Τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στη «διευρυμένη Μέση Ανατολή» από το 2001 ακολουθούν μια ακατάπαυστη λογική. Το τρέχον ερώτημα είναι εάν ήλθε η ώρα για έναν νέο πόλεμο στην Τουρκία ή στη Σαουδική Αραβία. Η απάντηση εξαρτάται μεταξύ άλλων από την επανάληψη των εχθροπραξιών στη Λιβύη. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να αντιληφθεί το πρόσθετο πρωτόκολλο που διαπραγματεύτηκε από τους πρόεδρους Ερντογάν και Πούτιν για την επίλυση της κρίσης της Ιντλίμπ.
Απόψεις
Ποιος ο στόχος μετά τη Συρία;
του Τιερί Μεϊσάν
- Ο αρχικός χάρτης της “ανασχεδίασης της διευρυμένης Μέσης Ανατολής”, που δημοσιεύτηκε από τον συνταγματάρχη Ralph Peters.
19 χρόνια “ατελείωτου πολέμου”
Ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους αποφάσισε να μετασχηματίσει ριζικά τις αποστολές του Πενταγώνου, όπως εξηγήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2001, από τον συνταγματάρχη Ραλφ Πέτερς στην επιθεώρηση Parameters του Στρατού Ξηράς. Ο υπουργός Άμυνας, Ντόναλντ Ράμσφελντ, διόρισε τον ναύαρχο Άρθουρ Τσεμπρόβσκι για να εκπαιδεύσει τους μελλοντικούς αξιωματικούς. Ο τελευταίος πέρασε τρία χρόνια περιοδεύοντας σε στρατιωτικά πανεπιστήμια, έτσι ώστε σήμερα όλοι οι αξιωματικοί έχουν παρακολουθήσει τα μαθήματα του. Η σκέψη του εκλαϊκεύτηκε για το ευρύ κοινό από τον βοηθό του, Thomas Barnett.
Οι περιοχές που πλήττονται από τον πόλεμο των ΗΠΑ θα παραδοθούν στο “χάος”. Η έννοια αυτή πρέπει να γίνει κατανοητή υπό τον ορισμό του Άγκλου φιλόσοφου Thomas Hobbes, δηλαδή ως απουσία πολιτικών δομών ικανών να προστατεύσουν τους πολίτες από τη δική τους βία («ο άνθρωπος είναι λύκος για τον άνθρωπο»), και όχι με τη βιβλική έννοια της καθαρής σάρωσης πριν από τη δημιουργία μιας νέας τάξης.
Αυτός ο πόλεμος είναι μια προσαρμογή των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, στη μετάβαση από τον παραγωγικό καπιταλισμό στον χρηματοπιστωτικό καπιταλισμό.
«Ο πόλεμος είναι ένα οργανωμένο έγκλημα» (War is a racket), έλεγε πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ο πιο παρασημοφορημένος στρατηγός στις Ηνωμένες Πολιτείες, Smedley Butler [1]. Από τώρα και στο εξής, οι φίλοι και οι εχθροί δεν θα υπολογίζονται πλέον, ο πόλεμος θα επιτρέψει μια απλή διαχείριση των φυσικών πόρων.
Αυτή η μορφή πολέμου περιλαμβάνει πολλά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας (συμπεριλαμβανομένων των εθνοκαθάρσεων) τα οποία οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ δεν μπορούν να διαπράξουν. Ως εκ τούτου, ο υπουργός Άμυνας Ντόναλντ Rumsfeld προσέλαβε ιδιωτικούς στρατούς (μεταξύ άλλων την Blackwater) και ανέπτυξε τρομοκρατικές οργανώσεις ενώ προσποιούσε ότι τις καταπολεμούσε.
Οι κυβερνήσεις Μπους και Ομπάμα ακολούθησαν αυτή τη στρατηγική: να καταστραφούν οι κρατικές δομές ολόκληρων περιοχών του κόσμου. Ο στόχος του αμερικανικού πολέμου δεν είναι πλέον να νικήσει, αλλά να διαρκέσει (ο «ατελείωτος πόλεμος»). Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και ο πρώτος Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του, στρατηγός Michael Flynn, αμφισβήτησαν την εξέλιξη αυτή χωρίς να καταφέρουν να την αλλάξουν.
Σήμερα, οι υποστηρικτές του δόγματος Rumsfeld / Cebrowski ακολουθούν τους στόχους του όχι τόσο πλέον μέσω του υπουργείου Άμυνας αλλά κυρίως μέσω του ΝΑΤΟ.
Αφού ο πρόεδρος Μπους ξεκίνησε τον “ατελείωτο πόλεμο” στο Αφγανιστάν (2001) και το Ιράκ (2003), εμφανίστηκε μια έντονη αμφισβήτηση μεταξύ των πολιτικών ελίτ της Ουάσιγκτον σχετικά με τα επιχειρήματα που δικαιολόγησαν την εισβολή στο Ιράκ και την αναταραχή που βασίλευε εκεί. Ήταν η Επιτροπή Baker-Hamilton (2006). Ο πόλεμος δεν σταμάτησε ποτέ ούτε στο Αφγανιστάν ούτε στο Ιράκ, αλλά χρειάστηκαν πέντε χρόνια για να ανοίξει ο πρόεδρος Ομπάμα νέα θέατρα επιχειρήσεων: στη Λιβύη (2011), τη Συρία (2012) και στην Υεμένη (2015).
Δύο εξωτερικοί παράγοντες παρενέβησαν στο σχέδιο αυτό.
Το 2010-11, το Ηνωμένο Βασίλειο ξεκίνησε την «Αραβική Άνοιξη», μια επιχείρηση στο μοντέλο της «Αραβικής εξέγερσης» του 1915, που επέτρεψε στον Λόρενς της Αραβίας να τοποθετήσει τους Ουαχαμπίτες στην εξουσία στην Αραβική Χερσόνησο. Αυτή τη φορά το θέμα ήταν να τοποθετήσουν τους Αδελφούς Μουσουλμάνους στην εξουσία με τη βοήθεια όχι του Πενταγώνου, αλλά του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.
Το 2014, η Ρωσία επενέβη στη Συρία, της οποίας το κράτος δεν είχε καταρρεύσει και το οποίο βοήθησε να αντισταθεί. Από τότε, οι Βρετανοί – που είχαν προσπαθήσει να αλλάξουν το καθεστώς εκεί κατά τη διάρκεια της «Αραβικής Άνοιξης» (2011-αρχές του 2012)-, έπειτα οι Ηνωμένες Πολιτείες – οι οποίες επιδίωξαν να ανατρέψουν όχι το καθεστώς, αλλά το κράτος (από τα μέσα του 2012 έως σήμερα) – αναγκάστηκαν να αποσυρθούν. Η Ρωσία, η οποία επιδιώκει το όνειρο της Τσαρίνας Κατερίνας, μάχεται σήμερα κατά του χάους, υπέρ της σταθερότητας – δηλαδή για την υπεράσπιση των κρατικών δομών και του σεβασμού των συνόρων -.
Ο συνταγματάρχης Ralph Peters, ο οποίος είχε αποκαλύψει το 2001 τη νέα στρατηγική του Πενταγώνου, δημοσίευσε το 2006 το χάρτη των στόχων του ναυάρχου Cebrowski. Έδειχνε ότι μόνο το Ισραήλ και η Ιορδανία δεν θα επηρεάζονταν. Όλες οι άλλες χώρες της «διευρυμένης Μέσης Ανατολής» (ήτοι από το Μαρόκο μέχρι το Πακιστάν) θα στερούνταν προοδευτικά του κράτους τους και όλες οι μεγάλες χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας και της Τουρκίας) θα εξαφανίζονταν.
Σημειώνοντας ότι ο καλύτερος σύμμαχός του, οι Ηνωμένες Πολιτείες, σχεδίαζε να διαιρέσει την επικράτειά της στα δύο προκειμένου να δημιουργήσει ένα «ελεύθερο Κουρδιστάν», η Τουρκία προσπάθησε μάταια να πλησιάσει την Κίνα, ακολούθως υιοθέτησε τη θεωρία του καθηγητή Ahmet Davutoğlu: «μηδέν πρόβλημα με τους γείτονές της». Αποστάχθηκε από το Ισραήλ και άρχισε να διαπραγματεύεται ειρήνη με την Κύπρο, την Ελλάδα, την Αρμενία, το Ιράκ κλπ. Παρά την εδαφική διαφορά για το Χατάι, δημιούργησε μια κοινή αγορά με τη Συρία. Ωστόσο, το 2011, ενώ η Λιβύη ήταν ήδη απομονωμένη, η Γαλλία έπεισε την Τουρκία ότι θα μπορούσε να ξεφύγει από την κατάτμηση της αν εντασσόταν στις φιλοδοξίες του ΝΑΤΟ. Ο πρόεδρος Recep Tayyip Ερντογάν, ένας πολιτικός ισλαμιστής του Millî Görüş, εντάχθηκε στην Αδελφότητα των Αδελφών Μουσουλμάνων, της οποίας δεν ήταν μέλος, ελπίζοντας να ανακτήσει τους καρπούς της “Αραβικής Άνοιξης” προς όφελός του.
Η Τουρκία στράφηκε κατά ενός από τους κύριους πελάτες της, της Λιβύης, και στη συνέχεια κατά ενός από τους βασικούς εταίρους της, της Συρίας.
Το 2013, το Πεντάγωνο προσάρμοσε τον “ατελείωτο πόλεμο” στις πραγματικότητες που υπήρχαν στο έδαφος. Η Robin Wright δημοσίευσε δύο διορθωτικούς χάρτες στους New York Times .
Ο πρώτος αφορούσε τη διαίρεση της Λιβύης, ο δεύτερος τη δημιουργία ενός «Κουρδιστάν» μόνο στη Συρία και το Ιράκ ενώ διάσωζε το ανατολικό μισό μέρος της Τουρκίας και του Ιράν. Ανακοίνωσε επίσης τη δημιουργία ενός «Σουννιστάν» στο Ιράκ και τη Συρία, τη διαίρεση της Σαουδικής Αραβίας σε πέντε μέρη και της Υεμένης σε δύο. Η τελευταία αυτή επιχείρηση ξεκίνησε το 2015.
Πολύ ευτυχισμένο με αυτό το διορθωτικό έγγραφο, το τουρκικό επιτελείο προετοιμάστηκε για τα γεγονότα. Σύναψε συμφωνίες με το Κατάρ (2017), το Κουβέιτ (2018) και το Σουδάν (2017) για να εγκαταστήσει στρατιωτικές βάσεις εκεί και να περικυκλώσει το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας.
Ταυτόχρονα, η Τουρκία υποστήριξε το νέο σχέδιο για το «Κουρδιστάν» που θα γινόταν εκτός της επικράτειας της και συμμετείχε στη δημιουργία του «Σουννιστάν» από το Ντάες με την επωνυμία «Χαλιφάτο». Ωστόσο, οι ρωσική και ιρανική επεμβάσεις στη Συρία και το Ιράκ καταδίκασαν αυτό το σχέδιο σε αποτυχία.
Το 2017, ο περιφερειακός πρόεδρος Massoud Barzani διοργάνωσε δημοψήφισμα ανεξαρτησίας στο ιρακινό Κουρδιστάν. Αμέσως, το Ιράκ, η Συρία, η Τουρκία και το Ιράν κατάλαβαν ότι το Πεντάγωνο, επιστρέφοντας στο αρχικό του σχέδιο, προετοιμαζόταν να δημιουργήσει ένα “ελεύθερο Κουρδιστάν” κόβοντας τα αντίστοιχα εδάφη τους. Συνενώθηκαν για να το αποτρέψουν. Το 2019, το PKK / PYG ανακοίνωσε ότι προετοίμαζε την ανεξαρτησία της συριακής “Ροζάβας”. Χωρίς αναμονή, το Ιράκ, η Συρία, η Τουρκία και το Ιράν συνεννοήθηκαν ξανά. Η Τουρκία εισέβαλλε στη “Ροζάβα”, κυνηγώντας το PKK / YPG, χωρίς πολύ αντίδραση από τους συριακό και ρωσικό στρατούς.
Το 2019, το τουρκικό επιτελείο έμεινε πεπεισμένο ότι το Πεντάγωνο, έχοντας προσωρινά παραιτηθεί από την καταστροφή της Συρίας λόγω της ρωσικής παρουσίας, προετοιμαζόταν τώρα να καταστρέψει το τουρκικό κράτος. Για να παρατείνει την προθεσμία, προσπάθησε να επανενεργοποιήσει τον «ατελείωτο πόλεμο» στη Λιβύη, και στη συνέχεια να απειλήσει τα μέλη του ΝΑΤΟ με τις χειρότερες συμφορές: την Ευρωπαϊκή Ένωση με μεταναστευτική πλημμυρίδα και τις Ηνωμένες Πολιτείες με ένα πόλεμο με την Ρωσία. Για να το κάνει αυτό, άνοιξε τα σύνορα με την Ελλάδα στους μετανάστες και επιτέθηκε στους ρωσικό και συριακό στρατούς στην Ιντλίμπ όπου βομβάρδιζαν τους τζιχαντιστές της Αλ Κάιντα και του Ντάες που είχαν καταφύγει εκεί. Είναι αυτό το επεισόδιο που βιώνουμε σήμερα.
- Ο διορθωτικός χάρτης για το σχέδιο ” αναδιαμόρφωση της ευρύτερης Μέσης Ανατολής”, που δημοσιεύτηκε από την Robin Wright.
Το πρόσθετο Πρωτόκολλο της Μόσχας
Ο τουρκικός στρατός προκάλεσε ρωσικές και συριακές απώλειες τον Φεβρουάριο του 2020, ενώ ο πρόεδρος Ερντογάν έκανε πολλές τηλεφωνικές κλήσεις προς τον Ρώσο ομόλογό του, Πούτιν, για να μειώσει με το ένα χέρι την ένταση που προκαλούσε με το άλλο.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο υποσχέθηκε να περιορίσει τις ορέξεις του Πενταγώνου εάν η Τουρκία βοηθήσει το τελευταίο να ξαναρχίσει τον «ατελείωτο πόλεμο» στη Λιβύη. Αυτή η χώρα χωρίζεται σε χίλιες δυο φυλές που συγκρούονται γύρω από δύο κύριους ηγέτες, πιστωμένους πράκτορες της CIA, τον πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου, Fayez el-Sarraj, και τον διοικητή του Εθνικού Στρατού Khalifa Haftar.
Με ιδιαίτερη ευχαρίστηση, το Κρεμλίνο σκηνοθέτησε την παράδοση της Τουρκίας: η τουρκική αντιπροσωπεία στέκεται όρθια, σε αντίθεση με τη συνήθεια όπου προσφέρονται καρέκλες για τους επισκέπτες, με στη πλάτη της, ένα άγαλμα της αυτοκράτειρας Αικατερίνης της Μεγάλης που υπενθυμίζει ότι η Ρωσία ήταν ήδη παρούσα στη Συρία τον 18ο αιώνα. Τέλος, οι πρόεδροι Ερντογάν και Πούτιν κάθονται μπροστά σε ένα ρολόι εκκρεμές που μνημονεύει τη ρωσική νίκη επί της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Την περασμένη εβδομάδα, ο ειδικός απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ στη Λιβύη, καθηγητής Ghassan Salamé, κλήθηκε να παραιτηθεί για «λόγους υγείας». Συμμορφώθηκε, όχι χωρίς να εκδηλώνει την κακή του διάθεση στη συνέντευξη Τύπου. Ένας άξονας διαμορφώθηκε για να υποστηρίξει τον al-Sarraj από την Αδελφότητα της Αδελφών Μουσουλμάνων γύρω από το Κατάρ και την Τουρκία. Ένας δεύτερος συνασπισμός γεννήθηκε γύρω από τον Haftar με την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αλλά επίσης και με τη Σαουδική Αραβία και τη Συρία.
Είναι η μεγάλη επιστροφή της τελευταίας στη διεθνή σκηνή. Η Συρία στέφεται με τα εννέα χρόνια νικηφόρας της Αντίστασης κατά της Αδελφότητας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Δύο πρεσβείες της Λιβύης και της Συρίας άνοιξαν με μεγάλη προβολή στις 4 Μαρτίου στη Δαμασκό και τη Βεγγάζη.
Εξάλλου, η Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού καταδίκασε επίσημα τον “τουρκικό εκβιασμό στους πρόσφυγες”, έστειλε την πρόεδρο της Επιτροπής να παρακολουθήσει τη ροή των προσφύγων στα ελληνοτουρκικά σύνορα και τον πρόεδρο του Συμβουλίου να εξετάσει τον πρόεδρο Ερντογάν στην Άγκυρα. Ο τελευταίος επιβεβαίωσε ότι ήταν δυνατή μια ρύθμιση εάν η Ένωση ανέλαβε την υποχρέωση να υπερασπιστεί την “εδαφική ακεραιότητα” της Τουρκίας.
Είναι ως εκ τούτου που ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δέχτηκε στο Κρεμλίνο τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στις 5 Μαρτίου. Μια πρώτη, περιορισμένη, τρίωρη συνάντηση αφιερώθηκε στις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ρωσία φέρεται ότι δεσμεύτηκε να προστατεύσει την Τουρκία από πιθανή διχοτόμηση, υπό την προϋπόθεση η τελευταία να υπογράψει και θα εφαρμόσει ένα πρόσθετο Πρωτόκολλο για την σταθεροποίηση της κατάστασης στη ζώνη αποκλιμάκωσης της Ιντλίμπ [2].
Μια δεύτερη συνάντηση, επίσης τρίωρη, αλλά ανοιχτή στους υπουργούς και συμβούλους, ήταν αφιερωμένη στη σύνταξη αυτού του κειμένου. Προβλέπει τη δημιουργία διαδρόμου ασφαλείας πλάτους 12 χιλιομέτρων γύρω από τον αυτοκινητόδρομο Μ4, ο οποίος θα παρακολουθείται από κοινού από τα δύο μέρη. Καθαρά: Η Τουρκία οπισθοδρομεί βόρεια από τον αυτοκινητόδρομο που ξανανοίγει και χάνει την πόλη του Jisr-el-Chogour, οχυρό των τζιχαντιστών. Πάνω απ ’όλα, πρέπει επιτέλους να εφαρμόσει το μνημόνιο του Σότσι που προβλέπει να μη στηρίζει παρά μόνο την ένοπλη συριακή αντιπολίτευση, που υποτίθεται ότι είναι δημοκρατική και όχι ισλαμική, και να καταπολεμήσει τους τζιχαντιστές. Ωστόσο, αυτή η «δημοκρατική ένοπλη αντιπολίτευση» δεν είναι παρά μόνο μια χίμαιρα της βρετανικής προπαγάνδας. Στην πραγματικότητα, η Τουρκία θα πρέπει είτε να σκοτώσει η ίδια τους τζιχαντιστές, είτε να συνεχίσει και να ολοκληρώσει τη μεταφορά τους από την Ιντλίμπ (Συρία) προς τη Djerba (Τυνησία) και μετά προς τη Τρίπολη (Λιβύη) όπως είχε αρχίσει να κάνει τον Ιανουάριο.
Περαιτέρω, στις 7 Μαρτίου, ο πρόεδρος Πούτιν ήλθε σε επαφή με τον πρώην πρόεδρο Nazerbayev για να μελετήσει μαζί του τη δυνατότητα ανάπτυξης, υπό την αιγίδα του Οργανισμού του Σύμφωνου για την Συλλογική Ασφάλεια (CSTO), των “γαλάζιων chapkas” Καζακών στη Συρία. Αυτή η επιλογή είχε ήδη εξεταστεί το 2012. Οι Καζάκοι στρατιώτες έχουν το πλεονέκτημα ότι είναι μουσουλμάνοι και όχι ορθόδοξοι.
Η επιλογή της στόχευσης της Σαουδικής Αραβίας και όχι πλέον της Τουρκίας ενεργοποιήθηκε από το Πεντάγωνο, πιστεύουν στο Ριάντ, αν και ο πρόεδρος Τρούμ της επιβάλλει παραληρητικές παραγγελίες όπλων σε αντάλλαγμα για τη προστασία του. Η ανατομή της Σαουδικής Αραβίας είχε σχεδιαστεί από το Πεντάγωνο από το 2002 [3].
Πύραυλοι εκτοξεύτηκαν αυτή την εβδομάδα ενάντια στο βασιλικό μέγαρο στο Ριάντ. Ο πρίγκιπας Mohamed ben Salmane (γνωστός ως “MBS”, 34 ετών) συνέλαβε τον θείο του, τον πρίγκιπα Αχμέτ (70 ετών) και τον παλιό ανταγωνιστή του και πρώην πρίγκιπα-διάδοχο, πρίγκιπα Μοχάμεντ Ben Nayef (60 ετών) καθώς και διάφορους άλλους πρίγκιπες και στρατηγούς. Η σιιτική επαρχία του Qatif, όπου μερικές πόλεις έχουν ήδη ισοπεδωθεί, απομονώθηκε. Οι επίσημες εξηγήσεις σχετικά με τις διαμάχες διαδοχής και τον κορωνοϊό δεν αρκούν.
Μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά
Πηγή Ινφογνώμων Πολιτικά (Ελλάδα)
[2] “Additional Protocol to the Memorandum on Stabilization of the Situation in the Idlib De-Escalation Area”, Voltaire Network, 5 March 2020.
[3] “Taking Saudi out of Arabia“, Powerpoint de Laurent Murawiec pour une réunion du Défense Policy Board (July 10, 2002).
ΔΙΚΤΥΟ ΒΟΛΤΑΙΡΟΣ | ΔΑΜΑΣΚΟΣ (ΣΥΡΙΑ) | 15 Μαρτίου 2020
عربي ENGLISH ESPAÑOL FRANÇAIS ITALIANO ROMÂNĂ TÜRKÇE
Αιγαίο
“Συμφωνία – ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑΣ – των Αθηνών”!
Ως γνωστόν, με ευχές και με “αρχές”… δεν βάφονται αυγά!
Απόψεις
Παρακμή της Θεσσαλονίκης και Αθηνοκεντρισμός! Η αλήθεια με αριθμούς
του Γιώργου Μιχαηλίδη*
Aπό τη μία πλευρά: η χώρα της χρονιάς, η πρωταθλήτρια της Ευρώπης, το μεγαλύτερο έργο αστικής ανάπλασης στην Ευρώπη. Από την άλλη: η Θεσσαλονίκη της παρακμής, η φραπεδούπολη, η φωλιά της αντιδραστικής συντήρησης και η επιτομή της μιζέριας. Παράλληλα, η μόνιμη συμβουλή: όχι εύκολες καταγγελίες, να αναλάβετε πρωτοβουλίες. Τί ισχύει τελικά και γιατί; φταίει η κρίση για την παρακμή της Θεσσαλονίκης; φταίει η Αθήνα; φταίει η ανεπάρκεια των Θεσσαλονικέων; Αν προχωρήσουν δέκα big projects θα αλλάξει η εικόνα της και η δυναμική της πόλης; Γιατί δεν έγινε Μιλάνο, Βαρκελώνη ή έστω Σμύρνη;
Η σίγουρη απάντηση είναι ότι, πέρα από τις αδυναμίες του τοπικού πολιτικού, οικονομικού και πολιτιστικού συστήματος (που και αυτές έχουν κάθε άλλο παρά απλή εξήγηση), έχει διαμορφωθεί τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια ένα συγκεκριμένο οικονομικό υπόστρωμα που σταθερά ορίζει την πόλη ως ένα παρακμάζον, δευτερεύον, σχεδόν μόνο καταναλωτικό αστικό κέντρο. Και πριν ξεκινήσει οποιαδήποτε συζήτηση για το τί μέλλει γενέσθαι, καλόν είναι να εντοπιστούν, να παρουσιαστούν και ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ, τα σημερινά οικονομικά μεγέθη της Θεσσαλονίκης. Και να συγκριθούν και με αυτά της Αττικής, γιατί ο ανταγωνισμός λειτουργεί μεταξύ πόλεων, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται και μάλιστα από πολλούς προβάλλεται ως κινητήρας της αστικής ανάπτυξης. Αλλά και γιατί επί δεκαετίες η ανάπτυξη της χώρας είναι εκ των πραγμάτων αθηνοκεντρική.
Καταρχάς, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη Θεσσαλονίκη όχι μόνο είναι πλέον στο 60% της Αττικής αλλά και μειώνεται συνεχώς. Ακόμη χειρότερα, είναι ακριβώς στις περιόδους ανάπτυξης όπου η μεν Αττική κερδίζει η δε Θεσσαλονίκη χάνει. Τελικό αποτέλεσμα; σήμερα ο νομός Θεσσαλονίκης δεν είναι ο κάποτε δεύτερος αλλά πλέον ο ΕΝΑΤΟΣ στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη χώρα.
Σήμερα επίσης (και αυτό είναι καθοριστικό για τη λήψη αποφάσεων είτε των οικονομικών δυνάμεων του τόπου είτε των ελληνικών κυβερνήσεων) οι επιχειρήσεις της Αττικής κάνουν τζίρο ΟΚΤΩ φορές μεγαλύτερο από αυτές της Θεσσαλονίκης. Δηλαδή, η «οικονομική δύναμη» της Αττικής είναι οκταπλάσια της Θεσσαλονίκης (είναι εξάλλου και το 68% όλης της χώρας). Ακόμα και στη μεταποίηση (όπου άλλοτε η Θεσσαλονίκη ήταν το συγκριτικά ισχυρότερο βιομηχανικό κέντρο της χώρας) οι επιχειρήσεις της Αττικής κάνουν πλέον τζίρο ΕΝΝΙΑ φορές μεγαλύτερο από τις επιχειρήσεις της Θεσσαλονίκης.
Είναι ακριβώς η όξυνση της αποβιομηχάνιση της χώρας το 1990-2000 (με πολλές ενδο- και εξωγενείς αιτίες) που επέδρασε καταλυτικά στην περιθωριοποίηση της Θεσσαλονίκης μέσα σε μια εθνική οικονομία προσανατολισμένη (σε ένα βαθμό αναπόφευκτα λόγω ένταξης στην Ευρωζώνη και σε ένα βαθμό χάρις σε ένα εκούσιο έλλειμμα αναπτυξιακής πολιτικής) στις υπηρεσίες και στις κατασκευές. Είναι πριν από 20-25 χρόνια που η πόλη έχασε τα μισά εργοστάσια της και έμεινε με μια μισο-άδεια Βιομηχανική Περιοχή, άναρχες επαγγελματικές συγκεντρώσεις και εκατοντάδες βιοτεχνικά κτίρια εκπλειστηριαζόμενα σήμερα προς malls, logistic centers, Airbnb, και η παραγωγικότητα έφτασε να είναι 30% έως 60% χαμηλότερη από ό,τι σε οποιαδήποτε περιοχή της Αττικής.
Είναι γεγονός, όχι μίζερη καταγγελία, η απόκλιση μεταξύ Αττικής και υπόλοιπης Ελλάδας που συνεχώς μεγαλώνει εδώ και είκοσι τουλάχιστον χρόνια και, επιπλέον, διευρύνεται στις φάσεις ανάπτυξης ή ανάκαμψης.
Ως τελικό αποτέλεσμα, σήμερα στην Αττική συγκεντρώνεται το 55% του κινητού και ακίνητου πλούτου της χώρας και οι καταθέσεις εκεί είναι ΕΞΗ φορές αυτές της Θεσσαλονίκης ενώ η (κατά τον ΕΝΦΙΑ) αξία των ακινήτων της, 4 φορές αυτή της Κεντρικής Μακεδονίας.
Καθόλου παράξενα, η ανεργία στην ευρύτερη περιοχή (Κεντρική Μακεδονία) είναι 30% υψηλότερη από ό,τι στην Αττική και μάλιστα η απόκλιση ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ στο μέτρο που υποχωρεί η επίπτωση της οικονομικής κρίσης. Καθόλου παράξενα επίσης, ένας στους 8 Θεσσαλονικείς εργάζεται στον κλάδο της εστίασης και παροχής καταλύματος (ένας στους 11 στην τουριστική Αττική).
Απέναντι σε αυτά τα δεδομένα, η συνήθης προτροπή είναι: big projects. Το πόσο εύκολη, αποδοτική και αποτελεσματική για τη μείωση των ανισοτήτων είναι αυτή η λύση, είναι εξαιρετικά αμφίβολο. Εξάλλου, πάντα θα ακυρώνεται από τον «ανταγωνισμό»: για το παραλιακό μέτωπο της Αθήνας «δρομολογούνται» έργα 16 φορές μεγαλύτερα από ό,τι γι’ αυτό της Θεσσαλονίκης, για τις υποδομές αερομεταφορών 6 φορές και βέβαια κάθε Αθηναίος έχει ήδη 3 φορές πυκνότερο δίκτυο μετρό από αυτό που ΘΑ έχει κάθε Θεσσαλονικιός (ενώ σε έναν άλλον τομέα, καθόλου αδιάφορο, η Αθήνα έχει 10 φορές τα θέατρα της Θεσσαλονίκης).
Όλα τα παραπάνω σημαίνουν ότι ο «αθηνοκεντρισμός» εποφθαλμιά τη «νύφη του Θερμαϊκού»; Όχι. Απλά σημαίνουν ότι η διαδρομή μέχρι να βγει η Θεσσαλονίκη από την παρακμή θα είναι μακρά, ότι οι συνθήκες και οι τάσεις είναι εναντίον της και ότι μόνες τους οι δυνάμεις της πόλης δεν επαρκούν. Αν δεν σχεδιαστεί μια βολονταριστική ΕΘΝΙΚΗ στρατηγική για την πόλη, αν δεν ξεκινήσει μια ΣΥΝΟΛΙΚΗ για όλη τη χώρα πολιτική αντιμετώπισης των περιφερειακών ανισοτήτων που ξεπηδούν αναπόφευκτα από τη στηριγμένη στο υπάρχον μοντέλο οικονομική ανάκαμψη, η εξέλιξη θα είναι πολύ περισσότερο δυσμενής. Και, φυσικά, όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη.
Και τί μας νοιάζει; Θα μας νοιάζει όταν θα μετρούμε τη «γεωγραφία της δυσαρέσκειας», κοινωνικής, ιδεολογικής, πολιτισμικής, πολιτικής, ή όταν θα ψάχνουμε να ερμηνεύσουμε εκλογικά αποτελέσματα με ανασκαφές στην εποχή του Σαμπρή πασά ή του Μαξ Μέρτεν ή του Γκοτζαμάνη …
*Ο Γιώργος Μιχαηλίδης είναι Σύμβουλος Ανάπτυξης. Δίδαξε στα Πανεπιστήμια Θεσσαλίας και Θεσσαλονίκης. Σπούδασε Πολεοδομία-Χωροταξία στο Universite de Paris IV – Sorbonne. Αρχιτεκτονική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Κοινωνιολογία στο École des hautes études en sciences sociales (EHESS). Οικονομικά στο École des hautes études en sciences sociales (EHESS).
Απόψεις
Προς μία νέα γεωπολιτική κοσμογονία
Ο πλανήτης βιώνει κοσμογονικές αλλαγές εν μέσω δυο ενεργών μετώπων τα οποία προς ώρας δεν παρουσιάζουν καμία συγκρουσιακή ύφεση και ουδείς βρίσκεται σε θέση να γνωρίζει με βεβαιότητα την έκβασή τους. Η μόνη εξασφαλισμένη διαπίστωση είναι ο δομικός μετασχηματισμός της γεωπολιτικής σκακιέρας και η επανακατανομή ισχύος στο διεθνές σύστημα.
Οι ιστορικές δείκτες μας υπενθυμίζουν επανειλημμένα πως τα πιόνια δε μένουν ποτέ στατικά και καμία μορφή παγκόσμιου status quo δε διέπεται από αθανασία ιδίως όταν έχει οικοδομηθεί πάνω σε ηγεμονικά θεμέλια και οι μπετόβεργές του είναι χρωματισμένες με το αίμα χιλιάδων αθώων αμάχων στη μισή υδρόγειο. Η νίκη του φιλελευθερισμού μετά την κατάρρευση της τελευταίας σύγχρονης αυτοκρατορίας, ερυθρής απόχρωσης, όπως φάνηκε εκ των υστέρων ήταν φευγαλέα και ιδίως οι παγκόσμιες εξελίξεις της τελευταίας διετίας πιθανολογείται από μία πληθώρα επιστημονικών αναλύσεων πως σύντομα θα δοθεί η χαριστική βολή στη φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων με κεντρικό θεμελιωτή τις ΗΠΑ ή υπό μία πιο πραγματολογική προσέγγιση, τουλάχιστον την αισθητή μείωση της παγκόσμιας στρατιωτικής, οικονομικής και πολιτικής επιρροής της Αμερικής επί των 2/3 της οικουμένης.
Το αφήγημα της PAX AMERICANA έχει αρχίσει να αιμορραγεί και να ξεφτίζει λόγω της αποκάλυψης του υποκριτικού κελύφους που την προφύλασσε από κάθε κριτική την οποία μάλιστα βάφτιζε τρομοκρατική ή αναθεωρητική. Οι υποσχέσεις του αμερικανοτραφούς φιλελευθερισμού για ειρήνη, ευμάρεια και δημοκρατία στο σύνολο του πλανήτη διαψεύσθηκαν οικτρά και εξέπνευσαν κάτω από τα ερείπια που άφησαν πίσω τους οι αστεροστόλιστες βόμβες της χώρας της ελευθερίας και της ευαισθησίας για τα περιώνυμα ανθρώπινα δικαιώματα. Με την αποδυνάμωση της δυτικόκτιστης τάξης πραγμάτων διαλύεται και ο αφρός της ουτοπίας που καλλιεργούσε επί μία τριακονταετία για έναν κόσμο δήθεν ισότητας, δημοκρατικής μεταρρύθμισης και αμοιβαίου σεβασμού. Η μετατόπιση όλων των ειδών ισχύος προς ανατολάς και η ένταση του ανταγωνισμού μεταξύ των παγκόσμιων παικτών καλούν πολλούς πρώην ανένδοτους και ελαφρόμυαλους ουτοπιστές να πατήσουν ξανά στη γη, διαψεύδοντας τους πανηγυρικά. Η τραγικότερη φιγούρα της νεότερης φιλελεύθερης σχολής, ο Francis Fukuyama ο οποίος στο έργο του ‘’το τέλος της ιστορίας’’ προβαίνει σε μία επιπόλαιη εκτίμηση για την οριστική επικράτηση του φιλελευθερισμού τη μη επαλήθευση του οποίου παρακολουθούμε να διαδραματίζεται ζωντανά επί του παρόντος.
Οι φιλελεύθερες διόπτρες στέκονται ανίκανες να αντιμετωπίσουν τη μυωπία με την οποία ο μέσος άνθρωπος ατενίζει τα διεθνή συμβάντα και ενίοτε κρίνει βάσει της δικής του ψυχικής αγνότητας και ηθικής. Προσθετικά ο λιμπεραλιστής διεθνολόγος αδυνατεί ή εθελοτυφλεί εμπρός στην επιθυμία των ‘’μη εχόντων’’ να διατρανώσουν το ανάστημά τους απέναντι στους ‘’έχοντες ‘’ της διεθνούς σκηνής, διεκδικώντας το μερίδιο επιρροής που τους αναλογεί. Δίνοντας τη δέουσα προσοχή στην τακτική συσσώρευσης ισχύος, από πλευράς του κινεζικού δράκου και της ρωσικής αρκούδας, που συνιστά έναν εκ των βασικών πυλώνων της λειτουργίας του άναρχου διεθνούς στον οποίο επικεντρώνεται η επιστήμη των Διεθνών Σχέσεων. Η μόχλευση λοιπόν της ισχύος στην απόπειρα εξισορρόπησης μεταξύ των σύγχρονων Μεγάλων Δυνάμεων δικαιώνει τον Θουκυδίδη, τον Machiavelli,τον Hobbes, τον Morgenthau και πολλούς ακόμα ρεαλιστές μελετητές του φαινομένου των Διεθνών Σχέσεων βγάζοντας από την κατάψυξη την παρεξηγημένη όσο καμία άλλη, θεωρία του ρεαλισμού.
Η αμφισβήτηση της πλανητικής μονοπολικότητας των ΗΠΑ είναι γεγονός και μπορεί να επιβεβαιωθεί από την πρωτοβουλία της σύστασης νέων διεθνών οργανισμών στελεχωμένων από εξωδυτικές δυνάμεις με δημοφιλέστερο όλων τoν συνασπισμό των BRICS ο οποίος αποτελεί την πιο τρανή έκφραση αμφισβήτησης της κυριαρχίας του Βορρά.
Φιλοδοξούν να δώσουν ένα βροντερό παρόν στο διεθνές γεωστρατηγικό και οικονομικό παίγνιο παραθέτοντας τους δικούς τους όρους απέναντι στον παραπαίοντα παγκόσμιο ηγεμόνα. Η μετάβαση στην πολυπολικότητα αποκτά αυξανόμενες υποστηρικτικές ενδείξεις όσο κυλά ο χρόνος.
Αρχικά ας παρουσιάσουμε την ιστορία του αναφερόμενου συνασπισμού. Ουσιαστικά επρόκειτο για έναν πολιτικό σύνδεσμο με διεθνή χαρακτήρα και το ακρωνύμιό του στηρίζεται στα αρχικά της ονομασίας των κρατών που τον συναποτελούν. Ιδρυτές του αποτελούν η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία και, η Βραζιλία με τη νότια Αφρική να προσχωρεί λίγο αργότερα στον οργανισμό. Εισηγητές της πρωτοβουλίας υπήρξαν οι τέσσερεις πρώτες χώρες οι οικονομίες των οποίων στις αρχές του αιώνα μας σημείωσαν πρωτοφανείς ρυθμούς ανάπτυξης και έλαβαν τον τίτλο των ‘’αναπτυσσόμενων οικονομιών’’. Συμβάλλουσες παράμετροι σε αυτή την αναπτυξιακή εκρηκτικότητα συνιστούν οι ογκώδεις πληθυσμιακοί αριθμοί των χωρών αυτών καθώς και οι αχανείς τους εκτάσεις. Η επίσημη συγκρότηση του οικονομικού αυτού συνασπισμού πραγματώθηκε τον Ιούνιο του 2009 στο Αικατερίνεμπουργκ της Ρωσίας. Στην κοινή τους δήλωση οι ηγέτες του παγκόσμιου νότου αιτούνταν τη δημιουργία ενός δίκαιου διεθνούς συστήματος που θα εδράζεται στην πολυπολικότητα.
Επιπλέον διαρκούσης της Συνόδου Κορυφής, οι συμμετέχοντες γνωστοποίησαν την πρόθεσή τους για την κοπή ενός νέου παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος το οποίο θα ήταν σταθερό, θα είχε αντίκρισμα και θα βρισκόταν σε θέση να συναγωνιστεί το δολάριο. Παρ’ όλα αυτά, αρχή του οργανισμού αποτελεί η οικονομική ανεξαρτησία εκάστου μέλους και η ελευθερία να συναλλάσσεται χρησιμοποιώντας το εθνικό του νόμισμα. Προσθετικά παρατηρήσαμε τους BRICS να προβαίνουν στην ίδρυση του δικού τους τραπεζικού ιδρύματος γνωστό και ως Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS. H ίδρυσή της έγινε το 2014 και επί της ουσίας σκοπός της είναι να αποτελέσει το ‘’αντίπαλον δέος’’ του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Εδρεύει στη Σανγκάη για το λόγο του ότι η Κίνα κατέχει τον υψηλότερο αριθμό συναλλαγματικών αποθεμάτων από τους συμμετέχοντες στον οργανισμό.
Η αύξηση της επιρροής του εν λόγω αντιδυτικού οργανισμού είναι δεδομένο πως θα οδηγήσει στη μεταβολή των συσχετισμών στην παγκόσμια οικονομία αλλά και στον τομέα της ενέργειας. Αξιοσημείωτο είναι πως οι BRICS σύντομα θα καλύπτουν το 40% της διεθνούς οικονομίας και η θέση τους αναμένεται να γνωρίσει ακόμα μεγαλύτερη επίρρωση σε βάθος χρόνου με την ένταξη νέων μελών στους κόλπους τους τα οποία μάλιστα συνιστούν βασικούς κατόχους πετρελαϊκών αποθεμάτων και εξαγωγείς αυτού. Τα κράτη αυτά αποτελούν το Ιράν, τα Ηνωμένα Αραβικά και τη Σαουδική Αραβία, σημειωτέον τον μακράν στενότερο σύμμαχο των ΗΠΑ στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Η συμμετοχική διόγκωσή τους θα τους χαρίσει με μαθηματική ακρίβεια ακόμη μεγαλύτερο έλεγχο πάνω στην παγκόσμια πετρελαϊκή ποσότητα και κατά συνέπεια θα τους βοηθήσει να αντιπαλέψουν από θέση ισχύος πλέον τον άλλο ισχυρό οργανισμό συνεργασίας, τη G7. Βάσει ποσοτικών ερευνών η ομάδα του νότου θα διαχειρίζεται το 65,4% των αποθεμάτων αργού πετρελαίου ενώ η G7 μόνο το 3,9% αυτού.
Επιπρόσθετα η διείσδυση του σχετικά νεαρού αυτού οικονομικού οργανισμού στη μαύρη ήπειρο καθώς και ο προσεταιρισμός των χωρών του κόλπου σηματοδοτεί αφενός την αισθητή ύφεση της οικονομικής αλλά και πολιτικής επιρροής της Δύσης στις περιοχές αυτές ιδίως με την υπογραφή αμοιβαίας στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ της Ρωσίας (ηγέτιδας δύναμης της συνεννόησης) και του Νίγηρα καθώς και τη συνακόλουθη επενδυτική πολιτική της Κίνας στην Αφρική και αφετέρου πως το συνεργατικό πλαίσιο των ΒRICS δε βλέπει μαύρα πρόβατα σε αντίθεση με τη δυτική-αντιρεαλιστική φιλοσοφία εξεύρεσης ‘’δημοκρατικών’’ εταίρων.
Κατά συνέπεια παρατηρούμε την ανάπτυξη συνεργατικών σχέσεων των διευθυντικών στελεχών της συμμαχίας (Ρωσία, Κίνα) χώρες τις οποίες η Συλλογική Δύση θεωρεί παρίες όπως την Περσία και τη Βόρεια Κορέα. Η εξελισσόμενη σύγκρουση στη Γάζα δίνει μία ευκαιρία στις δυτικές δυνάμεις και ιδιαίτερα τις ΗΠΑ να προσπαθήσουν να επανακτήσουν ξανά το λόγο τους στην ευρύτερη περιοχή όμως η προαναφερθείσα στροφή αρκετών κρατών του κόλπου πλέον προς την αγκαλιά των BRICS καταδεικνύει πως μακροπρόθεσμα ο αμερικανικός παράγοντας θα εξοστρακιστεί ισοβίως από το συγκεκριμένο, στρατηγικής σημασίας, γεωγραφικό διαμέρισμα.
Ειδικότερα η Κίνα φαίνεται να κατέχει τη θέση του μεγάλου κερδισμένου καθώς πρωτοστάτησε στη επαναπροσέγγιση δύο ορκισμένων εχθρών ήτοι της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν, οι οποίες άρχισαν να ατενίζουν με φιλική ματιά τις εμπορικές φιλοδοξίες της χώρας του δράκου για τη διάνοιξη μίας νέας οδού του μεταξιού και την επακόλουθη αύξηση της επιρροής της ως αντιστάθμισμα στην κυριαρχική πολιτική του Λευκού Οίκου.
Ωστόσο παρ’ όλες τις ως τώρα θετικές επιδόσεις της πρωτοβουλιακής οντότητας των BRICS βαρυσήμαντες είναι και οι ισορροπίες που εκδηλώνονται στα σπλάχνα του οργανισμού όπως η παραδοσιακή εδαφική αντιπαράθεση μεταξύ Ινδίας και Κίνας, τέτοιου τύπου εσωτερικές διαταραχές αποτελούν σημαντική αιτία κωλυσιεργίας για την ίδρυση κοινού νομίσματος. Αυτοί όμως οι ανασταλτικοί παράγοντες στην πραγματικότητα επηρεάζουν ελάχιστα το επιτυχές μέλλον που θα σημειώσει η χαλαρή αυτή μορφή συνεργασίας και αυτό χάρις στην απουσία εξαναγκασμών οποιουδήποτε μέλους προς κάποιο συγκεκριμένο τρόπο δράσης αλλά και ισότιμη σχέση ανάμεσα τους και ανυπαρξία ιεραρχικών δομών σε αντιδιαστολή με τις δυτικογενείς συμμαχίες. Επιπρόσθετα η αφόρητη πίεση που βιώνουν οι Αμερικανοί εξαιτίας των διλημμάτων στρατιωτικής φύσης που αφορούν στην ταυτόχρονη χορήγηση αρωγών σε Ουκρανία και Ισραήλ επιτρέπει στους Κινέζους να αποκτήσουν πιο θεμελιώδες βήμα στον Κόλπο και να μετατρέψουν την περιοχή σε μία ζώνη αντιπαράθεσης μεταξύ ηπειρωτικών-ευρασιατικών και ναυτικών δυνάμεων διότι καθόλου άγνωστη δεν είναι και η διείσδυση του στενού πλέον συνεργάτη της Κίνας που δεν αποτελεί άλλον από τη ρωσική αρκούδα.
Το Σινικό έθνος επενδύει σε ποικίλους τομείς από το εμπόριο και τη αμυντική βιομηχανία έως τον πολιτισμό και τη διπλωματία. Η διαφαινόμενη μετάβαση από τη γερασμένη PAX AMERICANA σε μία PAX SINICA θα αποτελούσε μία ουσιαστική γεωπολιτική τομή καθώς θα αναδιαμόρφωνε τους εμπορικούς συσχετισμούς αλλά και το βαθμό ελεύθερης λήψης πρωτοβουλιών από τα μικρότερα ή μεσαία σε ισχύ, κράτη. Ο κάπως αυθαίρετος όρος της ‘’Κινεζικής Τάξης Πραγμάτων ‘’ επιστρατεύεται για να περιγράψει την κίνηση ματ που δέχεται η δυτική θαλασσοκρατία από τον ευρασιατικό ηπειρωτισμό και την οικοδόμηση ενός νέου και διαφορετικού κόσμου εδραζόμενου στην πολυπολικότητα όπου δε θα απαιτείται το άκουσμα της ανάσας του ατλαντιστή ώστε να αναπνεύσουν και οι λοιποί κρατικοί δρώντες τη υδρογείου της.
Γνωστό είναι επίσης πως ένας εκ των υψηλότερων στόχων των BRICS ίσως και ο υψηλότερος είναι η σταδιακή αποδολαριοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας και η αξιακή υποτίμηση του δολαρίου ως κεντρικού μέσου συναλλαγών. Σε γενικές γραμμές σημειώνεται μία ολοένα και εντεινόμενη απεξάρτηση ορισμένων κρατών από το δολάριο όσον αφορά τις συναλλαγματικές τους ανάγκες με τους ιδρυτές των BRICS φυσικά να ηγούνται σε αυτό τον αποχαιρετισμό του αμερικανικού νομίσματος θερμαίνοντας ταυτοχρόνως τις πιστωτικές μηχανές για την παραγωγή ενός αντινομίσματος το οποίο μπορεί ακόμα να φαίνεται αρκετά μακρινό αλλά και μόνο η εγκατάλειψη του δολαρίου θα αποτελέσει ένα ανεπανόρθωτο λάβωμα στο κορμί της δυτικής ηγεμονίας διότι θα επιφέρει υπερπληθωρισμό στο εσωτερικό της αμερικανικής επικράτειας.
Ταυτόχρονα οι μετοχές των κεντρικών τραπεζών της Κίνας παρουσιάζουν κατακόρυφη αύξηση. Οι αναπτυσσόμενες χώρες με ισχνή τεχνολογικό αποτύπωμα και αποκλεισμένες σε μεγάλο βαθμό από τις δυτικές αγορές θα ωθηθούν να αναζητήσουν εναλλακτικές πηγές βοήθειας και ανταλλαγής τεχνολογικών προϊόντων με αποτέλεσμα να πλησιάσουν περισσότερο την Κίνα και τη Ρωσία και πιθανώς να εκφράσουν επιθυμία για ένταξη στον οργανισμό. Η εξέλιξη αυτή θα είναι καταλυτική για τη γιγάντωση της χρηματοοικονομικής και γεωπολιτικής επιρροής του Παγκόσμιου Νότου.
Μία ακόμα ένδειξη του ότι η πλάστιγγα γέρνει προς τη πλευρά των νέων διεκδικητών, αποτελούν τα χασματικά νούμερα αντιπροσώπευσης ,μεταξύ των BRICS και της G7, του παγκόσμιου ΑΕΠ και του πληθυσμού αντίστοιχα με τους πρώτους να εκπροσωπούν το 37% του διεθνούς ΑΕΠ και το 42% του παγκόσμιου πληθυσμού ενώ οι δεύτεροι μόνο το 30%. To γενικότερο έρεισμα που έχει η συμφωνία των BRICS διεθνώς με ιδιαίτερη εστίαση στα άπορα κράτη αποτελεί την ουσιαστικότερη απειλή για την ηγεμονία της Δύσης. Μέσω της αλληλεπίδρασής τους με τους νέους εκφραστές της ισχύος τα φτωχότερα έθνη βρίσκουν για πρώτη φορά ευκαιρία και δυνατότητα να προωθήσουν τα συμφέροντά τους και να κοινωνικοποιηθούν με ισότιμους όρους. Πρέπει να θεωρείται κάτι παραπάνω από βέβαιο πως ο διεθνής αποκλεισμός τους, που επήλθε μέσω των αντιδυτικών πολιτικών του παρελθόντος θα μοχλευθεί από τον συνασπισμό της εναλλακτικής οδού.
Στον αντίποδα η Δύση στερείται ενός αντίστοιχου εργαλείου προς χρήση ένεκα της αληθούς ενοχής της και αναξιοπιστίας που έχει προκαλέσει στα μάτια των εξωδυτικών πληθυσμών. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η εμφανώς αποτυχημένη πολιτική των κυρώσεων που εφαρμόζει η Δύση, οπλοποιώντας το δολάριο, εναντίον της Ρωσίας, της Βενεζουέλας και του Ιράν θα πληγεί σοβαρά εάν τελικά προκύψει αντινόμισμα από τους BRICS. H διαπίστωση αυτή μπορεί εύκολα να σπρώξει τα μέλη του οργανισμού να παραμερίσουν τις μικρής κλίμακας έριδες ή διαφωνίες τους και να συσπειρωθούν ακόμα πιο έντονα ώστε να δρομολογήσουν την αποκαθήλωση του δολαρίου από το παγκόσμιο στερέωμα εκμεταλλευόμενοι την δυσαρέσκεια των αναπτυσσόμενων κρατών που έχει προκύψει από τη συνεχή πολεμοκάπηλη πολιτική των αμερικανικών κυβερνήσεων στο υπόλοιπο ημισφαίριο αλλά και από την εμμονή τους για μονομερή αξιοποίηση των παγκόσμιων αποθεμάτων πλούτου. Το αντινόμισμα όποτε και αν αυτό κατορθώσει να έχει ομαλή γέννα είναι βέβαιο ότι θα αγκαλιαστεί από το σύνολο των συμμετεχόντων στα εγχειρήματα των BRICS διότι θα υπάρχει το πρόσφορο έδαφος για κάτι τέτοιο.
Το νέο έτος θα μπορούσαμε να παραδεχτούμε πως έφερε πραγματική ευτυχία στον οργανισμό αφού από τις πρώτες κιόλας ημέρες υποδέχεται στον πυρήνα του πέντε νέα μέλη (Αίγυπτο, Αιθιοπία Ιράν, Σαουδική Αραβία και ΗΑΕ). Η εξέλιξη αυτή ανασχηματίζει πλέον το παγκόσμιο τοπίο καθώς ενισχύει την πολυπολικότητα και αυτονομεί όλο και περισσότερα έθνη από τα κελεύσματα της Ουάσιγκτον της οποίας η κυριαρχία αμφισβητείται με μεγαλύτερη τόλμη. Το μόνο παραπάτημα και ατυχία για τους BRICS το 2024 είναι η απότομη αλλαγή πλεύσης της Αργεντινής λόγω της εκλογής του αμερικανόφιλου Χαβιέρ Μιλέι και την απόφαση του για ολοκληρωτική δολαριοποίηση της οικονομίας της χώρας του! Ωστόσο η Δύση και κυρίως οι ΗΠΑ βρίσκονται αντιμέτωπες με έναν πολυσχιδή ανταγωνιστή άνευ προηγουμένου καθώς αυτός αμφισβητεί ευθέως την οικονομική, πολιτική και ορισμένα από τα κεντρικά στελέχη του, την στρατιωτική κυριαρχία της.
Συνδυαστικά με τους δύο πολέμους αντιπροσώπων που μαίνονται αυτή τη στιγμή σε Μέση Ανατολή και Ανατολική Ευρώπη τους οποίους οι δυτικές ελίτ φαίνεται πως χάνουν ή τουλάχιστον δέχονται επαχθή πίεση κυρίως στον εμπορικό της τομέα ο οποίος αιμορραγεί ακατάπαυστα εδώ και περίπου ενάμισι χρόνο, τα μοτίβα του γεωπολιτικού ψηφιδωτού αλλάζουν και η ανθρωπότητα μπαίνει ξανά σε μία νέα τροχιά η οποία όπως όλες οι προβλέψεις συγκλίνουν θα επισφραγίσει τη μεταψυχροπολεμική εποχή και θα προλειάνει το έδαφος για την ανατολή μίας νέας τάξης που θα χαράξει νέες γραμμές στους χάρτες, αυτή του πολυκεντρισμού, ο οποίος θα αντικαταστήσει το μονοπολικό αμερικανικό παγκοσμισμό. Ένα τέτοιου τύπου διεθνές σύστημα θα παράσχει μακροπρόθεσμα μεγαλύτερη σταθερότητα στον πλανήτη διότι κανένας πόλος δε θα βρίσκεται θέση να αποκτήσει υπέρμετρη ισχύ ώστε να συμπιέσει τους έτερους δρώντες.
Εν κατακλείδι ο πολυπολισμός καθιστά πιο δεδομένη την ειρηνική συνύπαρξη εφόσον δε θα υπάρχουν ‘’μη έχοντες ‘’ ούτε περιφρονημένοι στη διεθνή ζωή ώστε να αναγκάζονται να επιζητούν διαρκώς περισσότερο μερίδιο. Ο πιο ισχυρός δείκτης των επικείμενων εξελίξεων είναι ο χρόνος, στηριζόμενοι στον οποίο θα γίνουμε θεατές της στάσης που θα τηρήσει η εγκλωβισμένη Δύση. Θα υπακούσει άραγε τη φωνή της σύνεσης όπως ανέφερε και ο σοφός Θουκυδίδης ή θα μιλήσει η αλαζονεία και θα συνεχιστεί η έμπρακτη εφαρμογή της βουλιμίας εμπρός μάλιστα σε μία σχεδόν βέβαιη ήττα των δυτικών δυνάμεων σε ένα δυνητικό θέατρο συγκρούσεων; Τούτο το συμπέρασμα εκπορεύεται από την αδυναμία των δυτικών κυβερνήσεων να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τους αντιπροσώπους του ευρασιατικού στρατοπέδου που έχουν ήδη ζεστάνει τις κάνες των όπλων τους. Η ιστορία μαρτυρεί πως ουδεμία ηγεμονία δύναται να μακροημερεύσει και τώρα βιώνουμε απλώς το πλήρωμα του χρόνου.
Δημήτρης Παπαδογιάννης, Φοιτητής Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης ΕΚΠΑ
Πηγές:
BANKING NEWS
ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ
HUFFPOST
NEWS BREAK
-
Ιράν6 ώρες πριν
Κόκκινος συναγερμός στο κεντρικό Ισραήλ! Εκτοξεύτηκε βαλλιστικός πύραυλος από την Υεμένη – Αναχαιτίστηκε με επιτυχία λέει ο IDF
-
Video10 ώρες πριν
Ισραήλ: Αν χτυπήσει πυρηνικά, αρχίζει η καταστροφή
-
Video12 ώρες πριν
Ασταμάτητο το Ισραήλ! Βομβάρδισε Ρωσική βάση στην Συρία
-
Εξωτερική Πολιτική2 ημέρες πριν
Στο επίκεντρο η ελληνοαμερικανική συνεργασία σε συνάντηση του Μητσοτάκη με Αμερικανούς γερουσιαστές στα Χανιά
-
Αναλύσεις2 ημέρες πριν
Quo vadis κύριε Γεραπετρίτη;
-
Γενικά θέματα2 ημέρες πριν
Μία νέα αρχή για το «Γεωπολιτικό»
-
Ιράν2 ημέρες πριν
Kίνηση υψηλού ρίσκου του Ισραήλ! Δεν αποκλείει χτύπημα στα πυρηνικά του Ιράν ο Νετανιάχου – Πότε θα χτυπήσει;
-
Αστυνομία2 ημέρες πριν
Αποκάλυψη! Ειδικό λογικό ισραηλινής κατασκευής για μαζική αναγνώριση προσώπων αποκτά η ΕΛ.ΑΣ.