Ιστορία της συμμετοχής ΜΚΟ στο Καζακστάν και ο ρόλος τους στην εξέγερση

Υπό Ομότιμου Καθηγητού, Οικονομικής Γεωγραφίας και Γεωπολιτικής, ΕΚΠΑ, Ιωάννου Θ. Μάζη.

Εφημερίς «ΕΣΤΙΑ της Κυριακής», 6 Φεβρουαρίου 2022, σελ. 21.

Εις πρόσφατον συμμετοχή μου (14/01/2022) εις τηλεοπτικήν εκπομπήν υπό τον έγκριτον δημοσιογράφον Γιώργο Σαχίνη, εδηλώθη από συνομιλητήν, εκλεκτόν συνάδελφον,  ότι «εις το Καζακστάν δεν υπάρχουν ΜΚΟ». Επειδή όμως το τοιούτον ελέγχεται ως προς την ακρίβειάν του, θα πρέπει, να εξετασθεί[1]. Ας δούμε λοιπόν την πραγματικότητα. Τα σχόλια θα παραμείνουν ως δικαίωμα του αναγνώστου.

1) Ιστορία της συμμετοχής ΜΚΟ στο Καζακστάν

Mετά την πτώσιν της Σοβιετικής Ένωσης έχoυν καταγραφεί τρεις περίοδοι αναπτύξεως δικτύου ΜΚΟ στο Καζακστάν.

            1) Κατά την πρώτην περίοδον κατά τας αρχάς της δεκαετίας του 1990 ιδρύθησαν άνω των 400 ΜΚΟ, με αντικείμενο την προστασίαν των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εν γένει με την αποκαλουμένην «ατζέντα της δημοκρατίας».[2] 2) Κατά την δευτέραν περίοδον, από το 1994 έως το 1997, το πλήθος των ΜΚΟ έφθασε τας 1.600. Αυτή η ανάπτυξις οφείλετο εις την  οικονομικήν στήριξήν των από διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς, κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες και κράτη της Δυτικής Ευρώπης.

            3) Η τρίτη και συνεχιζομένη περίοδος, χαρακτηρίζεται από επισήμους ρυθμίσεις  Συνεργασίας ΜΚΟ-Κυβερνήσεως, σταδιακήν εδραίωσιν του τομέως των ΜΚΟ και εμφάνισιν οργανώσεων ασχολουμένων με την αντιμετώπιση κοινωνικών, πολιτικών, δημοκρατικών και αναπτυξιακών προκλήσεων. Ιδιαιτέρως, πρό της αιματηράς κοινωνικής εκρήξεως, το δίκτυο των ΜΚΟ αυτών είχε αναπτύξει ισχυρά ερείσματα εις ανθρώπινον δυναμικόν,τόσον με τον ιδιωτικόν όσον και με τον δημόσιον τομέα.

2) Το πλήθος των ΜΚΟ

Το υπουργείο Δικαιοσύνης αναφέρει ότι, από τον Απρίλιον 2006, 25.868 ιδιωτικές ΜΚΟ κατεγράφησαν στο Καζακστάν. Συνολικώς, όμως, ο αριθμός των ενεργών ΜΚΟ εις την χώραν ανέρχεται εις περίπου 1.000[3] 

3) Οργανώσεις υποστήριξης ΜΚΟ και κέντρα χρηματοδοτήσεως.

Τον Ιανουάριον του 2005, δίκτυον νομικών συμβούλων υπαγομένων σε ΜΚΟ ήρχισαν εργαζόμενοι εις τέσσερες πόλεις του Καζακστάν. Οι δικηγόροι αυτού του δικτύου παρέχουν δωρεάν νομικές συμβουλές εις τας οργανώσεις της “κοινωνίας των πολιτών” (ΟΚΠ) και εις πολίτας περί ζητημάτων μη εμπορικής νομοθεσίας, όπως η εγγραφή εις μητρώα, η φορολογία και οι οικονομικές δραστηριότητες.

Οι νομικοί αυτοί σύμβουλοι εργάζονται υπό την επίβλεψιν του «International Center for Not-for-Profit Law (ICNL)»[4] στο πλαίσιο της «Civil Society Support Initiative»  με επικεφαλής τις «Counterpart International» και «Civil Society Support Centers[5]  (CSSC)» ευρισκόμενες εις τις πόλεις Astana, Karaganda, Aktobe και Semey. Υπάρχει πλήθος δικτύων κέντρων χρηματοδοτουμένων  από διεθνείς οργανισμούς, όπως (ασφαλώς!) τα «Counterpart International Soros Foundation»[6], «National Democratic Institute» και το «United Nations Development Programme (UNDP)». Ορισμένα από αυτά τα κέντρα παρέχουν επί πληρωμή υπηρεσίες, αλλά συνήθως αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 10% των εισοδημάτων των κέντρων. Το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών τους αποτελεί η ικανότης ιδρύσεως ΜΚΟ στας περιφερείας των, μέσω επίσημων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, συμβουλευτικών υπηρεσιών και διαδόσεως πληροφοριών. Αρκετοί από τους ανωτέρω οργανισμούς ίδρυσαν Συνδέσμους Εκπαιδευτών (League of Trainers), συλλέγοντες εμπείρους επαγγελματίες εις μιαν νέα επαγγελματικήν σχέσιν. Άλλοι εβοήθησαν στη εξεύρεση κοινοτικών κονδυλίων και άλλων διευκολύνσεων για τη χορήγησιν επιχορηγήσεων προς διανομήν πόρων και παροχήν υποστηρίξεως προς «ΜΚΟ βάσεως» και οργανώσεις στο πλαίσιον της κοινότητος.

4) Διεθνείς ΜΚΟ στο Καζακστάν

Λόγω της ισχυροτέρας οικονομικής θέσεως και των πόρων του, το Καζακστάν δεν προσήλκυσε τόσο πολλές Διεθνείς ΜΚΟ όσο οι πτωχότερες χώρες της Κεντρικής Ασίας. Παραδείγματα διεθνών “αναπτυξιακών/ανθρωπιστικών” ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην χώρα περιλαμβάνουν τις εξής: «Mercy Corps International», «ACDI/VOCA», «Counterpart International» και την «Voluntary Service Overseas». Μερικές υποστηρίζουν την ανάπτυξιν της ικανότητος των ΜΚΟ (π.χ. INTRAC) εις την προώθησιν της “κοινωνίας των πολιτών” και -κυρίως- την δημοκρατικήν μεταρρύθμισιν (π.χ. Εθνικό Δημοκρατικό Ινστιτούτο). Το «Soros Foundation» και το «Eurasia Program» που ανήκει και αυτό στο «Open Society Foundation»[7] είναι σημαντικά ιδρύματα που παρέχουν υποστήριξη σε τοπικές ΜΚΟ και άλλες ομάδες της «κοινωνίας των πολιτών». Η «αντιρωσική / ρωσοφοβική υπογραφή του G. Soros» δεν απουσιάζει  από αυτόν τον «αστερισμόν ΜΚΟ» αποκαλύπτουσα την ταυτότητα και τους στόχους. Η INTRAC εργάζεται στην Κεντρική Ασία περισσότερο από 10 χρόνια και έχει γραφείο στο Μπισκέκ της Κιργιζίας εξυπηρετόν το Καζακστάν και άλλες δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας. Το έργο της INTRAC περιλαμβάνει εκπαίδευσιν, παροχή συμβουλών και αξιολόγησιν των οργανισμών και των προγραμμάτων των. Επίσης επικεντρούται εις νέας προσεγγίσεις περί την ανάπτυξιν της κοινότητος. Επιπλέον, η INTRAC εργάζεται δια την αύξησιν της συμμετοχής από ιθαγενείς πολίτες και την προώθησιν της συνεργασίας μεταξύ των ΜΚΟ και των τοπικών κυβερνήσεων και φορέων χρηματοδοτήσεως.

5) Κατάλογοι ΜΚΟ

Το CASDIN διατηρεί ιστότοπον εις την ρωσικήν με πλήθος επαφών και πληροφοριών για ΜΚΟ[8]. Ο ιστότοπος για το γραφείο του UNDP στο Καζακστάν περιλαμβάνει κατάλογον περισσοτέρων από 100 ΜΚΟ με τας οποίας συνεργάζεται η εταιρεία[9]

Το Υπουργείον Πληροφοριών και Πολιτισμού εκδίδει έναν κατάλογο εγγεγραμμένων ΜΚΟ στο Καζακστάν, παρέχον πληροφορίας για ΜΚΟ ανά τομέα εις εκάστην περιφέρεια. Αυτός ο κατάλογος είναι διαθέσιμος μόνο εις την ρωσικήν[10].

6) Πηγές χρηματοδοτήσεως ΜΚΟ

Οι περισσότερες κορυφαίες ΜΚΟ του Καζακστάν χρηματοδοτούνται από διεθνείς χορηγούς. Όταν η σχετική αυτή διεθνής χρηματοδότησις μειούται και τα προγράμματα των χορηγών λήγουν, η οικονομική βιωσιμότης των οργανώσεων αυτών της λεγομένης “οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών” καταργούνται και συμφώνως προς τους υποστηρικτάς των (πάντα με το… “αζημείωτον”) «η χώρα γίνεται όλο και πιο εύθραυστη»! Τα σχόλια εδώ περιττεύουν!

 προτιμούν να συμμετέχουν μόνο σε συμβάσεις του δημόσιου τομέα για κοινωνικές Υπηρεσίες. Το κράτος χρηματοδοτεί μόνο συγκεκριμένας δραστηριότητας έργων και όχι μισθούς προσωπικού ΜΚΟ ή ανάπτυξη ικανοτήτων.¹³

7) Oι κρίσιμες και στρατηγικού ενδιαφέροντος δραστηριότητες των ΜΚΟ του «Open Society Fund» στο Καζακστάν

Από το 1996, άνω των 50.000 παιδιών εις το Καζακστάν εξεπαιδεύθησαν προσχολικώς και κατά την Πρωτοβάθμιον εκπαίδευσιν από το “Step by Step program”, αναπτyχθέν με χρηματοδότησιν του “Open Society”. (Tα παιδιά του 1996 είναι σήμερα 25 χρονών και τα παιδιά του 2000 είναι 20 ετών)

1. Από την ίδρυσίν του το 1998, το Πρόγραμμα Τεχνών, υποστηριζόμενον από το «Soros Center for Contemporary Art–Almaty», προώθησε το έργο των σύγχρονων καλλιτεχνών του Καζακστάν, τόσον εις το εσωτερικόν όσον και διεθνώς. (Δηλαδή την καθοδήγηση της Τέχνης στην «εξωταυτοτική υπερεθνική θεματική και αισθητική»).
2. Η υποστήριξη του ιδρύματος για την ανάπτυξη “ανεξαρτήτων” Μέσων Ενημερώσεως περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση της εκπαιδεύσεως περισσότερων από 700 δημοσιογράφων από το 2005. (Δηλαδή χειραγώγηση των ΜΜΕ ή καθοδήγηση της Κοινής Γνώμης).
3. Η παγκόσμια εστίασις της «Open Society» στη βελτίωση της φροντίδας για τους τελικώς ασθενείς συνέβαλε στην απόφαση της κυβέρνησης να θεσπίσει Εθνικά Πρότυπα Ανακουφιστικής Φροντίδας στο Καζακστάν το 2013.
4. Το ίδρυμα συνεχίζει να υποστηρίζει την “διαφάνειαν εις τον σημαντικό τομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου” του Καζακστάν, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής τοπικών ΜΚΟ στην «Πρωτοβουλία Διαφάνειας Εξορυκτικών Βιομηχανιών», στην οποία το Καζακστάν προσχώρησε το 2005. (Δηλαδή, πρόσκτηση στρατηγικών πληροφοριών του κλάδου της Ενέργειας και μερικού ελέγχου των διαδρομών του).
5. Η υποστήριξη του Ιδρύματος Σόρος-Καζακστάν “εβοήθησε” την κυβέρνησιν να αναπτύξει τον Open Local Budget Index (Δείκτη Ανοικτού Τοπικού Προϋπολογισμού), ο οποίος από το 2011 χρησιμοποιείται δια την βελτίωσιν της “διαφάνειας” και της “λογοδοσίας στις δαπάνες του περιφερειακού προϋπολογισμού” και δια την “αποτελεσματικότερη συμμετοχή των πολιτών σε τοπικό επίπεδο”. (Πρόσβαση στις κρίσιμες στρατηγικές ποιοτικοποσοτικές πληροφορίες του Κλάδου και κατευθυνόμενη κοινωνική παρέμβαση).
6. Το 2008, το Καζακστάν ξεκίνησε ένα εκσυγχρονισμένο εξειδικευμένο σύστημα δικαιοσύνης ανηλίκων που αναπτύχθηκε με την υποστήριξη του Ιδρύματος Soros-Καζακστάν, παρέχοντας για πρώτη φορά στα παιδιά κατάλληλες υπηρεσίες και προστασία. (Παιδαγωγική χειραγώγηση νέας Γενιάς).
7. Από το 1996 έως το 2004, το Ίδρυμα Σόρος-Καζακστάν υποστήριξε το πρόγραμμα «Debates», το οποίο οδήγησε στη δημιουργία του εθνικού κινήματος “Debates” των μαθητών «Think fast platform» το 2020. Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος, η κυβέρνηση θα δημιουργήσει κέντρα και λέσχες συζητήσεως σε σχολεία και πανεπιστήμια. (Συνέχεια διαμορφώσεως διεθνοποιητικής αντι-εθνοταυτικής συνειδήσεως στους νέους).
8. Από το 2011, το ίδρυμα έχει ξεκινήσει μια σειρά προγραμμάτων για την ανάπτυξη της ικανότητας εμπειρογνωμόνων στον τομέα της δημόσιας πολιτικής, της διαφάνειας των δημόσιων οικονομικών, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της προστασίας των μέσων ενημέρωσης. Σήμερα, περισσότεροι από 300 απόφοιτοι του ιδρύματος εργάζονται σε όλη τη χώρα. (Ολοι η ουσία της “προσπαθείας” διατυπωθείσα οργουελικώς!).

Κατά τα λοιπά το Καζκστάν …δεν έχει ΜΚΟ!

[1]      βλ. KAZAKHSTAN overview of ngos/civil society

[2]     UNDP. 2002. Non-Governmental Organizations of Kazakhstan: Past, Present, Future. Almaty.

[3]    USAID, op. cit., p. 118.

[4]      Ξεκίνησε το 1192, και ασχολείται με νομοσχέδια τα οποία είτε προτάθηκαν, είτε θεσπίστηκαν είτε απορρίφθηκαν– και θα μπορούσαν να περιορίσουν (μεταξύ άλλων) και τα δικαιώματα των διαδηλωτών. Δηλώνουν οι ίδιοι ότι είναι «the only global organization focused on the laws affecting civil society, philanthropy, and public participation, we provide unique expertise» [ https://www.icnl.org/ ]

[5]     Ο στόχος της είναι η ενίσχυση των «συμπεριληπτικών κοινοτήτων» και για να λάβετε στοιχεία για τα ιδρύματα με τα οποία συνεργάζονται πρέπει να αποστείλετε μήλ με όλα σας τα στοιχεία.! Αυτή η προϋπόθεση δεν ισχύει όταν πρόκειται για Πανεπιστήμια τα οποία αναφέρονται ευθέως στην ιστοσελίδα! Κατά την δική τους  ομολογία συνεργάζονται «επί δεκαετίες με κυβερνητικές υπηρεσίες των ΗΠΑ». [ https://www.counterpart.org/partner-with-us/ ].

[6]     Παρατηρούμε και την αμέριστην συνεργασίαν των Ιδρυμάτων του κου Σόρος ο οποίος δια της φιλανθρώπου δράσεώς του συνεισέφερε τα μέγιστα, στις διάφορες «έγχρωμες επαναστάσεις» στην Γεωργία (Επανάσταση των Τριαντάφυλλων-2003) και την «πορτοκαλί Επανάσταση-2004» στην Ουκρανίαν.

[7]     https://www.opensocietyfoundations.org/who-we-are/programs/eurasia-program. όπως αναφέρει η οικεία ιστοσελίδα: «The Eurasia Program works to strengthen civil society, uphold human rights, and maintain space for independent debate and discussion in Central Asia, Eastern Europe, the South Caucasus, and Turkey.». Τα …ίχνη των “εγχρώμων” και “ανθηρών επαναστάσεων” είναι ορατά!

[8]      www.casdin.freenet.kz

[9]      www.undp.kz/script_site.html?id=164.

[10]     gtelebay@mininfo.katelco.com).