Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σχεδιάζει να επανεξετάσει το επίπεδο των επιτοκίων το φθινόπωρο, προκειμένου να λάβει αποφάσεις σχετικά με ενδεχόμενη περαιτέρω μείωση τους. Στην επόμενη συνεδρίαση, που είναι προγραμματισμένη για τον Ιούλιο, αναμένεται να επιβεβαιωθεί η στάση αναμονής που υιοθετεί η Τράπεζα, μετά από μια σειρά μειώσεων που οδήγησαν το βασικό επιτόκιο στο 2%, με τον πληθωρισμό να διαμορφώνεται πλέον στο 1,9%.

Πηγές στην Ευρωζώνη επιβεβαιώνουν τη στρατηγική αυτή, σημειώνοντας ότι η Φρανκφούρτη έχει κατ’ επανάληψη δηλώσει πως στόχος της είναι η επίτευξη του λεγόμενου «ουδέτερου» επιπέδου επιτοκίων, το οποίο έχει προσδιοριστεί στο 2%.

Στις αποφάσεις του φθινοπώρου θα ληφθούν υπόψη αρκετοί κρίσιμοι παράγοντες, όπως η πορεία των διαπραγματεύσεων Ε.Ε.–ΗΠΑ για τους δασμούς που έχει προαναγγείλει ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και οι εξελίξεις στις αγορές ομολόγων στις Ηνωμένες Πολιτείες και διεθνώς. Η ΕΚΤ αναμένει να δει σε ποιο ύψος θα διαμορφωθούν οι αμερικανικοί δασμοί στα ευρωπαϊκά προϊόντα ώστε να αξιολογήσει τις πιθανές συνέπειες για την ευρωπαϊκή οικονομία.

Τα πρόσφατα μακροοικονομικά στοιχεία, που δείχνουν ρυθμό ανάπτυξης 0,6% για την Ευρωζώνη το πρώτο τρίμηνο του έτους, υψηλότερο των αρχικών προβλέψεων, δημιουργούν συγκρατημένη αισιοδοξία. Ωστόσο, η ανάπτυξη παραμένει εύθραυστη, καθώς οι γεωπολιτικές και οικονομικές εντάσεις ενδέχεται να ανατρέψουν τη θετική πορεία. Η πιθανότητα επιβολής υψηλών δασμών από τις ΗΠΑ στα ευρωπαϊκά προϊόντα θα μπορούσε να επιφέρει ισχυρές αρνητικές επιπτώσεις, γεγονός που ενδέχεται να οδηγήσει την ΕΚΤ σε νέες παρεμβάσεις για τόνωση της οικονομίας μέσω χαμηλότερων επιτοκίων.

Όσον αφορά τον πληθωρισμό, η Eurostat ανακοίνωσε ότι τον Μάιο μειώθηκε στο 1,9% από 2,2% τον Απρίλιο, προσφέροντας στην ΕΚΤ το περιθώριο να διακόψει προσωρινά τη μείωση επιτοκίων, καθώς έχει επιτευχθεί ο στόχος που είχε τεθεί. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι η αποπληθωριστική τάση θα συνεχιστεί τους επόμενους μήνες.

Παράλληλα, καταλυτικό ρόλο θα παίξουν και οι διεθνείς εξελίξεις στις αγορές ομολόγων. Η μετακίνηση κεφαλαίων από τα αμερικανικά ομόλογα προς εναλλακτικές τοποθετήσεις, μεταξύ αυτών και στην Ευρώπη, αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες για τη δημοσιονομική κατάσταση των ΗΠΑ. Το δημοσιονομικό έλλειμμα εκεί βρίσκεται στο 6,5% του ΑΕΠ, με το χρέος να αυξάνεται ραγδαία, γεγονός που προκαλεί αβεβαιότητα στους επενδυτές.

Η ΕΚΤ θα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις αυτές, καθώς και την επίδρασή τους στην ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων, προκειμένου να τις συνεκτιμήσει στο φθινοπωρινό της πακέτο αποφάσεων για τη νομισματική πολιτική.

Μέρος του ευρωπαϊκού χάρτη υδρογονοκίνησης συνιστά πλέον η Ελλάδα με την Motor Oil να εγκαινιάζει το πρώτο πρατήριο υδρογόνου στην ελληνική επικράτεια και από πρώτα στην περιοχή.

Ειδικότερα, ο πρώτος εμπορικός σταθμός ανεφοδιασμού Υδρογόνου στους Αγίους Θεοδώρους υπό το εμπορικό σήμα της AVIN παρουσιάστηκε εχθές και ειδική εκδήλωση με τα στελέχη της εταιρείας να υπογραμμίζουν ότι πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα προς την προώθηση της κινητικότητας με υδρογόνο στη χώρα. Το πρατήριο συνιστά επένδυση της τάξης των 3 εκατ. ευρώ και επιβεβαιώνει την πρόθεση του Ομίλου να αποτελέσει εκ των πρωταγωνιστών στα «ανανεώσιμα» καύσιμα του μέλλοντος.

Το έργο αυτό διακρίνεται για σημαντικές πρωτιές σε εθνική, περιφερειακή και ευρωπαϊκή κλίμακα. Είναι το πρώτο, δημόσια προσβάσιμο, εμπορικό πρατήριο υδρογόνου που κατασκευάζεται στη χώρα και από τα πρώτα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Είναι το πρώτο που υλοποιείται στην Ευρώπη με συγχρηματοδότηση (κατά 50%) από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Connecting Europe Facility (CEF) – Transport και το πρώτο έργο που ανοίγει τον δρόμο για την εμπορική διάθεση αμιγώς πράσινων καυσίμων για τις οδικές μεταφορές στη χώρα.

Υδρογόνο VS εξηλεκτρισμός

Το υδρογόνο έρχεται να καλύψει και να απαντήσει στις προκλήσεις του εξηλεκτρισμού που επιτάσσουν μια διαφορετική προσέγγιση από την «παραδοσιακή» της πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας. «Ξέρουμε όλοι ότι το ενεργειακό σύστημα βασίζεται σε υγρά, αέρια και στερεά καύσιμα.

Το υδρογόνο αναμένεται να έχει ένα ρόλο τόσο αυτοτελώς όσο και ως ενδιάμεσο για την παραγωγή συνθετικών καυσίμων» ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο Γενικός Διευθυντής της AVIN Oil, Γιάννης Ραπτάκης. Συμπλήρωσε δε πως το υδρογόνο «μπορεί να έχει ρόλο εκεί που ο εξηλεκτρισμός είναι δύσκολος», δίνοντας έτσι το στίγμα για τις εφαρμογές του υδρογόνου. Αξίζει να σημειωθεί ότι καταγράφεται κινητικότητα στο κομμάτι της υδρογονοκίνησης σε παγκόσμιο επίπεδο με μόλις το 2024 να μετράμε 125 νέους σταθμούς.

Αν και τα εγκαίνια του πρώτου σταθμού ανεφοδιασμού σε συνδυασμό με την εν εξελίξει προσπάθεια του ΥΠΕΝ να ορίσει το ρυθμιστικό πλαίσιο με το νομοσχέδιο που βρίσκεται σε διαβούλευση, εντούτοις, το πρόβλημα παραμένει η αγορά. Με άλλα λόγια, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Hydrogen Europe Γιώργος Χατζημαρκάκης, απαντώντας σε σχετική ερώτηση με τα βασικά «επίδικα» για την «επόμενη μέρα» του υδρογόνου, εστίασε στο κομμάτι της αγοράς, σημειώνοντας ότι «το πρώτο και το πιο σημαντικό είναι η αγορά».

Αυτό γιατί διαφορετικά ο κλάδος θα συνεχίσει να «παγιδεύεται» στην ιστορία της «κότας και του αυγού» με την έννοια ότι η προώθηση των υποδομών απαιτούν την ύπαρξη αγοράς και αντίστροφα η ύπαρξη αγοράς προϋποθέτει την ανάπτυξη υποδομών στη παραγωγή, μεταφορά και διάθεση του καυσίμου.

Ζήτημα χρόνου η μείωση του κόστους

Υπό αυτό το πρίσμα, όπως ανέφερε ο ίδιος και ακολούθως υπογράμμισαν και οι υπόλοιποι ομιλητές – ο γενικός διευθυντής της AVIN OIL, Ιωάννης Ραπτάκης, ο Γενικός Διευθυντής της Coral Gas, Παναγιώτης Χαριτόπουλος και ο Διευθυντής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Ομίλου Motor Oil, Κωνσταντίνος Χατζηφώτης, η διαδικασία θα πρέπει να προχωρήσει, αναμένοντας συν τω χρόνω, όπως έγινε με τις άλλες μορφές πράσινης ενέργειας, στην ωρίμανση της τεχνολογίας σε βιώσιμα οικονομικά μεγέθη.

Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι το κόστος παραγωγής υδρογόνου εκτιμάται σήμερα στα 15 ευρώ το κιλό με την προοπτική να υποχωρήσει στα 5 ευρώ το κιλό σε κάποια χρόνια, απομειώνοντας ακολούθως και την τιμή λιανικής.

Αξίζει, ωστόσο να σημειωθεί, όπως επισημάνθηκε σχετικά, ότι η στρατηγική προώθησης υδρογόνου δεν θα πρέπει να περιορίζεται μονάχα στα οικονομικά μεγέθη αλλά να προσμετρά την συνολικότερη εικόνα του ενεργειακού συστήματος και των εφαρμογών που δύναται να τύχει, όπου και παρουσιάζει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι του εξηλεκτρισμού, παρά το γεγονός ότι εκ πρώτης όψεως ο εξηλεκτρισμός μπορεί να εμφανίζει ανταγωνιστικότερα οικονομικά μεγέθη.

Τα οικονομικά μεγέθη αλλάζουν ειδικά όταν στην περίπτωση του υδρογόνου το 70% του κόστους παραγωγής οφείλεται στο κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και σήμερα ένα μεγάλο μέρος της πράσινης ηλεκτροπαραγωγής καταλήγει στα σκουπίδια σε συνέχεια της αδυναμίας απορρόφησης του από το δίκτυο λόγω μικρότερης ζήτησης.

Τα πλεονεκτήματα του υδρογόνου

Ως προς τα οφέλη της υδρογονοκίνησης ξεχωρίζουν οι μηδενικές εκπομπές ρύπων, ο γρήγορος ανεφοδιασμός με τον μέσο εκτιμώμενο χρόνο να υπολογίζεται στα 3-5 λεπτά, η μεγάλη αυτονομία της τάξης των 500-700 χιλιομέτρων. Πρόκειται για γνωρίσματα που καθιστούν το υδρογόνο κατάλληλο καύσιμο για επαγγελματική χρήση, μεγάλες αποστάσεις και μεταφορά εμπορευμάτων καθώς και σε ναυτιλία και αεροπλοΐα.

Η μεγάλη ωστόσο αγορά που ξεπροβάλει για το υδρογόνο αφορά την χρήση του στα διυλιστήρια που ήδη χρησιμοποιείται «γκρι» και «μπλε» υδρογόνο και σχεδιάζεται η μετάβαση στο «πράσινο» υδρογόνο για την περαιτέρω απανθρακοποίηση.

Η στρατηγική διάσταση

Τέλος, η όλη προσπάθεια διατηρεί και μια στρατηγική διάσταση, όπως ανέφερε ο κ. Χατζημαρκάκης, επισημαίνοντας ότι το υδρογόνο μπορεί να αποτελέσει το συγκριτικό πλεονέκτημα της Ευρώπης στην αποθήκευση ενέργειας έναντι των μπαταριών της Κίνας και της στρατηγικής των ΗΠΑ. «Βλέπουμε τι γίνεται στον κόσμο, οι ΗΠΑ αλλάζουν μορφή, η Κίνα θέλει να παίξει ρόλο και επομένως η Ευρώπη θα πρέπει να έχει την δική της εκδοχή για αποθήκευση. Αυτό μπορεί να είναι το υδρογόνο», σημείωσε χαρακτηριστικά.

Έπεσε κάτω από το 2% τον Μάιο στην ευρωζώνη και δεν φαίνεται πλέον να αποτελεί άμεσο κίνδυνο: Ο λόγος για τον πληθωρισμό.

Οπως φαίνεται πλέον, ο πληθωρισμός είναι υπό έλεγχο και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν χρειάζεται να ανησυχεί ιδιαίτερα γι’ αυτόν, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα. Παρά τις έντονες ανησυχίες πριν από λίγες εβδομάδες όταν ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε τον εμπορικό πόλεμο κατά της ΕΕ, αυξάνοντας τους δασμούς. Η ΕΚΤ μείωσε χθες τα επιτόκια για όγδοη φορά από το περασμένο καλοκαίρι, με αποτέλεσμα το επιτόκιο καταθέσεων να υποχωρήσει στο 2%.

«Αυτή η μείωση του βασικού επιτοκίου ήταν ευρέως αναμενόμενη σε ένα πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από οικονομική αδυναμία, απότομη πτώση του πληθωρισμού, αλλά και στην  εμπορική απειλή από τις ΗΠΑ και στο χαμηλότερο κόστος ενέργειας, με την πτώση των τιμών του πετρελαίου», τονίζουν στη Ναυτεμπορική, παράγοντες της αγοράς. Ηδη, η ΕΚΤ αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλέψεις της για τον πληθωρισμό έως και 0,3 ποσοστιαίες μονάδες. «Οι οικονομολόγοι στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προβλέπουν πληθωρισμό μόλις 1,6% κατά μέσο όρο το επόμενο έτος, παρά τον κίνδυνο αύξησης των δασμών Τραμπ», εκτιμούν οι ίδιες πηγές. «Συνεπώς, οι πιέσεις αποπληθωρισμού είναι ισχυρές στην ευρωπαϊκή οικονομία», προσθέτουν.

Επιτόκιο στο 1,5%;

Σύμφωνα με τις νέες προβλέψεις της ΕΚΤ, ο γενικός πληθωρισμός στην ευρωζώνη θα διαμορφωθεί κατά μέσο όρο στο 2% το 2025, στο 1,6% το 2026 και στο 2% το 2027. Οι προς τα κάτω αναθεωρήσεις των 0,3 ποσοστιαίων μονάδων τόσο για το 2025 όσο και για το 2026 σε σύγκριση με τις προβλέψεις του Μαρτίου αντανακλούν κυρίως την προς τα κάτω αναθεώρηση των υποθέσεων σχετικά με τις τιμές της ενέργειας και την ανατίμηση του ευρώ, σημειώνουν. Οι οικονομολόγοι της Κεντρικής Τράπεζας προβλέπουν βέβαια ότι ο πληθωρισμός εξαιρουμένης της ενέργειας και των τροφίμων θα διαμορφωθεί κατά μέσο όρο στο 2,4% το 2025 και στο 1,9% το 2026 και το 2027.

Οι αναλυτές της JP Morgan συνεχίζουν μάλιστα να βλέπουν τη δυνατότητα η ΕΚΤ να μειώσει το βασικό επιτόκιο στο 1,5% το επόμενο έτος. «Η Ευρώπη μπορεί να προσφέρει έναν ελκυστικό προορισμό για τους παγκόσμιους επενδυτές που επιθυμούν να διαφοροποιήσουν τα χαρτοφυλάκιά τους μακριά από αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία. Οι ευρωπαϊκές πραγματικές αποδόσεις παραμένουν υποστηρικτικές, τα εταιρικά κέρδη φαίνονται πολλά υποσχόμενα και το δημοσιονομικό πακέτο της Γερμανίας προσφέρει σημάδια μελλοντικής ανάπτυξης», τονίζουν παράγοντες της αγοράς.

«Σε κάθε περίπτωση, η ΕΚΤ θα παραμείνει σε εγρήγορση καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού. Θα χρειαστεί χρόνος για να κατανοήσουμε εάν ο αποπληθωρισμός είναι απλώς ένα μεμονωμένο περιστατικό ή μια ευρύτερη τάση», σύμφωνα με το τμήμα έρευνας της ING.

Η παγκόσμια ζήτηση σε ύφεση

Αναμφίβολα, ο προστατευτισμός του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ επιδεινώνει την παγκόσμια οικονομική κατάσταση. Καθιστά πιο ακριβές τις εξαγωγές από τον υπόλοιπο κόσμο προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες από μόνες τους αντιπροσωπεύουν το 30% της παγκόσμιας κατανάλωσης. Δημιουργεί επίσης παραλυτικές αβεβαιότητες για τις επιχειρήσεις, οι οποίες τείνουν να παγώνουν τις επενδύσεις τους εν αναμονή περισσότερης σαφήνειας.

Η οικονομική δραστηριότητα στην ευρωζώνη, όπου το 17% των εξαγωγών κατευθύνθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες πέρυσι, αναπόφευκτα θα πληγεί. Η ανάπτυξη στην ευρωζώνη αναμένεται να ξεπεράσει οριακά το 1% το επόμενο έτος. Μέχρι το 2027, η αύξηση του ευρωπαϊκού ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με την πρόβλεψη της ΕΚΤτον περασμένο Μάρτιο.

Οι οικονομολόγοι της ΕΚΤ εκτιμούν ότι η εξωτερική ζήτηση από την ευρωζώνη, η οποία είναι πολύ ανοιχτή στον έξω κόσμο και οι εξαγωγές της οποίας επηρεάζουν περισσότερο το ΑΕΠ από εκείνες της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών, θα πρέπει να αυξηθεί μόνο κατά 1,7% το 2026. Αυτό είναι το μισό ποσοστό από αυτό που παρατηρήθηκε το 2024, πριν από την άφιξη του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο.

«Μειώνοντας την παγκόσμια ζήτηση, ο προστατευτισμός του Ντόναλντ Τραμπ έχει και άλλες επιπτώσεις. Πρώτον, μειώνει την τιμή του πετρελαίου, μια τάση που επιταχύνεται από τις αυξήσεις στην παραγωγή που αποφασίζονται από τις χώρες παραγωγής. Η ΕΚΤ αναμένει ότι η μέση τιμή ενός βαρελιού Brent θα είναι μόλις 63 δολάρια το 2026. Αυτό ωθεί τον πληθωρισμό προς τα κάτω».

Ανατίμηση του ευρώ

Αλλος ένας παράγοντας αποπληθωρισμού, είναι η ανατίμηση του ευρώ. Οι αβεβαιότητες που σχετίζονται με την πολιτική του Τραμπ και οι ανησυχίες των επενδυτών σχετικά με τον ρόλο της Αμερικής ως ηγεμονικής δύναμης πιέζουν το δολάριο προς τα κάτω και το ευρωπαϊκό νόμισμα προς τα πάνω.  «Η ενίσχυση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ και η πτώση των τιμών του πετρελαίου λόγω της ασταθούς οικονομικής πολιτικής των ΗΠΑ έχουν αυξήσει τις αντιπληθωριστικές πιέσεις στην ευρωζώνη», εξηγεί ο Κάρστεν Μπρζέσκι, οικονομολόγος της ING.

Υπάρχει όμως και  ένας κίνδυνος που εξακολουθεί να είναι πιθανός σήμερα, όπως επισημαίνει η ΕΚΤ. Εάν η αγορά των ΗΠΑ κλείσει στα κινεζικά προϊόντα, «η ευρωζώνη θα μπορούσε να αποτελέσει βασικό προορισμό για οποιονδήποτε αναπροσανατολισμό των κινεζικών εξαγωγών», επισημαίνουν οι οικονομολόγοι της κεντρικής τράπεζας.

Η πρόεδρος της ΕΚΤ μίλησε άλλωστε για την ευκαιρία που ανοίγεται τώρα για το ευρώ να επωφεληθεί από την αυξανόμενη απόρριψη του δολαρίου από τις αγορές. Η Λαγκάρντ αναγνωρίζει ότι «ανοίγει τώρα ένα παράθυρο ευκαιρίας για την ενίσχυση του ευρώ ως διεθνούς νομίσματος. Ακόμη και για να κερδίσει έδαφος η Ευρώπη στην κούρσα για να γίνει το ευρώ, το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα». Η πρόεδρος της ΕΚΤ πρόσθεσε ότι θα συνεχίσουν «να στηρίζουν τις προσπάθειες για να καταστεί η Ευρώπη ένας τόπος όπου το κράτος δικαίου είναι σεβαστό και ένας αξιόπιστος τόπος για επιχειρηματική δραστηριότητα. Δεν είναι ζήτημα “ναι ή όχι” -αν το ευρώ θα γίνει τελικά το αποθεματικό νόμισμα- αλλά μάλλον μια μακρά συζήτηση, καθώς ανοίγει πλέον ένα παράθυρο ευκαιρίας».

Λόγω της χαμηλότερης ανάπτυξης και του πολύ χαμηλού πληθωρισμού, τα δημόσια οικονομικά της Ευρωζώνης αναμένεται  όμως να επιδεινωθούν κάπως τα επόμενα χρόνια. Αναμένεται μάλιστα ότι το δημόσιο χρέος θα αυξηθεί ξανά έως το 2027. Ευτυχώς, όμως, η ανεργία δεν θα αυξηθεί, εν μέρει λόγω της υποτονικής δημογραφικής εξέλιξης.

Ενίσχυση από τον… πόλεμο

Από την άλλη πλευρά, η ΕΚΤ διατήρησε την άποψή της για την οικονομική ανάπτυξη, δεδομένου ότι ο αντίκτυπος των δασμών θα αντισταθμιστεί από τις αυξημένες δαπάνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την άμυνα και τις υποδομές. «Παρόλο που η αβεβαιότητα σχετικά με τις εμπορικές πολιτικές αναμένεται να επηρεάσει τις επιχειρηματικές επενδύσεις και τις εξαγωγές, ιδίως βραχυπρόθεσμα, οι αυξημένες δημόσιες επενδύσεις στην άμυνα και τις υποδομές θα στηρίξουν προοδευτικά την ανάπτυξη μεσοπρόθεσμα», εξήγησε η Κριστίν Λαγκάρντ. Επιπλέον, «η αύξηση των πραγματικών εισοδημάτων και μια σταθερή αγορά εργασίας θα επιτρέψουν στα νοικοκυριά να δαπανήσουν περισσότερα, κάτι που, σε συνδυασμό με ευνοϊκότερες συνθήκες χρηματοδότησης, θα πρέπει να ενισχύσει την ανθεκτικότητα της οικονομίας σε παγκόσμιους κραδασμούς». Σε κάθε περίπτωση, η ΕΚΤ αναγνωρίζει ότι η αβεβαιότητα βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της και σύντομα θα δημοσιεύσει προβλέψεις για εναλλακτικά σενάρια.