Γιάννης Εγκολφόπουλος: Η Τουρκία δεν θα πάρει Eurofighter.

Οι τουρκικές και οι ελληνικές αντιπροσωπείες ολοκλήρωσαν έναν ακόμη γύρο συνομιλιών για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης στην Άγκυρα στις 23 Οκτωβρίου 2025. Οι αξιωματούχοι χαρακτήρισαν τη συνάντηση «θετική και εποικοδομητική». Ωστόσο, παρά τις δεκαετίες διαλόγου, η στρατηγική εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο συμμάχων του NATO παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Η βαθύτερη αιτία βρίσκεται στην ολοένα και πιο διεκδικητική θαλάσσια στάση της Τουρκίας, η οποία ενσαρκώνεται στο δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» (Mavi Vatan).

Από το 2006, η Άγκυρα αντιμετωπίζει τα ύδατα γύρω από την Τουρκία ως εθνικό έδαφος, ανεβάζοντας τις θαλάσσιες διαφορές σε υπαρξιακές διεκδικήσεις. Η «Γαλάζια Πατρίδα» οραματίζεται την Τουρκία όχι ως μια χώρα με στενή ακτογραμμή, αλλά ως μια θαλάσσια δύναμη με μια τεράστια «πατρίδα» που εκτείνεται στη Μαύρη Θάλασσα, τη Θάλασσα του Μαρμαρά, το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Επιδιώκει τον έλεγχο εκτεταμένων ζωνών, συμπεριλαμβανομένων υφαλοκρηπίδων και αποκλειστικών οικονομικών ζωνών (ΑΟΖ), με βάση την ερμηνεία της γεωγραφίας και του δικαίου από την Άγκυρα, αμφισβητώντας τους διεθνείς κανόνες και απειλώντας τη συνοχή εντός του NATO.

Από το 2006, η Άγκυρα αντιμετωπίζει τα ύδατα γύρω από την Τουρκία ως εθνικό έδαφος, ανεβάζοντας τις θαλάσσιες διαφορές σε υπαρξιακές διεκδικήσεις.

Απορρίπτοντας το πλαίσιο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), την οποία η Τουρκία αρνείται να επικυρώσει, ο Τούρκος δημοσιογράφος Τζενγκίζ Τσαντάρ περιέγραψε τη «Γαλάζια Πατρίδα» ως συνταγή για «διαρκή σύγκρουση» στην Ανατολική Μεσόγειο. Με τον επαναπροσδιορισμό των θαλάσσιων ζωνών ως μη διαπραγματεύσιμης επικράτειας, η Τουρκία κινδυνεύει να μετατρέψει το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο από πεδία διπλωματίας σε μόνιμες ζώνες σύγκρουσης. Αντί να επιδιώξει διαπραγματευμένες, νόμιμες διευθετήσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο, η Άγκυρα επιλέγει τον αναθεωρητισμό και ένα αλυτρωτικό και επεκτατικό όραμα θαλάσσιας κυριαρχίας.

Το δόγμα καθοδηγεί πλέον τις τουρκικές επιχειρήσεις και διαμορφώνει τις περιφερειακές πολιτικές της Άγκυρας. Στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία έχει επικαλεστεί τη «Γαλάζια Πατρίδα» για να δικαιολογήσει τη μονομερή κήρυξη θαλάσσιων ζωνών, την αμφισβήτηση των συμφωνιών ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου, Αιγύπτου και Ισραήλ, και την υπογραφή συμφωνιών που παραβιάζουν την κυριαρχία των γειτόνων της.

Στις 27 Νοεμβρίου 2019, η Τουρκία και η Λιβύη υπέγραψαν ένα Μνημόνιο Κατανόησης για θαλάσσια οριοθέτηση και στρατιωτική συνεργασία, μια συμφωνία που δημιούργησε έναν διάδρομο ΑΟΖ που συνδέει τη νότια ακτή της Τουρκίας με τα βορειοανατολικά της Λιβύης, διασχίζοντας ζώνες που διεκδικούν η Ελλάδα και η Κύπρος και αγνοώντας νησιά όπως η Κρήτη. Η Ελλάδα και η Κύπρος κατήγγειλαν τη συμφωνία ως «παράνομη», οι Ηνωμένες Πολιτείες τη χαρακτήρισαν «άχρηστη και προκλητική», και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δήλωσε ότι «παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών» και παραβαίνει το Δίκαιο της Θάλασσας. Η Αθήνα καταδίκασε περαιτέρω ένα ανανεωμένο μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης του 2022 για τη συνεργασία στον τομέα των υδρογονανθράκων ως σκόπιμη κλιμάκωση που υπονομεύει την περιφερειακή σταθερότητα και παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.

Η Κατάσταση στο Αιγαίο και οι Ευρύτερες Επιπτώσεις στο NATO

Στο Αιγαίο, η Τουρκία αμφισβητεί την αρχή του Δικαίου της Θάλασσας ότι τα νησιά δημιουργούν πλήρη θαλάσσια δικαιοδοσία όταν βρίσκονται κοντά στην τουρκική ενδοχώρα. Για να διεκδικήσει την κυριαρχία της, η Άγκυρα εκδίδει επανειλημμένα NAVTEX για ερευνητικά σκάφη που επιχειρούν σε αμφισβητούμενα ύδατα—έξι μόνο μεταξύ 2024 και 2025—προκαλώντας άμεσα ελληνικά αντίμετρα. Η Αθήνα υποστηρίζει ότι αυτές οι επιχειρήσεις παραβιάζουν την υφαλοκρηπίδα της, ενώ η Άγκυρα επιμένει ότι βρίσκονται εντός των αυτο-δηλωμένων θαλάσσιων ζωνών της.

Παρά τις προκλήσεις αυτές, ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε μια πρόταση στις 17 Οκτωβρίου 2025, για την αναβίωση ενός Φόρουμ Ανατολικής Μεσογείου που θα περιλαμβάνει την Αίγυπτο, την Κύπρο, τη Λιβύη και την Τουρκία για την επίτευξη θαλάσσιων συμφωνιών «που βασίζονται στον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, και ειδικά του Δικαίου της Θάλασσας». Η Τουρκία δεν έχει ακόμη αποδεχθεί, αλλά οι σαρωτικές διεκδικήσεις της στο πλαίσιο της «Γαλάζιας Πατρίδας» και η απόρριψη των νομικών κανόνων καθιστούν την πιθανή συμμετοχή της απίθανη.

Αμφισβητώντας εκτάσεις της Ανατολικής Μεσογείου, η Άγκυρα προκαλεί τη συνοχή του NATO και την περιφερειακή σταθερότητα, διαβρώνοντας την εμπιστοσύνη που είναι απαραίτητη για τη συλλογική άμυνα.

Οι επιπτώσεις της «Γαλάζιας Πατρίδας» εκτείνονται πέρα από τις διμερείς διαφορές. Αμφισβητώντας εκτάσεις της Ανατολικής Μεσογείου, η Άγκυρα προκαλεί τη συνοχή του NATO και την περιφερειακή σταθερότητα, διαβρώνοντας την εμπιστοσύνη που είναι απαραίτητη για τη συλλογική άμυνα. Οι επεκτατικές διεκδικήσεις της κατά συμμάχων αποδυναμώνουν την αποτροπή και εισάγουν αβεβαιότητα στις επενδύσεις και την ανάπτυξη ενέργειας, όπως ο διάδρομος EastMed. Καθώς η περιοχή γίνεται κρίσιμη για την εξερεύνηση φυσικού αερίου και τους αγωγούς που μειώνουν την εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία, η επιθετική θαλάσσια στάση της Άγκυρας απειλεί τόσο την περιφερειακή τάξη όσο και την ενεργειακή ασφάλεια της Δύσης.

Πιο ανησυχητική είναι η ιδεολογική παγίωση της «Γαλάζιας Πατρίδας» εντός της ίδιας της Τουρκίας. Το δόγμα αποτελεί πλέον μέρος των σχολικών προγραμμάτων, με τους μαθητές να μαθαίνουν ότι η Τουρκία «αγωνίζεται ενάντια σε άδικες διεκδικήσεις» που αρνούνται τα νόμιμα θαλάσσια συμφέροντά της. Μια τέτοια κατήχηση πλαισιώνει τις θαλάσσιες διαφορές ως αγώνες εθνικής απελευθέρωσης, καλλιεργώντας μια γενιά που είναι προδιατεθειμένη να θεωρεί τη διπλωματία ως αδυναμία και τον εδαφικό αναθεωρητισμό ως πατριωτικό καθήκον. Αυτός ο μετασχηματισμός υποδηλώνει ότι η «Γαλάζια Πατρίδα» δεν είναι απλώς μια διαπραγματευτική τακτική, αλλά ένα μακροπρόθεσμο ιδεολογικό σχέδιο. Συνδυάζει τον εθνικισμό, τον μιλιταρισμό και τον γεωπολιτικό αναθεωρητισμό—ένα επικίνδυνο μείγμα για ένα μέλος του NATO που βρίσκεται σε ένα στρατηγικό σταυροδρόμι.

Για την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, το ερώτημα δεν είναι αν οι φιλοδοξίες της Τουρκίας μπορούν να μετριαστούν, αλλά αν μπορούν να περιοριστούν. Εάν η Τουρκία συνεχίσει να θέτει σε εφαρμογή τη «Γαλάζια Πατρίδα», οι προκλήσεις προς την Ελλάδα και την Κύπρο θα συνεχιστούν, η εσωτερική ενότητα του NATO θα διαρραγεί και η Ανατολική Μεσόγειος θα παραμείνει ένα σημείο ανάφλεξης για αντιπαράθεση. Η αξιοπιστία του NATO εξαρτάται από την προθυμία του να αντιμετωπίσει τις απειλές εκ των έσω εξίσου αποφασιστικά με αυτές εκ των έξω. Το να επιτρέπεται σε ένα μέλος να επιδιώκει επεκτατικά δόγματα που αποσταθεροποιούν συμμάχους και υπονομεύουν το διεθνές δίκαιο κινδυνεύει να δημιουργήσει ένα προηγούμενο που καμία συμμαχία δεν μπορεί να αντέξει.

Σταύρος Καλεντερίδης: Ποιος επικράτησε στην οικονομική αναμέτρηση Τραμπ – Σι στην Ν. Κορέα;

👉 Οι σπάνιες γαίες ως βασικός μοχλός πίεσης του Πεκίνου

👉 Ξεκινούν τις πυρηνικές δοκιμές οι ΗΠΑ

👉 Συνάντηση Ερντογάν – Μερτς στην Άγκυρα