ανατολικό Αιγαίο έχουν ασχοληθεί τους τελευταίους μήνες με περισσότερες από 100 αγορές ακινήτων-ορισμένα μεγάλης αξίας-στις προαναφερόμενες περιοχές. Υπολογίζεται ότι πάνω από 20% από αυτές αφορούν τουρκικές επενδύσεις και οι υπόλοιπες-σχετικά  περιορισμένου ερευνητικού ενδιαφέροντος-από χώρες της Ευρώπης.

Όπως επισημαίνουν πάντως στα “ΝΕΑ” αρμόδιοι κρατικοί λειτουργοί, “μέχρι στιγμής δεν έχει καταγραφεί κάποια ύποπτη κεντρική μεθόδευση πίσω από αυτή την αξιοσημείωτη επενδυτική δραστηριότητα”.

Επιπλέον, η ΕΥΠ έχει ανοικτή γραμμή με την Αρχή Καταπολέμησης Μαύρου Χρήματος, η οποία ερευνά την προέλευση τουρκικών κεφαλαίων αλλά και των δραστηριοτήτων τουλάχιστον 5-10 Τούρκων “επενδυτών” σε μηνιαία βάση. Ακόμη υπάρχουν συνεχείς έλεγχοι από την Επιτροπή για τον επονομαζόμενο “διασυνοριακό μετασχηματισμό” εταιρειών (υπό το φως της Οδηγίας 2017/1132 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Ιουνίου 2017). Πρόκειται για συγχωνεύσεις εταιρειών στις οποίες συμμετέχουν μία ή περισσότερες κεφαλαιουχικές εταιρείες με έδρα στην Ελλάδα και μία ή περισσότερες αλλοδαπές κεφαλαιουχικές εταιρείες.

Το 2025 ο αμυντικός προϋπολογισμός των Ηνωμένων Πολιτειών είναι 849,8 δισεκατομμύρια δολάρια -σχεδόν τρεισήμισι φορές μεγαλύτερος από αυτόν της Κίνας (246 δισεκατομμύρια δολάρια) και σχεδόν επτά φορές εκείνος της Ρωσίας (126 δισεκατομμύρια δολάρια).

Το 2024, οι χώρες μέλη της Ε.Ε. δαπάνησαν 355 δισεκατομμύρια ευρώ  για όπλα, σχεδόν τρεις φορές περισσότερα από τη Ρωσία. Ο πληθυσμός της Ευρώπης (μαζί με τη Βρετανία), είναι 518 εκατομμύρια, εκ των οποίων τα 110 εκατομμύρια, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, είναι ηλικίας μεταξύ 18 και 34 ετών. Οι υπηρετούντες στρατιώτες στην Ευρώπη ανέρχονται σε 1,47 εκατομμύρια και άλλοι 1,75 εκατομμύρια είναι σε εφεδρεία.

Η Ρωσία, με σταθερά μειούμενο πληθυσμό περίπου 142 εκατομμυρίων ανθρώπων και με λιγότερους από 30 εκατομμύρια μεταξύ 18 και 34 ετών, βασίζεται σε μια ενεργή δύναμη 1,32 εκατομμυρίων, συν δύο εκατομμύρια εφέδρους.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι εάν η Ε.Ε. βλέπει τη Ρωσία ως απειλή, σίγουρα δεν οφείλεται στο ότι τα κράτη-μέλη της δεν ξοδεύουν ήδη αρκετά για όπλα ή επειδή δεν υπάρχουν αρκετοί στρατιώτες στην Ευρώπη για να αντιμετωπίσουν τις υποτιθέμενες ρωσικές εισβολές, ως το 2030, όπως υποστηρίζουν δυτικές μυστικές υπηρεσίες. Αλλά επειδή τα χρήματα για την άμυνα δαπανώνται πολύ άσχημα και επειδή, ελλείψει πολιτικής ενότητας, οι εθνικοί στρατοί των χωρών μελών δεν διαθέτουν καμία συντονισμένη ευρωπαϊκή διοίκηση.

Και χωρίς αυτό, τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια δεν θα χρησιμεύσουν για τη χρηματοδότηση ενός ανύπαρκτου κοινού στρατού της Ε.Ε., αλλά μόνο για τον εξοπλισμό μέχρι τα δόντια των χωρών μελών: όπως η Γερμανία και η Γαλλία, όπου η άκρα δεξιά με το AfD και το Εθνικό Μέτωπο, απειλεί βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα να πάρει την εξουσία, εκμεταλλευόμενη ένα εκλογικό σώμα εξοργισμένο από τις κοινωνικοοικονομικές αποτυχίες των σημερινών κυβερνήσεων.

Διπλωματία του αφοπλισμού

Μπροστά σε αυτή την πραγματικότητα, η Ευρώπη -αντί να υποδαυλίζει επικίνδυνους εθνικισμούς- θα είχε κάθε συμφέρον να επιδιώξει εποικοδομητικά τον διάλογο και την ειρηνική συνεργασία με όλους τους φορείς του πολυπολικού κόσμου που αντικατέστησαν τα τελευταία 30 χρόνια, την ηγεμονία των ΗΠΑ. Να διαπραγματευτεί η Ευρώπη εγγυήσεις αμοιβαίας ασφάλειας για ολόκληρη την Γηραιά ήπειρο. Οχι μόνο με τον Πούτιν αλλά και με τον Τραμπ, δεδομένων των πολυδιαφημιζόμενων φιλοδοξιών του για τη Γροιλανδία.

Πάνω από όλα, η Ευρώπη θα έπρεπε να σπεύσει να επανεργοποιήσει τη διπλωματία αφοπλισμού, ιδιαίτερα τον πυρηνικό, δεδομένου ότι η Ρωσία διαθέτει 5.580 πυρηνικές κεφαλές, έναντι 290 για τη Γαλλία και 225 για το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι ΗΠΑ έχουν 5.044 πυρηνικές κεφαλές αλλά ο Τραμπ έχει ήδη δείξει ότι προτιμά τον διάλογο με τον Πούτιν. Ανεξάρτητα από όλα αυτά, η Ευρώπη, ανίκανη για οποιαδήποτε λογική και αυτόνομη σκέψη, επιλέγει να επιδεινώσει δραστικά τις ήδη επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης των πολιτών της, χαρίζοντας μια χιονοστιβάδα χρημάτων στους κολοσσούς της ευρωπαϊκής και ιδιαίτερα της αμερικανικής πολεμικής βιομηχανίας

Τα χρήματα δεν λύνουν το πρόβλημα

Το πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 20ής Μαρτίου σχετικά με το θέμα της κοινής άμυνας ήταν μια σαφής αποτυχία. Γιατί μπορεί να συμφωνήθηκε η χρηματοδότηση του επανεξοπλισμού, αλλά οι χώρες-μέλη παρέμειναν προσηλωμένες στις παλιές αρχές σύμφωνα με τις οποίες η ευρωπαϊκή άμυνα, όταν δημιουργηθεί, θα έχει συμπληρωματικό χαρακτήρα προς το ΝΑΤΟ και, για τα κράτη που είναι μέλη του, αυτό παραμένει το θεμέλιο της συλλογικής τους άμυνας.

Σε αυτό προστίθεται μια αναφορά στην ιδιαιτερότητα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών-μελών, πράγμα που σημαίνει ότι σε αυτό το θέμα οι διάφορες χώρες μπορούν να πράξουν όπως θέλουν και σύμφωνα με τα συμφέροντά τους. Ουσιαστικά, η άμυνα παραμένει προνόμιο των κρατών-μελών. Τίποτα συγκεκριμένο για την κοινή άμυνα, αλλά ούτε για τον συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών, για την αμυντική βιομηχανική πολιτική, για την ανάπτυξη κοινών στρατηγικών σχεδίων ή οτιδήποτε θα μπορούσε να καθησυχάσει τους ευρωπαίους πολίτες ότι τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη σκέφτονται ενιαία για την άμυνά τους.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιβεβαιώνει την πολιτική της αδυναμία, την έλλειψη αποτελεσματικότητας στη διεθνή σκηνή, ως ισότιμου εταίρου.

Το μόνο ευρωπαϊκό κράτος που φαίνεται να έχει κάνει ξεκάθαρη επιλογή είναι η Γερμανία, με επικεφαλής τον επόμενο καγκελάριο, Φρίντριχ Μερτς. Πρώην επιχειρηματίας ο Μερτς, κατάλαβε αμέσως ότι ήταν απαραίτητο να αλλάξει το Σύνταγμα και να απαλλαγεί από το Schuldenbremse (φρένο χρέους) που εισήχθη το 2009 στο σύνταγμα της χώρας, του οποίου οι επιπτώσεις στη γερμανική οικονομία ήταν καταστροφικές. Έχοντας κάνει αυτό, ακόμη και πριν μπει στην Καγκελαρία , το σχέδιό του Μερτς είναι να επενδύσει ένα βουνό χρημάτων, κάπου ένα τρισεκατομμύριο ευρώ, σε υποδομές και άμυνα.

Κάθε φορά βέβαια που η Γερμανία εξοπλίζεται, για την Ευρώπη γίνεται επώδυνη και ενοχλητική λόγω του ιστορικού παρελθόντος. Πολλοί αναρωτιούνται τι θέλει να κάνει το Βερολίνο με τις επόμενες επενδύσεις. Σίγουρα, όχι πόλεμο με τη Ρωσία ή τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά μπορεί κάλλιστα να φιλοδοξεί να γίνει και πάλι η ατμομηχανή της Ευρώπης.

Πόλεμο με τη Ρωσία;

Η Ρωσία διεξάγει ασφαλώς, πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας για περισσότερα από τρία χρόνια, αλλά ήταν η ξαφνική αποστασιοποίηση  των ΗΠΑ του Τραμπ από τους Ευρωπαίους συμμάχους που αναμφίβολα, άλλαξε την κατάσταση. Και η Ε.Ε. θέλει να δαπανήσει σχεδόν ένα τρισεκατομμύριο ευρώ επιπλέον για εξοπλισμούς.

Μέχρι το τέλος της δεκαετίας, η Ευρώπη θα πρέπει θεωρητικά να είναι σε θέση να διεξάγει έναν μεγάλο πόλεμο εναντίον της Ρωσίας, προειδοποίησε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρουσιάζοντας τη Λευκή Βίβλο για την ευρωπαϊκή άμυνα. Αλλά τα χρήματα από μόνα τους δεν θα λύσουν τα προβλήματα της άμυνας.

Ποια όπλα χρειάζεται τώρα η Ευρώπη; Η εποχή των  μαζικών στρατών του Ψυχρού Πολέμου έχει τελειώσει, σχεδόν όλοι οι ειδικοί συμφωνούν σε αυτό. «Τα άρματα μάχης θα χρειαστούν ακόμη στο μέλλον για την κατάληψη εδαφών», λέει ο καθηγητής Μίκαελ Μπρζόσκα από το Ινστιτούτο για την Έρευνα για την Ειρήνη και την Πολιτική Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου. «Ωστόσο, ο πόλεμος στην Ουκρανία έδειξε ότι τα τανκς είναι πολύ ευάλωτα σε επιθέσεις με drone».

Το βαρύ πυροβολικό θα χρειαστεί ακόμα στο μέλλον, αλλά σε μικρότερη κλίμακα, λέει ο Μπρζόσκα. «Οι Ουκρανοί έδειξαν όμως ότι τα καθήκοντα του πυροβολικού πλέον εκπληρώνονται όλο και περισσότερο από drones καμικάζι», εξηγεί.

Drones και αεροσκάφη

Η κατάσταση είναι παρόμοια με τα μαχητικά αεροσκάφη. Για δεκαετίες, η συζήτηση επαναλαμβάνεται για το εάν αυτά θα είναι ακόμα απαραίτητα στο μέλλον, λέει ο Μίκαελ Μπρζόσκα. Πιο πρόσφατα, ο Ελον Μασκ αμφισβήτησε τη χρησιμότητα του αμερικανικού αεροσκάφους F-35 – και αμέσως συνάντησε την αντίθεση από ειδικούς. Ο  Μίκαελ Μπρζόσκα πιστεύει επίσης ότι θα υπάρχουν ακόμη μαχητικά αεροσκάφη στο μέλλον: «Έχουν το πλεονέκτημα ότι δεν είναι τόσο ευάλωτα όσο τα drones».

Δεδομένης της αυξανόμενης σημασίας των drones στον πόλεμο, ο Μπρζόσκα  αναμένει ότι οι αμυντικές εταιρείες θα προωθήσουν επίσης την αυτοματοποίηση στο πεδίο της μάχης. «Φυσικά, υπάρχει μια σκοτεινή πλευρά σε αυτό, ο φόβος ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα γίνει με κάποιο τρόπο ανεξάρτητη», λέει ο ερευνητής. «Αλλά αυτό πιθανότατα μπορεί να λυθεί».

Εκτός από μαχητικά αεροσκάφη και τα drones, η Ευρώπη θα χρειαστεί πρωτίστως αντιαεροπορικά όπλα, ρουκέτες και πυραύλους κρουζ, για την αναχαίτιση των εχθρικών δυνάμεων: «Όταν χτίζει κανείς οπλοστάσια επιθετικών πυραύλων, ωστόσο, πρέπει να προσέχει κανείς να μην αντιμετωπίσει εχθρικά προληπτικά μέτρα», επισημαίνει ο ερευνητής συγκρούσεων.

Μπορεί η Ευρώπη να αμυνθεί χωρίς τις ΗΠΑ;

Από τότε που οι ΗΠΑ σταμάτησαν για λίγο να παρέχουν στην Ουκρανία πληροφορίες και δορυφορικές εικόνες στις αρχές Μαρτίου, μεγάλωσε η δυσπιστία στην Ευρώπη. Υπάρχει υπερβολική ανησυχία ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί την εξάρτηση των Ευρωπαίων.

Ωστόσο, ο Μίκαελ Μπρζόσκα  θεωρεί υπερβολική αυτή την ανησυχία. «Οι ΗΠΑ προμηθεύουν εδώ και δεκαετίες όλα τα είδη των χωρών με όπλα και δεν έχει βρεθεί ότι είναι αναξιόπιστες», υποστηρίζει. «Και ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επίσης συμφέρον να διασφαλίσει ότι η αμερικανική βιομηχανία όπλων μπορεί να συνεχίσει να πουλά όπλα στην Ευρώπη».

Επιπλέον, θα μπορούσαν να προκύψουν «τεράστια προβλήματα» εάν οι Ευρωπαίοι προσπαθούσαν πλέον καταναγκαστικά να γίνουν εντελώς ανεξάρτητοι. «Πολλά εξαρτήματα στα ευρωπαϊκά οπλικά συστήματα προέρχονται από τις ΗΠΑ και δεν μπορούν να αντικατασταθούν από τη μια μέρα στην άλλη.

Τις ευκαιρίες για την Ελλάδα και το “παράθυρο” για την Τουρκία γράφει σε άρθρο του στο Liberal.gr ο διπλωματικός αναλυτής Νίκος Μελέτης..

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη «Λευκή Βίβλο» για την πρωτοβουλία «ReArm Europe», ενεργοποιώντας κεφάλαια ύψους 150 δισ. ευρώ για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης με ευρωπαϊκά όπλα. Αυτή η εξέλιξη προσφέρει στην Ελλάδα σημαντικές ευκαιρίες για την ενίσχυση της αμυντικής της βιομηχανίας. Η δημοσιονομική ευελιξία που παρέχει η ρήτρα διαφυγής επιτρέπει στην Ελλάδα να επενδύσει στην ανάπτυξη και αναβάθμιση των αμυντικών της δυνατοτήτων, είτε αυτόνομα είτε σε συνεργασία με άλλες ευρωπαϊκές εταιρείες.

Ωστόσο, η Τουρκία, παρά τις γεωπολιτικές της επιλογές και τις σχέσεις με χώρες όπως η Ρωσία, δεν αποκλείεται από τον μηχανισμό SAFE, ο οποίος θα διαθέσει τα 150 δισ. για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης. Σύμφωνα με τα κείμενα που δόθηκαν στη δημοσιότητα, η Τουρκία δεν είναι υποχρεωμένη να υπογράψει προηγουμένως τη συμφωνία Security and Defence Partnership που προβλέπεται για άλλες τρίτες χώρες. Αυτό δημιουργεί προκλήσεις για την Ελλάδα, η οποία πρέπει να διασφαλίσει ότι οι ευρωπαϊκοί πόροι δεν θα κατευθυνθούν άνευ όρων στην τουρκική αμυντική βιομηχανία, δεδομένης της συνεχιζόμενης απειλής που αποτελεί η Τουρκία για την Ελλάδα και την Κύπρο.

Επιπλέον, η σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, εντείνει τις ανησυχίες σχετικά με την πολιτική κατάσταση στην Τουρκία και την πιθανή συμμετοχή της στα ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα. Η Ελλάδα, μέσω διακριτικής διπλωματικής προσπάθειας στις Βρυξέλλες, πρέπει να επιδιώξει την εφαρμογή ασφαλιστικών δικλείδων που θα προστατεύουν τα εθνικά της συμφέροντα, διασφαλίζοντας ότι οι ευρωπαϊκοί πόροι θα ενισχύσουν την εγχώρια αμυντική βιομηχανία και δεν θα ωφελήσουν χώρες που ενδέχεται να αποτελέσουν απειλή.

Η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να είναι ικανοποιημένη από τις τελευταίες εξελίξεις, καθώς όχι μόνο η ρήτρα διαφυγής θα μπορέσει να προσφέρει σημαντικό χώρο δημοσιονομικής ευελιξίας, αλλά και επειδή προσφέρονται σημαντικές ευκαιρίες για την ελληνική αμυντική βιομηχανία, είτε για αυτόνομη διεκδίκηση ευρωπαϊκών αμυντικών προμηθειών, είτε σε συνεργασία με άλλες ευρωπαϊκές εταιρείες.

Και πλέον η παρουσίαση και συζήτηση στη Βουλή «του προγραμματισμού των αμυντικών εξοπλισμών και της αμυντικής πολιτικής της χώρας» παίρνει νέες διαστάσεις, καθώς δε θα πρέπει να εξαντληθεί σε μια στείρα πολιτική αντιπαράθεση και συζήτηση για «ψώνια από το ράφι», αλλά θα πρέπει να βάλει στο τραπέζι ένα φιλόδοξο σχέδιο για την ανάταξη και ανάπτυξη της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, ώστε να μη χαθεί αυτή η ευνοϊκή συγκυρία.

Συγχρόνως, όμως, το επόμενο διάστημα θα πρέπει να δοθεί και μια λεπτή και δύσκολη διπλωματική μάχη, ώστε οι ευρωπαϊκοί πόροι να μη διαχυθούν σε τρίτες χώρες και πολύ περισσότερο να μην κατευθυνθούν άνευ όρων και στην Τουρκία, η οποία παραμένει η μεγαλύτερη απειλή για την Ελλάδα αλλά και την Κύπρο.

Παρά τα περί αντιθέτου λεγόμενα, τα κοινοτικά κείμενα τόσο για τη «Λευκή Βίβλο» όσο και για τον μηχανισμό SAFE, που θα αφορά στη διάθεση των 150 δισ. ευρώ, κάθε άλλο παρά αποκλείουν την Τουρκία από τη διεκδίκηση μεριδίου για την τουρκική πολεμική βιομηχανία. Αν και η Τουρκία, σύμφωνα με τα κείμενα, δεν υποχρεούται να συνάψει τη συμφωνία «Security and Defence Partnership» με την ΕΕ, για τη συμμετοχή στο SAFE (αν και ο κανονισμός εγκρίνεται με ειδική πλειοψηφία) απαιτούνται «διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες», και εκεί θα πρέπει να δοθεί μια ακόμη διπλωματική μάχη, ώστε να υπάρχουν ασφαλιστικές δικλείδες σε ό,τι αφορά στα ελληνικά συμφέροντα.

Βεβαίως, η επιδίωξη της Τουρκίας, τη στιγμή που «πατάει σε πολλές βάρκες», διατηρώντας τις σχέσεις με τη Μόσχα, περιμένοντας το νεύμα Τραμπ και έχοντας τη δική της αυτόνομη ατζέντα εξωτερικής πολιτικής, για να μπει στην Ευρωπαϊκή Άμυνα και να προωθήσει την αμυντική της βιομηχανία ως προμηθευτή υλικού των ευρωπαϊκών χωρών, δεν είναι απλή υπόθεση, καθώς έχει και έντονο πολιτικό αποτύπωμα.

Ειδικά μάλιστα μετά τις τελευταίες εξελίξεις στην Τουρκία με τη σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Ε. Ιμάμογλου, ακόμη και οι πλέον θερμοί υποστηρικτές της θα έχουν σοβαρό αντίλογο στην προσπάθεια προώθησης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Άμυνα άνευ όρων και προϋποθέσεων. Και σε αυτό το κλίμα θα πρέπει να χτίσει, διακριτικά και μέσω της διπλωματικής διαδικασίας που είναι σε εξέλιξη στις Βρυξέλλες, τη θέση της η Αθήνα.

Η Τουρκία κάθε άλλο παρά αποκλείεται από τον μηχανισμό SAFE, ο οποίος θα διαθέσει τα 150 δισ. για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης, και σύμφωνα με τα κείμενα που δόθηκαν στη δημοσιότητα, δεν είναι καν υποχρεωμένη να υπογράψει προηγουμένως τη συμφωνία Security and Defence Partnership που προβλέπεται για άλλες τρίτες χώρες.

Στον μηχανισμό αυτό, βάσει της «Λευκής Βίβλου», προβλέπεται κατ’ αρχήν ο περιορισμός ότι μόνο το 35% της αξίας μιας προμήθειας θα μπορεί να προέρχεται από τρίτη χώρα. Το 65% θα κατευθύνεται σε ευρωπαϊκές χώρες και στις αμυντικές βιομηχανίες τους.

Όμως, με το άρθρο 17 του κειμένου που έδωσε στη δημοσιότητα η Κομισιόν και αφορά στη λειτουργία του SAFE, σε ό,τι αφορά στις χώρες μη μέλη της ΕΕ που μπορούν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα, υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ μιας κατηγορίας χωρών που είναι υποψήφιες προς ένταξη ή συνδεδεμένες χώρες και των τρίτων χωρών που έχουν ήδη υπογράψει με την ΕΕ τη συμφωνία SDP. Αυτές είναι οι: Νορβηγία, Μολδαβία, Νότια Κορέα, Ιαπωνία, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία.

Μοναδικός όρος που τίθεται είναι η υπογραφή είτε διμερούς είτε πολυμερούς συμφωνίας με την τρίτη χώρα, κάτι που εμπίπτει στις εμπορικές σχέσεις και έτσι δεν τίθεται θέμα ομοφωνίας. Επίσης, όλος ο κανονισμός για τη λειτουργία του SAFE υπόκειται στην ειδική πλειοψηφία.

Το άρθρο 17 αναφέρει συγκεκριμένα : «1. Η Ένωση μπορεί να συνάπτει διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες με χώρες που συμμερίζονται τις ίδιες απόψεις, δηλαδή προσχωρούσες χώρες, υποψήφιες χώρες πλην της Ουκρανίας και δυνάμει υποψήφιες χώρες, και άλλες τρίτες χώρες με τις οποίες η Ένωση έχει συνάψει εταιρική σχέση στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας (ΝΒΠ), προκειμένου να παρέχει στους όρους επιλεξιμότητας που αναφέρονται στο άρθρο 16 τη δυνατότητα εκπλήρωσης του κριτηρίου της εγκατάστασης, καταγωγής ή τόπου εγκατάστασης στις εν λόγω χώρες και τα εδάφη τους, σύμφωνα με τις παραγράφους 2 και 3, όποτε οι χώρες αυτές συμμετέχουν σε κοινή προμήθεια στο πλαίσιο του μέσου SAFE».

Η ίδια η Κομισιόν μάλιστα στην ιστοσελίδα της δίνει εξηγήσεις για τα θέματα που αφορούν τη «Λευκή Βίβλο» αναφέρει συγκεκριμένα: «Το SAFE θα επιτρέψει επίσης στις υπό προσχώρηση χώρες, στις υποψήφιες χώρες, στις δυνάμει υποψήφιες χώρες και στις χώρες που έχουν υπογράψει τη Security and Defense Partnership με την ΕΕ να συμμετάσχουν σε κοινές δημόσιες συμβάσεις και να συμβάλουν στη συνολική ζήτηση. Μπορούν επίσης να διαπραγματεύονται συγκεκριμένες, αμοιβαία επωφελείς συμφωνίες σχετικά με τη συμμετοχή των αντίστοιχων βιομηχανιών τους σε τέτοιες προμήθειες».

Η Τουρκία ανήκει στην πρώτη κατηγορία, καθώς είναι υποψήφια χώρα και προφανώς δεν την αφορά η προϋπόθεση για την υπογραφή SDP με την ΕΕ.

Η συμφωνία αυτή δεν είναι επιθυμητή για την Τουρκία, καθώς θέτει και μια σειρά κριτηρίων, τα οποία, σε ό,τι αφορά στην Τουρκία, θα είναι πολλά και ενοχλητικά για την κυβέρνηση Ερντογάν. Η Αλβανία, που υπέγραψε τον περασμένο Νοέμβριο αντίστοιχη Συμφωνία SDP με την ΕΕ, αποδέχθηκε συγκεκριμένες αναφορές υπό μορφή κριτηρίων στις αρχές της δημοκρατίας, την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις θεμελιώδεις αρχές του Κράτους Δικαίου. Και είναι προφανές ότι στην περίπτωση της Τουρκίας ο κατάλογος αυτός θα ήταν ακόμη μεγαλύτερος…

Στο κείμενο γίνεται και ξεχωριστή αναφορά στις τρίτες χώρες μεταξύ αυτών και για την Τουρκία: «Η Τουρκία είναι υποψήφια χώρα για προσχώρηση στην ΕΕ και μακροχρόνιος εταίρος στον τομέα της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας. Η ΕΕ θα συνεχίσει να συμμετέχει εποικοδομητικά για την ανάπτυξη αμοιβαίας επωφελούς εταιρικής σχέσης σε όλους τους τομείς κοινού ενδιαφέροντος, με βάση την ισότιμη δέσμευση της Τουρκίας να προχωρήσει σε μια πορεία συνεργασίας σε όλα τα ζητήματα που είναι σημαντικά για την ΕΕ, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024».

Είναι θετικό, το γεγονός, ότι γίνεται σαφής αναφορά στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024, το οποίο, σε σχέση με την Τουρκία, περιέχει αναφορές και παραπομπές σε όλο το διαπραγματευτικό κεκτημένο που έχει υπάρξει με την Τουρκία και αφορά στις σχέσεις της με την Ελλάδα, αλλά και την υποχρέωση για επίλυση του Κυπριακού…

Το ερώτημα είναι, όμως, εάν η πρόβλεψη για τις «διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες» που θα πρέπει να υπογράψει κάθε τρίτη χώρα για συμμετοχή δικών της παραγωγών αμυντικού υλικού στο SAFE θα προβλέπει δικλείδες ασφαλείας, όπου θα μπορούν να τεθούν και ζητήματα που αφορούν, π.χ., τις σχέσεις καλής γειτονίας και τη μη απειλή ή αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων γειτονικών χωρών, ώστε να αποτραπεί η παγίδα της έγκρισής τους με την ειδική πλειοψηφία…

ΥΓ. Αργά το απόγευμα της Παρασκευής, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Α. Κόστα, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και η Ύπατη Εκπρόσωπος, Μ. Κάλλας, είχαν τηλεδιάσκεψη με τους πρωθυπουργούς της Ισλανδίας, της Νορβηγίας, της Βρετανίας και τον πρόεδρο της Τουρκίας, Τ. Ερντογάν, για να τους ενημερώσουν για τη Λευκή Βίβλο.

Έχει ενδιαφέρον ότι η ηγεσία της Ε.Ε. στο δελτίο τύπου αναφέρεται, εκτός των άλλων, και στο πώς τρίτες χώρες μπορούν να αποκτήσουν μερίδιο στην προμήθεια εκρηκτικών στην Ευρώπη: «…Ο δεύτερος προτεινόμενος μηχανισμός χρηματοδότησης, “SAFE”… δανείων ύψους έως και 150 δισ. ευρώ.

Η Νορβηγία και η Ισλανδία μπορούν ήδη να συμμετάσχουν άμεσα, δεδομένου ότι είναι μέλη της ενιαίας αγοράς της ΕΕ. Άλλες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς ή η Τουρκια, μπορούν να παράσχουν αμέσως έως και το 35% ενός αμυντικού προϊόντος. Για να αυξηθεί η βιομηχανική συμμετοχή πέραν του 35%, είναι απαραίτητη μια εταιρική σχέση ασφάλειας και άμυνας και μια επακόλουθη συμφωνία σύνδεσης..».