Ιστορία - Πολιτισμός
Η κατάληξη της Δικτατορίας του 1967 – Μια εντυπωσιακή συνέντευξη του Δ. Ιωαννίδη: Έτσι με εξαπάτησαν οι Αμερικανοί.

Εξ αριστερών: Φ. Γκιζίκης, Γ. Παπαδόπουλος, Δ. Ιωαννίδης
Διηγήσεις του Δημητρίου Ιωαννίδη στον Γεώργιο Φράγκου
ΣΗΜΕΙΩΣΗ “ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΩΝ”:Με αφορμή τη συμπλήρωση 53 χρόνων από την επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών, οι “Ανιχνεύσεις” δημοσιεύουν σήμερα μια άγνωστη συνέντευξη του Δημητρίου Ιωαννίδη από την οποία φαίνεται η τραγική για τη χώρα κατάληξη του δικτατορικού καθεστώτος.
Α. «Έτσι με εξαπάτησαν οι Αμερικανοί!» (25-07-2010)
Δημ. Ιωαννίδης
13/3/1923 – 16/8-2010
Η φωνή του ακούγεται κοφτή και αποφασιστική στο μικρό κελί που του έχει διατεθεί στην έκτη πτέρυγα των Φυλακών Κορυδαλλού. «Με εξαπάτησαν ο Σίσκο και ο Κίσινγκερ για τις πραγματικές προθέσεις της Τουρκίας στην Κύπρο». Ο ίδιος, ντυμένος με μια αθλητική φόρμα, μόλις έχει σηκωθεί από το κρεβάτι εκστρατείας όπου συνηθίζει να ξεκουράζεται τα ατέλειωτα 35 χρόνια που μεσολάβησαν από την καταδίκη του για τη συμμετοχή στο Απριλιανό Πραξικόπημα και το ρόλο του στα τραγικά γεγονότα του καλοκαιριού του 1974.
Παρότι μικρόσωμος, νιώθεις παρατηρώντας αυτόν τον ηλικιωμένο άνδρα ότι κρύβει μέσα του πολλή δύναμη και σκληράδα όπως και αρκετά μυστικά…
Με εξαίρεση ένα πρόβλημα που είχε με την όρασή του, το οποίο ξεπεράσθηκε επιτυχώς, η υγεία του είναι πολύ καλή, ενώ η διαύγεια και η παρατηρητικότητά του εντυπωσιάζουν για κάποιον που είχε υπερβεί τότε (Ιούλιος του 2009) το 87ο έτος της ηλικίας του.
Ο Μίμης, όπως τον προσφωνούν οι λίγοι φίλοι του, γνωστότερος στον ελληνικό λαό ως «ο αόρατος δικτάτορας», κατά κόσμον ταξίαρχος Δημήτρης Ιωαννίδης, δεν κρύβει την οργή του για την ενορχηστρωμένη συμπαιγνία σε βάρος του από την τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ.
Κάνοντας μια αναδρομή στην κρίσιμη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε το πρωί της 20ής Ιουλίου 1974, λίγες ώρες μετά την τουρκική απόβαση στο Πεντεμίλι της Κυρήνειας, στο ΑΕΔ (Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων) – στην οποία εκτός του Προέδρου της Δημοκρατίας Φαίδωνα Γκιζίκη, του πρωθυπουργού Αδαμάντιου Ανδρουτσόπουλου, των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας Κυπραίου και Λατσούδη και των αρχηγών Στρατού, Ναυτικού και Αεροπορίας, συμμετείχαν ο πρεσβευτής των Ηνωμένων Πολιτειών στην Αθήνα Χένρι Τάσκα και ο υφυπουργός Εξωτερικών της Αμερικής Σίσκο, που μόλις είχε προσγειωθεί ερχόμενος από την Αγκυρα όπου συναντήθηκε με τον Ετσεβίτ – αποκαλύπτει πως οι Αμερικανοί προσπάθησαν να… αποκοιμίσουν την Αθήνα, ενώ συνεχιζόταν η τουρκική εισβολή.
«Ο Σίσκο, που πήρε το λόγο αμέσως μετά την είσοδό του στην αίθουσα του τρίτου ορόφου του Πενταγώνου όπου συνεδριάζαμε, μας ζήτησε να δείξουμε αυτοσυγκράτηση. Μας διαβεβαίωσε, μάλιστα, ότι αυτός και ο Κίσινγκερ θα έπειθαν τους Τούρκους να αποχωρήσουν από την Κύπρο, τα επόμενα 24ωρα, αφήνοντας μια δύναμη περίπου 1.500 ανδρών για ενίσχυση της ΤΟΥΡΔΥΚ και της τόνωσης του ηθικού των Τουρκοκυπρίων. Γι’ αυτό και μας κάλεσε να αποφύγουμε κάθε πολεμική ενέργεια».
Στο σημείο αυτό παρενέβη ο ίδιος και χτυπώντας το χέρι στο τραπέζι είπε απευθυνόμενος στην αμερικανική πλευρά:
«Μας εξαπατήσατε, όπως κάνατε και προ ημερών, όταν μας υποσχεθήκατε ότι ο έκτος στόλος θα περιπολούσε στα στενά της Μερσίνας, ώστε να αποτρέψει τουρκική αποβατική ενέργεια».
Ο Ιωαννίδης θυμάται ότι αμέσως σηκώθηκαν τόσο ο Γκιζίκης όσο και Κυπραίος και απευθυνόμενοι στους δύο Αμερικανούς στα αγγλικά, τους προειδοποίησαν ότι αν οι Τούρκοι δεν αποχωρούσαν άμεσα, η Ελλάδα θα έφευγε από το ΝΑΤΟ και θα κήρυττε τον πόλεμο στην Άγκυρα.
Μετά από μικρή παύση, ανακαλώντας τη μνήμη του, λέει:
«Αμέσως έπεισα τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγό Γρηγόριο Μπονάνο, να κηρύξουμε γενική επιστράτευση! Παράλληλα αποφασίσαμε και στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, που το ίδιο βράδυ έβγαζε το 353/74 ψήφισμα, να κληθούν όλα τα μέρη να σεβαστούν την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου».
«Εκτός από την επιστράτευση, σε τι άλλες ενέργειες προχωρήσατε;», τον ρωτήσαμε, με το θάρρος της γνωριμίας που είχαμε αποκτήσει, καθώς ένα παιχνίδι της μοίρας μας έφερε να μοιραζόμαστε τους ίδιους χώρους για ένα χρονικό διάστημα.
«Διέταξα τον τότε αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού Πέτρο Αραπάκη να στείλει αμέσως τα μισά υποβρύχια που βρισκόντουσαν στα Δωδεκάνησα στην Κύπρο και να χτυπήσουν τα τουρκικά πλοία, ενώ πρότεινα να κηρύξουμε την Ένωση της Μεγαλονήσου με την Ελλάδα».
«Τελικά τι έγινε;», τον ξαναρωτήσαμε.
«Διατύπωσαν δισταγμούς τόσο ο Μπονάνος, που ακόμη πίστευε στη μεσολάβηση των Αμερικανών όσο και ο Γκιζίκης. Αλλά και ο τότε αρχηγός της Αεροπορίας Παπανικολάου, όταν του ζήτησαν να στείλουμε τα Phantom που είχαμε και να διαλύσουν τους εισβολείς, άρχισε τις αναλύσεις σχετικά με τις πραγματικές δυνατότητες των συγκεκριμένων αεροσκαφών»…
Αναπόφευκτη η απορία μας για το «εάν θα κερδίζαμε έναν πόλεμο με την Τουρκία που υπερτερούσε αριθμητικά τόσο σε έμψυχο δυναμικό όσο και σε οπλικά συστήματα»…
«Κι όμως, δεν ήταν έτσι τα πράγματα», μας διέκοψε, «γιατί οι συσχετισμοί στην ποιότητα των όπλων, ιδιαίτερα στην Αεροπορία και στο Ναυτικό, ήταν συντριπτικά υπέρ μας. Ακόμη και στο Στρατό Ξηράς όπου η Τουρκία υπερτερούσε τρία προς ένα, δεν είχαμε ουσιαστικό πρόβλημα λόγω του περιορισμένου μετώπου στον Έβρο. Εξάλλου, εμείς είχαμε καλύτερα άρματα μάχης, τα γαλλικά ΑΜΧ, που ήταν πιο σύγχρονα και γρήγορα από τα αμερικανικά Μ-47 που διέθεταν, είναι αλήθεια σε μεγάλους αριθμούς αυτοί. Επιπλέον, οι περισσότεροι ανώτεροι αξιωματικοί είχαμε πολεμική εμπειρία από την περίοδο 1946-49, ενώ οι Τούρκοι είχαν να πολεμήσουν από το ’22».
Για τον πάλαι ποτέ πανίσχυρο άνδρα της χώρας… «η κρίσιμη διαφορά ήταν στην ψυχοσύνθεση των δύο λαών. Ο Έλληνας στρατιώτης εκείνης της εποχής (1974) ήταν πολύ καλύτερα εκπαιδευμένος και είχε υψηλότερο ηθικό από τον αντίστοιχο Τούρκο».
Σύμφωνα με τον ίδιο… «τα 22 Phantom που μόνο εμείς τότε διαθέταμε θα δημιουργούσαν υπεροχή στον αέρα και θα συνέτριβαν την τουρκική αεροπορία. Απ’ ό,τι θυμάμαι πετούσαν με επιχειρησιακή ταχύτητα 700 χλμ. την ώρα και ήταν απείρως γρηγορότερα από τα F-104, F-100 και F-84 που είχαν οι Τούρκοι. Ειδικά τα τελευταία ήταν κάτι παλιατζούρες από τον καιρό της Κορέας που ίσα – ίσα πετούσαν».
Αλλά και στο Ναυτικό, σύμφωνα με τον ιδεολογικό υπεύθυνο του Απριλιανού καθεστώτος, όπως ο ίδιος αρέσκεται να αποκαλεί τον εαυτό του, η διαφορά ήταν συντριπτική: «Πρέπει να ’χαμε δύο – τρία αντιτορπιλικά περισσότερα από τους Τούρκους, αλλά το παιχνίδι θα κερδιζόταν από τα υποβρύχια και τις γαλλικές πυραυλακάτους που μόλις είχαμε παραλάβει. Είχαμε οχτώ γερμανικά υποβρύχια, από τα οποία τα τέσσερα ήταν σύγχρονα τύπου 2009, ενώ αυτοί κάτι απομεινάρια αμερικανικά του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου».
Γι’ αυτό, όπως υποστηρίζει…
«μπορούσαμε να διαλύσουμε τις τουρκικές αποβατικές δυνάμεις. Θυμάμαι ότι τα υποβρύχια του Αραπάκη απείχαν περίπου 80 ναυτικά μίλια από την Πάφο και τα Phantom βρίσκονταν σε επιχειρησιακή ετοιμότητα. Στη σύσκεψη που έγινε τα ξημερώματα της 21ης Ιουλίου στο γραφείο του Γκιζίκη, είπα στον Αραπάκη να βουλιάξει όλα τα τουρκικά πλοία που ήταν έξω από το λιμάνι της Κυρήνειας και στον Παπανικολάου να στείλει από την Κρήτη τα πρώτα έξι Phantom και να βομβαρδίσουν οτιδήποτε τουρκικό εκινείτο πάνω στο νησί».
Τελικά, όμως, δεν έγινε τίποτε απ’ όλ’ αυτά. «Γιατί;», τον ρωτήσαμε.
«Μας πρόδωσαν, δεν το κρύβω, οι αρχηγοί των γενικών επιτελείων και ο Γκιζίκης. Όπως πληροφορήθηκα εκ των υστέρων, οι τρεις αρχηγοί μαζί με τον Μπονάνο και τον Γκιζίκη, συναντήθηκαν και αποφάσισαν να μην έρθουν σε αντιπαράθεση με την Τουρκία, ενώ ο Αραπάκης διέταξε τα υποβρύχια να γυρίσουν πίσω και ο Παπανικολάου να μη σηκωθεί ούτε ένα αεροπλάνο. Στη συγκεκριμένη σύσκεψη, όπως ενημερώθηκα από τον αρχηγό του Στρατού αντιστράτηγο Γαλατσάνο, ο Αραπάκης πρότεινε κι οι άλλοι συμφώνησαν να παραδώσουν την εξουσία στους πολιτικούς».
Ο ίδιος απαντά και στην κατηγορία ότι ήθελε το θάνατο του Μακαρίου. «Σε καμία περίπτωση γιατί έτσι θα κλονιζόταν το έρεισμα της Ενωσης, μην ξεχνάμε άλλωστε ότι οι περισσότεροι Κύπριοι ήταν μακαρικοί. Η διαταγή που είχα δώσει προσωπικά στον συνταγματάρχη Κων/νο Κομπόκη, που ήταν επικεφαλής της επίθεσης στο Προεδρικό Μέγαρο, ήταν να συλληφθεί ο Μακάριος ζωντανός».
Όσο για την τύχη του Αρχιεπισκόπου Κύπρου ο Ιωαννίδης υποστηρίζει ότι ο αείμνηστος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Σεραφείμ που «δεν έβλεπε με καλό μάτι τον Μακάριο», του είχε προτείνει να «φιλοξενηθεί» για ένα διάστημα σε Μοναστήρι του Αγίου Ορους. «Ο Σεραφείμ γνώριζε προσωπικά πολλούς ηγούμενους και με είχε πείσει ότι θα μπορούσε να τακτοποιήσει το θέμα».
Για τον «αόρατο δικτάτορα» δεν έγιναν εγκλήματα στη διάρκεια της Επταετίας για τα οποία να θεωρείται ηθικός αυτουργός. «Μάθατε πότε να μου έχει γίνει καμία αγωγή για το συγκεκριμένο θέμα ή κάποιος να έχει στραφεί ζητώντας αποζημίωση από την οικογένειά μου, ισχυριζόμενος ότι υπήρξε θύμα μου;», αναρωτιέται.
Όσο για τους δημοσιογράφους, θεωρεί ότι μπορούν να κάνουν τα πάντα, ακόμη και να μπουν στη φυλακή, όπως ο υπογράφων, προκειμένου να κάνουν ρεπορτάζ. Εμείς, όμως, οφείλουμε να περιγράψουμε τα γεγονότα, έστω και από αυτήν την πλευρά, καθώς η παραφιλολογία που είχε αναπτυχθεί γύρω από την Κυπριακή τραγωδία, μας δίνει το δικαίωμα να φωτίσουμε όλες τις πτυχές εκείνων που πρωταγωνίστησαν την συγκεκριμένη περίοδο…
Β. «Γραψ’ τα όταν πεθάνω» (22-08-2010)
Ο Μίμης ο «Φασαρίας» ή «Αρσακειάδα», όπως ήταν το διπλό παρατσούκλι που του είχαν κολλήσει οι δικοί του άνθρωποι, γνωστός στους περισσότερους ως «αόρατος δικτάτορας», μας άφησε χρόνους το πρωινό της 16ης Αυγούστου, με επίσημη αιτία θανάτου τη θερμοπληξία.
Μαζί του έφυγε κι ένα βάρος που κουβαλούσα μέσα μου για το εάν θα μπορέσω να αποκαλύψω άγνωστες πτυχές της κυπριακής τραγωδίας και κυρίως τα γεγονότα που οδήγησαν σ’ αυτή, τις σχέσεις του με τον Παπαδόπουλο και την τελική ρήξη τους, σύμφωνα πάντα με τα όσα μου είχε εκμυστηρευθεί ο ίδιος μέσα στη φυλακή.
Ο Δημήτριος Ιωαννίδης – περί ου ο λόγος – όταν του είχα ζητήσει σχεδόν φορτικά να δουν το φως της δημοσιότητας εκτός από το σχέδιό εξαπάτησής του από τους Αμερικάνους τις πρώτες ημέρες της τουρκικής εισβολής στη μαρτυρική Μεγαλόνησο κι άλλα στοιχεία για το ρόλο που διαδραμάτισε η υπερδύναμη σε βάρος του Ελληνισμού. μου είπε κοφτά: «Όχι όσο ζω»!
Έτσι λοιπόν, τώρα που αισθάνομαι αποδεσμευμένος μπορώ να μεταφέρω τη συζήτηση που είχε κάνει στις αρχές Μαρτίου του 1974 με τον τότε πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα Χένρι Τάσκα. Στη συνάντηση που είχε γίνει στο Πεντάγωνο ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματικής αντιπροσωπίας του είχε προτείνει τη διζωνική λύση στην Κύπρο, παρουσιάζοντάς του ένα σχέδιο τύπου Αννάν, θερμός θιασώτης του οποίου είναι ο σημερινός πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου. Ο Τάσκα έσπευσε μάλιστα να του πει ότι υπήρχε καταρχήν συμφωνία για την ειρηνική διευθέτηση του θέματος με τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας Γκιουνές. Ως αντάλλαγμα η Άγκυρα θα δεχόταν ότι τα ελληνικά νησιά είχαν υφαλοκρηπίδα, κάτι που μέχρι τότε αρνιόταν, ενώ θα επανεξέταζε τη στάση της αναφορικά με τον ελληνικό εναέριο χώρο.
Χένρυ Τάσκα
Ο Ιωαννίδης αντέδρασε έντονα σε μια τέτοια συνδιαλλαγή και μοιραία η συζήτηση ήρθε στα πετρέλαια του Αιγαίου, αφού ήδη από το 1972 είχαν αρχίσει οι σχετικές έρευνες. Ο Τάσκα προσπάθησε αρχικά να τον πείσει ότι οι Τούρκοι, μετά από γεωλογικές έρευνες, είχαν ανακαλύψει μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου στα διεθνή ύδατα με κατεύθυνση προς τα δικά τους θαλάσσια όρια. Και συγκεκριμένα στην περιοχή της Τενέδου.
Όταν ο ίδιος του αντέτεινε πώς είναι δυνατόν ένα τόσο μεγάλο κοίτασμα, σε μορφή λίμνης, να μην το έχουν εντοπίσει οι συμπατριώτες του ο Αμερικανός πρέσβης μπήκε κατευθείαν στο… ψητό. «Πιστεύω, του είπε, ότι μια συμφωνία για τα πετρέλαια θα ήταν επωφελής και για τις δύο πλευρές ενώ θα βοηθήσει να σταματήσουν οι εντάσεις».
Σύμφωνα με τον Ιωαννίδη, ο Τάσκα του τόνισε επί λέξει: «Δώστε κάτι στους Τούρκους να ηρεμήσουν. Εξάλλου γνωρίζουν ότι το πετρέλαιο (της Θάσου) βρέθηκε στα δικά σας νερά»…
Κατηγορηματικά και πάλι ο «αόρατος δικτάτορας» ή ιδεολογικός καθοδηγητής του Απριλιανού καθεστώτος, όπως ο ίδιος αρέσκετο να αποκαλείται, αρνήθηκε και πάλι, προβάλλοντας τη συμφωνία που είχε κάνει το ελληνικό Δημόσιο (επί Παπαδοπούλου) με την εταιρεία OCEANIC. Αυτή προέβλεπε ότι στα δέκα βαρέλια τα πέντε θα τα έπαιρνε η Ελλάδα.
Ο Ιωαννίδης θεωρούσε ότι ήταν μια καλή συμφωνία και μάλιστα θυμήθηκε με χαρά όταν στα τέλη του 1973 ή στις αρχές του ’74 μέσα σε ένα κυλινδρικό δοχείο είχε φτάσει στο γραφείο του το πρώτο ελληνικό πετρέλαιο! Γι’ αυτό και ξένισε όταν στη συνέχεια ο Τάσκα του πρότεινε να δίνει η Ελλάδα ένα στα πέντε βαρέλια που κρατούσε για λογαριασμό της στην Τουρκία, προκειμένου να εξασφαλισθεί οριστικά η ηρεμία στην περιοχή. Πρόταση που ο ίδιος μετά βδελυγμίας, όπως ισχυρίστηκε, απέρριψε, τονίζοντας ότι τελικά αν την αποδεχόταν η χώρα μας θα έπαιρνε τρία στα δέκα βαρέλια που θα αντλούνταν κι ενώ οι γεωτρήσεις ήταν στο δικό της υποθαλάσσιο χώρο.
Συζητώντας για τα γεγονότα που προηγήθηκαν του πραξικοπήματος που ανέτρεψε τον Μακάριο, μου αποκάλυψε ότι ο ίδιος θεωρούσε τον πλέον επικίνδυνο άνθρωπο στην Κύπρο τον Πολύκαρπο Γεωρκάτζη. Επρόκειτο για ένα απρόβλεπτο άτομο. Συγκεκριμένα μου είπε: «Θεωρώ πως ήταν αναμεμειγμένος μέχρι και στην απόπειρα δολοφονίας του Παπαδόπουλου από τον Αλέξανδρο Παναγούλη το 1968»…
Από αγαπημένο παιδί του Μακάριου έγινε ο πιο μισητός εχθρός του. Γενικά, σύμφωνα με τον Ιωαννίδη, ο Γεωρκάτζης συγκέντρωσε πολλές αντιπάθειες που οδήγησαν λίγο αργότερα στη δολοφονία του. Ο ίδιος δεν μου απέκλεισε το ενδεχόμενο, γέλασε μάλιστα χαρακτηριστικά όταν τον ρώτησα σχετικά, να τον δολοφόνησε με εντολή του Έλληνας αξιωματικός των Καταδρομών, έμπιστός του, με ειδική αποστολή. Πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο που το 1970 φέρεται ότι είχε προσπαθήσει να καταρρίψει το ελικόπτερο του Μακαρίου.
Κύπρος 1970.
Δημήτρης Παπαποστόλου.
Διοικητής των ΛΟΚ
Ο Ιωαννίδης δεν μου έκρυψε ότι γνώριζε το σχέδιο δολοφονίας του Αρχιεπισκόπου από το ίδιο αυτό πρόσωπο, αλλά ποτέ δεν μου είπε αν ενέκρινε αυτή την ενέργεια ούτε μου αποκάλυψε το όνομα του επίδοξου εκτελεστή. Αντιθέτως, εξέφρασε το θαυμασμό του για τη Γαλλίδα γυναίκα του Γεωρκάτζη την οποία αποκάλεσε «πραγματική καλλονή».
Για την ιστορία, αξίζει να αναφερθεί ότι η συγκεκριμένη κυρία παντρεύτηκε αργότερα τον αείμνηστο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσο Παπαδόπουλο, μια από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες του σύγχρονου Ελληνισμού.
Από το καλοκαίρι του 1973 είχε προετοιμάσει την ανατροπή Παπαδόπουλου, όπως μου ισχυρίστηκε ο Ιωαννίδης. Εκείνη την εποχή είχε τις πρώτες επαφές με διοικητές Μονάδων της Αττικής και όχι μόνο. «Ήμουν αποδέκτης των διαμαρτυριών για την απεμπόληση του επαναστατικού πνεύματος της 21ης Απριλίου και την πολιτικοποίηση του καθεστώτος από πολλούς μεσαίους και ανώτερους αξιωματικούς», μου εξομολογήθηκε.
Ο Ιωαννίδης παραδέχθηκε ότι παρότι συζητούσε σε τακτά χρονικά διαστήματα με τον Παπαδόπουλο ποτέ δεν αισθάνθηκαν φίλοι σε αντίθεση με τον αδελφό του Κώστα (πέθανε στον Κορυδαλλό από ανακοπή καρδιάς) με τον οποίο ήταν «κολλητοί» και ο σύνδεσμός του με τους υπόλοιπους υπόδικους πραξικοπηματίες.
Για το Πολυτεχνείο πιστεύει ο ίδιος ότι ο Παπαδόπουλος το χειρίσθηκε με λάθος τρόπο. «Έπρεπε – όπως μου είπε – να μην ανοίξει μέτωπο με τους φοιτητές»…
Αναφερόμενος στην κυβέρνηση Μαρκεζίνη, ο Ιωαννίδης θεωρούσε ότι τίποτε καλό δεν έδωσε στον τόπο, αντιθέτως έκανε πολλούς στρατιωτικούς να αναρωτηθούν για το μέλλον της «επανάστασης».
Μιλώντας για τα ξημερώματα της 25ης Νοεμβρίου του ’73 οπότε κατόπιν εντολής του συνελήφθη ο Παπαδόπουλος στη βίλα του στο Λαγονήσι, μου ανέφερε ότι αν δεν πετύχαινε η επιχείρηση πιθανόν να είχαμε «εμφύλιο πόλεμο» στις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων. Γι’ αυτό και το σχέδιο καταρτίσθηκε με άκρα μυστικότητα, αφού όλοι οι συμμετέχοντες ήταν ντυμένοι σαν πολίτες ενώ χρησιμοποίησαν για τη μεταφορά τους εκτός από αυτοκίνητα ιδιωτών και φορτηγά ακόμη και το λεωφορείο της γραμμής Πεδίον Αρεως – Σαρωνίδας. Το φορτηγό μάλιστα που είχε το βαρύ οπλισμό ήταν από μεταφορική εταιρεία, ώστε να μην κινήσει η παρουσία του υποψίες.
Σύμφωνα με τον Ιωαννίδη, η επιχείρηση έπρεπε να ήταν αναίμακτη, όπως κι έγινε, αφού αντικειμενικός στόχος ήταν μόνο ο Παπαδόπουλος, χωρίς τον οποίο κανείς δεν θα έκανε καμία κίνηση. «Εξάλλου», όπως συμπλήρωσε, «και οι αρχηγοί των Ενόπλων Δυνάμεων ήταν δικοί μου άνθρωποι».
Ο ίδιος μου μετέφερε και τη σύντομη συνομιλία που είχε με τον Παπαδόπουλο όταν τον επισκέφθηκε στη βίλα όπου κρατείτο. «Ήταν καθισμένος σε μια μεγάλη πολυθρόνα στο σαλόνι του σπιτιού μπροστά σ’ ένα ραδιόφωνο που έπαιζε στρατιωτικά εμβατήρια», θυμάται. «Μόλις με είδε μόρφασε και κάτι ψέλλισε για την οχιά που έτρεφε τόσο καιρό στον κόρφο του». Ο Ιωαννίδης τότε του είπε ότι «η επανάσταση έγινε όχι για να φορούν κοστούμια αλλά για τη χώρα που δεχόταν εσωτερικές και εξωτερικές απειλές». Ο ίδιος μου απέκλεισε το ενδεχόμενο οι Αμερικανοί να γνώριζαν ότι θα επιχειρηθεί η ανατροπή του καθεστώτος Παπαδοπούλου, με τον οποίο διατηρούσαν πολύ καλές σχέσεις.
Όπως και να ’χει ένας κύκλος της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας έκλεισε διά παντός πριν από περίπου μια εβδομάδα στο Γενικό κρατικό Νίκαιας, όπου διακομίστηκε ο τελευταίος, ίσως, πρωτεργάτης της Χούντας. Σίγουρα πήρε κάποια μυστικά στον τάφο του ο «αόρατος δικτάτορας», αλλά έστω και στα τελευταία του φρόντισε να αποκαλύψει μερικά…
Πηγή: Ανιχνεύσεις

Ιστορία - Πολιτισμός
Στρατηγός Κ. Μανέτας: Έκθεση δεινοπαθημάτων του Ελληνισμού της Ανατολικής Θράκης
Ένα κείμενο, γροθιά στο στομάχι

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Ο υποστράτηγος Κωνσταντίνος Μανέτας, που τον φοβερό Οκτώβριο του 1922 βρέθηκε ως διοικητής Μεραρχίας στην ευρύτερη περιοχή των Σαράντα Εκκλησιών, υπήρξε ένας εμπειροπόλεμος αξιωματικός, με συμμετοχή σε όλους του πολέμους της εποχής τους. Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους και στη Μάχη του Κιλκίς τραυματίσθηκε σοβαρά. Έλαβε μέρος στο Κίνημα Εθνικής Αμύνης, στο Μακεδονικό Μέτωπο, στην Ουκρανική Εκστρατεία και στη Μικρασιατική Εκστρατεία, ως διοικητής Μεραρχίας. Το 1921 τέθηκε σε διαθεσιμότητα για πολιτικούς λόγους (ως βενιζελικός) και επανήλθε στο στράτευμα μετά το Κίνημα των Γονατά- Πλαστήρα, τον Σεπτέμβριο του 1922. Αργότερα ανέπτυξε και πολιτική δράση.
Οι ρίζες του ανάγονταν στους Κολοκοτρωναίους. Η μητέρα του Ζωίτσα Κολοκοτρώνη, ήταν κόρη του Γενναίου Κολοκοτρώνη, γιου του Γέρου του Μωρηά.
Η έκθεσή του για τα δεινοπαθήματα του Ελληνισμού της Ανατολικής Θράκης, που εναπόκειται στο Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, αποτελεί σημαντικό τεκμήριο για τα δραματικά γεγονότα του Οκτωβρίου 1922, όταν ξεριζώθηκαν οι Έλληνες κάτοικοι μέσα σε ασφυκτικές προθεσμίες, με απόφαση των Δυνάμεων της Αντάντ.
Πρόκειται για ένα κείμενο περιγραφικό, με συναισθηματισμό, αλλά και άμεση γνώση των γεγονότων, που αξίζει να διδάσκεται στα σχολεία της Θράκης, για να έχουν γνώση οι νεώτερε γενιές, που πλέον δεν έχουν την τύχη μετά από τόσα χρόνια να έχουν γιαγιάδες και παππούδες, που θα τους αφηγούνται τις ιστορίες του μεγάλου εκείνου διωγμού. Ο στρατηγός Μανέτας αναφέρεται ακόμα και σε τοκετούς στα βοϊδάμαξα κατά τη διάρκεια της φυγής των Θρακών, όπως είχε κάνει και ο διάσημος Έρνεστ Χεμινγουέι στις ανταποκρίσεις του από την Αδριανούπολη προς την καναδική εφημερίδα «Τορόντο Σταρ».
Αναλύσεις
Τα επαγγέλματα στην ελληνική αρχαιότητα
Γράφει η εκπαιδευτικός και συγγραφέας Κρινιώ Καλογερίδου

Γράφει η εκπαιδευτικός και συγγραφέας Κρινιώ Καλογερίδου
”Ἀρετά, πολύμοχθε γένει βροτείῳ, // θήραμα κάλλιστον βίῳ… καὶ θανεῖν ζαλωτὸς ἐν Ἑλλάδι πότμος // καὶ πόνους τλῆναι μαλεροὺς ἀκάμαντας…·” (ελεύθ. μ.τ.φ: Αρετή, που κοπιάζουν για να σε αποκτήσουν οι άνθρωποι,… // αποτελείς το καλύτερο είδος κυνηγιού που θα μπορούσε να κατακτήσει κανείς σε αυτήν την ζωή// […] και θα πρέπει αυτός που έχει μυηθεί στα ιερά και τα όσια των Ελλήνων, να θυσιάσει ακόμα και τη ζωή του για σένα, // αλλά και να έχει το θάρρος να αντέξει σε ατελείωτες δοκιμασίες…).
Διαβάζω σχεδόν περίλυπη ένα απόσπασμα κεφαλαίου από το βιβλίο ”Βίοι Φιλοσόφων” του ιστοριογράφου της φιλοσοφίας της αρχαιότητας Διογένη Λαέρτιου (3ος αι. μ Χ) , που είναι αφιερωμένο στη ζωή και το έργο του μεγάλου φιλοσόφου του 4ου αιώνα π Χ, Αριστοτέλη.
Διαβάζω σχεδόν περίλυπη τον ύμνο που έγραψε ο ίδιος ο Σταγειρίτης φιλόσοφος (υπό την ιδιότητα του υμνογράφου), γιατί συνειδητοποιώ ότι – στο αέναο γοργοκύλισμα του χρόνου – το κυνήγι της αρετής για τους νέους φαντάζει (σε βάθος ορίζοντα) σαν ύψιστη πολυτέλεια (και για κάποιους περιττή) μπροστά στο κυνήγι της εύρεσης εργασίας. Της εύρεσης εργασίας προς ενίσχυση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.
Της εύρεσης εργασίας με ειδίκευση, που θα τους εξασφαλίσει το όνειρο μιας άνετης ζωής, αφού ”η εργασία από μόνη της δεν οδηγεί πια στον πλούτο”, όπως λέει ο Νοτιοαφρικανός ανθρωπολόγος Τζέιμς Σάσμαν (συγγραφέας του βιβλίου ”Εργασία”, μιας μελέτης ουσιαστικά για τη στρεβλή παγκόσμια οικονομία και τους κινδύνους της παραγωγικότητας).
Το ”άλφα” στο αλφαβητάρι της Οικονομίας και της οικονομικής της Εργασίας (των οικονομικών πτυχών της, δηλαδή) στην αρχαία Ελλάδα ήταν, αναμφίβολα ο ”οίκος”, το κατάλυμα. Η πρώτη παραγωγική μονάδα (σε καταλυματική μορφή). στην οποία επένδυαν ρίχνοντας όλο το βάρος στην καλή διοίκηση του σπιτιού.
Το λέει, εμμέσως – άλλωστε – και ο Ξενοφών (5ος-4ος. αι. π Χ) στο έργο του ”Οἰκονομικός” – που έχει σαν θέμα τη διαχείριση ενός νοικοκυριού και ενός κτήματος – με τη μορφή εναλλασσόμενου διαλόγου-πεζού λόγου ανάμεσα στον Σωκράτη και στον Κριτόβουλο, γιο του Κρίτωνα, αγαπημένου φίλου και μαθητή του.
Στην εν λόγω πραγματεία, ο Αθηναίος ιστορικός βάζει τον μεγάλο Αθηναίο φιλόσοφο του 5ου αι. π Χ να ρωτά τον νεαρό: ”Πες μου, Κριτόβουλε, άραγε η οικιακή οικονομία είναι το όνομα μιας γνώσης, όπως εκείνη του γιατρού, του μεταλλουργού ή του ξυλουργού;”. Για να μονολογεί, κάποια στιγμή ”[…] Καλός οικονόμος είναι αυτός που διαχειρίζεται σωστά τα οικονομικά του σπιτιού του” (ελ. μτφ).
Η αποφυγή, προφανώς, περιττών δαπανών και η σωστή διαχείριση του πλούτου ήταν η πρώτη μέριμνα για τη συσσώρευσή του, μετά τη διασφάλιση εξ αρχής του είδους οικονομικής ανάπτυξης που θα επέλεγαν στον χερσαίο και θαλάσσιο ελλαδικό χώρο, όπου η ‘συλλεκτική’ οικονομία (την οποία πιστοποιούν εργαλεία προσπορισμού της τροφής των παλαιολιθικών προγόνων μας [κόκαλα, κέρατα, πέτρες κλπ] σε περιοχές της Ελλάδας [Κρήτη, Κυκλάδες κλπ] και της Κύπρου) μετεξελισσόταν σταδιακά σε αγροτική-κτηνοτροφική και η αλιευτική οικονομία σε ναυτική” (βλ. Σαράντος Καργάκος: ”Η Οικονομία κατά την Ελληνική Αρχαιότητα”).
Έτσι, γνώριζαν απ’ την ελληνική αρχαιότητα αυτό το οποίο γνωρίζουμε σήμερα: Ότι, δηλαδή, το επάγγελμα που θα επιλέξει ο άνθρωπος, θα σφραγίσει ολόκληρη τη ζωή του. ”Θα μπει σε αυτήν, όπως σε μια σφαίρα απ’ όπου δεν πρόκειται πια να βγει, όσο μακρά ζωή κι αν ζήσει”, κατά τον μεγάλο δοκιμιογράφο και φιλόσοφο του 20ου αιώνα Ευάγγελο Παπανούτσο (”Πρακτική φιλοσοφία”). ”Σφαίρα” που θα τον κυριεύσει, θα τον υποτάξει σχεδόν δια βίου…
Με τον τρόπο αυτό, θα γίνει το επάγγελμά του ο καθρέφτης της προσωπικότητάς του, όπου θα αντανακλάται ο εσωτερικός κόσμος του και η συνεισφορά του στην κοινωνία. Αυτό που λέμε, δηλαδή, ”κοινωνική συνειδητότητα”, μέσω της οποίας υπηρετείται η κοινωνική αποστολή του ανθρώπου.
Έτσι γνώριζαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι ότι το επάγγελμα που θα διάλεγαν θα ήταν η βασική πηγή επιβίωσής τους. Η μόνιμη εργασία τους (κατά κανόνα) προς εξασφάλιση του ”ζην” (με ευκταίο το ”ευ ζην” της ευζωίας και ευδαιμονίας), στην πορεία για εξασφάλιση του βιοπορισμού τους.
Για να ανταποκριθούν επιτυχώς μάλιστα στο βιοποριστικό τους έργο, διάλεγαν διαφόρου είδους επαγγέλματα: ελεύθερα ή εξαρτημένα, χειρωνακτικά ή πνευματικά, έχοντας πλήρη συνείδηση ότι η επαγγελματική τους αποκατάσταση προϋποθέτει έγκυρη επιλογή. Αυτό που λέμε σήμερα ”επαγγελματικό προσανατολισμό”, προοπτική αποκάλυψης των ιδιαίτερων κλίσεων.
Άρα ήταν δεδομένο από τότε ότι το ιδανικό συνταίριασμα της προσωπικότητας ενός ανθρώπου με το επάγγελμα επιλογής του συμβάλλει όχι μόνο στη βελτίωση της ζωής του από υλικής άποψης, αλλά και στην αυτογνωσία του. Αυτογνωσία η οποία θα του ανοίξει το δρόμο για την ευτυχία μέσω του πολιτισμού της καθημερινότητας και της εξανθρώπισής του.
Δείγματα των τελευταίων αναγνωρίζουμε στα πρώτα χρόνια της παρουσίας των πρωτοελλήνων στις διάφορες μορφές οικονομίας και την εξελικτική διαδρομή της. Διαδρομή από τα στοιχειώδη της εποχής του Λίθου σε εκείνην του Χαλκού που ακολούθησε (4.000 π Χ), καθώς την μαλακή πέτρα (ψαμόλιθο και ασβεστόλιθο) – για την κατασκευή εργαλείων – διαδέχθηκαν τα μέταλλα με πρώτο τον χαλκό.
Δείγματα αυτών βρίσκουμε, εν αφθονία, στον μικρασιατικό και τον ευρύτερο ελλαδικό χώρο (Ανατολική Μεσόγειο και Αιγαίο: Κύπρο, Μήλο, Σίφνο, Σύρο, Θήρα και Γουρνιά Κρήτης // Θεσσαλία: Σέσκλο και Διμήνι // Μακεδονία: Άσσηρο και Νέα Νικομήδεια//, καθώς και σε άλλες περιοχές στην Πελοπόννησο, τη Στερεά και την Ήπειρο)!
Ήταν η εποχή που, χάρη στα εργαλεία του, ο άνθρωπος εξανθρωπίστηκε. Έπαιρνε τα φυσικά αντικείμενα και τα έκανε τεχνητά, όταν το χρειαζόταν. Κι αυτή η ανακατασκευή και μετάπλαση γινόταν χάρη στα χέρια του, η εργασία των οποίων συμπορευόταν με τη διαμόρφωση της ομιλίας, την έκφραση του λόγου του.
Έτσι το ανθρώπινο χέρι – στον ελλαδικό χώρο, εν προκειμένω, με πλαίσιο τον ανοιχτό ορίζοντα της Μεσογείου – εξελίχθηκε σταδιακά από θαυμαστό εργαλείο κατασκευών σε σύμβολο της παγκόσμιας χειροτεχνίας, σε όργανο του ανθρώπινου σώματος που εξέφραζε την επινοητικότητα, τη δημιουργικότητα, την ευαισθησία και την αρμονική σύζευξη της ύλης με την ψυχή και το πνεύμα. Το πνεύμα του δημιουργού που σκεφτόταν και κατασκεύαζε έχοντας στη διάθεσή του το πιο θαυμαστό εργαλείο: το χέρι του!
Το χέρι του, χάρη στο οποίο κυριαρχούσε στις δυσκολίες, τα άγχη και τα προβλήματά του και εξελισσόταν σταδιακά με στόχο την ανανέωση που θα έφερνε την ολοκληρωμένη έκφραση του εαυτού του, διάδοχο της παλιάς, νευρωτικής ανισορροπίας του…
Ιστορία - Πολιτισμός
Ποιοί εἶναι οἱ Δροῦζοι τῆς Ἐγγὺς Ἀνατολῆς;
Γράφει ὁ ἱστορικὸς συγγραφέας-ἐρευνητὴς Κων/νος Ποταμιᾶνος

Γράφει ὁ ἱστορικὸς συγγραφέας-ἐρευνητὴς Κων/νος Ποταμιᾶνος
Ἡ ἐμφάνισις τῶν Δρούζων ἢ Δρούσων στὸ προσκήνιο τῆς πολεμικῆς συγκρούσεως στὴν Μέση ἢ ὀρθότερα ἀποκαλούμενη Ἐγγὺς Ἀνατολὴ ἔθεσε τὸ ζήτημα τῆς καταγωγῆς καὶ τῆς ταυτότητος αὐτοῦ τοῦ λαοῦ ποὺ ζῆ στὸν Λίβανο, στὶς ΝΑ. περιοχὲς τῆς Συρίας πρὸς τὴν πλευρὰ τοῦ Ἰσραὴλ καὶ στὴν Ἰορδανία. Ὁμιλῶ γιὰ τὴν ἄνανδρη καὶ ἐγκληματικὴ ἐπίθεσι τῆς Χεζμπολὰ μὲ ρουκέττα στὰ κατεχόμενα ὑψώματα τοῦ Γκολὰν στὶς 27 Ἰουλίου 2024, ποὺ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τὸν θάνατο 12 ἀγοριῶν καὶ κοριτσιῶν, ἡλικίας 10-20 ἐτῶν, τῆς κοινότητος τῶν Δρούζων, στὸ γήπεδο τοῦ χωριοῦ τους…Εἶναι δύσκολο ἔργο ἡ ἀνασύνθεσις καὶ ἡ σύνοψις τῶν στοιχείων ἐκείνων ποὺ δίδουν μία γενικὴ καὶ κατατοπιστικὴ εἰκόνα γιὰ τὴν ταυτότητα καὶ τὴν θρησκεία τῶν Δρούσων, ποὺ φαίνεται ὅτι εἶναι Ἀραβικῆς καταγωγῆς καὶ ἔχουν μετοικίσει στὶς ἀναφερθεῖσες περιοχὲς ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους χρόνους, ἡ δὲ θρησκεία τους δὲν εἶναι μουσουλμανική, ἀλλὰ περιέχει ὅλα ἐκεῖνα τὰ στοιχεῖα ποὺ σαφῶς δείχνουν ὅτι στρέφεται κατὰ τοῦ προσώπου τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ, εἰδικώτερα προβάλλουν τὸν δικό τους Ἀντίχριστο, τὸν Χάμζα, καὶ πρέπει νὰ τονισθῇ ὅτι πιστεύουν (οἱ Δροῦσοι) σὲ ἀρχάγγελο ὀνόματι…. Ἐζραΐλ! Εἶναι ἐπίσης ἄγνωστο στὸν περισσότερο κόσμο ὅτι αὐτοὶ προσηλύτισαν στὸν Νεστοριανισμὸ τὸν γνωστὸ ψευδοπροφήτη Μωάμεθ, ποὺ δημιούργησε μετὰ αὐτὸς ὅμως τὴν δική του θρησκεία (τὸν Μωαμεθανισμὸ ἢ τὸν Ἰσλαμισμό)…
Στὴν «ΑΠΟΘΗΚΗ ΩΦΕΛΙΜΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ», ἀριθμὸς 75, 1843 διαβάζουμε ὅτι οἱ Δροῦσοι (Δροῦζοι) ἔχουν ἀπόκρυφη θρησκεία καὶ δὲν μποροῦν νὰ θεωρηθοῦν εὐσεβεῖς Μουσουλμάνοι. Ὑπάρχει μία διαίρεσις τοῦ λαοῦ τῶν Δρούζων μὲ βάσι τὴν θρησκεία τους σε τρεῖς κλάσεις ἢ κατηγορίες, ἂν μποροῦμε νὰ τὶς χαρακτηρίσουμε ἔτσι: «Ὁ λαὸς διαιρεῖται σὲ τρεῖς κλάσεις: τοὺς Ἀμαθεῖς, τοὺς ἐν μέρει μυημένους καὶ τοὺς τελείως μυημένους. Οἱ ἀνήκοντες στὴν δεύτερη κλάσι μποροῦν, ἂν θέλουν, νὰ ἐπιστρέψουν στὴν κλάσι τῶν ἀμαθῶν. Λέγεται ὅμως ὅτι παλαιότερα θανατώνονταν ἂν ἐφανέρωναν κάποιο ἀπὸ τὰ μυστήριά τους καὶ εἶναι βέβαιο ὅτι ὑποπίπτουν στὴν ἴδια ποινή, ἂν γίνουν Μωαμεθανοὶ ἢ Χριστιανοί. Δὲν ἐπιζητοῦν νὰ προσελκύσουν προσηλύτους στὴν θρησκεία τους. Στὶς ἑβδομαδιαῖες συνελεύσεις τους, τὸ βράδυ τῆς Πέμπτης, συνεχίζουν οἱ μυημένοι, μετὰ τὴν ἀποχώρησι τῶν ὑπολοίπων, γιὰ πολλὴ ὥρα νὰ τελοῦν ἱεροπραξίες. Εἶναι βέβαιο ὅτι ὅταν κάποιος νέος Δροῦζος μυηθῇ στὶς ἐσωτερικὲς τελετὲς καὶ τὰ δόγματα τῆς θρησκείας του, μεταμορφώνεται τελείως ὡς πρὸς τὸν ἠθικὸ χαρακτῆρα, τοὐλάχιστον φαινομενικά. Διότι πρέπει νὰ σημειώσουμε ὅτι οἱ Δροῦζοι φροντίζουν μᾶλλον γιὰ τὴν ἐξωτερικὴ κοσμιότητα παρὰ γιὰ τὴν γνήσια ἠθική.
Ἡ θρησκεία τῶν Δρούζων-… Ψευδῆ Μεσσία θεωροῦν τόν… Χριστό! Μωάμεθ, ὁ υἱὸς τοῦ …Ἰσραήλ!- Ὁ ἀρχάγγελος … Ἐζραΐλ!
‘’ Οἱ θρησκευτικὲς δοξασίες τῶν Δρούσων’’ λέγει κάποιος, ‘’θὰ μείνουν πάντα ἕνα μυστήριο, ἐκτὸς ἂν κάποιος Δροῦσος τὶς ἀποκαλύψῃ’’. Τέτοια ἀποκάλυψις ἔγινε καὶ εἶναι ἐξαιρετικὰ σημαντικὰ αὐτὰ ποὺ ἀπεκαλύφθησαν. Οἱ Δροῦζοι ἢ Δροῦσοι ἀρχικῶς ἦσαν (καὶ μᾶλλον ἐξακολουθοῦν νὰ εἶναι ἀκόμη) μαθητὲς τοῦ Χάκεμ ἢ Χακέμ, τοῦ ἕκτου Φατιμίδου χαλίφη τῆς Αἰγύπτου, ὁ ὁποῖος τὸν ἑνδέκατο αἰῶνα διεκήρυξε τὸν ἑαυτό του ὡς ἐνσάρκωσι τῆς Θεότητος, καὶ συνέστησε ἀπόκρυφη ἑταιρεία στὸ Κάϊρο, διαιρεμένη σὲ ἐννέα βαθμοὺς ἢ σχολές, ἀπὸ τὶς ὁποῖες ἡ πρώτη ἐδίδασκε ὅτι κάθε θρησκεία εἶναι περιττή, καὶ ὅτι οἱ ἀνθρώπινες πράξεις εἶναι ἀδιάφορες. Οἱ Ἀσσασῖνοι ἦταν κλάδος τῆς αἱρέσεως αὐτῆς».
Εἶναι ἀξιοπερίεργα καὶ δὲν γνωρίζω ἂν σήμερα ἰσχύουν καὶ συμβαίνουν αὐτὰ ποὺ ἀναφέρονται στὸ σπανιώτατο αὐτὸ ἔντυπο ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἀντλῶ τὶς πληροφορίες γιὰ τὸν ἐμίρη τῶν Δρούζων. Φυσικὰ τοῦτο προϋποθέτει μία ἐπιτόπια ἐπίσκεψι στὴν χώρα τῶν Δρούσων, κάτι τὸ ὁποῖο φαντάζει ἐξαιρετικῶς ἀπίθανο. Εἰδικώτερα οἱ Δροῦζοι φρονοῦν ὅτι οἱ Ἀπόστολοι παρεδωσαν στοὺς Ἰουδαίους ψεύτικο (ψευδῆ) Μεσσία, ὁ ὁποῖος θυσιάσθηκε γιὰ νὰ κρυφθῆ ὁ ἀληθινός, δηλαδὴ ὁ Χάμζα, ὁ ὁποῖος ἦταν μεταξὺ τῶν μαθητῶν μὲ τὸ ὄνομα Ἐλεάζαρ, καὶ ἐνέπνευσε τὴν διάνοιά του στὸν Ἰησοῦ, τὸν υἱὸ τῆς Μαρίας. Τοὺς Εὐαγγελιστὲς τοὺς ὀνομάζουν «πόδες σοφίας». Παραδέχονται καὶ τὴν μωαμεθανικὴ ἰδέα, ἀλλὰ χωρὶς τὸν Μωάμεθ, καὶ ὅτι ὁ Χάμζα, μὲ τὸ ὄνομα Σαλμάν-ελ- Φαρεσὶ ἔσπειρε αὐτὸν τὸν νέο λόγο. Ἀργότερα ἡ τελευταία ἐνσάρκωσις τοῦ Χάκεμ καὶ τοῦ Χάμζα ἔγινε σὲ συναρμολόγησι τῶν διαφόρων δογμάτων, ποὺ ἀνεφάνησαν ἑπτὰ φορές, δηλαδὴ ἐπὶ Ἐνώχ, Νῶε, Ἀβραάμ, Μωϋσέως, Πυθαγόρου, Χριστοῦ καὶ Μωάμεθ.
Ἐκεῖνος ποὺ ἀπεκάλυψε τὰ θρησκευτικὰ ἀπόκρυφα τῶν Δρούσων εἶναι κάποιος Νερβάλ, ὁ ὁποῖος τὰ ἔμαθε ἀπὸ κάποιον Δροῦσο σεΐχη τοῦ Λιβάνου καὶ τὰ ἐκθέτει στὴν ‘’ κατήχησι τῶν Δρούζων’’ (βλέπε «ΠΑΝΔΩΡΑ», Τόμος 20ός, Ἀπρίλιος 1869-Ἀπρίλιος 1870).
Ἂς δοῦμε κάποια σημαντικὰ στοιχεῖα τὰ ὁποῖα δίνουν μία ἐξήγησι γιὰ τὴν φιλικὴ στάσι τῶν Δρούζων ἢ Δρούσων ἔναντι τῶν Ἑβραίων καὶ τὴν δυνατότητα κατατάξεώς τους στὸν Ἰσραηλινὸ στρατό.
Πιστεύουν ὅτι ὁ Θεός τους ἐμφανίσθηκε παντοδύναμος τὸ ἔτος 400 ἀπὸ Μωάμεθ καὶ διαφημίσθηκε τότε ὅτι καταγόταν ἀπὸ τὸν Μωάμεθ, γιὰ νὰ κρύψῃ τὴν θεότητά του καὶ ὅτι τὸ ἔτος 408 (ἀπὸ Μωάμεθ) ἐμφανίσθηκε διακηρύττοντας τὴν θεότητά του καὶ διέμεινε τὸ 408, ἐνῶ τὸ ἔτος 309 ἐξαφανίσθηκε, διότι ἦταν ἔτος ὀλέθριο. Κατόπιν ἐμφανίσθηκε στὴν ἀρχὴ τοῦ 410 καὶ διέμεινε ὅλο τὸ 411. Καὶ τέλος στὴν ἀρχὴ τοῦ 412 ἔγινε ἄφαντος καὶ ὅτι θὰ ἔλθῃ τὴν ἡμέρα τῆς κρίσεως. «Ἡ ἡμέρα αὐτὴ εἶναι ἡ ἡμέρα κατὰ τὴν ὁποία ὁ Πλάστης θὰ παρουσιασθῇ μὲ τὴν μορφὴ ἀνθρώπου καὶ θὰ βασιλεύσῃ στὸν κόσμο μὲ τὴν δύναμι καὶ μὲ τὸ ξίφος». Ἡ ἐμφάνισις αὐτὴ θὰ γίνῃ «κατὰ τὴν σελήνη Δγεμὰζ ἢ Ρατζάδ, κατὰ τοὺς ὑπολογισμοὺς τῆς Ἐγίρας». Ὁ Θεὸς τῶν Δρούζων ἐμφανίσθηκε μὲ μορφὴ ἀνθρώπου δέκα φορὲς καὶ ἀλληλοδιαδόχως μὲ τὰ ἑξῆς ὀνόματα: «Ἀλῆ, Μπάρ, Μάαλλα, Κάϊσμ, Μάας, Ἀζίζ, Ἀμπαζακαρία, Μανιοὺρ καὶ Χάκεμ».
«Ἡ πρώτη ἐμφάνισις (αὐτὴ τοῦ Ἀλῆ)-κάθε ἐμφάνισις ἀποκαλεῖται ‘’ στάσις’’-ἔγινε σὲ μία πόλι τῆς Ἰνδίας, τὸ ὄνομα Ροχίνμα-Τοχίν.
Ἂς δοῦμε ἕνα ἄλλο χαρακτηριστικὸ ἀπόσπασμα:
«Έρώτησις: Πόσες φορὲς ἐπεφάνη ὁ Χάμζα καὶ πῶς ὠνομάσθη σὲ κάθε ἐμφάνισι; Ἀπάντησις: Ἐπεφάνη ἑπτὰ φορὲς ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἀδὰμ μέχρι τὴν ἐποχὴ τοῦ προφήτου Σαμόδ. Στὸν αἰῶνα τοῦ Ἀδὰμ ἐκαλεῖτο Χατνίλ· στὸν αἰῶνα τοῦ Νῶε, Πυθαγόρας· Δαβὶδ ἐκαλεῖτο ἐπὶ Ἀβραάμ· ἐπὶ Μωϋσέως ὠνομάσθη Χαΐβ καὶ ἐπὶ Ἰησοῦ ἐκλήθη ὁ ἀληθὴς Μεσσίας καὶ ὁ ἀληθὴς Λάζαρος· ἐπὶ Μωάμεθ ὠνομάσθη Σαλμὰν καὶ Φαρζί, καὶ ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ Σαΰ ἔλαβε τὸ ὄνομα Σαλέχ».
Σὲ ἕνα ἄλλο σημεῖο τῆς κατηχήσεως τῶν Δρούζων, ποὺ παρατίθεται ὑπὸ μορφὴν ἐρωταποκρίσεων, ἐπισημαίνεται ὅτι αὐτοί- δηλαδὴ οἱ Δροῦσοι- παραδέχονται τὸ Κοράνι καὶ τὶς Μουσουλμανικὲς τελετές, γιὰ νὰ μὴ κακοποιηθοῦν ἀπὸ τοὺς ὀπαδοὺς τοῦ Ἰσλαμισμοῦ, καὶ ὅλα αὐτὰ τὰ τηροῦν φαινομενικά, γιὰ νὰ παραμένουν ἄγνωστοι.
Ἂς δοῦμε ὅμως κι ἕνα ἄλλο χαρακτηριστικὸ ἀπόσπασμα , ὅπου ὁ Μωάμεθ ἀναφέρεται ὡς … «υἱὸς τοῦ… Ἰσραήλ»(!!!) καὶ τοῦτο ἀσφαλῶς ἐξηγεῖ ἐν μέρει τὶς σημερινὲς φιλικώτατες σχέσεις Δρούζων καὶ Ἰσραηλινῶν. Ὅμως σὲ ἀρκετὰ σημεῖα τῶν ἀπόψεών τους στρέφονται σφοδρότατα ἐναντίον ὅλων, μηδὲ τῶν Ἑβραίων ἐξαιρουμένων ἀλλὰ καὶ μὴ ἐξαιρουμένου καὶ τοῦ «προφήτου» Μωάμεθ. Ἂς δοῦμε τὰ ἑβραΐζοντα στοιχεῖα:
«Ἐρώτησις: Πές μου τὴν ἐτυμολογία τοῦ ὀνόματος Δροῦζος; Ἀπάντησις: Τοῦτο τὸ ὄνομα παράγεται ἀπὸ τὴν ὑποταγή μας στὸν Χάκεμ κατ̉ ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος Χάκεμ εἶναι ὁ κύριός μας Μωάμεθ, υἱὸς τοῦ Ἰσραήλ, ὁ ὁποῖος ἐπεφάνη αὐτὸς δι̉ ἑαυτοῦ· καὶ κατὰ τὴν ἐμφάνισι αὐτοῦ, οἱ Δροῦζοι ἀκολουθοῦντες τὶς ἐντολές του, εἰσῆλθαν στὸν νόμο αὐτοῦ, καὶ ἀπ̉ αὐτὸ ὠνομάσθηκαν Δροῦζοι· διότι ἡ ἀραβικὴ λέξις ἐνδερὰζ ἢ ἐνδαρὰδζ εἶναι ταυτόσημη τοῦ δαρχάχ, τὸ ὁποῖο δηλώνει εἴσοδο. Τοῦτο σημαίνει ὅτι ὁ Δροῦζος ἔγραψε τὸν νόμο….Ἄλλη δὲ ἐτυμολογία εὑρίσκομε, γράφοντας τὸ Δροῦζος μὲ ἕνα σ· τότε παράγεται ἀπὸ τὸ δάρας, ἰέρος, μαθητής, τὸ ὁποῖο δηλώνει ὅτι ὁ Δροῦζος ἐσπούδασε τὰ βιβλία τοῦ Χάμζα καὶ ἐλάτρευσε τὸν Παντοδύναμο, ὅπως πρέπει».
Δὲν θὰ μακρηγορήσω, ἀλλὰ θὰ παραθέσω ἕνα ἀκόμη ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν «κατήχησι τῶν Δρούζων»:
«Ἐρώτησις: Ποιοί εἶναι οἱ ἀρχάγγελοι , ποὺ φέρουν τὸν θρόνο τοῦ Κυρίου μας; Ἀπάντησις: Εἶναι οἱ ἑξῆς: Γαβριήλ, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ Χάμζα· Μιχαήλ, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ δεύτερος ἀδελφός. Ἐσραφὶλ-Σαλαμέ-ἔβν-ἃβδ-ἐλ-οὐάχαδ. Ἐζραΐλ-Βέχα Ἐδδίν. Μετατρούν-Ἀλῆ ἔβν· Ἀχμέτ….»..
Μία ἐπίσκεψις στὸν Ἐμίρη τῶν Δρούζων
Ἀξιόλογο ἐνδιαφέρον παρουσιάζει μία ἐπίσκεψις Εὐρωπαίων στὸν Ἐμίρη τῶν Δρούσων, χωρὶς ὅμως νὰ προσδιορίζεται ἐπακριβῶς ὁ χρόνος κατὰ τὸν ὁποῖον ἔγινε αὐτή. Ἀξίζει ὅμως νὰ παρατεθῇ ἀπὸ τὸ προαναφερθὲν ἔντυπο (ΑΠΟΘΗΚΗ ΩΦΕΛΙΜΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ), σὲ μία ἁπλουστευμένη καὶ κατανοητὴ γλῶσσα ὅμως, γιὰ νὰ δοθῇ μία πολὺ κατατοπιστικὴ εἰκόνα τῶν Δρούζων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης:
«Ὁ ἀρχηγὸς ἢ ὁ Ἐμίρης τῶν Δρούσων κατοικεῖ σὲ ἀπόστασι μιᾶς ὥρας δρόμο περίπου ἀπὸ τὸ Δεΐρ-Ἐλ-Καμάρ, πάνω σὲ λόφο ὁ ὁποῖος ἀνυψώνεται στὴν κοιλάδα σὰν εὐμεγέθης φυσικὸς πύργος, ἔχοντας στὴν κορυφὴ ἢ στὸ ἰσόπεδό του ὡς κορωνίδα τὸ παλάτι, ποὺ ἀποτελεῖται ἀπὸ σωρὸ οἰκοδομῶν. Δύο χιλιάδες ἄνθρωποι ζοῦν σ̉ αὐτὀ καὶ γύρω ἀπ̉ αὐτό, γραμματεῖς, στρατιῶτες, δοῦλοι, ὀπαδοί, ξυλουργοί, κτίστες, σιδηρουργοὶ καὶ ἄλλοι χειροτέχνες. Εὐρύχωρες αὐλὲς ἐκτείνονται ἀπὸ τὴν κορυφὴ στὰ ὀχυρώματα κοντὰ στὴν βάσι. Ὁ Δελαμαρτῖνος, ποὺ ἐπεσκέφθη τὸν τόπο τοῦτο κατὰ τὸ διάστημα τῆς περιοδείας του στὴν Ἀνατολή, ἀπεικονίζει μὲ γραφικὸ τρόπο τὸν Ἀσιατικὸ χαρακτῆρα του. Ἡ ὀγκώδης πύλη τῆς πρώτης αὐλῆς φυλασσόταν ἀπὸ Ἄραβες ὡπλισμένους μὲ πυροβόλα καὶ μακριὲς λεπτὲς ῥομφαῖες. Σὲ μία ἀπὸ τὶς αὐλὲς εἶδε πεντακόσιους ἢ ἑξακόσιους Ἀραβικοὺς ἵππους, πολλοὺς ἀπ̉ αὐτοὺς μὲ πολυτέλεια στρωμένους, καὶ δεμένους ἀπὸ τὸ κεφάλι καἲ τὰ πόδια σὲ σχοινιὰ τεντωμένα σὲ ὅλη τὴν αὐλή. Ἦσαν καὶ πολλὲς καμῆλες στὸ ἴδιο περίφραγμα. Σὲ μία ἀπὸ τὶς ἐνδότερες αὐλὲς νεαροὶ ἔφιπποι ἐξασκοῦνταν στὴν ἱππική. Ἀφοῦ δὲ ἀναγγέλθηκε στὸν Ἐμίρη ἡ ἄφιξις Εὐρωπαίων γιὰ νὰ τὸν ἐπισκεφθοῦν, αὐτοὶ ὡδηγήθησαν σὲ δωμάτια ποὺ ἔβλεπαν σὲ μία ὡραία αὐλή, ποὺ ἦταν διακοσμημένη μὲ Ἀραβότευκτους κίονες καὶ ποὺ εἶχε στὸ κέντρο της μία κρήνη, τῆς ὁποίας τὰ νερὰ μὲ εὐχάριστο μουρμούρισμα ἐκκενώνονταν σὲ κάποια λίθινη δεξαμενή. Τὰ παράθυρα ἦσαν χωρὶς τζάμια, τὰ δωμάτια χωρὶς σκεύη. Τὸ ἀνώμαλο ἔδαφος ἀπετελεῖτο ἀπὸ χῶμα ἀναμεμιγμένο μὲ κατακομμένα ἄχυρα. Κάποιες σαῦρες καὶ ποντικοὶ κατοικοῦσαν στοὺς παλαιοὺς τοίχους. Ψάθες ὅμως μεταφέρθηκαν ἀπὸ τοὺς δούλους , οἱ ὁποῖοι τὶς ἐξάπλωσαν πάνω στὸ ἔδαφος καὶ τὶς ἐπεκάλυψαν μὲ δαμασκηνοὺς τάπητες. Κατόπιν παρατέθηκαν τὰ συνήθη ἀναψυκτικά. Ὁ Δελαμαρτῖνος καὶ οἱ φίλοι του προσκλήθηκαν ἐνώπιον τοῦ Ἐμίρη καὶ παρουσιάσθηκαν σὲ αὐτὸν σὲ μία λαμπρὴ αἴθουσα στρωμένη μὲ μάρμαρα, οἱ τοῖχοι καὶ ἡ στέγη της ἦσαν διακοσμημένοι μὲ Ἀραβουργίες καὶ Ἀραβικὰ ἐπιγράμματα. Στὶς γωνίες τοῦ οἰκήματος αὐτοῦ ὑπῆρχαν μικρὲς βρύσες, σὲ ἕναν ἀπὸ τοὺς μικροὺς μυχούς, μέσα σὲ σιδηρόφρακτο περίβολο, ἀναπαυόταν μία ὑπερμεγέθης τίγρις. Γραμματεῖς μὲ κατάχυτα ἱμάτια, Ἄραβες μὲ πολυτελῆ στολή, μαῦροι καὶ ἡμίμαυροι, στέκονταν μπροστὰ στὸν ἐμίρη,ὁ ὁποῖος εἶχε ξαπλώσει πάνω σὲ σοφᾶ, στὸ ἕνα ἄκρο τῆς αἰθούσης, καὶ ὁ ὁποῖος ἦταν ὑψωμένος γύρω στὸ ἕνα πόδι πάνω ἀπὸ τὸ ὑπόλοιπο μέρος. Οἱ ἐπισκέπτες εἶδαν τὰ λουτρά, τὰ ὁποῖα ἀποτελοῦνταν ἀπὸ πέντε ἢ ἕξι μικροὺς καλλωπισμένους θαλάμους, ὅπου μὲ σωλῆνες εἰσαγόταν ψυχρὸ ἢ χλιαρὸ νερό. Ἔπειτα ἐπισκέφθηκαν τὸ ἱπποτροφεῖο τοῦ ἐμίρη, ποὺ περιεῖχε διακόσιους μέχρι τριακόσιους ὡραίους Ἀραβικοὺς ἵππους. Κάποιοι ἔκειντο πάνω στὴν σκόνη στὴν εὐρύχωρη αὐλή, ἄλλοι δὲ κρατοῦνταν ἀπὸ σιδηρένιους δακτυλίους δεμένοι σὲ μακριὰ σχοινιά, ἄλλους δὲ περιποιοῦνταν μαῦροι δοῦλοι μὲ κοκκινοβαφῆ ἱμάτια. Μουσική, ὠδὲς καὶ αὐτοσχέδιες ποιήσεις ἐτελείωσαν τὴν ἑσπέρα…».
Μία περίεργη καὶ ἀνησυχητικὴ «προφητεία»: Θὰ ἐμφανισθῇ ὁ Μεσσίας τῶν Δρούζων ὅταν γίνῃ εἰσβολὴ ξένων ἐθνῶν στήν… Συρία!
Ἀνησυχία καὶ προβληματισμὸ προξενεῖ μία περίεργη καὶ παράδοξη «προφητεία» ποὺ περιέχεται στὴν «κατήχησι τῶν Δρούζων» καὶ κάνει λόγο γιὰ ἐμφάνισι τοῦ «Μεσσία» τοῦ λαοῦ αὐτοῦ, δηλαδὴ τοῦ Χάκεμ, «ὅταν εἰσβάλουν τὰ ξένα ἔθνη καὶ οἱ Εὐρωπαϊκοὶ στρατοὶ στὴν Συρία….». Καὶ ἡ ἀνησυχία αὐτὴ ἐπισημαίνεται μετὰ τὰ ὅσα ἔχουν συμβῆ ἀπὸ τοὺς τελευταίους μῆνες τοῦ περασμένου χρόνου (2024) στὴν πολύπαθη αὐτὴ χώρα καὶ ἐξακολουθοῦν ἀκόμη νὰ συμβαίνουν ….
Ἂς δοῦμε ἕνα ἐκτενὲς ἀπόσπασμα, τὸ ὁποῖο προκαλεῖ προβληματισμὸ καὶ ἀνησυχία, ἂν συγκριθοῦν αὐτὰ μὲ ὅσα συνέβησαν καὶ συμβαίνουν στὴν Συρία:
«Ἐρώτησις: Πῶς θὰ γίνῃ ἡ ἔλευσις αὐτοῦ, ἀπὸ ποῦ ἔρχεται καὶ ποῦ θὰ κατευθυνθῇ καὶ ποῦ θὰ μείνῃ; Ἀπάντησις: Θὰ ἔλθῃ ὁ δεσπότης μας, ὅταν εἰσβάλουν τὰ ξένα ἔθνη καὶ οἱ εὐρωπαϊκοὶ στρατοὶ σὲ αὐτὰ τὰ μέρη ( ἐννοεῖ βεβαίως τὴν Συρία), καὶ θὰ γίνῃ ἀρχὴ τοῦ πολέμου, καὶ αὐξηθῇ τὸ πῦρ καὶ ὁ σίδηρος, καὶ ἐκλείψῃ ἡ ἀσφάλεια, καὶ νικοῦν οἱ Εὐρωπαῖοι τὸν στρατὸ τῶν Περσῶν, μέχρις ὅτου κυριεύσουν τὴν Μπαλμπέκ (Ἡλιούπολι). Ὅταν ἔλθουν τότε οἱ ἀγγελιαφόροι, θὰ προειδοποιήσουν γιὰ τὴν ἔλευσι τοῦ στρατοῦ (δηλ. τοῦ Χάκεμ). Τότε θὰ ἀκουσθοῦν φωνὲς καὶ ὁ πόλεμος θὰ σταματήση· τὰ ἀντιμαχόμενα μέρη θὰ ἡσυχάσουν, ὅταν βεβαιωθοῦν γιὰ τὴν ἔλευσι τοῦ στρατοῦ (τοῦ Χάκεμ) ἀπὸ τὴν Ἀνατολὴ καὶ θὰ σπεύσουν μὲ δῶρα πρὸς προϋπάντησί του. Ἑπτὰ ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν ἄφιξι τοῦ στρατοῦ, ὁ ἥλιος θὰ σκοτισθῇ ἀπὸ τὶς λόγχες τοῦ στρατοῦ, καὶ οἱ χρεμετισμοὶ τῶν ἀλόγων τοῦ κυρίου μας, αὐτοὶ ποὺ θὰ ἀκουσθοῦν σὲ ἀπόστασι
ἑπτὰ ἡμερῶν, θὰ τοὺς προκαλέσῃ μεγάλη ἔκπληξι, μέχρις ὅτου φθάσουν στὸ τέλος, στὴν ἄκρη, τοῦ Χαυράν (ἀρχαία Αὐρανῖτις) γίνη ἡ προϋπάντησις τῶν συνταγμάτων τῆς προφυλακῆς, τοῦ ὁποίου κάθε σύνταγμα ἔχει 100.000….. Τὴν ἕκτη ἡμέρα…. θὰ βλέπουν τὸν σεβαστὸ κύριο καὶ ὑψηλὸ δεσπότη, ὁ ὁποῖος πορεύεται, περικυκλούμενος ἀπ̉ ὅλα τὰ θηρία καὶ τὰ ζῶα, καὶ ἔχοντας τὴν σημαία πολὺ ὑψωμένη πάνω ἀπὸ τὸ κεφάλι….Αὐτὸς συνεχίζει νὰ πορεύεται, μέχρις ὅτου φθάσῃ στὴν Πετραία Ἀραβία και ἀπὸ ἐκεῖ στὴν Μέκκα, γιὰ νὰ κατεδαφίσῃ τὸ Χαρὰμ (δηλ. τὸ προσκύνημα τῶν Μωαμεθανῶν) καὶ νὰ διασκορπίσῃ τοὺς λίθους του σὲ ὁλόκληρη τὴν οἰκουμένη. Ἀπὸ ἐκεῖ θὰ μεταβῇ στὴν Αἴγυπτο, ὅπου ἀνοίγει τὶς πυραμίδες, καὶ παραδίδει σὲ καθέναν πιστὸ 72 ἐντολὲς καὶ κανονίζονται τὰ πάντα γιὰ τοὺς πιστούς και νεοφώτιστους καὶ ἄπιστους ἀπὸ τοὺς Μωαμεθανούς, τοὺς Χριστιανούς, τοὺς Μουτεβελίδες, τοὺς Ἑβραίους καὶ τοὺς λοιπούς …. Καὶ θὰ διαμείνῃ στὴν Αἴγυπτο…». (Βλέπε «ΠΑΝΔΩΡΑ» , τόμος 20ός, Ἀπρίλιος 1869- Ἀπρίλιος 1870).
Στὸ παρὸν ἄρθρο δόθηκε μία συνοπτικὴ καὶ περιληπτικὴ εἰκόνα τῆς ταυτότητος τῶν Δρούζων ἢ Δρούσων καὶ ὄχι τῆς δράσεως καὶ τῆς ἱστορίας τους, ποὺ εἶναι γεμάτη ἀπὸ σφαγὲς εἰς βάρος τῶν Χριστιανῶν τῆς Μέσης ἢ Ἐγγὺς Ἀνατολῆς. Ὑπάρχει εἰς χεῖρας μου πλῆθος στοιχείων γιὰ τὴν δρᾶσι τους αὐτὴ καὶ ἴσως μᾶς δοθῇ μία ἄλλη φορὰ ἡ εὐκαιρία νὰ τὰ ἐκθέσωμε αὐτά. Καλὸν εἶναι ὁ ἀναγνώστης νὰ ἔχῃ μία εἰκόνα εὐκόλως κατανοητὴ καὶ κατόπιν μὲ βάσι τὰ ἀφομοιωθέντα ἀπ̉ αὐτὸν στοιχεῖα νὰ πληροφορῆται καὶ τὰ ὑπόλοιπα.
-
Ενδιαφέροντα2 μήνες πριν
Αποκάλυψη του ηθοποιού Κωστή Σαββιδάκη! Κόπηκε ταινία στην Ελλάδα από φεστιβάλ επειδή προέβαλλε την Ορθοδοξία
-
Πολιτική6 ημέρες πριν
Έρχεται «τσουνάμι» αποκαλύψεων και στην Ελλάδα για USAID! Οι ΜΚΟ του Soros και οι Πρέσπες του Τσίπρα
-
Απόψεις2 εβδομάδες πριν
Διαβεβαιώνω τον κ. Μητσοτάκη ότι η κυβέρνησή του δεν έχει μέλλον
-
Πολιτική3 εβδομάδες πριν
Αποκάλυψη Στρος Καν! Με έφαγαν οι ΗΠΑ όπως και τον Καραμανλή!
-
Διεθνή3 μήνες πριν
Οι Ουκρανοί ακολουθούν το… δόγμα Μπάιντεν! Χτύπησαν με ATACMS τη Ρωσία – Οδηγούμαστε σε πυρηνικό ολοκαύτωμα;
-
Αναλύσεις2 εβδομάδες πριν
Ο Τραμπ δεν ξεχνά τί έκανε η Ελλάδα!
-
Αναλύσεις1 εβδομάδα πριν
Οδεύει προς αντικατάσταση ο Μητσοτάκης! Σπρώχνει την Ελλάδα περισσότερο προς την καταστροφή
-
Ιστορία - Πολιτισμός3 εβδομάδες πριν
Ένα ταξίδι γεύσεων από τη Μικρά Ασία στη Δράμα