Σε ανάλυση του ο Guardian αναφέρει πως ο θάνατος του Ραΐσι αναμένεται να επιτείνει την αίσθηση “πολιτικής μετάβασης” που διανύει η χώρα, με απρόβλεπτα στην παρούσα φάση αποτελέσματα. Όπως υπενθυμίζει το βρετανικό μέσο ενημέρωσης, στις πρόσφατες εκλογές της 1ης Μαρτίου εξελέγη ένα νέο σκληροπυρηνικό κοινοβούλιο, με τη συμμετοχή ωστόσο του εκλογικού σώματος σε εθνικό επίπεδο να καταγράφει ιστορικά χαμηλά ποσοστά. Το 41% αποτελεί αρνητικό ρεκόρ για το Ιράν, ενώ χαρακτηριστικό είναι πως σε ορισμένες περιφέρειες ψήφισε μόλις το 10% του εκλογικού σώματος. 

Οι εκλογές σήμαναν την ολοκληρωτική ήττα μεταρρυθμιστών και μετριοπαθών πολιτικών για πρώτη φορά μετά το 1979, με το νέο κοινοβούλιο να βρίσκεται πλέον “διχασμένο” ανάμεσα στους παραδοσιακούς σκληροπυρηνικούς και μια υπερσυντηρητική ομάδα γνωστής ως Paydari ή Μέτωπο Σταθερότητας.

Οι εξελίξεις αυτές οδηγούν την πολιτική ζωή του Ιράν σε αχαρτογράφητα νερά. 

Κατά τον Guardian, η αναστάτωση αυτή είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Έρχεται σε μια περίοδο αβεβαιότητας και αναταραχών σε διεθνές επίπεδο, με το Ιράν να αντιμετωπίζει προκλήσεις σε πολλαπλά μέτωπα. Από τη μία οι πιέσεις σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα, οι τεταμένες σχέσεις με τη Δύση και ιδιαίτερα με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, αλλά και κόντρες με άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής και μια δεινή κατάσταση της οικονομίας στο εσωτερικό της χώρας.  

Η αίσθηση αστάθειας ενισχύεται και από το θάνατο και του υπουργού Εξωτερικών Χουσεΐν Αμιραμπντολαχιάν. Πιθανότερος διάδοχος του είναι ο Αλί Μπαγκερί, πρόσωπο που όμως δε συγκεντρώνει την εύνοια των σκληροπυρηνικών της χώρας που μπορεί να τον θεωρήσουν “πρόθυμο” να διαπραγματευτεί με τη Δύση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.  

Η κατάσταση επιδεινώνεται από το γεγονός ότι το Ιράν πρέπει να βρει νέο πρόεδρο εντός 50 ημερών, χρονικό διάστημα που κρίνεται αρκετά μικρό. Σύμφωνα με το σύστημα διαδοχής της χώρας, την εξουσία αναλαμβάνει ο πρώτος αντιπρόεδρος – επί του παρόντος ο Μοχάμεντ Μοχμπέρ.

Λίγοι όμως θεωρούν τον Μοχμπέρ, έναν τραπεζίτη και πρώην αναπληρωτή κυβερνήτη της επαρχίας Khuzestan, κατάλληλο για τη θέση. 

Η άμεση πρόκληση για οποιονδήποτε νέο ηγέτη θα είναι να ελέγξει όχι μόνο τις εσωτερικές διαφωνίες, αλλά και τις απαιτήσεις των φατριών εντός της χώρας, να ακολουθήσει πιο σκληρή γραμμή με τη Δύση και να πλησιάσει περισσότερο τη Ρωσία και την Κίνα.

Ο θάνατος του Ραΐσι ταράζει τα νερά της διαδοχής του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ

Μια σχετικά πιο μετριοπαθή προσέγγιση ως προς την επόμενη μέρα του Ιράν επιχειρεί το BBC, υποστηρίζοντας πως οι επιπτώσεις στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική δε θα είναι άμεσα ορατές. Τονίζει ωστόσο πως ο θάνατος του Εμπραχίμ Ραΐσι θα διαταράξει μακροπρόθεσμα τις εξελίξεις, εν όψει και της διαδοχής του ανώτατου ηγέτη, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ενώ μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την οικονομική ζωή της χώρας. 

Όπως αναλύει το βρετανικό μέσο, ο πρόεδρος Ραΐσι  μπορεί να φρόντιζε για την καθημερινή λειτουργία του Ιράν, αλλά οι εξουσίες του ήταν επί της ουσίας περιορισμένες, καθώς ο ανώτατος ηγέτης είναι αυτός που καθορίζει την πολιτική της χώρας.

Η συντριβή του ελικοπτέρου έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία το Ιράν, αντιμέτωπο με πρωτοφανείς εξωτερικές προκλήσεις, προετοιμάζεται ήδη για την αλλαγή του καθεστώτος. Ο 85χρονος ανώτατος ηγέτης, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, αναμένεται να αποχωρήσει μέσα στα επόμενα χρόνια.  

Σε μια χώρα όπου η εξουσία κατανέμεται με συχνά αδιαφανείς τρόπους μεταξύ κληρικών, πολιτικών και στρατού, ο ανώτατος ηγέτης και όχι ο πρόεδρος είναι αυτός που τελικά αποφασίζει.

Η προεδρία, αν και πιστή στον ανώτατο ηγέτη -και ο Εμπραχίμ Ραΐσι ήταν πολύ πιστός στον Χαμενεΐ- συχνά αναδεικνύεται σε χρήσιμο αποδιοπομπαίο τράγο που βοηθά τον ανώτατο ηγέτη να αποφύγει την κριτική. Αυτή ήταν σίγουρα η μοίρα του προκατόχου του Ραΐσι, Χασάν Ρουχανί, ο οποίος έγινε σάκος του μποξ για αποφάσεις που ελήφθησαν από άλλους.

Τους τελευταίους μήνες ο Ραΐσι, ο οποίος είχε εκλεγεί πρόεδρος το 2021 -αλλά στην πράξη είχε επιλεγεί από τον ανώτατο ηγέτη-, έχει αναφερθεί ως πιθανός διάδοχος του Χαμενεΐ. Ο θάνατός του ανοίγει το δρόμο της διαδοχής για τον γιο του Χαμενεΐ, Μοτζταμπά Χαμενεΐ, ένας δρόμος όμως που χαρακτηρίζεται ακανθώδης.

Η απώλεια του Ραΐσι μπορεί να αυξάνει τις πιθανότητες κληρονομικής διαδοχής στο Ιράν, δεν είναι ωστόσο λίγοι οι κληρικοί που αναμένεται να εκφράσουν τη διαφωνία τους, καθώς κάτι τέτοιο κρίνεται αντίθετο προς τις επαναστατικές αρχές της χώρας.

capital;gr