Η διαδικασία ανταλλαγής αιχμαλώτων με τη Ρωσία είναι περίπλοκη, αλλά οι εργασίες για την επιστροφή των Ουκρανών αιχμαλώτων πολέμου συνεχίζονται, δήλωσε ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου την Τρίτη. Οι ανταλλαγές αιχμαλώτων έχουν, ωστόσο, σταματήσει από τον Αύγουστο και οι οικογένειες των αιχμαλώτων πιέζουν το Κίεβο να επανεκκινήσει τις διαδικασίες.

Εκτιμάται ότι 4.000 Ουκρανοί είναι σήμερα ακόμα αιχμάλωτοι πολέμου της Ρωσίας, με σχεδόν 2.000 από αυτούς να είναι μεταξύ των «Υπερασπιστών της Μαριούπολης», της ουκρανικής πόλης που βρίσκεται σήμερα υπό ρωσική κατοχή. Σε σημερινό του άρθρο, το CNBC συνομίλησε με συγγενείς αιχμαλώτων οι οποίοι, σε αρκετές περιπτώσεις, έχουν χάσει τα ίχνη των ανθρώπων τους εδώ και δύο σχεδόν χρόνια.

«Κάθε μέρα, ανεξάρτητα από το αν είναι επέτειος ή όχι, νιώθω πόνο για την αιχμαλωσία του μοναχογιού μου», λέει η Ουκρανή Νατάλια Λατύι η οποία έχει να δει τον γιο της από το καλοκαίρι του 2022.

Όταν οι ρωσικές δυνάμεις εισέβαλαν στα ανατολικά και νότια της χώρας τον Φεβρουάριο του 2022, η Μαριούπολη ήταν βασικός στόχος στην περιοχή του Ντονέτσκ.

Ακολούθησε μια έντονη μάχη για τον έλεγχο της πόλης με τις ουκρανικές δυνάμεις να περικυκλώνονται και να βομβαρδίζονται σε αυτό που έγινε γνωστό ως «Πολιορκία της Μαριούπολης». Η αιματηρή πολιορκία έληξε στα τέλη Μαΐου του 2022, αφού αρκετές χιλιάδες Ουκρανοί στρατιώτες και πολίτες που είχαν κλειστεί για μήνες στις χαλυβουργίες Azovstal της πόλης παραδόθηκαν και αιχμαλωτίστηκαν, με την Ουκρανία να βγαίνει ηττημένη από τη συγκεκριμένη μάχη.

Η Νατάλια δήλωσε στο CNBC ότι ήταν ευγνώμων που ήξερε ότι ο γιος της ήταν ζωντανός, αφού έμαθε για τη σύλληψή του τον Οκτώβριο του 2022 από έναν αποφυλακισμένο στρατιώτη που βρισκόταν στο ίδιο κελί με τον Ντμίτρο. Από τότε, ωστόσο, έχει χάσει τα ίχνη του. «Με πληγώνει πολύ το γεγονός ότι είμαι μητέρα και δεν μπορώ να φέρω τον γιο μου στο σπίτι», είπε.

Ο Ντμίτρο είναι ένας από τους περίπου 4.000 Ουκρανούς που εξακολουθούν να κρατούνται ως αιχμάλωτοι πολέμου σε ρωσικά κέντρα κράτησης. Περίπου 2.000 από αυτούς είναι γνωστοί ως «Υπερασπιστές της Μαριούπολης» στην Ουκρανία και θεωρούνται ήρωες για την προσπάθειά τους να υπερασπιστούν την πόλη πριν πέσει στις ρωσικές δυνάμεις.

Μεταξύ αυτών που συνελήφθησαν στη Μαριούπολη ήταν περίπου 700 μέλη του Τάγματος Αζόφ.

Αυτοί, όπως και άλλοι αιχμάλωτοι στρατιώτες, μεταφέρθηκαν σε ρωσικά στρατόπεδα αιχμαλώτων τόσο σε κατεχόμενα τμήματα της Ουκρανίας όσο και στο έδαφος της Ρωσίας.

Όπως και πολλοί άλλοι αιχμάλωτοι, ο Ντμίτρο κρατήθηκε αρχικά σε φυλακή στην κατεχόμενη από τη Ρωσία περιοχή του Ντονέτσκ στην ανατολική Ουκρανία και αργότερα μεταφέρθηκε σε ένα προανακριτικό κατάστημα κράτησης στην περιοχή Μπριανσκ της δυτικής Ρωσίας, και μετέπειτα μεταφέρθηκε νότια της Μόσχας, αναφέρει το CNBC.

Πολλές από τις οικογένειες των Ουκρανών αιχμαλώτων πολέμου δεν έχουν ιδέα πού βρίσκονται οι δικοί τους άνθρωποι ή αν είναι ακόμη ζωντανοί μετά από ενάμιση χρόνο αιχμαλωσίας.

Ανταλλαγές αιχμαλώτων

Οι δύο πλευρές πραγματοποίησαν αρκετές ανταλλαγές κρατουμένων από τους πρώτους μήνες της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Ωστόσο, ο ρυθμός με τον οποίο διεξάγονταν επιβραδύνθηκε το 2023, και η τελευταία πραγματοποιήθηκε στις αρχές Αυγούστου.

«Έχει πράγματι επιβραδυνθεί λόγω της Ρωσικής Ομοσπονδίας, αλλά αυτοί είναι πολύ συγκεκριμένοι λόγοι. Η πίστα θα ανοίξει», δήλωσε ο Ζελένσκι σε συνέντευξη Τύπου στο Κίεβο, την περασμένη Τρίτη, χωρίς να εξηγεί τους «λόγους».

Πρόσθεσε ότι η Ουκρανία εργάζεται επί του παρόντος για την ανταλλαγή «ενός αρκετά καλού αριθμού» Ουκρανών και εξέφρασε την ελπίδα ότι η ανταλλαγή θα είναι επιτυχής.

Η Γιούλια αγκαλιάζει τον σύζυγό της Ολεξάντερ Κορίνκοφ, Ουκρανό στρατιώτη και αιχμάλωτο πολέμου, που απελευθερώθηκε μετά από ανταλλαγή αιχμαλώτων (AP Photo/Zoya Shu)

Τον περασμένο μήνα, ο επίτροπος ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Ουκρανίας Ντμίτρο Λούμπινετς δήλωσε ότι Ρώσοι κρατούμενοι στην Ουκρανία είχαν εκφράσει την επιθυμία να γίνει ανταλλαγή, αλλά η Μόσχα δεν ενδιαφερόταν να τους πάρει πίσω. Η Μόσχα δεν σχολίασε αυτόν τον ισχυρισμό.

Τον Νοέμβριο, η ουκρανική κυβέρνηση δήλωσε ότι 4.337 άνθρωποι εξακολουθούν να είναι αιχμάλωτοι πολέμου (από 3.574 στρατιωτικοί και 763 πολίτες). Σημείωσε ότι 1.953 είχαν απελευθερωθεί. 

Σύμφωνα με τον ουκρανικό Στρατό, το Κίεβο έχει ήδη δεχθεί 2.598 άτομα τα οποία βρίσκονταν υπό ρωσική αιχμαλωσία, κατά τη διάρκεια 48 ανταλλαγών.

Ουκρανή αιχμάλωτη πολέμου που απελευθερώθηκε μετά από ανταλλαγή αιχμαλώτων (AP Photo/Efrem Lukatsky)

Μαρτυρίες για «αδιανόητη σκληρότητα» κατά αιχμαλώτων

Ο στρατιώτης Ολεξάνταρ Ντιντούρ ήταν μεταξύ των τελευταίων ανταλλαγών κρατουμένων που απελευθερώθηκαν τον Ιούλιο του 2023. Ο Ντιντούρ είχε αιχμαλωτιστεί στη Μαριούπολη τον Μάιο του 2022, αφού είχε τραυματιστεί σοβαρά όταν η μονάδα του δέχθηκε βομβαρδισμό από ρωσικό άρμα μάχης.

Ο Ντιντούρ μεταφέρθηκε αρχικά στη φυλακή Ολέβνικα και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στη Χορλίβα, όπου, όπως είπε, υπήρξε σωματική και ψυχολογική κακοποίηση, αναφέρει το CNBC.

«Ομοίως με τους άλλους, υπήρξε σωματική και ηθική κακοποίηση. Φυσικά, υπήρχαν παιδιά που έτυχαν χειρότερης μεταχείρισης από εμένα, αλλά κατ’ αρχήν αυτοί [οι Ρώσοι] δεν έκαναν διάκριση μεταξύ των τραυματιών και των πιο υγιών», είπε.

Κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας, είπε ότι σκεφτόταν κάθε μέρα την απελευθέρωσή του, σημειώνοντας ότι «ως αιχμάλωτος πολέμου περιμένεις την ανταλλαγή κάθε μέρα», είπε. Ο Ντιντούρ κατάφερε τελικά να απελευθερωθεί τον Ιούλιο του 2023, αλλά χιλιάδες παραμένουν σε αιχμαλωσία.

Και οι δύο πλευρές έχουν ισχυριστεί ότι έχουν λάβει χώρα κακοποιήσεις κατά τη διάρκεια της κράτησης, που κυμαίνονται από εξευτελιστική και ταπεινωτική μεταχείριση έως βασανιστήρια και δολοφονίες. Η Αποστολή Παρακολούθησης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ουκρανία του ΟΗΕ εξέφρασε την ανησυχία της για την αντίστοιχη μεταχείριση τόσο των Ρώσων όσο και των Ουκρανών αιχμαλώτων πολέμου. Σε έκθεσή της τον Οκτώβριο ανέφερε ότι συνέλεξε μαρτυρίες επιζώντων που περιγράφουν «αδιανόητη σκληρότητα» κατά την κράτηση.

Ωστόσο, σε αντίθεση με την Ουκρανία, η Ρωσία δεν έχει επιτρέψει σε ανεξάρτητους παρατηρητές να έχουν πλήρη πρόσβαση στους Ουκρανούς αιχμαλώτους πολέμου στις εγκαταστάσεις κράτησης και εγκλεισμού.

Και οι δύο πλευρές είδαν επίσης την κράτηση αιχμαλώτων ως εργαλείο ανταλλαγής, με τον πρόεδρο της Ουκρανίας να επαινεί κάθε προσθήκη στο «ταμείο ανταλλαγής» της Ουκρανίας, γράφει η δημοσιογράφος του CNBC.

Διαδηλωτές, κυρίως συγγενείς, παρευρίσκονται σε συγκέντρωση υποστήριξης των Ουκρανών στρατιωτών αιχμαλώτων της Ρωσίας. (AP Photo/Efrem Lukatsky)

Στην Ουκρανία πραγματοποιούνται τακτικές διαδηλώσεις από οικογένειες αιχμαλώτων πολέμου, οι οποίες παροτρύνουν την ουκρανική κυβέρνηση να συνεχίσει να εργάζεται για την απελευθέρωσή τους.

Οργανώσεις όπως η «Heart of Azovstal» έχουν ως στόχο να διατηρήσουν το ευαίσθητο θέμα των αιχμαλώτων πολέμου ψηλά στη δημόσια ατζέντα και διατηρούν στενές σχέσεις με τις οικογένειες των αιχμαλώτων πολέμου, επιδιώκοντας να υποστηρίξουν αυτούς και πρώην αιχμαλώτους πολέμου όπως ο Ολεξάνταρ Ντιντούρ.

Πηγή: CNBC, Reuters, liberal.gr