Γερμανική τρικλοποδιά σε βάρος της Κύπρου στην ΕΕ για το χατίρι της Τουρκίας. Το Βερολίνο επιδιώκει τον τερματισμό των μερικών κυρώσεων επί της Άγκυρας, που επεβλήθησαν λόγω των απειλών για την ομαλή εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην Κύπρο, από το 2019. Το θέμα δεν αποκλείεται να τεθεί στις 25 Νοεμβρίου και η κυπριακή Κυβέρνηση έχει δώσει εντολές στις πρεσβείες της στην ΕΕ να προχωρήσουν σε σχετικά διαβήματα σε όλα τα επίπεδα. Η στάση του Βερολίνου, όπως διπλωματικές πηγές αναφέρουν, έχει δοθεί από την Καγκελαρία και είναι ενταγμένη στην πολιτική κατευνασμού της Τουρκίας λόγω Ουκρανικού.
Οι ισχυρισμοί
Οι κυρώσεις αφορούν την Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων και στελέχη της. Παρότι θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι οι κυρώσεις δεν προκαλούν σημαντικό κόστος στην Τουρκία, δεν παύουν από την άλλη να έχουν τη δική τους, συμβολική, έστω, σημασία. Η γερμανική θέση, που προφανώς ηγέρθη επισήμως και βρίσκει στηρίγματα από άλλες χώρες, έχει καλλιεργηθεί ήδη στο διπλωματικό παρασκήνιο. Προβάλλονται, δε, τα εξής επιχειρήματα:
- • Δυο από τα τρία στελέχη της Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίων, επί των οποίων επεβλήθησαν οι κυρώσεις, δεν είναι στη θέση τους. Ο ένας αφυπηρέτησε και ο άλλος επεβίωσε. Μένει μόνο ένα πρόσωπο, οπότε οι Γερμανοί ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει λόγος συνέχισης των κυρώσεων επί ενός στελέχους της εν λόγω εταιρείας, καθώς και ότι η Τουρκία δεν έχει δημιουργήσει οποιοδήποτε πρόβλημα στις θάλασσες της Κύπρου και δη σε βάρος των ερευνών και των προσπαθειών εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου.
- • Το ίδιο ισχύει και στο Αιγαίο, όπου επικρατούν τα «ήρεμα νερά». Ελέχθη, μάλιστα, σε διπλωμάτες, ότι η ίδια η ελληνική Κυβέρνηση ισχυρίζεται πως η πολιτική της με την Άγκυρα έχει φέρει αυτά τα αποτελέσματα.
- Οι προσπάθειες για το Κυπριακό προχωρούν, συνεπώς, δήλωναν διπλωματικές πηγές, γιατί να μη χαλαρώσει η στάση της ΕΕ έναντι της Άγκυρας, αφού επίκειται και νέα Πενταμερής περί το τέλος του έτους; Η επιβολή των κυρώσεων το 2019 είχε αποφασιστεί κατόπιν έκθεσης της Νομικής Υπηρεσίας της Επιτροπής, η οποία ως προς την ανανέωσή τους τηρεί θετική στάση. Ήδη η κυπριακή Κυβέρνηση προχώρησε σε διάφορες επαφές, μεταξύ αυτών και με την πρεσβεία της Γερμανίας στη Λευκωσία.
Τα πακέτο τεκμηρίωσης…
Οι Γερμανοί ισχυρίζονται ότι, στην παρούσα φάση, εφόσον δεν υπάρχει «πακέτο τεκμηρίωσης» για την παρεμπόδιση των ερευνών -αυτό ήταν από νομικής πλευράς το θέμα για το οποίο επιβλήθηκαν οι κυρώσεις- δεν υπάρχει λόγος συνέχισής τους. Ούτε σχετικά πρόσθετα στοιχεία υπάρχουν για την τουρκική δράση, που αφορά στην παρεμπόδιση της εκμετάλλευσης του κυπριακού φυσικού αερίου, έτσι ώστε ν’ ανανεωθούν οι κυρώσεις ή να προστεθούν νέα ονόματα διευθυντικών στελεχών ή άλλων προσώπων, που θα θεωρούνταν ως εμπλεκόμενα. Είναι πρόδηλον ότι οι Γερμανοί επικεντρώνονται σε νομικό επιχείρημα, παρότι γνωρίζουν τη συμβολικότητα των κυρώσεων, που είναι συναφείς με τις πολιτικές εξελίξεις, οι οποίες συνεχίζουν να είναι οι ίδιες, δηλαδή να τελεί Κύπρος και εδάφη τής ΕΕ υπό διαρκή τουρκική κατοχή και απειλή.
Τα κίνητρα και το SAFE
Οι Γερμανοί δεν κρύβουν τα πολιτικά τους κίνητρα, αφού στο διπλωματικό παρασκήνιο συνδέουν τον τερματισμό των συμβολικών κυρώσεων επί των στελεχών -και τώρα στελέχους της Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίων- με τα εξής ζητήματα: Θεωρούν την Τουρκία ως αναγκαία σύμμαχο της ΕΕ στον πόλεμο στην Ουκρανία και θα πρέπει να υπάρχουν πιο στενές σχέσεις μαζί της και συμμετοχή της στο SAFE και στη νέα αρχιτεκτονική άμυνας και ασφάλειας τής ΕΕ. Αυτή η γραμμή για το SAFE, όπως και για τον τερματισμό των κυρώσεων, εκφράζεται από τα κατώτατα επίπεδα της ΚΟΡΕΠΕΡ ώς τους Υπουργούς. Πάντως επίκειται επίσκεψη των Γερμανών στην Τουρκία, ενώ είναι γνωστό το θέμα της αγοράς των Eurofighters.
Το γερμανικό βέτο και η αλλαγή της διαδικασίας
Λευκωσία και Αθήνα θέλουν την ανανέωση της επιβολής των κυρώσεων ακόμη και σε συμβολικό επίπεδο. Από νομικής απόψεως, σημειώνεται ότι για την ανανέωση των κυρώσεων επιβάλλεται ομοφωνία. Συνεπώς, η Γερμανία από μόνη της μπορεί να εγείρει βέτο και να μην υπάρξει ανανέωση. Από την άλλη, η Λευκωσία δύναται να επικαλεστεί την πολιτική αρχή του 1965, δηλαδή του Συμβιβασμού του Λουξεμβούργου, σε συνδυασμό με το άρθρο 4, που αναφέρει ότι: «Η Ένωση σέβεται τις βασικές λειτουργίες του κράτους, περιλαμβανομένης της διασφάλισης της εδαφικής του ακεραιότητας, της τήρησης της δημόσιας τάξης και της προστασίας της εθνικής ασφάλειας. Ειδικότερα η εθνική ασφάλεια παραμένει στην αποκλειστική ευθύνη κάθε κράτους – μέλους». Και πώς μπορεί να γίνει η σύνδεση αυτή; Στην εξής βάση: Ο Συμβιβασμός του Λουξεμβούργου αναφέρεται στην περίπτωση, κατά την οποία το υπό συζήτηση θέμα είναι «ζωτικής σημασίας» για ένα κράτος – μέλος. Οπότε, ακόμη και αν το εν λόγω κράτος – μέλος δεν έχει δικαίωμα βέτο ή μετρά το βέτο ή πλειοψηφία άλλων κρατών, του αναγνωρίζεται πολιτικά το ίδιο βέτο επί των υπολοίπων, καθότι διακυβεύεται «ζωτικό του συμφέρον». Δηλαδή λαμβάνεται υπόψη στη λήψη της απόφασης η ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, που κατοχυρώνεται στο άρθρο 4,2 των Συνθηκών και ανήκει στον πυρήνα των κυριαρχικών της δικαιωμάτων και τυγχάνει του απόλυτου σεβασμού της ΕΕ και των κρατών – μελών της. Και, ως εκ τούτου, υπάρχει εκτός των άλλων υποχρέωση υπεράσπισής της που προβλέπεται σε περίπτωση επίθεσης από το άρθρο 47,2 των Συνθηκών.
Άρα, υπό αυτές τις συνθήκες, σε διαδικαστικό νομικό επίπεδο η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να θέσει επί τάπητος τον Συμβιβασμό του Λουξεμβούργου σε συνδυασμό με το άρθρο 4,2 των Συνθηκών για να ζητήσει την κατάργηση των κυρώσεων, με την αρχή της ομοφωνίας όλων και όχι μόνο με το βέτο της Γερμανίας. Αυτή η διαδικασία σημαίνει εξάντληση της συζήτησης για την κατοχύρωση της ασφάλειας κράτους – μέλους, αφού είναι θέμα συναφές με την κατοχή της Κύπρου και την παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων σε έδαφος, αέρα και θάλασσα, κατά τρόπον αδιάλειπτο. Και εφόσον είναι κοινό μυστικό ότι η Γερμανία προφανώς και άλλοι που είτε κρύβονται πίσω της είτε συνοδοιπορούν, έχουν πολιτικά ελατήρια που συνδέονται με τη ρωσική απειλή, θα μπορούσαν να προβληθούν τα ακόλουθα επιχειρήματα που στηρίζονται σε πακέτο αποδείξεων για τη συμβολική έστω διατήρηση των κυρώσεων:
- • Συνεχής ενίσχυση των κατοχικών δυνάμεων στην Κύπρο. Από αυτές τις στήλες έχουν αποκαλυφθεί σωρεία τέτοιων στοιχείων, που δεν έχουν ποτέ διαψευσθεί. Αντίθετα έχουν αναμεταδοθεί στην Τουρκία και διεθνώς. Τις προηγούμενες μέρες είχαμε δημοσιεύσει δορυφορικές φωτογραφίες με εκφόρτωση βαρέος στρατιωτικού υλικού στο λιμάνι της Αμμοχώστου, που συνιστά πλέον ορμητήριο του τουρκικού κατοχικού στρατού για τις θάλασσες της κατεχόμενης Κύπρου και της ευρύτερης περιοχής. 2. Από τις 6 ώς τις 10 του μήνα βρίσκεται σε εξέλιξη η Άσκηση «Θαλασσόλυκος 2», που εκτείνεται σε όλη την έκταση αυτού που οι Τούρκοι ονομάζουν «Γαλάζια Πατρίδα», από τη Μαύρη Θάλασσα ώς την Κύπρο. Και… πέραν αυτής. 3. Στην Κάσο εμποδίζουν την πόντιση του ηλεκτρικού καλωδίου για τη σύνδεση Ελλάδας – Κύπρου και Ισραήλ, που συνιστά στρατηγικό έργο της ίδιας της ΕΕ με δική της χρηματοδότηση. Αυτά, συν πολλά άλλα, ότι εάν προχωρήσει η Κ. Δημοκρατία σε εκμετάλλευση του φυσικού της αερίου θα επέμβει η Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου με τον πολεμικό στόλο της Άγκυρας…
Εναλλακτικές αποφάσεις για την άρση των κυρώσεων
Υπό αυτές τις συνθήκες, ακόμη και συμβολικά για την τιμή των όπλων, θα πρέπει να παραμείνουν οι κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας. Διότι το ζήτημα των κυρώσεων και η δη η κατάργησή τους δεν έχει έναν απλό συμβολικό χαρακτήρα, αλλά είναι ζωτικής σημασίας και ασφάλειας, όχι μόνο για την Κύπρο αλλά και για ολόκληρη την ΕΕ. Ως εκ τούτου, υπάρχει η εναλλακτική επιλογή, που στηρίζεται στα εξής νομικά και πολιτικά επιχειρήματα: Εφόσον η Τουρκία συνεχίζει να κατέχει την Κύπρο, εφόσον απειλεί την Ελλάδα μέσω casus belli για την περίπτωση των 12 ν.μ., εφόσον δεν έχει δεσμευτεί ότι δεν θα επέμβει εκ νέου με τον στόλο της για την παρεμπόδιση ερευνών για το φυσικό αέριο, θα μπορούσαμε να δεχθούμε να μην ανανεωθούν οι κυρώσεις αλλά να περιληφθούν στα επόμενα συμπεράσματα τρεις αποτρεπτικές παράγραφοι: Α) Η μία στη λογική ότι, αν η Τουρκία επέμβει στρατιωτικά για να παρεμποδίσει την πόντιση καλωδίου ή την εκμετάλλευση του κυπριακού ή ελληνικού φυσικού αερίου θα επιβληθούν πιο αυστηρές κυρώσεις και όχι απλώς για συμβολικούς λόγους, όπως οι υφιστάμενες, που θα καταργηθούν. Β) Η άλλη στη νομική και πολιτική βάση του άρθρου 47,2 των Συνθηκών και η αρχή της Αλληλεγγύης. Ότι δηλαδή εάν η Τουρκία κάνει βήμα σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων των δυο κρατών μελών της, δηλαδή της Ελλάδας και της Κύπρου, η οποία τελεί υπό κατοχή, ολόκληρη η ΕΕ, με άλλα λόγια τα κράτη – μέλη της, θα αντιδράσουν στην αρχή της αλληλεγγύης, ειδικώς εάν κλιμακωθεί η απειλή σε στρατιωτική κρίση, καθότι αυτή θα θεωρηθεί ως επίθεση σε βάρος κρατών – μελών. Γ) Καμιά συμμετοχή της Τουρκίας στο SAFE εφόσον κατέχει την Κύπρο και απειλεί την Ελλάδα με casus belli.
Πρώτη, δε, θα πρέπει να δεσμευτεί η δημοκρατική Γερμανία… Και οι θέσεις των κρατών – μελών στο σύνολό τους θα πρέπει να λεχθούν επί τούτου δημόσια. Για να δούμε πόσο ενωμένη είναι η ΕΕ, πόσο σέβεται τις αρχές της και πόσο συνδεδεμένη είναι η κατοχή τής Ουκρανίας με την τουρκική επί της Κύπρου. Δημόσια, λοιπόν. Για να γνωρίζουμε και εμείς και οι λοιποί Ευρωπαίοι πολίτες τι σόι ηγέτες και ΕΕ έχουμε…
