Αναλύσεις
Τι κρύβεται πίσω από την προσέγγιση Μητσοτάκη- Ερντογάν;
Το εύλογο ερώτημά της είναι χάνουμε ή ωφελούμεθα με τα ήρεμα νερά;
Του Παντελή Σαββίδη
Σε μια καλά συντονισμένη και οργανωμένη προσπάθεια γοήτευσης της κοινής γνώμης σχετικά με την επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Τουρκία, εκείνο που αναδείχθηκε είναι το ένα μέρος. Η σύγκλιση, κυρίως, στην οικονομία. Το πολιτικό μέρος και οι βαθύτερες επιπτώσεις αποσιωπώνται. Υπάρχουν τέτοιες επιπτώσεις και ποιες; Πως επηρεάζουν το γεωπολιτικό status της χώρας και, κυρίως, την ασφάλεια και ακεραιότητά της; Είναι επικίνδυνη ή ωφέλιμη η πρόταξη της οικονομίας έναντι της πολιτικής;
Τα θετικά στοιχεία της σύγκλισης, κυρίως οι δίαυλοι επικοινωνίας και τα «ήρεμα νερά» έχουν προβληθεί.
Αν δεν υπήρχε, όπως όλοι αναγνωρίζουν, το μακροπρόθεσμο σχέδιο της Τουρκίας σε βάρος της Ελλάδας, όπως έχει τεθεί από το σύνολο των αξιώσεών της, η οικονομική σύγκλιση μεταξύ δύο γειτόνων θα ήταν επωφελής. Την ηρεμία, όμως, την αποδέχθηκε, προσωρινά, η Τουρκία διότι την εξυπηρετεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας μιλούσε για θετικό μομέντουμ το οποίο θέλουν να διατηρήσουν οι δύο πλευρές. Πως εννοούν το μομέντουμ που στην κυριολεξία σημαίνει στιγμή; Παίρνουμε ό,τι μας συμφέρει και επανερχόμαστε στα παλιά; Οι περισσότεροι αναλυτές αυτό εκτιμούν. Η σύγκλιση θα είναι προσωρινή, όσο η Τουρκία την χρειάζεται. Μετά;
Η Τουρκία έχει ανοικτά ζητήματα και θέλει να καλύψει τα νώτα της. Επιπλέον, τονώνει την οικονομία της σε μια εποχή που το έχει ανάγκη αλλά, κυρίως, διεισδύει οικονομικά στην Ελλάδα. Και η Τουρκία, ξέρει να αξιοποιεί την οικονομική της επιρροή. Δεν είναι όπως η Ελλάδα την δεκαετία του 1990 και 2000 που ενώ είχε αναπτύξει οικονομικές επιχειρήσεις και τράπεζες στα βαλκάνια δεν κατάφερε να αποκτήσει την επιρροή που της έδιναν.
Η κουρασμένη- και απογοητευμένη- ελληνική κοινωνία έχει αποδεχθεί την σύγκλιση υπό την επίδραση του κυβερνητικού αφηγήματος το οποίο αναπαράγεται από τα κυρίαρχα ΜΜΕ. Το εύλογο ερώτημά της είναι χάνουμε ή ωφελούμεθα με τα ήρεμα νερά; Έχουμε την ησυχία μας και σε ορισμένους κρίσιμους τομείς, χαμηλής πολιτικής, συνεργαζόμαστε.
Κατ αρχάς δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι οι συνομιλίες εξαντλούνται σε αυτά που ανακοινώνονται. Οι κυβερνήσεις Μητσοτάκη μας έχουν συνηθίσει στην μυστική διπλωματία. Όπως λέει γνωστός πρέσβης η διπλωματία είναι μυστική αλλά η πολιτική διεξάγεται εν ονόματι και ενώπιον του λαού. Τίποτε δεν αποκλείει να συζητούνται ουσιώδη θέματα αμφιβόλου συμφέροντος για τη χώρα επειδή θα ήθελε να διευθετηθούν η γνωστή υπερδύναμη και στο τέλος να παρουσιαστούν, με την καταλυτική επιρροή των μέσων, ως επιτυχία.
Σε πιο απτό και πραγματικό επίπεδο, ο υπουργός Εξωτερικών της γειτονικής χώρας Χακάν Φιντάν, δήλωσε: «Οι δύο χώρες βρίσκονται σε αναζήτηση του τρόπου με τον οποίο τόσο το Αιγαίο όσο και η ηπειρωτική χώρα των δύο χωρών μπορούν να λειτουργήσουν σε μια ευνοϊκή ατμόσφαιρα με κοινά έργα στην οικονομία, τον τουρισμό και την κοινή ανάπτυξη. Βλέπουμε ότι ο τουρισμός είναι προς το συμφέρον και των δύο χωρών. Από την άποψη αυτή, βλέπουμε ότι οι επιχειρηματίες μας αξιοποιούν όλο και περισσότερο τη θέλησή τους για αμοιβαίες επενδύσεις. Ειλικρινά, τις ενθαρρύνουμε».
Μέχρι σήμερα το ενδιαφέρον της Τουρκίας για επενδύσεις στην Ελλάδα αντιμετωπιζόταν με σκεπτικισμό. Γίνεται, πλέον, επιδίωξη. Τι άλλαξε; Ορισμένοι αναλυτές αναρωτιούνται αν τουρκικές επενδύσεις σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, και όχι μόνο, ακόμη και σε νησιά που βρίσκονται στη λίστα των τουρκικών αμφισβητήσεων πρέπει να προβληματίσουν την ελληνική πολιτική ηγεσία.
Η Τουρκία επιδιώκει το οικονομικό συμφέρον της παράλληλα, όμως, με την προώθηση του γεωπολιτικού αποτυπώματός της. Η βίζα σε τούρκους πολίτες μπορεί να τόνωσε την οικονομία και να έδωσε ανάσα στους κατοίκους ελληνικών νησιών αλλά ποιος αποκλείει η όλη προσπάθεια, με μια μαζικότερη τουρκική οικονομική παρουσία να είναι ενταγμένη στην στρατηγική τουρκική επιδίωξη να ελέγξει το Αιγαίο ανατολικά του 25ου μεσημβρινού; Πως;
Από τις στήλες αυτές έχει επισημανθεί ότι η Τουρκία έχοντας τον έλεγχο των Στενών, επιδιώκει και τον έλεγχο της εξόδου τους που τώρα βρίσκεται υπό την επίβλεψη της Ελλάδας. Πάλι ο Φιντάν δήλωσε: «Το καλό είναι ότι και οι δύο πλευρές είναι σε θέση να συζητούν όλα τα προβλήματα με τον πιο ανοικτό τρόπο και σε κατάλληλες βάσεις. Με τον Έλληνα ομόλογό μου, συζητάμε πολύ άνετα πολλά θέματα που σχετίζονται με ζητήματα ασφάλειας, ιδιαίτερα το πρόβλημα του Αιγαίου και το πρόβλημα των μειονοτήτων»
Σε μεσοπρόθεσμο διάστημα και αφού αυτού του είδους οι συνεργασίες πάνε καλά, που θα παρουσιασθεί ότι πάνε πάνε με την βοήθεια των ΜΜΕ και στις δύο πλευρές, γιατί να προβληματίσει, και να δημιουργήσει αντιδράσεις, η συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο για την εξόρυξη υδρογονανθράκων που είναι η βασική επιδίωξη της Τουρκίας και την έχουν ενθαρρύνει και οι ΗΠΑ; Σε δυνάμει ελληνική ΑΟΖ;
Σε ποια θάλασσα θα αναπτυχθεί η συνεργασία; Στο Αιγαίο ή στο Turkagean όπως μετονόμασε και διαφημίζει το Αιγαίο η γειτονική χώρα;
Και αν η οικονομική συνεργασία προχωρήσει τόσο πολύ υπάρχει λόγος τα νησιά να είναι στρατιωτικοποιημένα;
Βλέπετε μια σωρεία ζητημάτων που έχει εγείρει η γειτονική χώρα κατά της Ελλάδας πως επιλύονται με καταλύτη τα ήρεμα νερά και την οικονομική συνεργασία από την οποία, όπως λένε και οι δύο πλευρές όλοι θα επωφεληθούν. Δημιουργείται η δυναμική ενός νέου status, μιας αναθεωρημένης κατάστασης για την οποία πάσχιζε εδώ και χρόνια η Τουρκία και δεν μπόρεσε να πετύχει. Θα την πετύχει με τα ήρεμα νερά.
Την ίδια στιγμή και ενώ με την διολίσθηση μέσω της οικονομίας επιτυγχάνονται οι παραπάνω στόχοι της Άγκυρας η Ελλάδα εν ονόματι της τήρησης της Διακήρυξης Φιλίας αποδέχεται στην πράξη ως τετελεσμένο την Γαλάζια Πατρίδα αφού δεν θα αντιδρά αμφισβητώντας την, αποδέχεται την ρητορική, του τούρκου προέδρου περί αμφισβήτησης της κυριαρχίας ενώ, παράλληλα, θα γίνονται και συζητήσεις και συνεργασίες, είναι ενεργό το casus belli, χωρίς να αμφισβητείται με ενέργειες, πάλι εν ονόματι της φιλίας, προωθείται στο κυπριακό η τουρκική θέση περί δύο κρατών, με την Ελλάδα και την Κύπρο να έχουν την αμυντική θέση να περισωθεί η νέα προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος (κάτι αδύνατον να συμβεί αν δεν ικανοποιηθεί η Άγκυρα), ενθυλακώνονται στην τουρκική επιρροή νησιά και άλλα πολλά.
Η Ελλάδα δεν διεξάγει την άσκηση «Παρμενίων» αλλά η Τουρκία πραγματοποιεί κανονικά τον «Θαλασσόλυκο», έστω κοντά στα παράλιά της αλλά με σενάριο κατάληψης ελληνικού νησιού, η Άγκυρα θεωρεί ότι δικαιούται ν αντιδράσει και εγκαλεί την Αθήνα επειδή ο Υπουργός Άμυνας της Ελλάδας επισκέφθηκε ελληνικό νησί, την Κώ η οποία ανήκει στα Δωδεκάνησα. Η Τουρκία δεν έχει κανένα λόγο στο θέμα των Δωδεκανήσων αφού δεν συμμετείχε στη Συμφωνία παραχώρησής τους στην Ελλάδα.
Ενδεικτικό, δε, του πόσο θα σεβαστεί την Διακήρυξη Φιλίας η Τουρκία είναι το γεγονός ότι λίγες ημέρες πριν την επίσκεψη Μητσοτάκη ο Ερντογάν μετέτρεψε τη Μονή της Χώρας από μουσείο σε τζαμί, αδιαφορώντας για την ελληνική ενόχληση. Το γεγονός ότι ξ σχετική απόφαση ελήφθη το 20 δεν αναιρεί την ουσία της επισήμανσης. Θα μπορούσε να αλλάξει η να καθυστερήσει η εφαρμογή της.
Τέλος, από τις δηλώσεις Φιντάν και Γεραπετρίτη διακρίνεται και μια προϊούσα δορυφοροποίηση της Αθήνας:
Ο Φιντάν δήλωσε:
«Καταγράψαμε επίσης τις επιφυλάξεις και τις σκέψεις μας σχετικά με το θαλάσσιο πάρκο. Τις εκφράσαμε. Είπαμε ότι δεν πρόκειται για ένα αθώο περιβαλλοντικό σχέδιο στα μάτια μας, ότι αν προχωρήσει, θα μπει σε θέματα που αφορούν την υφαλοκρηπίδα, που είναι μια κόκκινη γραμμή που μας προβληματίζει, και ότι δεν θα το δεχτούμε.»
Και ο Γεραπετρίτης απάντησε:
«Tα θαλάσσια πάρκα «θα γίνουν» όταν ολοκληρωθεί η φάση μελέτης για τον καθορισμό των τεχνικών περιβαλλοντικών κριτηρίων. Όταν ολοκληρωθούν αυτά, τότε τα πάρκα θα τοποθετηθούν στον χάρτη», υπογραμμίζοντας ότι το θέμα δεν αφορά μόνο την ελληνική κυριαρχία αλλά και το περιβάλλον.»
Τα συμπεράσματα δικά σας αν και πότε θα γίνουν τα θαλάσσια πάρκα.
Η Τουρκία έχει ανάγκη αυτήν την περίοδο τα ήρεμα νερά και ανταποκρίθηκε στην ελληνική, σχεδόν, ικεσία. Πέραν των οικονομικών λόγων, γεωπολιτικές επιδιώξεις έχουν στρέψει το ενδιαφέρον της Άγκυρας στη Μέση Ανατολή όπου το παιχνίδι είναι σκληρό. Πέραν των δυνατοτήτων που έχει η γειτονική χώρα, χρειάζεται την βοήθεια και το χρίσμα των ΗΠΑ για να καταστεί αναγνωρισμένα περιφερειακή δύναμη. Από της πλευράς αυτής έχει ενδιαφέρον ανάλυση του Atlantic Council ενός σημαντικού αμερικανικού think tank με παράρτημα στην γειτονική χώρα που πρότεινε στον Μπάϊντεν να αναθέσει στην Τουρκία ρόλο περιφερειακής δύναμης για να αναχαιτίσει το Ιράν.
Η ηρεμία στις σχέσεις με την Ελλάδα και η αδιαφορία της Αθήνας για τα βαλκάνια αφήνει περιθώρια και δίνει χρόνο στην Τουρκία να αναπτύξει την επιρροή της σε Αλβανία και Σκόπια και όταν χρειαστεί να την εκμεταλλευτεί σε βάρος μιας αφελούς ελληνικής πολιτικής.
Αναλύσεις
Το Παιχνίδι με τον Συριακό Αγωγό: πώς τα σχέδια της Τουρκίας επηρεάζουν τις περιφερειακές φιλοδοξίες του Ισραήλ
Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία αναβίωσε τα σχέδια της Τουρκίας να κατασκευάσει αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου μέσω της χώρας, μετατρέποντάς την σε περιφερειακό «ενεργειακό διάδρομο» για τα γειτονικά κράτη.
Γράφει ο Dr. Elai Rettig
BESA Geo-Energy Insights No. 7
13 Ιανουαρίου 2025
ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία αναβίωσε τα σχέδια της Τουρκίας να κατασκευάσει αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου μέσω της χώρας, μετατρέποντάς την σε περιφερειακό «ενεργειακό διάδρομο» για τα γειτονικά κράτη. Μερικά από αυτά τα σχέδια θα προσφέρουν στα κράτη του Αραβικού Κόλπου μια πιο βολική χερσαία οδό για την εξαγωγή ενέργειας στην Ευρώπη μέσω της Τουρκίας, θέτοντας μια πρόκληση στις παρόμοιες φιλοδοξίες του Ισραήλ. Το Ισραήλ έχει άλλες ευκαιρίες να εξάγει το φυσικό του αέριο σε νέες αγορές μέσω αγωγού, αλλά ενέχουν τον κίνδυνο να υπονομεύσουν τη σχέση του Ισραήλ με την Ελλάδα και την Κύπρο. Το Ισραήλ θα πρέπει να ακολουθήσει στενά το «παιχνίδι του αγωγού» στη Συρία για να διασφαλίσει ότι οι νέες οικονομικές ευκαιρίες στην περιοχή δεν θα το παρακάμψουν.
Η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ τον Δεκέμβριο του 2024 αναβίωσε αρκετά έργα ενεργειακής υποδομής υπό την ηγεσία της Τουρκίας που είχαν εγκαταλειφθεί λόγω του συριακού εμφυλίου πολέμου. Ενώ ορισμένα από αυτά τα έργα υπονομεύουν το συμφέρον του Ισραήλ να γίνει «ενεργειακός διάδρομος» μεταξύ της Ευρώπης και των Αραβικών κρατών του Κόλπου, άλλα έχουν τη δυνατότητα να ανοίξουν νέες αγορές στην περιοχή για ισραηλινές εξαγωγές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό το άρθρο θα επισημάνει τρία από αυτά τα πιθανά έργα και θα εξετάσει τις επιπτώσεις τους στα ισραηλινά περιφερειακά συμφέροντα: 1) ένας κοινός αγωγός φυσικού αερίου Τουρκίας-Κατάρ μέσω της Συρίας. 2) επέκταση του αραβικού αγωγού φυσικού αερίου προς την Τουρκία. και 3) νέους αγωγούς πετρελαίου από τα κράτη του Αραβικού Κόλπου στη Συρία για να αντικαταστήσουν τις ιρανικές προμήθειες πετρελαίου.
1.- Το έργο του αγωγού φυσικού αερίου Τουρκίας-Κατάρ μέσω της Συρίας
Αμέσως μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης άρχισαν να αναφέρουν την επιθυμία της κυβέρνησής τους να αναβιώσει ένα παλιό σχέδιο για την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου μεταξύ Κατάρ και Τουρκίας μέσω της Συρίας. Ο αγωγός ανακοινώθηκε για πρώτη φορά το 2009 και προωθήθηκε κυρίως από την Τουρκία. Το Κατάρ τελικά εγκατέλειψε την ιδέα λόγω τεχνικών και πολιτικών δυσκολιών, συμπεριλαμβανομένης της έκρηξης του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, υψηλών διαφορών μεταξύ Κατάρ και Σαουδικής Αραβίας και μεταξύ της Τουρκίας και του καθεστώτος του Άσαντ, και της πτώσης των τιμών του πετρελαίου το 2014 που έριξαν σε αναμονή τα σχέδια υποδομής σε πολλές περιφερειακές πηγές ενέργειας. Τώρα που το καθεστώς Άσαντ έχει πέσει και οι σχέσεις μεταξύ του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας έχουν θερμανθεί, η Τουρκία ενδιαφέρεται και πάλι για την προώθηση του έργου του αγωγού φυσικού αερίου Τουρκίας-Κατάρ.
Προτεινόμενος αγωγός φυσικού αερίου Τουρκίας-Κατάρ
Ένας κοινός αγωγός φυσικού αερίου με το Κατάρ θα εξυπηρετούσε πολλά σημαντικά τουρκικά συμφέροντα. Θα επέτρεπε στην Τουρκία να ενισχύσει τη θέση της ως η κύρια χώρα διέλευσης μη ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. να παρέχει στην Τουρκία μια πρόσθετη πηγή φθηνού φυσικού αερίου για την εξυπηρέτηση της νοτιοανατολικής Τουρκίας, η οποία υποφέρει από διακοπές ρεύματος το χειμώνα λόγω της αναξιόπιστης προμήθειας από το Ιράν και το Ιράκ· και να ενισχύσει τους δεσμούς Τουρκίας και Κατάρ με το νέο καθεστώς στη Συρία.
Σε αυτό το στάδιο, δεν υπάρχει σαφές χρονοδιάγραμμα για την κατασκευή του αγωγού και καμία εκτίμηση σχετικά με την αναμενόμενη δυναμικότητα ή το κόστος ενός τέτοιου έργου. Το Κατάρ πιθανότατα θέλει να περιμένει και να δει ότι το νέο καθεστώς στη Συρία θα είναι σε θέση να αποκτήσει τον έλεγχο του κέντρου της χώρας προτού λάβει επενδυτικές αποφάσεις. Κατά κανόνα, οι εταιρείες ενέργειας δεν επενδύουν σε διασυνοριακούς αγωγούς φυσικού αερίου πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων εάν δεν είναι βέβαιοι ότι η χώρα διέλευσης θα παραμείνει σταθερή και αξιόπιστη για τα επόμενα 10-15 χρόνια, που είναι η απαραίτητη περίοδος για την ανάκτηση του κόστους του αγωγού. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε περιοχές της κεντρικής Συρίας όπου θα πρέπει να περάσει ο προτεινόμενος αγωγός – περιοχές που εξακολουθούν να παρουσιάζουν δραστηριότητα από το ISIS και παρόμοιες ομάδες και ως εκ τούτου θα απαιτούν ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας.
Εν τω μεταξύ, το Κατάρ προτιμά να επικεντρωθεί στην εξασφάλιση των θαλάσσιων μεταφορών του προς την Ευρώπη, καθώς έχει γίνει ένας σημαντικός προμηθευτής LNG στην Ευρώπη μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το Κατάρ επενδύει επίσης σε μεγάλο βαθμό σε πιθανά έργα παραγωγής φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, τα οποία θα του δώσουν στενότερη πρόσβαση στην Ευρώπη και θα του παράσχουν κάποια μόχλευση στη συνεχιζόμενη θαλάσσια διαμάχη Τουρκίας-Κύπρου. Αυτές οι επενδύσεις περιλαμβάνουν την πρόσφατη απόκτηση μεριδίου 23% σε ένα κοίτασμα φυσικού αερίου στην Αίγυπτο και μια συνεργασία σε δύο νέες εργασίες γεώτρησης στα κυπριακά ύδατα.
Για το Ισραήλ, η ενεργειακή σύνδεση που δημιουργήθηκε μεταξύ Τουρκίας και Κατάρ μέσω της Συρίας θα μπορούσε να υπονομεύσει ορισμένες από τις φιλοδοξίες του να γίνει μέρος ενός οικονομικού διαδρόμου μεταξύ της Ευρώπης και των Αραβικών κρατών του Κόλπου, γνωστού και ως Διάδρομος Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC).
Εάν εγκατασταθεί επιτυχώς ένας νέος αγωγός φυσικού αερίου μεταξύ Κατάρ και Τουρκίας, θα είναι πολύ πιο εύκολο να συμπληρωθεί αυτή η διαδρομή με πρόσθετες υποδομές, όπως δρόμους, σιδηροδρομικές γραμμές και καλώδια ηλεκτρισμού.
Θα ήταν επομένως πιο εύκολο για τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και άλλα κράτη του Αραβικού Κόλπου να συνδεθούν με αυτά και να εξάγουν ξηρό αέριο και άλλα προϊόντα στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας παρά να κατασκευάσουν έναν ολοκαίνουργιο διάδρομο μέσω της Ιορδανίας και του Ισραήλ για να φτάσει στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ενώ είναι σαφές ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν θα θέλουν να εξαρτώνται από το Κατάρ ή την Τουρκία ως εταίρους διαμετακόμισης, η απήχησή τους ως εναλλακτικής λύσης θα αυξηθεί για τα ΗΑΕ όσο ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται και το καθεστώς του Ισραήλ ως νησίδας περιφερειακής σταθερότητας συνεχίζει να αμφισβητείται. Το Ισραήλ θα πρέπει να έχει υπόψη του ότι η συνέχιση του πολέμου και οι επακόλουθες καθυστερήσεις στην ομαλοποίηση των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ θα μπορούσαν τελικά να οδηγήσουν σε ένα σημείο όπου ένα επικερδές περιφερειακό οικονομικό σχέδιο θα παρακάμψει εντελώς το Ισραήλ στο δρόμο του προς την Ευρώπη.
Το Ισραήλ θα πρέπει να συνεχίσει να προωθεί την ιδέα ενός διαδρόμου Ανατολής-Μεσογείου με την Κύπρο και την Ελλάδα, ιδιαίτερα σε πιθανούς επενδυτές στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, ως ουσιαστικό στοιχείο των περιφερειακών οικονομικών σχεδίων.
2.-Τουρκική σύνδεση με τον αραβικό αγωγό φυσικού αερίου στη Συρία
Ενώ τα σχέδια αγωγών της Τουρκίας με το Κατάρ μπορεί να υπονομεύσουν τα ισραηλινά συμφέροντα, ένα άλλο τουρκικό σχέδιο μπορεί να βοηθήσει το Ισραήλ να ανοίξει νέες αγορές για τις εξαγωγές φυσικού αερίου του. Τον τελευταίο μήνα, η Τουρκία επανεξετάζει τη δυνατότητα σύνδεσης με τον αραβικό αγωγό φυσικού αερίου μέσω του κυρίως παραμελημένου τμήματός του στη Συρία. Ο αραβικός αγωγός φυσικού αερίου, που εγκαινιάστηκε το 2003, σχεδιάστηκε αρχικά για να επιτρέψει στην Αίγυπτο να εξάγει φυσικό αέριο προς τα βόρεια προς την Ιορδανία και τη Συρία. Τα σχέδια για περαιτέρω επέκταση του αγωγού προς την Τουρκία υπογράφηκαν το 2006 και το 2008, αλλά εγκαταλείφθηκαν το 2009, κυρίως λόγω οικονομικών διαφορών και του γεγονότος ότι η Αίγυπτος δεν είχε άλλο αέριο προς εξαγωγή. Σήμερα, ο αγωγός εξυπηρετεί κυρίως το Ισραήλ, καθώς διοχετεύει ισραηλινό αέριο στην Ιορδανία και νότια στην Αίγυπτο, ενώ το τμήμα της Συρίας παραμένει αχρησιμοποίητο. Ο αγωγός μπορεί να μεταφέρει περίπου 10 BCM φυσικού αερίου ετησίως, αλλά αυτή η ποσότητα μπορεί να αυξηθεί στα 15 BCM, δεδομένης της αναβάθμισης του αγωγού με πρόσθετους σταθμούς συμπίεσης.
Ο αραβικός αγωγός φυσικού αερίου
πηγή: Wikipedia
Εάν η Τουρκία συνδεθεί στην πραγματικότητα με τον αραβικό αγωγό φυσικού αερίου στο συριακό τμήμα του, το Ισραήλ θα μπορούσε θεωρητικά να μεταφέρει αέριο προς τα βόρεια μέσω της Ιορδανίας στην Τουρκία και από εκεί στην Ευρώπη (είτε απευθείας είτε μέσω συμφωνιών ανταλλαγής).
Ένα τέτοιο σχέδιο δεν είναι πιθανό να συμβεί χωρίς σημαντική βελτίωση στις διπλωματικές σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας, καθώς και εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και του νέου καθεστώτος στη Συρία.
Αλλά ακόμα κι αν δεν συμβεί τίποτα από αυτά, το ισραηλινό αέριο μπορεί να φτάσει στην Τουρκία εάν η Ιορδανία ή η Αίγυπτος χρησιμεύουν ως «τελικός χρήστης» του ισραηλινού φυσικού αερίου που στη συνέχεια θα το πωλούν στην Τουρκία. Μια παρόμοια ρύθμιση υπήρξε τα τελευταία δύο χρόνια: το ισραηλινό αέριο εξάγεται στην Αίγυπτο, η οποία στη συνέχεια το υγροποιεί και το εξάγει στην Τουρκία και σε άλλους προορισμούς.
Υπάρχει ένα εμπόδιο, ωστόσο. Οποιαδήποτε συμφωνία δημιουργήσει το Ισραήλ για την πώληση αερίου με αγωγό στην Τουρκία, έστω και έμμεσα, θα μπορούσε να εκληφθεί από την Κύπρο και την Ελλάδα ως υπονόμευση των συμφερόντων τους με το Ισραήλ.
Επιπλέον, η νέα σύνδεση με τον αγωγό ενδέχεται να υπονομεύσει ορισμένους από τους στόχους του Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (EMGF). Το τουρκικό σχέδιο σύνδεσης με τον αραβικό αγωγό φυσικού αερίου στη Συρία είναι μόνο ένα από τα πολλά σχέδια για σημαντικές συνδέσεις υποδομής μεταξύ των δύο χωρών. Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν ήδη συζητήσει έργα που προάγουν τις διασυνοριακές οδικές, σιδηροδρομικές και επικοινωνιακές υποδομές με το νέο συριακό καθεστώς. Τέτοια έργα θα ενισχύσουν περαιτέρω την επιρροή της Τουρκίας στη Συρία και θα μπορούσαν να προσφέρουν στην Άγκυρα αρκετά οφέλη.
Το ένα θα ήταν η σύνταξη μιας νέας συμφωνίας για τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Συρίας που θα αμφισβητούσε τις θαλάσσιες διεκδικήσεις της Κύπρου και θα υπονόμευε τη συνεργασία στο EMGF.
Το Ισραήλ θα πρέπει να λάβει μέτρα για να κατευνάσει τέτοιες ανησυχίες από την Κύπρο και την Ελλάδα. Θα πρέπει να καταστήσει σαφές ότι οποιαδήποτε ευκαιρία μπορεί να έχει το Ισραήλ να εξάγει φυσικό αέριο μέσω της Τουρκίας δεν θα έρχεται σε αντίθεση με τα σχέδιά του για την ανάπτυξη κοινών υποδομών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ακόμη και αν υλοποιηθούν τα σχέδια του αγωγού στη Συρία, οι ισραηλινές εταιρείες φυσικού αερίου δεν θα θέλουν να βασίζονται στη Συρία και την Τουρκία ως τις κύριες χώρες διέλευσης για το φυσικό αέριο τους και θα το χρησιμοποιούν μόνο προσεκτικά και σε περιορισμένες ποσότητες. Επιπλέον, οι ισραηλινές ενεργειακές εταιρείες δεν θέλουν να βασίζονται στην Αίγυπτο και την Ιορδανία ως τελικούς χρήστες για να πουλήσουν ισραηλινό αέριο στην Τουρκία, εν μέρει για ζητήματα πληρωμής χρέους. Θα προτιμούσαν ακόμη μια πιο άμεση διαδρομή προς νέες αγορές για να διαφοροποιήσουν το χαρτοφυλάκιό τους, όπως ένα κοινό έργο LNG με την Κύπρο.
3.-Μη ιρανικοί αγωγοί πετρελαίου και συνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας με τη Συρία
Το νέο καθεστώς στη Συρία έχει ενεργειακά συμφέροντα πέρα από τη χρήση της χώρας ως περιοχής διέλευσης για αγωγούς φυσικού αερίου. Η Συρία έχει απεγνωσμένη ανάγκη από σταθερό εφοδιασμό πετρελαίου τώρα που δεν διαθέτει τακτικό εφοδιασμό ιρανικού αργού πετρελαίου και καυσίμων. Κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του Άσαντ, η Συρία λάμβανε περίπου το 90% της προμήθειας πετρελαίου της από το Ιράν (60.000-70.000 βαρέλια την ημέρα), ενώ ένα άλλο 10% προερχόταν από τοπικά συριακά κοιτάσματα πετρελαίου. Επιπλέον, η Χεζμπολάχ μετέφερε λαθραία καύσιμα στη Συρία μέσω του Λιβάνου (παρά τα προβλήματα του ίδιου του Λιβάνου με σοβαρές ελλείψεις πετρελαίου). Η νέα πραγματικότητα της Συρίας είναι πολύ διαφορετική. Αμέσως μετά την κατάρρευση του καθεστώτος του Άσαντ, το Ιράν διέκοψε όλες τις αποστολές πετρελαίου στη Συρία. Την ίδια στιγμή, το Ισραήλ βομβάρδισε τις διαδρομές λαθρεμπορίου της Χεζμπολάχ προς τη Συρία, εμποδίζοντας έτσι τη λαθραία εισαγωγή καυσίμων από τον Λίβανο.
Αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Συρία
Πηγή: U.S. Energy Information Administration
Υπό αυτές τις νέες συνθήκες, η Συρία αναζητά τώρα συμφωνίες συνεργασίας για να λαμβάνει τακτικές προμήθειες πετρελαίου από έναν ή περισσότερους γείτονές της. Το πιο άμεσο μέσο θα ήταν οι διασυνοριακές αποστολές με φορτηγά, οι οποίες είναι ακριβές και σπάνιες. Μακροπρόθεσμα, η Συρία θα αναζητήσει νέα έργα αγωγών για να εξασφαλίσει μια συνεπή ροή.
Η πιο προφανής πηγή θα ήταν ο υπάρχων αγωγός πετρελαίου μεταξύ Συρίας και Κιρκούκ στο Ιράκ, ο οποίος σταμάτησε τη λειτουργία του στη δεκαετία του 1980 και θα απαιτούσε αποκατάσταση.
Ωστόσο, αυτά τα κοιτάσματα πετρελαίου βρίσκονται τώρα υπό τον έλεγχο της Κουρδικής Περιφερειακής Κυβέρνησης (KRG) στο βόρειο Ιράκ, κάτι που μπορεί να προκαλέσει την αντίθεση της Τουρκίας.
Επιπλέον, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία εξετάζουν την πιθανότητα να γίνουν ο νέος προμηθευτής πετρελαίου της Συρίας ως μέρος του περιφερειακού παιχνιδιού για να αποκτήσουν πολιτική βάση με το νέο συριακό καθεστώς.
Τους επόμενους μήνες θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε πολλές κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση.
Η Σαουδική Αραβία έχει υψηλά κίνητρα να προμηθεύσει πετρέλαιο στη Συρία αντί για το Κατάρ και ενδεχομένως να αποτρέψει άλλα σχέδια του Κατάρ να ενισχύσει την παρουσία της στη Συρία μαζί με την Τουρκία.
Η Σαουδική Αραβία έχει υψηλά κίνητρα να προμηθεύσει πετρέλαιο στη Συρία αντί για το Κατάρ και ενδεχομένως να αποτρέψει άλλα σχέδια του Κατάρ να ενισχύσει την παρουσία της στη Συρία μαζί με την Τουρκία.
Φαίνεται ότι σε αυτή τη φάση, το Ισραήλ δεν έχει λάβει ακόμη σαφή απόφαση σχετικά με τη φύση της σχέσης του με το νέο καθεστώς στη Συρία. Αυτό είναι κατανοητό, λαμβάνοντας υπόψη τα πολυάριθμα πολιτικά σενάρια που θα μπορούσαν ακόμη να συμβούν στη Συρία που θα άλλαζαν εντελώς τους υπάρχοντες υπολογισμούς. Ωστόσο, όσον αφορά τις δυνατότητες, μια συμφωνία εξομάλυνσης μεταξύ Ισραήλ και Συρίας θα μπορούσε να ανοίξει νέους ενεργειακούς δρόμους και οικονομικές ευκαιρίες για το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων των εξαγωγών φυσικού αερίου, της βοήθειας στον εφοδιασμό πετρελαίου, της δημιουργίας κοινών ανεμογεννητριών στα Υψίπεδα του Γκολάν και πολλά άλλα.
Εάν το Ισραήλ αργήσει να αντιδράσει στις εξελίξεις σχετικά με τις νέες ενεργειακές υποδομές στη Συρία, ειδικά εκείνες υπό την ηγεσία της Τουρκίας, μπορεί να χάσει μια πολύτιμη οικονομική και πολιτική ευκαιρία να γίνει αναπόσπαστο μέρος ενός νέου περιφερειακού ενεργειακού διαδρόμου.
*Ο Δρ Elai Rettig είναι επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Σπουδών και ανώτερος ερευνητής στο Κέντρο Στρατηγικών Σπουδών Begin-Sadat στο Πανεπιστήμιο Bar-Ilan. Ειδικεύεται στην ενεργειακή γεωπολιτική και την εθνική ασφάλεια.
Αναλύσεις
Μιχάλης Ιγνατίου: Η απορωσοποίηση της Κύπρου που εφήρμοσε ο Χριστοδουλίδης θα επιβραβευτεί από τις ΗΠΑ
H αμερικανική κυβέρνηση θα προχωρήσει σήμερα σε σημαντικές στρατηγικές συμφωνίες με την Κυπριακή Δημοκρατία.
Γράφει ο Μιχάλης Ιγνατίου*, Hellas Journal
Ο σχεδιασμός του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη και των στενών συνεργατών στα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας για απορωσοποίηση της Μεγαλονήσου, φαίνεται ότι θα επιβραβευθεί σήμερα από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο Κύπριος Πρόεδρος τόλμησε να καλέσει το αμερικανικό FBI στην Κύπρο για να βοηθήσει στην πάταξη της διαφθοράς και επίσης οδήγησε το κυπριακό καράβι προς τη Δύση, και ειδικά προς την Αμερική.
Η προσήλωση του κ. Χριστοδουλίδη και των στενών συνεργατών του, ειδικά του Κωνσταντίνου Κόμπου, στο σκοπό που έθεσαν αναμένεται να αντιμετωπιστεί με θετικότατο τρόπο, και στην αποδοχή της Κύπρου ως στρατηγικού εταίρου της Ουάσιγκτον.
Σύμφωνα με πληροφορίες της Hellas Journal και του Σκάι, η αμερικανική κυβέρνηση θα προχωρήσει σήμερα σε σημαντικές στρατηγικές συμφωνίες με την Κυπριακή Δημοκρατία.
Αν και οι πλευρές, η Ουάσιγκτον και η Αθήνα, δεν επιβεβαίωσαν τις πληροφορίες, στρατιωτική πηγή στην αμερικανική πρωτεύουσα μας ενημέρωσε ότι σύντομα θα γίνουν ανακοινώσεις.
Μία από τις συμφωνίες αφορά την πρόσβαση της Λευκωσίας σε δωρεάν στρατιωτικό υλικό των ΗΠΑ.
ΚΑΤΑ ΤΑ ΑΛΛΑ: Ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Μάικ Γουόλτς ανακοίνωσε την πρώτη κίνηση του εκλεγμένου Προέδρου εναντίον της Κίνας.
Ήταν έκπληξη η δήλωση του διότι αφορά την Ταϊβάν, την οποία το Πεκίνο έχει σχέδιο να την προσαρτήσει σε δύο με τρία χρόνια.
Ο κ. Γουόλτς, που θα είναι ο κατ’ εξοχήν προεδρικός σύμβουλος του κ. Τραμπ, δήλωσε ότι θα επιταχυνθούν οι παραδόσεις όπλων που έχουν αγοραστεί από την Ταϊβάν για την αποτροπή των απειλών της Κίνας.
Ο νέος σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας ήταν κατηγορηματικός και μίλησε για μέσα αποτροπής της Κίνας. Μίλησε για εκκρεμείς παραγγελίες 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, στρατιωτικού υλικού. Πλήρωσαν και πρέπει να τους παραδώσουμε το πολεμικό υλικό, είναι το μήνυμα του νέου Λευκού Οίκου.
Οπωσδήποτε η αντίδραση του Πεκίνου θα είναι οξύτατη διότι οποιαδήποτε στρατιωτική ενίσχυση της Ταϊβάν θεωρείται σχεδόν πολεμική ενέργεια.
Η δεύτερη είδηση που σύμφωνα με τις πληροφορίες εξόργισε τον κ. Τραμπ ήρθε από τον απερχόμενο Πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν.
Αφαίρεσε την Κούβα από τη μαύρη λίστα των κρατών που υποστηρίζουν την τρομοκρατία, με αντάλλαγμα την αποφυλάκιση 500 και πλέον μαχητών της Δημοκρατίας στη χώρα.
Η συναλλαγή έγινε με τη βοήθεια της Καθολικής Εκκλησίας.
Γενικά το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και ειδικά ο κ. Τραμπ και ο νέος υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο θεωρούνται μεγάλοι πολέμιοι του κομμουνιστικού κόμματος της Κούβας.
Η απόφαση του κ. Μπάιντεν στοχεύει βασικά τον διάδοχο του.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, τον Ιανουάριο του 2021, λίγες μέρες πριν παραδώσει την εξουσία στον Τζο Μπάιντεν, πήρε την ακριβώς αντίθεση απόφαση: Να εντάξει την Κούβα στον αμερικανικό κατάλογο των χωρών που υποστηρίζουν την τρομοκρατία, μαζί με τη Βόρεια Κορέα, το Ιράν και τη Συρία.
Πως θα απαντήσει ο κ. Τραμπ; Όπως φαντάζεται ο καθένας. Θα επαναφέρει την Κούβα στη λίστα μόλις επιστρέψει στο Λευκό Οίκο, καθώς είναι μία εκ των συμφωνιών του με τον Μάρκο Ρούμπιο.
Ο τελευταίος, ως γερουσιαστής από τη Φλόριντα, έχτισε όλη την πολιτική του καριέρα βασιζόμενος στην κουβανική διασπορά κατά του Κάστρο.
Θυμίζουμε ότι οι γονείς του έφυγαν από την Κούβα για τις Ηνωμένες Πολιτείες το 1956, τρία χρόνια πριν ο Φιντέλ Κάστρο αναλάβει τα ηνία της χώρας του, μετά την επανάσταση του, και την εγκαθίδρυση κομμουνιστικού καθεστώτος.
* Ο Μιχάλης Ιγνατίου είναι διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, και συγγραφέας. Είναι ο ιδρυτής της ιστοσελίδας Hellas Journal
Αναλύσεις
Ξεσάλωσε ο Μπαχτσελί! Στο στόχαστρο τα Δωδεκάνησα
Ο Σάββας Καλεντερίδης στην εκπομπή της Τρίτης 14 Ιανουαρίου 2025
Θέματα Εκπομπής 14ης Ιανουαρίου 2025
1. Μεγάλης Σημασίας η 1η συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας Ελλάδος-Σαουδικής Αραβίας
2. Ξεσάλωσε ο Μπαχτσελί – Απείλησε την Ελλάδα και έβαλε στο στόχαστρο τα Δωδεκάνησα 25:00
3. Συρία: Έξι χώρες της Ε.Ε. υπέγραψαν κείμενο και ζητούν την υπό όρους άρση των κυρώσεων στη Δαμασκό – Οι Κούρδοι συνεχίζουν να πλήττουν τους μισθοφόρους της Τουρκίας στο φράγμα Τισρίν 38:30
4. Ισραήλ-Χαμάς: Πιο κοντά από ποτέ στην υπογραφή συμφωνίας μόνιμης κατάπαυσης του πυρός 45:00
5. ΗΠΑ: Δικαστικοί λειτουργεί στέφουν τα βέλη τους κατά Μπάιντεν και Τραμπ – Στο τραπέζι συμφωνία με τη Γροιλανδία 51:20
6. Ρωσία-Ουκρανία: Η εικόνα στα μέτωπα Τσιάσιβ Γιάρ-Τορέτσκ-Προκόφσκ 01:03:00
Πανωλεθρία για τους τουρκοκίνητους τρομοκράτες από τους Κούρδους στο φράγμα Τισρίν!
Τράπηκαν σε φυγοί οι τρομοκράτες του SNA που υποστηρίζεται από την Τουρκία
Συνάντηση Ερντογάν με Ντμπεϊμπά και ΥΠΕΞ Συρίας!
Κινήσεις που καταδεικνύουν τη συστηματική προσπάθεια Ερντογάν να εδραιώσει την Τουρκία ως ρυθμιστή ζητημάτων σε μία ευρεία περιοχή από την...
Αντιδράσεις για την αφίσα της Teknofest 2025! Εμφανίζεται ολόκληρη την Κύπρο υπό τουρκική κατοχή
Η εκδήλωση που διοργανώνεται στα Κατεχόμενα λειτουργεί ως εργαλείο προβολής της τουρκικής πολιτικής.
Το Παιχνίδι με τον Συριακό Αγωγό: πώς τα σχέδια της Τουρκίας επηρεάζουν τις περιφερειακές φιλοδοξίες του Ισραήλ
Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία αναβίωσε τα σχέδια της Τουρκίας να κατασκευάσει αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου μέσω...
Ο Τασούλας και η συγκάλυψη του σκανδάλου των υποκλοπών
Σε επίμαχη συνεδρίαση ο κ. Τασούλας μας έμαθε νέα δικής του έμπνευσης μαθηματικά
-
Γενικά θέματα3 μήνες πρινΤί είναι αυτά τα μυστηριώδη φωτεινά στίγμα στον ουρανό της Κύπρου;
-
Διεθνή3 μήνες πρινΑνατριχιαστικές εικόνες με τον νεκρό ηγέτη της Χαμάς (ΦΩΤΟ)
-
Αθλητικά2 μήνες πρινΔεν πούλησε οπαδισμό! Δεν έπαιξε σε τουρκική ομάδα που θα τον απογείωνε οικονομικά – Αντώνης Φώτσης: Ο καλύτερος Έλληνας καλαθοσφαιριστής… ever
-
Αναλύσεις3 μήνες πρινΗ Αθήνα παραδίδει τη Θράκη
-
Ενδιαφέροντα1 μήνα πρινΑποκάλυψη του ηθοποιού Κωστή Σαββιδάκη! Κόπηκε ταινία στην Ελλάδα από φεστιβάλ επειδή προέβαλλε την Ορθοδοξία
-
Διεθνή2 μήνες πρινΟι Ουκρανοί ακολουθούν το… δόγμα Μπάιντεν! Χτύπησαν με ATACMS τη Ρωσία – Οδηγούμαστε σε πυρηνικό ολοκαύτωμα;
-
Πολιτική2 μήνες πρινΑρμενική Εθνική Επιτροπή Ελλάδος: Μόνον 12 Έλληνες ευρωβουλευτές υπέγραψαν την δήλωση αιτημάτων προς το Αζερμπαϊτζάν, εν όψει της COP29.
-
Αθλητικά2 μήνες πρινΠονάει η λέξη ελευθερία! Οι Τούρκοι ζητούν τιμωρία της Ανόρθωσης για πανό με μήνυμα απελευθέρωσης της Κύπρου σε ματς με τη Μπούρσασπορ