Γράφει ο Αριστόβουλος

Είναι γεγονός θλιβερό κι αδιαμφισβήτητο πως το πολιτικό μας σύστημα κατά την ιστορική πορεία του νεοελληνικού κράτους, δεν έχει να παρουσιάσει και πολλά επιτεύγματα αυτόνομης λειτουργίας στη διεθνή κονίστρα. Μπορεί όντως η χώρα να βρέθηκε τις περισσότερες φορές στη σωστή πλευρά της ιστορίας και να συνέβαλε αποφασιστικά στη ροή της, αλλά αυτό έγινε μέσα στα πλαίσια συμμαχιών με ισχυρά κράτη. Όποτε χρειάστηκε να δράσει αυτόνομα και τοποθετηθεί μέσα στο διεθνές παίγνιο, θα συναντήσουμε φοβίες, ατολμίες, απερισκεψίες, ολιγωρίες. Πολλές φορές με συνέπειες άλλοτε άμεσες κι άλλοτε σε βάθος χρόνου. Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό; Διότι απλούστατα το πολιτικό μας σκηνικό έχει επενδύσει στη μικροπολιτική η οποία έχει ως κέντρο την συλλογή ψήφων (ρουσφέτι). Είναι πιο άμεση και μπορεί να ικανοποιήσει τον ατομισμό του καθενός (βόλεμα), καθόσον ακουμπά μια ευαίσθητη χορδή της κοινωνίας, η οποία επιπρόσθετα δεν κόπτεται και σε μεγάλο μέρος της για τα εθνικά θέματα. Όμως ο κόσμος τρέχει και με αυτόν τρέχει και η Τουρκία, η οποία κατά τρόπο ευλαβικό υλοποιεί μια σειρά ενεργειών ενός καλά οργανωμένου σχεδιασμού και σε αξιομνημόνευτο βάθος χρόνου.

Η στήλη ουδόλως φοβάται την Τουρκία (το αντίθετο και με τρόπο κάθετο) και επ΄ ουδενί θα παράξει τουρκο-φοβικά σύνδρομα. Διότι πρόκειται για οικοδόμημα με πήλινα θεμέλια που επιβιώνει με σειρά ελιγμών και μας προβάλλεται ως ανήμερο θηρίο διότι εμείς χαρακτηριζόμαστε από απραξία, εσωστρέφεια και ατολμία. Στο άρθρο αυτό θα δούμε πως λειτουργεί η χρόνια απραξία και ολιγωρία. Στη ιστορική διαδρομή των συνδιασκέψεων των Ηνωμένων Εθνών για τα θαλάσσια ζητήματα η χώρα μας υπήρξε πάντα παρούσα και συντονίστηκε με τις αποφάσεις που ληφθήκανε, δεν διέρρηξε τα ιμάτια της όταν το Αιγαίο δεν χαρακτηρίστηκε ως Αρχιπέλαγος. Από το 1958 κι εντεύθεν το διεθνές δίκαιο παρέχει μια σειρά από εργαλεία τα οποία και δεν χρησιμοποιούμε. Όμως το διεθνές γίγνεσθαι δεν μπορεί να λειτουργήσει με τη λογική του ώριμου φρούτου, αυτή είναι μια εσωτερική μικροπολιτική λειτουργία. Η Τουρκία φωνασκεί και χώρες που την αγνόησαν στην 3^η Συνδιάσκεψη, είτε σφυρίζουν αδιάφορα είτε της κλείνουν το μάτι. Διότι έτσι λειτουργεί η διεθνής αρένα όπου ο καθένας κοιτάζει το συμφέρον του. Εμείς διαρκώς επικαλούμαστε το διεθνές δίκαιο και τις επιταγές του, αλλά ως εκεί. Οπότε μπορεί το δίκαιο να μας δικαιώνει, αλλά μόνο η επίκληση του δείχνει αδυναμία κι ανοίγει ορέξεις. Εκτός εάν μας αρέσει ο ρόλος της Ιφιγένειας ως κράτος ή έχουμε ως κοινωνία εθιστεί στη λογική ¨σφάξε με αγά, να αγιάσω¨. Είναι ηλίου φαεινότερο πως και η κοινωνία φέρει σημαντικό μερίδιο ευθύνης διότι σε μεγάλο μέρος της δεν ενδιαφέρεται, τα δε νησιά του αρχιπελάγους τα βλέπει μόνο ως (άπιαστο) προορισμό αναψυχής.

Δεν έχουμε κάνει βήμα από εκεί που είμαστε προπολεμικά. Τα χωρικά μας ύδατα είναι στα 6νμ ήδη από το 1936 (Ν. 230). Ο δε εναέριος χώρος είναι στα 10 νμ από το μακρινό 1931 (Ν. 5017). Συνεχίζουμε με μια ασυνέχεια χωρικής θάλασσας και εναέριου χώρου μοναδική παγκοσμίως. Δηλαδή ένα αεροσκάφος πετά στα 8 νμ και είναι εντός εθνικού εναέριου χώρου κι αν καταπέσει βρίσκεται εκτός ελληνικής επικράτειας. Παράδοξο. Σε ότι αφορά την επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 νμ που είναι αναφαίρετο δικαίωμα συχνά υπάρχουν απόψεις «λογικής», που κάποιες λένε πως δεν πρέπει να συρθούμε σε πόλεμο με την Τουρκία κι άλλες ότι η υλοποίηση αυτού του δικαιώματος θα κλείσει το Αιγαίο για τη διεθνή ναυσιπλοΐα εμποδίζοντας στόλους μεγάλων δυνάμεων να πλεύσουν ελεύθερα, εφόσον θα δημιουργηθούν «νέα στενά». Σε αυτές τις παράλογες και υποτελείς αντιλήψεις η απάντηση είναι απλή. Αρχικά βέβαια να υπογραμμίσουμε ότι από 149 παράκτιες ανά την υφήλιο χώρες μονό μια δεν έχει ασκήσει το δικαίωμα στα 12 νμ, η χώρα μας. Όταν εκ του ασφαλούς προβήκαμε στην κύρωση της Συνθήκης του Montego Bay (είχε συμπληρωθεί ο απαιτούμενος αριθμός των 60 χωρών) εισπράξαμε την απειλή πολέμου (casus belli) από την Τουρκία, η οποία παραμένει και σε περίοδο ήρεμων νερών. Επειδή για όσους έχουν παρακολουθήσει την Τουρκία ως πολιτεία που ναι μεν έχει αξιοσημείωτη επιμονή αλλά ταυτόχρονα τρέμει την αποτυχία, θα εξάγει εύκολα το συμπέρασμα ότι αρέσκεται στα παχιά λόγια. Κι όταν αυτά εισέλθουν σε εγκεφάλους επιρρεπείς σε φοβικά σύνδρομα και διαπιστώσει ότι ο λόγος της έχει αβίαστο αποτέλεσμα, τόσο προχωρά παραπέρα. Εφόσον λοιπόν δεν θέλουμε να προκαλέσουμε, γιατί δεν πάμε τα χωρικά μας ύδατα στα 11,5 νμ, εφόσον η απειλή πολέμου είναι για τα 12; Όλοι μπορούμε να κάνουμε λογοπαίγνια. Κι όταν παίζουμε καλά με τα λόγια, οι Τούρκοι παθαίνουν γλωσσοδέτη. Το περιστατικό προ λίγων ετών είναι χαρακτηριστικό. Αναφερόμαστε όταν ο τότε Έλληνας ΥΠΕΞ και νυν ΥΠΕΘΑ κ. Δένδιας μίλησε ανοικτά (φόρα παρτίδα πιο απλουστευμένα) από κοινού βήματος με τον ομόλογό του (στην Άγκυρα), τον πολύ κ. Τσαβούσογλου, όπου ο κατά άλλα λαλίστατος ομόλογος από μελαχρινός κατέστη σαν λευκό πανί και εμφάνισε το γλωσσοδέτη που προαναφέραμε. Όσον αφορά το έτερο ευφυολόγημα περί παρεμπόδισης της διεθνούς ναυσιπλοΐας, μπορούμε όπου αυτή επιβαρύνεται να μειώσουμε τοπικά τα χωρικά ύδατα, ως χειροπιαστή χειρονομία προς τη διεθνή κοινότητα.

Από μεταπολιτεύσεως και μετά δεν υπάρχει αρμόδιος κυβερνητικός παράγοντας που δεν έχει δηλώσει ότι σεβόμαστε το διεθνές δίκαιο και πως αυτό «δικαιώνει» τις θέσεις. Μόνο που η συχνή όσο και μόνη επίκληση αυτού του επιχειρήματος καταδεικνύει αδυναμία και μόνο, που ανοίγει όλο και περισσότερο την όρεξη της Τουρκίας. Πρέπει να καταλάβουν όλοι και πρώτα απ΄ όλα η συνυπεύθυνη ελληνική κοινωνία ότι όπως δεν υπάρχει ο μυθικός Λεβιάθαν που θα επιτηρεί την παγκόσμια τάξη και δυστυχώς θα υπάρχουν διαρκώς συρράξεις, έτσι δεν υπάρχει εκείνος ο παγκόσμιος εισαγγελέας που θα ασκεί αυτεπάγγελτα διώξεις προς όσους δεν σέβονται το διεθνές δίκαιο και παρανομούν.

Το διεθνές δίκαιο παρέχει τεράστιες δυνατότητες αλιείας, ένα επάγγελμα που φθίνει υπό το βάρος των οικονομικών επιβαρύνσεων στις οποίες υπόκεινται οι έλληνες ψαράδες. Που ενώ θα μπορούσαν να ανοιχθούν μέχρι ¨Τούνεσι και Μπαρμπαριά¨ που έλεγε ένα γνωστό τραγούδι και δίχως να τους πιάσει καμιά κακοκαιριά νομικής φύσεως κι απειλών προερχομένων από αλλοεθνείς. Πέραν των δυσβάσταχτων λειτουργικών εξόδων (έως και τελών κυκλοφορίας για μικρές βάρκες, λες και πρόκειται για ακριβά γιοτ), έχουν να αντιμετωπίσουν τη θρασύτητα των Τούρκων απανταχού στο Αιγαίο. Φράσσοντας με τα αλιευτικά του το Βαθύ της Σάμου πέρυσι, παρενοχλώντας κι εκβιάζοντας τους αλιείς της Καλύμνου σε ελληνικά χωρικά ύδατα στα Ίμια. Ανεχόμενοι τους Τούρκους να ψαρεύουν επί της ελληνικής ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας μόλις έξω από τα 6νμ της Σαμοθράκης όπου σχηματίζουν γραμμή οι τράτες και μεταφέρουν άμεσα τα αλιεύματα σε μεγάλα συνοδευτικά πλοία επεξεργασίας ψαριών. Αντικρίζοντας οι Μεσσήνιοι τους τούρκους ψαράδες στο λιμενοβραχίονα της Πύλου. Ανεχόμενοι από δεκαετίες τους ιταλούς ψαράδες να φθάνουν μέχρι Μήλο – Κίμωλο – Σίκινο και να ξύνουν τον ελληνικό βυθό (…). Κι η πολιτεία με τους κυβερνητικούς θεσμούς; Αλλά και η κοινωνία; Η οποία θα διαμαρτυρηθεί μόνο όταν πάει στο ψαράδικο και δει τις τιμές στα ύψη. Διότι εκεί είναι ο ατομισμός (τσέπη) του καθενός. Βλέπετε το κοινό καλό δεν μας πολυαγγίζει ως κοινωνία πλην μικρών εξαιρέσεων, που για τους πολλούς φέρουν την ταμπέλα του αιθεροβάμονα, αν όχι κάτι χειρότερο (από γραφικός έως φασίστας). Πόσοι άραγε γνωρίζουν ότι τη μακρινή δεκαετία του 80 όταν η τότε ΕΟΚ συζητούσε την οριοθέτηση αλιευτικών ζωνών για τα κράτη – μέλη της, παραλίγο να επιτευχθεί η θεσμοθέτηση των 12 νμ για τη χώρα μας; Ιστορία δυστυχώς, δυστυχέστατα καλύτερα, εν πολλοίς άγνωστη στο πλατύ κοινό. Από τις προσπάθειες ενός στελέχους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Commission) που με μεθοδικότητα εργάστηκε επ΄ αυτού του θέματος, μέχρις ότου αυτή η γενναία προσπάθεια να πέσει στην αντίληψη των Τούρκων και να την μπλοκάρουν με τη γνωστή τους μεθοδικότητα.

Από μεταπολιτεύσεως και μετά ακούμε ότι η μόνη διαφορά με την Τουρκία είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Μερικώς σωστό. Ήταν μέχρι τότε και μέχρι την ολοκλήρωση των εργασιών της Σύμβασης του 1982. Άντε και μέχρι την θέση σε ισχύ της Σύμβασης αυτής το 1994. Έκτοτε είναι αναχρονιστικό να μιλάμε για υφαλοκρηπίδα. Διότι υπάρχει ο μοντέρνος όρος της ΑΟΖ που ξεπερνά χρόνια προβλήματα και συμπαρασύρει και την υφαλοκρηπίδα. Το κοινοτικό δίκαιο είναι σαφές και ως προς τις θαλάσσιες ζώνες και ειδικά την ΑΟΖ. Πέραν ότι αποτελεί μέρος του κοινοτικού κεκτημένου, η ΕΕ έχει ζητήσει από τις χώρες να κηρύξουν ΑΟΖ. Σε μια τέτοια περίπτωση, στη Μεσόγειο δεν θα υπάρχει ανοικτή θάλασσα. Καλύτερα, για να υπάρχει κι αστυνόμευση από τα κ-μ ή μια ανάλογη ευρωπαϊκή υπηρεσία. Ώστε τα διάφορα τουρκικά πλοία με ρότα προς τη Λιβύη κι άγνωστο φορτίο στα αμπάρια τους, να μην εμφανίζουν τη γνωστή συμπεριφορά άρνησης ελέγχου. Πρόσφατα η ΕΕ μας εγκάλεσε όπως (επιτέλους) υποβάλλουμε θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό. Να αποτυπώσουμε τις θαλάσσιες ζώνες μας Με άλλα λόγια και στους χάρτες που είχε εκδώσει μας έδειχνε με σαφήνεια την ευρωπαϊκή αντίληψη περί του δικαίου στη θάλασσα. Που είναι ταυτόσημη με τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Αλλά δεν γίνεται η ΕΕ να κάνει τη δική μας δουλειά…. Να δεχόμαστε και πρόστιμο λόγω κωλυσιεργίας σε κάτι που θα έπρεπε να γίνει παντιέρα μας. Λέμε ότι σεβόμαστε το διεθνές δίκαιο κι ότι αυτό μας δικαιώνει. Μόνο που πρέπει να το ασκήσουμε, εφόσον είναι με το μέρος μας. Κι εφόσον η ΕΕ (όπου η Τουρκία είναι συνδεδεμένο μέλος, άρα πρέπει να το αποδεχθεί και σεβαστεί και εφαρμόσει) μας δίνει τις κατευθυντήριες γραμμές. Που εμείς πρέπει να ακολουθήσουμε. Διότι εάν πιστεύουμε ότι λουξεμβούργιοι πεζοναύτες και δανοί χειριστές αντιαρματικών όλοι επιβαίνοντες σε γαλλικές φρεγάτες υπό την εσθονική αντιεροπορική ομπρέλα, θα έλθουν για να μας λύσουν τα θέματα, πλανόμεθα πλάνην οικτρά και μονίμως θα βλέπουμε ήττες και υποχωρήσεις.

Ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες, ο αείμνηστος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος, διαβάζοντας σωστά την ιστορία, έχοντας γνώση του γεωπολιτικού γίγνεσθαι, αποφεύγοντας παλινωδίες του παρελθόντος, κινήθηκε μεθοδικά και πέτυχε να οριοθετήσει θαλάσσιες ζώνες με γειτονικές χώρες. Κι όλα αυτά έχοντα υπό κατοχή το 37% της επικράτειας της χώρας του. Έχοντας όμως και μοναδική διορατικότητα, καθόρισε και για λογαριασμό της Ελλάδος (απούσα) το σημείο επαφής των ΑΟΖ Κύπρου – Αιγύπτου – Ελλάδας. Κι όσο κι αν με την Αίγυπτο έχουμε καλές σχέσεις που πρέπει να διατηρηθούν δεν θα πρέπει να διαθλάται της προσοχής πως ότι συμβαίνει με τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Θεοβάδιστο όρος Σινά, δεν είναι μια τυχαία περίπτωση. Οι Αιγύπτιοι έφερναν προσκόμματα για το σημείο αυτό. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος το «αποδέχθηκε» μόνο που είπε πως θα ενημερώσει τους Σαουδάραβες σχετικά ώστε να λυθεί ανάλογο θέμα στην Ερυθρά θάλασσα. Ως δια μαγείας, η Αίγυπτος ήρε άμεσα τις αντιρρήσεις της, λέγοντα ότι δεν χρειάζονται «περιττές» ενέργειες εφόσον (τελικά) τα πράγματα ήταν σαφή. Κι όμως ήταν το ελληνικό ΥΠΕΞ που ζήτησε να τραβηχτεί αυτό το σημείο 8 νμ δυτικότερα (…) ώστε να μην προκληθεί η Τουρκία, με την οποία δεν είχαμε αλλά προσπαθούσαμε για «ήρεμα νερά». Φοβερό, αλλά μοναδικό? Δυστυχώς όχι. Τουλάχιστον 20 χρόνια νωρίτερα κι ενώ η 3^η Συνδιάσκεψη ήταν σε εξέλιξη έχοντας όμως δείξει προς τα που κατευθύνονται τα πράγματα, διαφάνηκε ότι ο νέος όρος της ΑΟΖ θα προκαλούσε κοσμογονία που δεν θα άφηνε το Αιγαίο ανεπηρέαστο. Ο τότε βρετανός πρέσβης ανήσυχος για την εξέλιξη που έγερνε την πλάστιγγα του ελληνοτουρκικού δίπολου συντριπτικά υπέρ μας, βολιδοσκόπησε ανοικτά σημαίνοντα υπηρεσιακό παράγοντα αλλά ανακουφίστηκε όταν αντιλήφθηκε την ελληνική απροθυμία για ουσιαστική εκμετάλλευση και εφαρμογή των νέων προνοιών του διεθνούς δικαίου. Εύλογα ο αναγνώστης μπορεί να διερωτηθεί γιατί δεν παραθέτουμε συχνά εμπλεκόμενα ονόματα. Η απάντηση είναι απλούστατη. Η στήλη απεχθάνεται τη μασημένη τροφή. Παρακινούμενη μόνο από πατριωτικό ενδιαφέρον κι ανησυχία, παραθέτει γεγονότα και καταστάσεις. Έγκειται στον αναγνώστη να ψάξει και να τα βρει. Να παιδευτεί και να εκπαιδευτεί. Πλείστες όσες μεταπολιτευτικές δεκαετίες, το πολιτικό σύστημα χαϊδεύει τα αυτιά της κοινωνίας, κι αυτή το δέχεται και το επιζητά. Έτσι όμως αδρανοποιείται κάθε καλό και υγιές που έχει ο Έλληνας και τη θέση τους παίρνει η ραστώνη, κοινώς δεν βαριέσαι. Επειδή δεν διαφαίνεται κάποια διάθεση εκ των άνω προς τα κάτω να υπάρξει αφύπνιση και εγρήγορση, πιστεύουμε ότι η μόνη λύση για την υπεράσπιση των εθνικών μας θεμάτων είναι η πίεση της κοινωνίας από κάτω προς τα πάνω. Όποτε όποιος/α επιθυμεί να φτιάξει ένα καλύτερο αύριο, οφείλει να ιδρώσει γι αυτό και η έτοιμη τροφή δεν προσφέρεται για κάτι τέτοιο.

Οι κινήσεις του Τάσσου Παπαδόπουλου ουδόλως έθιξαν τα όποια (;) «δικαιώματα» (= συμφέροντα) των βρετανικών βάσεων, γνωστές για τον ενεργό τους ρόλο στην εξέλιξη του εθνικού κυπριακού ζητήματος, αλλά και σε μια εποχή όπου μεγάλο βρετανικό δικηγορικό γραφείο εκπονούσε το απεχθές Σχέδιο Ανάν για το βελούδινο πλην όμως θανατηφόρο στραγγαλισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας και της μετατροπής της σε κοινότητα. Εικάζεται ότι επρόκειτο για το ίδιο γραφείο που συνέταξε τα μνημόνια (!) που ως γνωστό ασκήθηκαν υπό το βρετανικό δίκαιο. Επί του θέματος, βλέπουμε ότι σωστές και μετρημένες κινήσεις ουδόλως ενοχλούν τις μεγάλες δυνάμεις. Στην κυπριακή περίπτωση αυτό παίρνει τεράστια αξία διότι πλέον γνωρίζουμε την τουρκόστροφη στάση των βρετανών στη εξέλιξη του Κυπριακού. Και ξέρουμε καλά τη ζέση τους όπως οι Τούρκοι εξοπλισθούν με αεροσκάφη Eurofighter φέροντα μάλιστα και 4 πυραύλους Meteor (…). Μπορεί ο Τάσσος Παπαδόπουλος να μην ζει, αλλά (κατά Καποδίστρια) ζει το έργο του, η Κυπριακή ΑΟΖ είναι εκεί, κι ας παραβιάζεται συστηματικά από την Τουρκία, περιμένοντας κάποια στιγμή το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης να φτάσει εκεί. Να ασκηθεί δηλαδή ένα καθόλα νόμιμο και διεθνώς αποδεκτό κυριαρχικό μας δικαίωμα. Πως όμως θα πάρουν στα σοβαρά φίλοι κι εχθροί εάν δεν κάνουμε τα αυτονόητα;

Επί των νήσων και του καθεστώτος κυριαρχίας τους και των διεθνώς παγιωμένων δικαιωμάτων τους σε θαλάσσιες ζώνες (πλήρης επήρεια, δηλαδή ΑΟΖ & Υφαλοκρηπίδα έως 200 νμ – όπως και για την ξηρά), δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Το θέμα είναι τι θέλουμε να κάνουμε. Έχουμε περίπου 10.000 νησιά, μικρά και μεγαλύτερα. Τα περίπου 3.500 έχουν έκταση παραπάνω από ένα στρέμμα. Άραγε ποιος απ΄ όλους μας θα είχε ως ιδιοκτησία 1 στρέμμα γης και θα άφηνε να του το πάρουν; Για το πολιτικό σύστημα κατά τη μεταπολίτευση υπήρξαν δύο βαρίδια (sic). Η δραχμή και τα ελληνοτουρκικά. Κι αν με τη δραχμή «ξεμπερδέψαμε» και φθάσαμε στα μνημόνια, με τα ελληνοτουρκικά δεν μπορεί να γίνει το ίδιο πασάλειμμα. Εύλογα μπορεί να πει κάποιος πως θα ενημερωθεί ο απλός πολίτης; Σαθρό ερώτημα, στην εποχή του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media), όπου δεν υπάρχει φραγή στην επιθυμία για απόκτηση γνώσης. Ούτε μπορεί κάποιος πολιτικός να επικαλεστεί ότι δεν κατέχει αυτή τη γνώση γιατί δεν είναι διπλωμάτης, όταν μπορεί να σκαρφιστεί το πλέον ευφάνταστο για να επιτύχει την επανεκλογή του (sic).