Ευρωπαίοι αξιωματούχοι χρηματοπιστωτικής σταθερότητας εξετάζουν το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός νέου μηχανισμού συγκέντρωσης δολαρίων από κεντρικές τράπεζες εκτός ΗΠΑ, με στόχο να περιοριστεί η εξάρτηση από τη Federal Reserve σε περιόδους κρίσης.

Σύμφωνα με αποκλειστικό ρεπορτάζ του Reuters, η συζήτηση, που βρίσκεται σε τεχνικό επίπεδο, αποτελεί άμεση αντίδραση στις πολιτικές της κυβέρνησης Τραμπ και στα ερωτήματα που έχουν εγερθεί για την ανεξαρτησία και τη μελλοντική στάση της Fed.

Η αμερικανική κεντρική τράπεζα αποτελεί τον τελικό «πάροχο» διεθνούς δολαριακής ρευστότητας, μέσω των swap lines και σχετικών διευκολύνσεων που λειτουργούν ως κρίσιμα δίχτυα ασφαλείας όταν οι αγορές παγώνουν.

Όμως, σύμφωνα με περισσότερους από δώδεκα Ευρωπαίους αξιωματούχους κεντρικών τραπεζών και εποπτικών αρχών, που μίλησαν στο Reuters, αυξάνεται ο φόβος ότι αυτός ο μηχανισμός θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός πολιτικής πίεσης.

Απότομα «σήματα κινδύνου» μετά τους δασμούς Τραμπ

Οι ανησυχίες κορυφώνονται τον Απρίλιο, όταν οι αιφνιδιαστικοί «Ημέρα Απελευθέρωσης» δασμοί στις εισαγωγές προκαλούν σοκ στις αγορές και εκθέτουν ευπάθειες στα σχέδια χρηματοδότησης των ευρωπαϊκών τραπεζών. Ορισμένες κεντρικές τράπεζες εκφράζουν για πρώτη φορά τον φόβο ότι η πρόσβαση στις swap lines μπορεί να μεταβληθεί από τεχνική ρύθμιση σε πολιτικό εργαλείο.

Οι εντάσεις αποκλιμακώνονται εν μέρει μετά τις διαβεβαιώσεις του Τζερόμ Πάουελ σε συνέδριο της ΕΚΤ τον Ιούλιο ότι οι κανόνες πρόσβασης στη δολαριακή ρευστότητα δεν πρόκειται να αλλάξουν. Ωστόσο, ο προβληματισμός δεν εξαφανίζεται: αρκετοί αξιωματούχοι παραδέχονται ότι αναλογίζονται πλέον όχι μόνο το λειτουργικό σκέλος των swap lines, αλλά και το πώς θα επηρεαστούν αυτές οι διευκολύνσεις μετά τη λήξη της θητείας Πάουελ τον Μάιο — και την επιλογή νέου προέδρου της Fed από τον Τραμπ.

Η ιδέα της «δεξαμενής δολαρίων»: χρήσιμη, αλλά με μεγάλα εμπόδια

Η πρόταση που συζητείται προβλέπει τη συγκέντρωση μέρους των δολαριακών αποθεμάτων από κεντρικές τράπεζες εντός και εκτός ευρωζώνης, ώστε να δημιουργηθεί ένας εναλλακτικός μηχανισμός παροχής ρευστότητας σε περίπτωση χρηματοπιστωτικόύ σοκ.

Ωστόσο, οι πρώτες αναλύσεις χαρακτηρίζονται μάλλον αποθαρρυντικές.

Παρότι οι κεντρικές τράπεζες εκτός ΗΠΑ διαθέτουν συνολικά εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε αποθέματα, αυτά δεν συγκρίνονται με την πρακτικά απεριόριστη δυνατότητα της Fed — ως εκδότη του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος — να παρέχει ρευστότητα σε κρίση. Αρκετοί τεχνοκράτες προειδοποιούν ότι μια «δεξαμενή δολαρίων» μπορεί να βοηθούσε σε περιορισμένα επεισόδια αστάθειας, αλλά δεν θα επαρκούσε σε περίπτωση γενικευμένης αναταραχής.

Υπάρχουν και σημαντικά πολιτικά εμπόδια: σε σενάριο όπου οι αγορές ανησυχούν ότι οι ΗΠΑ θα «κλείσουν» τις swap lines, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο για μια κεντρική τράπεζα να διαθέσει τα δολάρια της σε άλλη χώρα, τη στιγμή που θα τα χρειάζεται η ίδια.

H εμπειρία της Ασίας

Παράλληλα, εξετάζονται διεθνή παραδείγματα, όπως η Πρωτοβουλία του Τσιάνγκ Μάι στη Νοτιοανατολική Ασία, όπου χώρες της ASEAN μαζί με Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα και Χονγκ Κονγκ μοιράζονται πόρους μέσω ενός ταμείου 240 δισ. δολαρίων.

Αν και αρκετοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν την αξία τέτοιων πολυεπίπεδων μηχανισμών, σημειώνουν ότι οι ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν διαφορετικές ανάγκες και διαφορετική έκθεση στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, γεγονός που καθιστά δύσκολη την απλή αντιγραφή ασιατικών μοντέλων.

Προληπτικά μέτρα: από ελέγχους σε τράπεζες μέχρι νέα stress tests

Εκτός από τη συζήτηση για pooling, οι ευρωπαϊκές αρχές εξετάζουν και άλλες κινήσεις ενίσχυσης της ανθεκτικότητας:

• εντατικότερη εποπτεία στα σχέδια χρηματοδότησης των τραπεζών
• stress tests ειδικά για δολαριακή ρευστότητα
• απαίτηση από τις τράπεζες να εξασφαλίσουν εναλλακτικές πηγές δολαρίων, μεταξύ άλλων από αγορές της Ασίας ή της Μέσης Ανατολής

Όπως αναφέρει ένας από τους αξιωματούχους που συμμετέχουν στις συζητήσεις, το θέμα της μειωμένης εξάρτησης από τις ΗΠΑ «μπαίνει σε κάθε συνάντηση» μεταξύ κεντρικών τραπεζών στην Ευρώπη.

Όχι άμεσος κίνδυνος, αλλά αναζήτηση άμυνας στο «ακραίο σενάριο»

Παρά τις ανησυχίες, αρκετοί ευρωπαίοι επόπτες επιμένουν ότι η απώλεια των swap lines δεν αποτελεί «άμεση απειλή» αυτή τη στιγμή. Οι μηχανισμοί της Fed λειτουργούν και συνεχίζουν να εξυπηρετούν τόσο τα συμφέροντα των ΗΠΑ όσο και τη σταθερότητα του παγκόσμιου συστήματος — όπως απέδειξε η χρήση τους που έφτασε τα 449 δισ. δολάρια στο αποκορύφωμα της πανδημίας.

Ωστόσο, η πιθανότητα πολιτικής εργαλειοποίησης στο μέλλον οδηγεί τους Ευρωπαίους αξιωματούχους στο να εξετάσουν «το χειρότερο σενάριο», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ένας εξ αυτών.

Η λήξη της θητείας Πάουελ, η πιθανή αλλαγή ηγεσίας στη Fed και η νέα γεωπολιτική πραγματικότητα ωθούν την Ευρώπη να αναζητήσει προληπτικά μέτρα, ακόμη και αν δεν υπάρχει σήμερα άμεση απειλή.

Naftemporiki.gr