Γράφει ο Κρεσέντζιο Σαντζίλιο

Όπως είναι γνωστόν – αλλά μάλλον οι περισσότεροι πολίτες της ΕΕ το αγνοούν, όπως αγνοούν τα πάντα για τα «οικονομικά» της ΕΕ – «τρέχει» ένα κοινοτικό πρόγραμμα με τίτλο Καταπιστευτικό κονδύλι της ΕΕ για την Αφρική, με σκοπό την χρηματοδότηση ορισμένων αφρικανικών χωρών.

Το πρόγραμμα αυτό (EUTF) καθορίστηκε το 2015 για την αντιμετώπιση διαφόρων περιπτώσεων κρίσης σε τρεις αφρικανικές περιοχές: Σαχέλ και Λίμνη Τσαντ, Κέρας της Αφρικής και Βόρεια Αφρική (αυτή η τελευταία, ένας προσδιορισμός πολύ γενικευμένος).

Πρόκειται για δις ευρώ που κάθε χρόνο διοχετεύονται στις κυβερνήσεις των ενδιαφερόμενων χωρών τις οποίες το πρόγραμμα δήθεν υποστηρίζει με μια κατάληξή όμως των χρημάτων που, ως φαίνεται, δεν είναι η επιθυμητή και εκείνη για την οποία το κονδύλι έχει προσδιοριστεί.

Έτσι, πολύ πρόσφατα το Ελεγκτικό Συνέδριο της ΕΕ δημοσίευσε μια έκθεσή του αναφορικά ακριβώς με την χρησιμοποίηση των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων καταγγέλλοντας τις αρμόδιες κοινοτικές υπηρεσίες για άσκοπες πληρωμές και προπαντός για περιπτώσεις παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κατάληξη πόρων σε χέρια διακινητών ανθρώπων.

Στο «δια ταύτα» το Ελεγκτικό Συμβούλιο ασκεί δριμεία κριτική στο «Κονδύλι» οι χρηματοδοτήσεις του οποίου «δεν επικεντρώνονται επαρκώς στις προτεραιότητες» ως προς το πώς «να αντιμετωπιστούν οι βαθύτερες αιτίες της αστάθειας, της μετανάστευσης και των εκτοπισμών στην αφρικανική ήπειρο»..

Αυτή η παρατήρηση σημαίνει πως «τα κονδύλια που διατίθενται διασκορπίζονται σε έναν υπερβολικά μεγάλο αριθμό εφαρμογών, αυτομάτως ασύνδετων, στους τομείς της ανάπτυξης, της ανθρωπιστικής βοήθειας και της ασφάλειας, με συνέπεια τα ανακοινωθέντα αποτελέσματα να είναι ανακριβή και προπαντός να μην αντιμετωπίζονται με κατάλληλο τρόπο οι κίνδυνοι παραγνώρισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Ειδική βαρύτητα εμπεριέχουν οι παρατηρήσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφού επαναλαμβάνουν και εντατικοποιούν προηγούμενες παραινέσεις του 2018 τις οποίες η Επιτροπή αγνόησε και δεν έπραξε τα δέοντα.

Άκρως κατατοπιστική η έκθεση των Ελεγκτών σχετικά με το πρόγραμμα για την Αφρική, επισημαίνει τα πενιχρά αποτελέσματα της κοινοτικής δράσης και τονίζει με έμφαση την συνεχιζόμενη «ανικανότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προσδιορίσει επακριβώς την πιο αποδοτική προσέγγιση και τις πιο πρόσφορες ενέργειες ώστε να περιοριστεί η παράνομη μετανάστευση και ο αναγκαστικός εκτοπισμός στην Αφρική».

Επομένως ζητείται από το ευρωπαϊκό εκτελεστικό όργανο να «εντοπίσει καλύτερα τους κινδύνους» και να «προβεί στις κατάλληλες πράξεις μετριασμού»

Ωστόσο η Επιτροπή κατηγορείται αρκετά φανερά προπαντός για ό, τι σχετίζεται με τα ανθρώπινα δικαιώματα μιας και μέρος των κονδυλίων καταλήγει σε « άλλους πρωταγωνιστές» μη επισήμους, ενδεχομένως στα πλαίσια του «εμπορίου μεταναστών».

Πανεύκολο είναι να καταλάβουμε ποιους εννοεί το Ελεγκτικό Συνέδριο: τους λαθρέμπορους, τους εμπόρους ανθρωπίνων όντων, τους οδηγούς λαθραίων πλοιαρίων, στα χέρια των οποίων φτάνουν ποιος ξέρει πόσα εκατομμύρια ευρώ και ποιος ξέρει με ποιους «μεσολαβητές»!

‘Άλλη μια «πληγή» είναι και οι εξοπλισμοί που προορίζονται για τη λιβυκή ακτοφυλακή και οι οποίοι δεν είναι διόλου απίθανο να καταλήγουν σε «άλλους ενδιαφερόμενους». Όχι μόνο αυτό, γιατί μπορεί να συμβεί τα «κέντρα κράτησης» να πέφτουν υπό τον έλεγχο ανθρώπων εμπλεκόμενων στο εμπόριο μεταναστών, έτσι ώστε τελικά οι χρηματοδοτήσεις να έχουν ως παραλήπτες «εγκληματικές οργανώσεις».

Απ- ό, τι προκύπτει, η Επιτροπή ενώ «μοιράζει» άφθονο χρήμα σε αυτές τις αφρικανικές χώρες και περιοχές,. δεν ενδιαφέρεται καθόλου για το πού πηγαίνει αυτό το χρήμα, ποιοι είναι οι τελικοί παραλήπτες που το λαμβάνουν, πώς το λαμβάνουν και πόσο λαμβάνουν, διότι η κοινοτική νομοθεσία προβλέπει πως σε περίπτωση που παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, θα πρέπει να διακόπτεται η διανομή των κονδυλίων.

Φαίνεται όμως ότι το χρησιμοποιημένο από την Επιτροπή σύστημα πληρωμών είναι αι ένα σωστό σουρωτήρι και η προβλεπόμενη διαδικασία δεν τηρείται, γι’ αυτό και οι επισημάνσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου οι οποίες επιβαρύνουν περεταίρω τη θέση της Επιτροπής όταν αναγνωρίζουν ότι αυτή η διαδικασία «δεν έχει συστηματικά εφαρμοστεί σε όλα τα πρότζεκτ, και πιο λεπτομερώς σε εκείνα που αφορούν την ασφάλεια, τη διαχείριση των συνόρων και άλλων ευαίσθητων ενεργειών».

Ως εδώ οι κοινοτικοί οικονομικοί Ελεγκτές διαπιστώνουν τα κακώς δρώμενα της Επιτροπής, τα λάθη της που δεν θέλησε ποτέ να διορθώσει προκαλώντας ανωμαλίες και ειδικά παρανομίες, και τις ευθύνες της επίσης για τη σωστή λειτουργία των κοινοτικών προγραμμάτων και του προορισμού των χρημάτων.

Με λίγα λόγια, η δράση της Επιτροπής είναι απαράδεκτα και τρομερά ελλειμματική ως προς τον έλεγχο των παραληπτών των εκατομμυρίων ευρώ που «ξοδεύει» για τις αφρικανικές χώρες. Η υπαιτιότητά της είναι εμφανής και εγείρει σοβαρές υποψίες ως προς τους λόγους που προκαλούν την σχεδόν παντελή ανυπαρξία σοβαρών εργαλείων ελέγχου της πορείας των σημαντικών κεφαλαίων και την πρόδηλη έλλειψη πασών ευθυνών των υπηρεσιών χρηματοδότησης.

Το Συνέδριο όμως πηγαίνει πολύ παραπέρα και οι κριτικές του γίνονται σκληρότερες. γιατί εμπλέκει στη συνέχεια και τον ίδιο τον μηχανισμό λειτουργίας του «Καταπιστευτικού κονδυλίου της ΕΕ για την Αφρική» ο οποίος στη διαχείριση της Επιτροπής «φανερώνει ανεπίτρεπτες δυσλειτουργίες του κοινοτικού συστήματος χρηματοδοτήσεων».

Τώρα, φυσικό είναι αλλά και ευκταίο οι ενδείξεις και παρατηρήσεις ενός εκ των κυριοτέρων θεσμικών οργάνων ελέγχου της ΕΕ να βρουν ευήκοα ώτα με σκοπό τις πιο κατάλληλες έρευνες σε βάθος ώστε όχι μόνο να προκαλέσουν τη παύση των εσφαλμένων και προπαντός υπόπτων δράσεων, αλλά και να δημιουργήσουν επιτέλους τις αρμόζουσες πρακτικές συμπεριφοράς ούτως ώστε τα κοινοτικά κονδύλια να χρησιμοποιούνται για τις πραγματικές ανάγκες και προτεραιότητες για τις οποίες έχουν διατεθεί.

Αυτό θα το δούμε στην επόμενη έκθεση του Συνεδρίου.

Κατά τη γνώμη μας όμως, η κακοδιαχείριση των κοινοτικών πόρων δεν αφορά μόνο το οικονομικό σκέλος της υπόθεσης και απλώς διοικητικές διαδικασίες κατά το μάλλον ή ήττον εκούσια εσφαλμένες. Η κακοδιαχείριση εμπεριέχει και ζητήματα ποινικού δικαίου και ποινικής ευθύνης εκείνων οι οποίοι άμεσα «κινούν τα νήματα» των χρηματικών διαδρομών με κίνδυνο συμμετοχής σε «ανώμαλες» συνέργειες, κάτι που εμπίπτει στη δικαιοδοσία και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, το οποίο θα πρέπει να έχει λόγο σε ό, τι αφορά όχι μόνο την νομιμότητα των παραληπτών των χρηματοδοτήσεων, αλλά και τον απαιτούμενο έλεγχο διατήρησης αυτής της νομιμότητας.

Γι’ αυτό πιστεύουμε πως η ελεγκτική επέμβαση του Δικαστηρίου, και αυτεπαγγέλτως, ως προς τα ενδεχόμενα αξιόποινα των προσώπων ανεξαρτήτου βαθμού επισημότητας που χειρίζονται τα προγράμματα, είναι αναγκαία, αν όχι υποχρεωτική. Και είναι ακόμη πιο αναγκαία και υποχρεωτική όταν υπάρχουν – και καταγγέλλονται! – χρόνιες και ουδέποτε «διορθωμένες»(«θεραπευμένες») εσφαλμένες πράξεις που οδηγούν σε παρανομίες και εμφανείς «εκτροχιασμούς» στην οικονομική διαχείριση των κονδυλίων που, ωε ένα βαθμό, καταλήγουν να είναι ουσιαστικά καθαρή απώλεια!

Συχνά η ΕΕ μας έχει μάθει σε ύποπτες συναλλαγές και «διαδρομές χρημάτων» (βλ. λ.χ. τα δις ευρώ για τα εμβόλιο Covid-19).

Και η Αφρική είναι ένα απέραντο τοπίο όπου εύκολα «χάνονται» δις ευρώ μέσα σε ανεξέλεγκτα κυκλώματα.

Είναι τόσο αφελής η Επιτροπή να το αγνοεί;!