Οι επικριτές του Ντόναλντ Τραμπ συχνά τον κατηγορούν για άγνοια και απομονωτισμό. Ωστόσο, ακόμη και πριν αναλάβει τα καθήκοντά του στις 20 Ιανουαρίου έχει να επιδείξει έντονη κινητικότητα και ήδη μία επιτυχία. Τα όσα θα έρθουν, ωστόσο, τρομάζουν πολλούς σε ΗΠΑ, Ευρώπη και Ελλάδα.
Καθώς πλησιάζει η ορκωμοσία, ο Τραμπ έχει συμβάλει στη διασφάλιση μιας εκεχειρίας και συμφωνίας για ομήρους στη Γάζα. Η ορκωμοσία του μάλιστα λειτούργησε ως άτυπη προθεσμία και η προειδοποίησή του ότι θα «ξεσπάσει κόλαση» ως σαφής προειδοποίηση. Ταυτόχρονα όμως έχει προβεί σε πρόταση για τον έλεγχο της Γροιλανδίας για τα ορυκτά της και τη στρατηγική της θέση στην Αρκτική, έχει στρέψει την προσοχή (και τα βέλη του) και στη Διώρυγα του Παναμά, ενώ έχει απειλήσει χώρες – συμμάχους με εμπορικό πόλεμο. Οι δηλώσεις του για την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ δεν δείχνουν ιδιαίτερη διάθεση συνεργασίας, ενώ οι επανειλημμένοι έπαινοι για τις ικανότητες του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προκαλούν εκνευρισμό στην Αθήνα. Ούτε ο Τούρκος πρόεδρος όμως θα πρέπει να αισθάνεται απολύτως ήσυχος. Αν ο Τραμπ θεωρήσει ότι κινείται σε σύγκρουση με τα δικά του σχέδια, δεν θα διστάσει να δράσει.
Η δεύτερη θητεία του Τραμπ δεν θα είναι μόνο πιο διαταρακτική από την πρώτη, θα αντικαταστήσει επίσης μια θεώρηση εξωτερικής πολιτικής που κυριαρχεί στις Ηνωμένες Πολιτείες από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως σχολιάζει ο Economist.
Για δεκαετίες, οι Αμερικανοί ηγέτες υποστήριζαν ότι η ισχύς τους συνοδεύεται από την ευθύνη να είναι οι υπερασπιστές ενός κόσμου που γίνεται πιο σταθερός και ευεργετικός μέσω της δημοκρατίας, των καθορισμένων συνόρων και των παγκόσμιων αξιών. Ο Τραμπ θέλει να προστατεύσει τα αμερικανικά συμφέροντα, δεν θέλει να το παίξει προστάτης άλλων. Η προσέγγισή του θα δοκιμαστεί και θα καθοριστεί μέσα από τρεις συγκρούσεις: τη Μέση Ανατολή, την Ουκρανία και τον ψυχρό πόλεμο της Αμερικής με την Κίνα. Καθεμία θα δείξει εάν με τις ανορθόδοξες μεθόδους του και τον διορισμό εμπίστων (όχι ιδιαίτερα έμπειρων) προσώπων σε καίρια πόστα, μπορεί να κάνει πράξη τη δέσμευσή του: «όχι άλλοι πόλεμο». Απόλυτη πεποίθησή του είναι πως η ισχύς από μόνη της αρκεί για την ειρήνη.
Η Μέση Ανατολή
Οσο και εάν αμφισβητείται, η Μέση Ανατολή απέδειξε το ταλέντο του σε απρόβλεπτες κινήσεις. Θα χρειαστεί ωστόσο να συνεχίσει να πιέζει για να προχωρήσει η συμφωνία στις επόμενες φάσεις της. Από την εποχή του Ρίτσαρντ Νίξον, κανένας πρόεδρος δεν επιδίωξε να χρησιμοποιήσει τη στρατηγική του «τρελού» ως διαπραγματευτικό χαρτί. Ο Τραμπ δεν φοβάται να το κάνει.
Η ιδιοτροπία του ενισχύεται άλλωστε από τον πραγματισμό. Σε αντίθεση με τους περισσότερους ειρηνοποιούς, ο κ. Τραμπ δεν ενδιαφέρεται καθόλου για την ταραχώδη ιστορία της Μέσης Ανατολής. Θέλει να καθορίσει το τι θα γίνει στο εξής. Οι Συμφωνίες του Αβραάμ, που υπογράφηκαν κατά την πρώτη του θητεία, υποδεικνύουν ότι θα επιδιώξει μια συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας, την οποία θεωρεί καθοριστικής σημασίας για όλη τη Μέση Ανατολή και η εξέλιξη, που θα του ανοίξει τον δρόμο για το…Νόμπελ Ειρήνης. Οι σύμμαχοι του Ιράν έχουν συντριβεί στη Γάζα, τον Λίβανο και τη Συρία. Είναι πιθανό να είναι έτοιμοι να κάνουν συμφωνία και αυτοί. Η απάντησή του θα είναι να αυξήσει την πίεση χρησιμοποιώντας κυρώσεις ή την απειλή χρήσης βίας, ή να αποχωρήσει.
Ο ρωσο- ουκρανικός πόλεμος και η Κίνα
Τις ίδιες επιλογές έχει και στην Ουκρανία, όπου έχει δεσμευτεί να τερματίσει τον πόλεμο. Επειδή έχει μεγαλύτερη επιρροή στους συμμάχους της Αμερικής από ό,τι ο Βλαντιμίρ Πούτιν, η ευκολότερη διαδρομή είναι να αποσυρθεί διακόπτοντας τη στήριξη, αναγκάζοντας έτσι την κυβέρνηση στο Κίεβο να κάνει παραχωρήσεις.
Από την άλλη, όπως προειδοποιούν αναλυτές, αυτό θα υπονόμευε τους άλλους στόχους του. Η εγκατάλειψη της Ουκρανίας θα προκαλούσε συγκρίσεις με τον Μπάιντεν και την άτακτη αποχώρησή του από το Αφγανιστάν. Παράλληλα, δεδομένων των συγκρίσεων με την Ταϊβάν, η Κίνα θα μπορούσε να συμπεράνει ότι είναι εύκολος στόχος. Για αυτό ίσως και φαίνεται να έχει αλλάξει ελαφρώς ρότα. Σίγουρα πάντως θα συνεχίσει να πιέζει τα μέλη του ΝΑΤΟ να ξοδεύουν περισσότερα για την άμυνά τους απέναντι στη Ρωσία.
Η ομάδα του Τραμπ υποστηρίζει ότι το μόνο που έχει σημασία είναι η δύναμη της Αμερικής, και ότι αυτή θα οδηγήσει σε ειρήνη και με την Κίνα. Προειδοποιεί για την ανάγκη αποτροπής ενός τρίτου παγκόσμιου πολέμου. Αν ωστόσο, σχολιάζουν ειδικοί, οι ΗΠΑ στείλουν το μήνυμα πως είναι σκληρές με τους συμμάχους και ανοιχτές σε συμφωνίες με αντιπάλους, θα πρέπει να είναι έτοιμη να διαχειριστεί και την «δύναμη» που προσφέρει στους αντιπάλους αυτούς.
Η πρώτη θητεία
Παρά τους ισχυρισμούς ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν σε ειρήνη κατά την πρώτη του θητεία, η Ουάσινγκτον ενεπλάκη σε νέες συγκρούσεις ή επέκτεινε και ενίσχυσε υπάρχουσες, χωρίς νέα έγκριση από το Κογκρέσο.
Τα πρώτα τέσσερα χρόνια του Τραμπ στον Λευκό Οίκο ανέδειξαν έναν αρχιστράτηγο που είχε ορισμένες σταθερές τάσεις σχετικά με τη χρήση στρατιωτικής δύναμης. Εν μέρει λόγω της συναλλακτικής του φύσης, ο Τραμπ ήταν γενικά σκεπτικός απέναντι στην εκτεταμένη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στο εξωτερικό και την αξία των συμμαχιών και συνεργασιών της χώρας. Ήταν επιρρεπής στο να κάνει ενέργειες στρατιωτικού χαρακτήρα για να ξεπεράσει προηγούμενους προέδρους, πραγματοποιώντας επιθέσεις, που εκείνοι είχαν αποφύγει να πραγματοποιήσουν.
Όταν ο Τραμπ ανέλαβε καθήκοντα το 2017, κληρονόμησε μια περιορισμένη στρατιωτική αποστολή των ΗΠΑ στον πολύπλοκο χώρο μάχης του εμφυλίου πολέμου στη Συρία. Παρά τους ευρύτερους πολιτικούς στόχους, ο προκάτοχός του, Μπαράκ Ομπάμα, είχε περιορίσει τη χρήση άμεσης στρατιωτικής δύναμης στη Συρία για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους, απορρίπτοντας τις προτάσεις συμβούλων του να επιτεθεί στον Μπασάρ αλ Άσαντ και να επιβάλει την αυτοεπιβαλλόμενη «κόκκινη γραμμή» της κυβέρνησης σχετικά με τη χρήση χημικών όπλων.
Η πιο αξιοσημείωτη αρχική αλλαγή της κυβέρνησης Τραμπ ήταν η αλλαγή του όρου από «ISIL» σε «ISIS». Αν και η καταστροφή του φυσικού «χαλιφάτου» του Ισλαμικού Κράτους και η θανάτωση του ηγέτη του, Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι, πραγματοποιήθηκαν κατά τη θητεία του Τραμπ το 2019, η κυβέρνησή του ακολούθησε το σχέδιο του Ομπάμα.
Ωστόσο, ο Τραμπ είχε λόγο να επανεξετάσει την κόκκινη γραμμή του Ομπάμα νωρίς στη θητεία του, όταν οι δυνάμεις του Άσαντ εξαπέλυσαν μια θανατηφόρα επίθεση με σαρίν στο Χαν Σεϊχούν το 2017, σκοτώνοντας δεκάδες πολίτες, συμπεριλαμβανομένων παιδιών. Ήταν ο ίδιος προσωπικά που αποφάσισε να απαντήσει σκληρά αφού είδε εικόνες από Σύρους παιδιά που δηλητηριάστηκαν θανάσιμα. Οι δηλώσεις του Τραμπ υποδείκνυαν επίσης ότι επιθυμούσε να ξεπεράσει τον Ομπάμα, επικρίνοντας τον προκάτοχό του για την αποτυχία επιβολής της κόκκινης γραμμής.
Μάλιστα σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Μπομπ Γούντγουορντ ο Τραμπ τηλεφώνησε στον υπουργό Άμυνας Τζιμ Μάτις, απαιτώντας τη δολοφονία του Άσαντ, φωνάζοντας: «Ας τον σκοτώσουμε! Ας μπούμε μέσα. Ας τους σκοτώσουμε όλους!». Τελικά ο Ματίς τον έπεισε ότι πρέπει να είναι πιο μετρημένοι.
Παρόλο που ο Τραμπ ήταν ενθουσιώδης με την εξόντωση τρομοκρατών, είχε αποστροφή προς οτιδήποτε θεωρούσε «έθνο-οικοδόμηση» και ήταν βαθιά σκεπτικός για την εκτεταμένη ανάπτυξη στρατευμάτων. Αυτές οι απόψεις συνέβαλαν στην αιφνιδιαστική απόφαση του Δεκεμβρίου 2018 να αποσύρει όλες τις αμερικανικές δυνάμεις από τη Συρία.
