Οι Τούρκοι συνεχίζουν να ξεφορτώνουν βαρύ οπλισμό από το κατεχόμενο λιμάνι της Αμμοχώστου μέσω του αρματαγωγού “TCG – OSMAN GAZI – NL-125”, το οποίο βρίσκεται εκεί από τις 27 Σεπτεμβρίου, όταν δηλαδή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας συναντιόταν στη Νέα Υόρκη με τον κατοχικό ηγέτη Ερσίν Τατάρ. Μέχρι την περασμένη Παρασκευή το τουρκικό αρματαγωγό, που απέπλευσε από το λιμάνι της Μερσίνας, εκφόρτωσε τον βαρύ οπλισμό, ο οποίος ήταν σκεπασμένος και φόρτωσε άλλον, ο οποίος προφανώς θα τύχει συντήρησης στην Τουρκία.

Συνεχής αναβάθμιση του Αττίλα

Η συνεχής αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός των κατοχικών δυνάμεων της Τουρκίας στην Κύπρο δικαιολογούν τις όποιες αγορές οπλικών συστημάτων από την πλευρά της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία τελεί, με βάση το άρθρο 51 του Χάρτη του ΟΗΕ, σε αυτοάμυνα. Ενώ, μάλιστα, οι Τούρκοι ξεφόρτωναν οπλισμό, ο Τατάρ διαμαρτυρόταν στον ΓΓ του ΟΗΕ ότι η κυπριακή Κυβέρνηση προμηθεύτηκε το αντιαεροπορικό αντιπυραυλικό σύστημα Barak-MX. Είναι δε πρόδηλον ότι:

Πρώτο, καμιά πρόθεση υπάρχει για την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο, λόγω των στρατιωτικών έργων που ενισχύονται αδιαλείπτως και της υφιστάμενης κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου η Τουρκία θέλει να διαδραματίζει ηγετικό ρόλο και μέσω της Κύπρου, την οποία θεωρεί ως αβύθιστο δικό της αεροπλανοφόρο. Δεύτερο, θεωρεί την Κύπρο: Α) Αναπόσπαστο τμήμα για τη δική της ασφάλεια αλλά και για την εμπέδωσή της ως περιφερειακή δύναμη εντός και εκτός ΝΑΤΟ. Β) Για τον έλεγχο θαλάσσιων και εναέριων οδών από και προς το Αιγαίο, στην Αλεξανδρέττα από το Σουέζ και από το Σουέζ προς το Γιβραλτάρ, εξ ου και το ενδιαφέρον για τη Λιβύη, καθώς και για το δρομολόγιο προς και από τη Μαύρη Θάλασσα μέσω Αιγαίου.

Καθόλου τυχαία δεν είναι η αναβάθμιση των τουρκικών δυνάμεων, μεταξύ των οποίων οι αεροναυτικές Βάσεις από τα Δαρδανέλλια ώς την Αλεξανδρέττα, περιλαμβανομένου και του λιμανιού της Αμμοχώστου, το οποίο χρησιμοποιείται ως το μακρύ χέρι της Τουρκίας, αφού εντός αυτού βρίσκονται ελλιμενισμένα σχεδόν μονίμως τουρκικά πολεμικά πλοία με αποστολές στην περιοχή.

Το ευρωπαϊκό “Drone Wall”

Την ίδια στιγμή που οι Τούρκοι ξεφορτώνουν βαρύ στρατιωτικό υλικό στην κατεχόμενη Κύπρο, δηλαδή σε έδαφος κράτους-μέλους και της ίδιας της ΕΕ, την 1 Οκτωβρίου σε επίπεδο άτυπου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου των Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων αποφασίζεται, λόγω της ρωσικής απειλής, η δημιουργία ώς το 2030 ενός “Drone Wall”, που θα έχει αποτρεπτικό χαρακτήρα. Η ανάγκη για έναν τέτοιο «τοίχο» ενισχύθηκε από τις πρόσφατες παραβιάσεις του εναέριου χώρου της Πολωνίας και της Δανίας από ρωσικά, όπως εικάζεται, drones. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΕ, η απόφαση αυτή συνδέεται με άλλες αποφάσεις και πολιτικές, όπως είναι π.χ.:

1) Το πρόγραμμα “Safe”, που προβλέπει ποσό της τάξης των 150 δις ευρώ για τις πολεμικές βιομηχανίες των κρατών-μελών, καθώς και τρίτων χωρών όπως η Τουρκία, αλλά με προϋποθέσεις (βλέπε άρθρο 17 του σχετικού κανονισμού).

2) Η όλο και περισσότερη αμυντική αυτονόμηση της ΕΕ, η οποία, όμως, όπως ρητά αναφέρεται, λειτουργεί συμπληρωματικά του ΝΑΤΟ. Άλλωστε το θέμα αυτό είναι θεσμικό. Για να αλλάξει, χρειάζεται νέα συνθήκη και οπωσδήποτε ομοφωνία μεταξύ των κρατών – μελών. Για τον σκοπό αυτό υπάρχουν για το επόμενο διάστημα κονδύλια της τάξης των 150 δις ευρώ για τις πολεμικές βιομηχανίες υπό τη μορφή δανείων από την ΕΕ.

3) Η Στρατηγική Πυξίδα που αποφασίστηκε το 2022 αμέσως μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία και καλύπτει τη διπλωματική, περιβαλλοντική, ανθρωπιστική και στρατιωτική ασφάλεια της ΕΕ, δηλαδή των κρατών – μελών της, εκτεινόμενη ώς την ανατολική Μεσόγειο.

Τουρκία και “SAFE”

Προσοχή τώρα: Αυτές οι αποφάσεις και οι πολιτικές είναι συναφείς με τη ρωσική απειλή κυρίως και την κατοχή της Ουκρανίας, που επιβάλλουν μετά τις οικονομικές κυρώσεις ισχυρή στρατιωτική αποτροπή. Και αυτό συμβαίνει, διότι ακόμη και σε επίσημα έγραφα της ΕΕ, η πολιτική της Μόσχας θεωρείται ως αναθεωρητική. Εκ της φύσεώς του, το δημιουργηθέν σκηνικό γεννά τα ακόλουθα ζητήματα: Α) Η Τουρκία τι μέρος του λόγου είναι για την ΕΕ εφόσον είναι αναθεωρητική χώρα όπως η Ρωσία; Με βάση τα επίσημα κείμενα και τις αποφάσεις είναι υποψήφιο για ένταξη κράτος και στρατηγικός εταίρος, ο οποίος, όμως, κατέχει έδαφος κράτους – μέλους, δηλαδή της Κυπριακής Δημοκρατίας, και της ίδιας της ΕΕ. Β) Η Ρωσία κατέχει, κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου, εδάφη της Ουκρανίας και η Ευρώπη αισθάνεται απειλή, η οποία, εκτός των άλλων, αποτυπώνεται επί των παραβιάσεων του εναέριου χώρου κρατών – μελών της.

Χωρίς την Κύπρο…

Υπό αυτές τις συνθήκες, εγείρονται τα εξής ερωτήματα: Πώς, λοιπόν, μπορεί η Τουρκία να συμμετάσχει σε πολιτικές και αμυντικές δράσεις όπως το πρόγραμμα “Safe”, που τάσσονται εναντίον της κατοχής της Ουκρανίας, όταν η ίδια κατέχει εδώ και 51 χρόνια κράτος – μέλος της ΕΕ; Η αποδοχή μιας τέτοιας κατάστασης είναι ή όχι άλλοθι και υπόσκαψη των θεσμών, των αρχών και αξιών της ΕΕ, καθώς και της ίδιας της αξιοπιστίας της; Συναφώς, υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία: Πρώτο, απειλεί επί μακρόν την Ελλάδα με παραβιάσεις και παραβάσεις του εναέριου χώρου της με μαχητικά αεροσκάφη και τώρα με drones. Δεύτερο, κατέχει την Κύπρο από το 1974 και την απειλεί καθημερινώς, παραβιάζοντας όχι μόνο το Διεθνές Δίκαιο, όπως την Ουκρανία, αλλά και το Κοινοτικό. Τρίτο, ανακοίνωσε νέες Βάσεις Drones από τα παράλια του Αιγαίου ώς την Αλεξανδρέττα. Ήδη διαθέτει μια τέτοια Βάση στο κατεχόμενο Λευκόνοικο της Κύπρου. Ερωτήματα νέα, λοιπόν: Θα καλύψει και την Κύπρο το «Drone Wall» ή όχι και πώς; Μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να φτάνει κοντά μας; Γιατί όμως να μη φτάσει όταν, εκτός της Ρωσίας, η Τουρκία κατέχει εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας και απειλεί την Ελλάδα; Άλλωστε, Αθήνα και Λευκωσία ισχυρίζονται ότι συνέδεσαν τις υποθέσεις της Κύπρου και της Ουκρανίας. Εάν ήταν έτσι τα πράγματα, δεν θα έπρεπε το «Τείχος του Ντρόουν» ν’ αποτρέπει και την τουρκική απειλή από το Αιγαίο ώς την Κύπρο; Σύμφωνα με τις επίσημες θέσεις των αξιωματούχων της ΕΕ, οι χώρες «πρώτης γραμμής» και άμεσης προτεραιότητας που τελούν υπό απειλή και εμπλέκονται στο «Drone Wall» είναι η Φινλανδία, η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Σλοβακία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία και η Βουλγαρία. Εταίρος συνεργασίας είναι η Ουκρανία. Η μεν Πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναφέρθηκε σε «Drone Wall» που θα ενισχύσει την «Eastern Flank Watch», ώστε η Ευρώπη να έχει ένα ενιαίο σύστημα προστασίας έναντι της Ρωσίας. Η δε Ύπατη Εκπρόσωπος για Εξωτερική Πολιτική και Ασφάλεια, Κάγια Κάλας, επισήμανε ότι έχει γίνει ήδη σύσκεψη «με τις χώρες της ανατολικής πτέρυγας και την Ουκρανία» και ότι το «τείχος» θα είναι κοινή προσπάθεια. Επί του παρόντος μόνο η Ρωσία θεωρείται απειλή για την ΕΕ. Διότι, προφανώς, Κύπρος και Ελλάδα έχουν μπει στις διαδικασίες των «ήρεμων νερών» στο Αιγαίο και των προσπαθειών επανέναρξης των συνομιλιών στο Κυπριακό, με αποτέλεσμα να εισπράττει άλλοθι η Τουρκία.

Επιλογές διεκδίκησης και το άρθρο 4, παρ. 2 της Συνθήκης

Επειδή περί ασφάλειας ο λόγος, γιατί η Τουρκία θα είναι δυνατό συμμετάσχει στο “Safe”; Για να φτιάχνει όπλα με τους Ευρωπαίους εταίρους μας και να τα χρησιμοποιεί για να απειλεί την Ελλάδα και να κατέχει την Κύπρο, έδαφος της ΕΕ; Επειδή το νέο και το παλαιό σκηνικό επιβάλλουν πολιτικές ορθολογικές, εκείνο που έχει σημασία είναι οι θέσεις των ημετέρων, που μπορεί να κωδικοποιηθούν ως ακολούθως:

1. Καμιά συμμετοχή δεν μπορεί να έχει η Τουρκία στο “Safe” και σε άλλα συναφή προγράμματα της ΕΕ εφόσον συνεχίζει να κατέχει την Κύπρο. Θα μπορεί να συμμετάσχει, όταν αρχίσει την πλήρη αποχώρηση των στρατευμάτων της επί τη βάσει χρονοδιαγράμματος. Εφόσον η Αθήνα θέτει ως προϋπόθεση την άρση του τουρκικού casus belli στο Αιγαίο, γιατί η Κυπριακή Δημοκρατία να μην εγείρει ζήτημα πλήρους αποχώρησης του Αττίλα;
2. Γίνεται συζήτηση εάν η Κύπρος και η Ελλάδα έχουν ή όχι βέτο επί του “Safe” με βάση τον σχετικό κανονισμό, ο οποίος στηρίχθηκε στο άρθρο 122 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ και συμφώνως με το άρθρο 17 του κανονισμού αφήνεται παράθυρο συμμετοχής της Τουρκίας χωρίς τη ρητή αναφορά του βέτο. Και όμως υπάρχει σαφής δημιουργία εθιμική εντός της ΕΕ πολιτικής πρακτικής που ισχύει από το 1966, όταν ο τότε Γάλλος Πρόεδρος Σαρλ Ντε Γκολ διαφωνούσε από το 1965 για τη λήψη αποφάσεων με πλειοψηφία. Εγκατέλειψε δε την αίθουσα δημιουργώντας το φαινόμενο τη άδειας καρέκλας (empty chair), μποϊκοτάροντας τις αποφάσεις, οι οποίες, κατά την άποψή του, ως κυρίαρχο κράτος που ήταν δεν τον δέσμευαν. Η τελική επίλυση του ζητήματος επήλθε μέσω του λεγόμενου Συμβιβασμού του Λουξεμβούργο. Μιας διαδικασίας, η οποία δεν θεσμοθετήθηκε ποτέ, αλλά συνιστά κοινώς αποδεκτή πολιτική πρακτική, η οποία χρησιμοποιήθηκε κατά το παρελθόν. Τελευταία φορά το θέμα ηγέρθη το 2016 από τη Βρετανία πριν από το Brexit, ως μοχλός πολιτικής πίεσης, όταν απορρίφθηκε ως νομικό θεσμικό εργαλείο, χωρίς όμως να αλλοιωθεί η σημασία της πολιτικής και εθιμικής του πρακτικής. Σε σχετική επί του θέματος ερώτηση του ευρωβουλευτή Jens-Peter Bonde (EDD) προς το Συμβούλιο, εάν δηλαδή μετά τις Συνθήκες της Νίκαιας καταργείται ό,τι αποφασίστηκε στον Συμβιβασμό του Λουξεμβούργου, δόθηκε στις 9 Απριλίου του 2001 η εξής απάντηση: «Όσον αφορά τον επονομαζόμενο Συμβιβασμό του Λουξεμβούργου (Συμπεράσματα της έκτακτης συνόδου του Συμβουλίου στο Λουξεμβούργο στις 17, 18, 27 και 28 Ιανουαρίου 1966), η νομική του υπόσταση δεν θα μεταβληθεί μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Νίκαιας». Και ποια είναι η νομική του υπόσταση; Ότι ακόμη και αν προβλέπεται από τη Συνθήκη η λήψη απόφασης με ειδική πλειοψηφία, κράτος – μέλος έχει δικαίωμα να εγείρει θέμα «ζωτικών συμφερόντων». Τότε τα κράτη – μέλη δύνανται να συζητήσουν το ζήτημα αυτό μέχρι να ληφθεί ομόφωνη, κοινώς αποδεκτή, απόφαση. Η έννοια του «ζωτικού συμφέροντος» μπορεί να γίνει ακόμη πιο ισχυρή όταν αφορά σε θέματα άμυνας και ασφάλειας, επί τη βάσει των οποίων μπορεί να γίνει συνδυασμός του Συμβιβασμού του Λουξεμβούργου και του άρθρου 4, παρ. 2 της Συνθήκης της ΕΕ, που αναφέρει ότι: «Η Ένωση σέβεται τις βασικές λειτουργίες του κράτους, περιλαμβανομένης της διασφάλισης της εδαφικής του ακεραιότητας, της τήρησης της δημόσιας τάξης και της προστασίας της εθνικής ασφάλειας. Ειδικότερα η εθνική ασφάλεια παραμένει στην αποκλειστική ευθύνη κάθε κράτους – μέλους».
3. Το «Drone Wall» της Κεντρικής Ευρώπης θα πρέπει τάχιστα να επεκταθεί προς την Ανατολική Μεσόγειο, για ζητήματα που είναι συναφή με τρομοκρατικές και άλλες απειλές που πλήττουν ζωτικά συμφέροντα της ΕΕ και των κρατών – μελών της. Αυτά τα συμφέροντα θα πρέπει να διασφαλιστούν κατ’ ανάλογο τρόπο με εκείνο της Ουκρανίας. Το θέμα αυτό μπορεί να συνδεθεί με τη «Στρατηγική Πυξίδα», υπό την έννοια ότι, ενόσω η Τουρκία απειλεί και κατέχει την Κύπρο, καμιά συμμετοχή δεν μπορεί να έχει σε έναν τέτοιο σχεδιασμό. Υπό αυτές τις συνθήκες, τον κεντρικό συντονισμό θα μπορούν να έχουν Κύπρος και Ελλάδα με κράτη – μέλη της περιοχής.

Το παράθυρο ευκαιρίας…

Όταν, λοιπόν, οι Τούρκοι ξεφορτώνουν όπλα, σε ποιο παράθυρο ευκαιρίας λύσης στο Κυπριακό αναφέρεται ο Πρόεδρος; Η όλη στάση της Άγκυρας δείχνει ενίσχυση της κατοχής και όχι αποχώρηση στρατού, που είναι βασική προϋπόθεση της τελικής διευθέτησης και του βιώσιμου χαρακτήρα της. Εφόσον είναι έτσι η κατάσταση, πώς είναι δυνατό να υπάρχει ψευδαίσθηση ότι η όποια αλλαγή φρουράς στην ηγεσία των κατεχομένων θα δημιουργήσει θετικές εξελίξεις; Αυτές μπορεί να προκύψουν όταν απαλλαγούμε από την πολιτική του εξευμενισμού και όταν μέσω της ΕΕ επαναφέρουμε το Κυπριακό ως θέμα εισβολής και κατοχής και όταν εγείρουμε ζήτημα αποτροπής για την επιβίωσή μας, διεκδικώντας την αποστολή όπλων όπως συνέβη στην Ουκρανία, ακόμη και την επέκταση του «Drone Wall» προς εμάς ως ελάχιστη πολιτική αποτροπής στο πλαίσιο της Αλληλεγγύης της ΕΕ. Και όχι βεβαίως να επιτρέψουμε τη συμμετοχή της Τουρκίας στο “Safe”. Επιλογές υπάρχουν, στην πολιτική βούληση και στρατηγική είναι που πάσχουμε…

^{Δορυφορική φωτογραφία από το κατεχόμενο λιμάνι της Αμμοχώστου, στο οποίο βρίσκεται ελλιμενισμένο το αρματαγωγό «OSMAN GAZI», που ξεφόρτωσε τις προηγούμενες μέρες βαρύ οπλισμό ενισχύοντας τον Αττίλα.}