Γράφει ο Παναγιώτης Γ. Παύλος

Πανεπιστήμιο του Όσλο

Υπάρχουν προσωπικότητες των οποίων το έργο όχι μόνον είναι συνυφασμένο με μερικές από τις πιο κρίσιμες σελίδες της ελληνικής ιστορίας αλλά και παρέχει τεκμήρια πολύτιμα για την αυτοσυνειδησία ημών των Ελλήνων και την ορθή θέαση του μέγιστου ιστορικού γεγονότος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 που εορτάζει σήμερα όλος ο Ελληνισμός.

Τέτοια ήταν και η προσωπικότητα του Βρετανού πολιτικού, στρατιωτικού, αγωνιστή της Αντίστασης κατά του Ναζισμού, μέλους των Βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, διπλωμάτη και ιστορικού, Christopher Montague ‘Monty’ Woodhouse, Βαρώνου του Terrington, ο οποίος πέθανε το 2001 σε ηλικία 83 ετών.

Όσον αφορά στα ελληνικά πράγματα, η συνεισφορά του Woodhouse είναι εκπληκτικά ευρεία. Σε επιχειρησιακό επίπεδο σχετίζεται με σειρά γεγονότων κατά την διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής. Το 1941 ήταν εκ των Εκτελεστικών αξιωματούχων των Βρετανικών Αποστολών (Special Operations Executive) που στάλθηκαν στην Κρήτη προκειμένου να οργανώσουν τις δυνάμεις Αντίστασης. Τον Σεπτέμβριο του 1942 τον συναντούμε ως αλεξιπτωτιστή στην ηπειρωτική Ελλάδα, υποδιοικητή της Δύναμης Harling όταν μαζί με τον Διοικητή Eddie Myers, είχαν ως αποστολή την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Μετά την επιτυχή έκβασή της, ο Woodhouse παρέμεινε στην Ελλάδα, καθώς ήταν από τους λίγους Βρετανούς αξιωματικούς που μιλούσαν ελληνικά και συχνά συνομιλούσε με ελληνικούς πολιτικούς παράγοντες στην Αθήνα, ενώ τον Ιούλιο του 1943 το Foreign Office τον όρισε επικεφαλής της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής στην Ελλάδα.

Το ενδιαφέρον, ωστόσο του Woodhouse για την Ελλάδα, δεν περιορίζεται στην στρατιωτική συνδρομή του. Έχοντας μετά τον πόλεμο ήδη διατελέσει Βουλευτής των Συντηρητικών (1959-1966), όταν παράλληλα υπήρξε και Fellow στο Nuffield College στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου άλλωστε είχε πραγματοποιήσει Κλασσικές Σπουδές, υπήρξε πολυγραφότατος συγγραφέας πληθώρας έργων που περιστρέφονται γύρω από τον Ελληνισμό και την Ελλάδα.

Από την εκτενή βιβλιογραφία του, σταθμός είναι το έργο του, Καποδίστριας: Ο Θεμελιωτής της Ελληνικής Ανεξαρτησίας (Capodistria, The Founder of Greek Independence), που εκδόθηκε από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης το 1973, δηλαδή ένα έτος πριν o Woodhouse ολοκληρώσει την δεύτερη Κοινοβουλευτική θητεία του ως Βουλευτής Οξφόρδης (1970-1974). Πρόκειται για μια ογκωδέστατη μελέτη, αποτελούμενη από 21 Κεφάλαια που κατανέμονται σε 6 τμήματα μιας έκδοσης 500 σελίδων, με εκτενέστατη βιβλιογραφία πρωτογενών και δευτερογενών πηγών, υποστηριζόμενη από πίνακες και χάρτες.

Αυτό που έχει εκπληκτικό ενδιαφέρον είναι η αναφορά του ιδίου του Woodhouse στο πώς αποφάσισε να ασχοληθεί συστηματικά με τον πρώτο Κυβερνήτη της Ελλάδας. Γράφει χαρακτηριστικά ο Woodhouse (σελ. vii / μετάφραση Π.Γ.Π.):

‘‘Tο ενδιαφέρον μου για τον Καποδίστρια ξεκίνησε με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Βαδίζοντας στα βουνά της Πίνδου τον Νοέμβριο του 1942, συνοδευόμενος από αντιστασιακό σώμα υπό την διοίκηση του Ναπολέοντα Ζέρβα, τον επάξιο απόγονο των Σουλιωτών ηρώων του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, σμίξαμε με ένα άλλο επαναστατικό σώμα στο χωριό Βίνιανη. Επικεφαλής του ήταν ένας Κομμουνιστής ονόματι Αθανάσιος Κλάρας, ο οποίος είχε το ψευδώνυμο Άρης Βελουχιώτης: ῾ο θεός του πολέμου από το Βελούχι᾽, άλλως γνωστό και ως Τυμφρηστός, το υψηλότερο βουνό της κεντρικής Πίνδου (σσ.: η συνάντηση Γούντχαουζ – Βελουχιώτη έλαβε χώρα την 14^η Νοεμβρίου). Η συνδυασμένη δύναμή μας, συνέχισε τον δρόμο προς την αποστολή της, που ήταν η καταστροφή της σιδηροδρομικής οδογέφυρας στον ποταμό Γοργοπόταμο. Αισθανόμασταν ήδη την επιτυχία, και δεν κωλυσιεργήσαμε στην διάβασή μας από τα ελληνικά όρη. Μετά από κάθε χωριό, σταματούσαμε λιγάκι και δίναμε εμπνευσμένες ομιλίες σε ενθουσιώδη ακροατήρια, διακηρύσσοντας το καθήκον της αντίστασης και το επικείμενον της απελευθέρωσης. Ήταν μια συναρπαστική αλλά παροδική εμπειρία.

Ο Ζέρβας κι εγώ περιορίσαμε τις ομιλίες μας κυρίως σε πατριωτικές κοινοτοπίες, αλλά οι ομιλίες του Άρη ήταν διαφορετικές. Ειπωμένες με μια σκληρή μονοτονία, με μεγάλη ταχύτητα αλλά ωσάν να σκεφτόταν φωναχτά, ήταν περισσότερο διαλέξεις στην Ιστορία της Φιλοσοφίας παρά πατριωτικές ομιλίες. Σχεδόν το μόνο που θυμάμαι λεπτομερώς από αυτές σήμερα είναι η επιμονή με την οποίαν επιτίθετο στους προηγούμενους κυβερνήτες της σύγχρονης Ελλάδας. Δύο ονόματα ήταν ανάθεμα για αυτόν: Γλύξμπουργκ (το όνομα που χρησιμοποιούσε για την βασιλική οικογένεια, σκόπιμα επιλεγμένο για να δίνει έμφαση στις Γερμανικές διασυνδέσεις της), και Καποδίστριας. Τον τελευταίο τον καταδίκαζε ως έναν αδίκαστο αλλοδαπό τύραννο ο οποίος είχε διαφθείρει την Ελλάδα και αποστερήσει τον ελληνικό λαό από την ανεξαρτησία για την οποία είχαν πολεμήσει. Καθώς γνώριζα τον Άρη Βελουχιώτη καλύτερα, πειθόμουν ολοένα και περισσότερο ότι, τον οποιονδήποτε κι εάν μισούσε με τόση ένταση, περισσότερο από έναν αιώνα μετά τον θάνατό του, θα είχε περισσό ενδιαφέρον να τον μελετήσω περαιτέρω’’.

Ο λόγος που τα γράφουμε αυτά, είναι διότι σε αυτή την πολύτιμη επιστημονική συνεισφορά του Woodhouse συναντιόμαστε με μια συγκλονιστική αναφορά στην αντίδραση που προκάλεσε η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια στον Αδαμάντιο Κοραή. Μια αναφορά, την οποία αξίζει να παραθέσουμε αυτοτελώς όχι μόνον διότι είναι πολλοί οι Έλληνες που την αγνοούν, αλλά και διότι θεωρούμε ότι σε αυτήν βρίσκονται ορισμένα πολύ χρήσιμα εξαγόμενα που έχουν άμεση σχέση τόσο με τον εορτασμό του Ιωβηλαίου της Εθνικής Παλιγγενεσίας, με την απόπειρα πλήρους αποδόμησης της προσωπικότητας του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας, τον οποίο οι σημερινοί τυφλοί οπαδοί του Κοραή διακηρύττουν διαπρυσίως ως δικτάτορα, αλλά και με την συνολική και πολύχρονη προσπάθεια αλλοίωσης της ιστορικής αλήθειας αναφορικά με την Επανάσταση του 1821.

Ας δούμε τί ακριβώς γράφει ο Woodhouse, αναφερόμενος στην αντίδραση του Κοραή κατά το άκουσμα της δολοφονίας του Καποδίστρια (σελ. 502-503):

‘‘Δεν προξενεί εντύπωση το γεγονότος ότι υπάρχει καταγραφή στα Ελληνικά Αρχεία των εγκάρδιων συλλυπητηρίων του Μακρυγιάννη. Μόνον ο Κοραής ήταν αδυσώπητος. Είχε ήδη στο τυπογραφείο προς εκτύπωση -με ημερομηνία 17 Οκτωβρίου 1831- ένα φυλλάδιο με το οποίο επιτίθετο στον Καποδίστρια, όταν έμαθε στο Παρίσι τα νέα της δολοφονίας. Αντί να το περιορίσει κόσμια και ευπρεπώς, ο Κοραής προσέθεσε έναν πρόλογο κι έναν επίλογο, όπου διακήρυττε ότι, ο Καποδίστριας, ως ῾παραβάτης των νόμων της Ελλάδας᾽, άξιζε μια ακόμη χειρότερη μοίρα -να εξοριστεί από την ίδια την χώρα του- και ότι, οι δολοφόνοι του ήταν άξιοι μομφής διότι φταίνε που τον προφύλαξαν από αυτήν την μοίρα. Το φυλλάδιο αυτό, το οποίο ήταν γραμμένο στη συνήθη μορφή διαλόγου, έβριθε ακόμη περισσότερου δηλητηρίου κατά του Καποδίστρια, από ότι περιείχε στην αρχική μορφή του. Μιλούσε για την ῾Ιησουιτική διακυβέρνησή᾽ του, την άθλια τυραννία του, και τον κίνδυνο που διέτρεχε η Ελλάδα, ῾της Φαναριώτικης λέπρας ή της πλημμύρας των Κοζάκων᾽. Επαναλάμβανε επίσης, τις γνωστές παραποιήσεις και νοθεύσεις σχετικά με την άρνηση του Καποδίστρια να επιτρέψει την διδασκαλία των Αρχαίων Κλασσικών, και τις απόπειρές του να πείσει τις Δυνάμεις ότι η Ελλάδα ήταν γεμάτη ταραχοποιούς, κλέφτες και πειρατές. Τέτοιες ποταπές ανοησίες δεν θα είχαν καμία αξία να αναφερθούν, εάν δεν επρόκειτο για το γεγονός ότι, καθώς προέρχονται από έναν από τους μεγαλύτερους μελετητές και δημοσιογράφους (δημοσιολόγους) της Ελλάδας, μαρτυρούν το βάρος και τα φαρμάκια της αντιπολίτευσης την οποία έπρεπε να αντιμετωπίσει ο Καποδίστριας. Ακόμη και σε μεταγενέστερα γράμματά του σε φίλους, ο Κοραής έδειξε ότι δεν μετάνιωσε ποτέ για αυτήν την φριχτή συμπεριφορά του’’.

Διαβάζοντας κανείς αυτές τις γραμμές, τούτες μάλιστα τις ημέρες που η Ελλάδα τελεί υπό μια πολύ ιδιάζουσα κατάσταση εορτασμού του Ιωβηλαίου της Εθνικής Παλιγγενεσίας, με εγκλεισμό των Ελλήνων δια της επιβολής μεροληπτικά περιοριστικών μέτρων με το πρόσχημα του κορωνοϊού, και κυρίως έχοντας υποστεί μια συστηματική απόπειρα πλύσης εγκεφάλου από την αρμόδια Κυβερνητική Επιτροπή ῾Ελλάδα 2021᾽ και την περί αυτήν δορυφόρους αλλοιωτές της ιστορικής αλήθειας, γεννιώνται αβίαστα ορισμένα συμπεράσματα που έχουν, θεωρώ, κάποια αξία να αναφερθούν.

1. Το αβυσσαλέο μίσος με το οποίο ο Αδαμάντιος Κοραής, εκ των πλέον προβεβλημένων σήμερα δήθεν πρωτεργατών του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, στην πραγματικότητα όμως προσβολέα των βαθύτερων πτυχών της ελληνικής ταυτότητας και του Έλληνα τρόπου, καταφέρεται κατά του νεκρού Ιωάννη Καποδίστρια, δείχνει ότι οι αξίες του Διαφωτισμού, στις οποίες είχε ο ίδιος υπερεκτεθεί, πόρρω απέχουν από την πρωταρχική αξία του ελληνικού ήθους. Της απόδοσης δηλαδή, τιμών στον νεκρό, για τις οποίες η Αντιγόνη γίνεται ο αριστουργηματικός ύμνος του Σοφοκλή. Το γεγονός αυτό από μόνο του δείχνει τις τεράστιες εσωτερικές εντάσεις με τις οποίες αντιπάλευε ο Ελληνισμός τις κρίσιμες ώρες του Αγώνα, πλέον των καθημερινών διακυβευμάτων ζωής και θανάτου.
2. Το γεγονός ότι ο Κοραής ουδέποτε επέδειξε ένδειξη μεταμέλειας για την υβριστική και απεχθή στάση του έναντι του νεκρού Καποδίστρια, μας υποψιάζει απολύτως δικαιολογημένα για το μένος κατά του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας, όπως πολλαπλά εκφράζεται και σήμερα από θιασώτες του Κοραϊσμού και του Διαφωτισμού, που στο πρόσωπο του Καποδίστρια είδαν τον μεγαλύτερο δικτάτορα που γνώρισε ποτέ το σύγχρονο ελληνικό κράτος. Άραγε, υπήρξε ποτέ άλλος δικτάτορας στην παγκόσμια πολιτική ιστορία ο οποίος δολοφονήθηκε, μη έχοντας παρά μόνον δύο φρουρούς -και τον ένα μάλιστα ημιανάπηρο- αρνούμενος να δεχθεί τον πολυάριθμο στρατό που προόριζε ως φρουρά του το ελληνικό κράτος;
3. Το ότι ένας σύγχρονος Βρετανός ιστορικός, μια πολυσχιδής προσωπικότητα του 20^ου αιώνα, με έμπρακτα κατατεθειμένα τα διαπιστευτήρια της φιλοπατρίας και του Φιλελληνισμού του, χαρακτηρίζει τις συνήθεις μέχρι σήμερα, και προερχόμενες από τον Κοραή, κατηγορίες εις βάρος του Καποδίστρια, ως ‘‘ποταπές ανοησίες άνευ αξίας’’, είναι άραγε λόγος ικανός να μας κάνει να σκεφθούμε έξυπνα για τους λόγους που από την Επιτροπή ‘Ελλάδα 2021’ εξέλιπαν ανάλογες προσωπικότητες;
4. Το εκπληκτικό γεγονός ότι, ο λόγος που ο Christopher Woodhouse παρακινήθηκε και αποφάσισε να αφιερωθεί στην μελέτη του φαινομένου Ιωάννης Καποδίστριας, ήταν — -κατά την μαρτυρία του ίδιου του Γούντχαουζ- οι υβριστικές αναφορές του Άρη Βελουχιώτη προς το πρόσωπο του Καποδίστρια -τον οποίο o Βελουχιώτης θεωρούσε ῾῾αδίστακτο ξένο τύραννο ο οποίος είχε διαφθείρει την Ελλάδα και αποστερήσει τον ελληνικό λαό από την ανεξαρτησία για την οποία πολέμησε᾽᾽- ενώ ταυτόχρονα ο Woodhouse καταγράφει τον Βελουχιώτη ως έναν κατά βάσιν μάλλον θεωρητικό του Μαρξισμού που στα κηρύγματά του δεν τον ενδιέφερε η πατριωτική αφύπνιση των κατακτημένων Ελλήνων, αλλά η προπαγάνδα της Εγελιανής και Μαρξιστικής θεώρησης της Ιστορίας και η μέσω αυτών επιβολή του απάτριδου Κομμουνισμού, τον οποίο βιώνουμε μέχρι τώρα, λέει κάτι σε εμάς σήμερα άραγε;

5. Και για να πάμε και λίγο παραπέρα, μήπως η έμμεση μεν, προφανής, δε ετερόκλητη συσχέτιση μεταξύ Κοραή και Βελουχιώτη, όπως εξάγεται από τα ανωτέρω βιογραφικά αποσπάσματα του Woodhouse, δεν απέχει καθόλου από την σημερινή ταύτιση των εθνομηδενιζόντων οπαδών του Διαφωτισμού και υπέρμαχων της φιλελεύθερης θεώρησης του Αγώνα του 1821 για την Λευτεριά, με τον ανεκδιήγητο όχλο των αριστεριζόντων πολεμίων της ελληνικής ταυτότητας και της υπερτρισχιολιόχρονης εθνικής υπόστασης και παράδοσης του Ελληνισμού;

Ας είναι αυτές οι καταληκτήριες σκέψεις, την παραμονή της 25^ης Μαρτίου 2021, τόσο ένα μικρό μνημόσυνο στην σπουδαία αυτή προσωπικότητα του Christopher Woodhouse για τα όσα προσέφερε στην Ελλάδα, τον Ελληνισμό και την ιστορία του, όσο κι ένα λυχνάρι εορταστικού φωτός και πρόσκλησης για επίγνωση και ομόνοια όλων των Ελλήνων, στο ξημέρωμα της μέγιστης Διπλής Εορτής του Ελληνισμού, της Λευτεριάς από την Οθωμανική σκλαβιά, και της Απαλλαγής από την Φθορά του Θανάτου, που Ευαγγελίζεται ο Αρχάγγελος στην Παναγία.