Στο Ομάν οι συνομιλίες

Του Κώστα Ράπτη

Το Σουλτανάτο του Ομάν είναι ένας παίκτης της Μέσης Ανατολής με πολύ ιδιόμορφο (και σημαντικότερο των εκ πρώτης όψεως μεγεθών του) ρόλο. Ως χώρα στην οποία κυριαρχεί θρησκευτικά το μουσουλμανικό δόγμα Ιμπαντί (το οποίο δεν λογίζεται μήτε ως σουνιτικό, μήτε ως σιιτικό) το σουλτανάτο που ελέγχει την νότια ακτή των στενών του Χορμούζ και μέχρι και τον 19ο αιώνα αποτελούσε μια θαλάσσια αυτοκρατορία εκτεινόμενη από τη Ζανζιβάρη μέχρι τις ακτές του σημερινού Πακιστάν, διακρίνεται για την πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική του. Μολονότι μέλος του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (όπου δεσπόζει η Σαουδική Αραβία) και ιστορικά στενός σύμμαχος της Βρετανίας και των ΗΠΑ, το Ομάν δεν έχει ανταγωνιστική σχέση με το Ιράν, αντιθέτως λειτουργεί ως “γεφυροποιός” ανάμεσα στην Ισλαμική Δημοκρατία και τους αντιπάλους τους, ενώ καλλιεργεί για τον εαυτό του την εικόνα μιας “ανεκτικής” απόλυτης μοναρχίας.

Εξ ου και το Μασκάτ, η πρωτεύουσα του Ομάν, υπήρξε κατά καιρούς ο τόπος διεξαγωγής ευαίσθητων εμπιστευτικών συναντήσεων, όπως αυτές μεταξύ Ιρανών και Αμερικανών (επί Ομάμα) που οδήγησαν στην υπογραφή της διεθνούς συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης (JCPOA) το 2015.

Το Ομάν παραμένει πιστό στο ρόλο του και σήμερα, αν κρίνουμε από τις πληροφορίες ότι φιλοξένησε το αμέσως προηγούμενο διάστημα επιστευτικές επαφές μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν, εφ’ όλης της περιφερειακής ύλης, οι οποίες όμως αναγκαστικά διεκόπησαν με τον θάνατο του προέδρου και του υπουργού Εξωτερικών του Ιράν σε πρόσφατο δυστύχημα με ελικόπτερο.

Σύμφωνα με το Axios, που έγραψε πρώτο για αυτές τις επαφές τον Μάιο, και το Middle East Eye που επανήλθε, την αμερικανική πλευρά σε αυτές τις συνομιλίες εκπροσώπησαν ο Μπρετ ΜακΓκερκ, σύμβουλος του προέδρου Μπάιντεν επί θεμάτων Μέσης Ανατολής, και ο Άμπραμ Πέιλι, ειδικός απεσταλμένος για θέματα Ιράν, ενώ από ιρανικής πλευράς συμμετείχε ο Αλί Μπαγερί Κανί, υφυπουργός Εξωτερικών, ο οποίος έμελλε να αναλάβει επικεφαλής του υπουργείου μετά τον αιφνίδιο θάνατο του πολιτικού του προϊσταμένου.

Οι συνομιλίες δεν ήσαν άμεσες, αλλά εκ του σύνεγγυς, με διπλωμάτες του Ομάν να μεταφέρουν τις απόψεις της μίας πλευράς στην άλλη.

Μετά από έναν πρώτο γύρο τον Ιανουάριο, οι εμπιστευτικές συνομιλίες επαναλήφθηκαν τον Μάιο, έναν μήνα μετά τα αντίποινα του Ιράν στην αιματηρή ισραηλινή επίθεση στο ιρανικό προξενείο της Δαμασκού, τα οποία υπήρξαν η πρώτη φορά στα χρονικά που η Ισλαμική Δημοκρατία έπληξε άμεσα, έστω και συμβολικά, την επικράτεια του εβραϊκού κράτους.

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, στόχος των συνομιλιών στο Μασκάτ ήταν μία ευρύτερη συνεννόηση ΗΠΑ και Ιράν, επικεντρωμένη σε τρία σημεία-κλειδιά: την κοινή επιθυμία για τερματισμό των επιχειρήσεων στη Λωρίδα της Γάζας, την κοινή επιθυμία για αντικατάσταση του κυβερνητικού συνασπισμού Νετανιάχου και βέβαια την κοινή επιθυμία για αποφυγή της περιφερειακής επέκτασης της σύγκρουσης που μαίνεται μετά την 7η Οκτωβρίου.

Ιρανικές πηγές περιγράφουν την επιχειρούμενη συμφωνία ως προανάκρουσμα μιας συνολικής “εκεχειρίας” ανάμεσα στις ΗΠΑ και τον υπό ιρανική ηγεσία “άξονα της αντίστασης”, ο οποίος περιλαμβάνει τη Χεζμπολλάχ του Λιβάνου, τους Χούθι της Υεμένης, την Ισλαμική Αντίσταση του Ιράκ, κ.ο.κ.

Φιλοδοξία της ιρανικής πλευράς είναι να πείσει τους συνομιλητές της ότι η αποφυγή ενός πολέμου στο “δεύτερο μέτωπο” του Ισραήλ, δηλ. στα σύνορα με τον Λίβανο όπου δρα η ενισχυμένη Χεζμπολλάχ περνά μέσα από την επίτευξη εκεχειρίας στα σύνορα με τη Γάζα.

Επιπλέον, η Τεχεράνη ενδιαφέρεται να επιτύχει μιαν αναβίωση της JCPOA, από την οποία ο Ντόναλντ Τραμπ απέσυρε μονομερώς τις ΗΠΑ, καθώς και άρση των αμερικανικών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί εις βάρος της.

Μία γεύση του πώς προετοιμάζεται το έδαφος για τέτοιου τύπου κινήσεις έδωσε η περσινή συμφωνία απελευθέρωσης από το Ιράν Αμερικανών κρατουμένων με αντάλλαγμα την αποδέσμευση ιρανικών κονδυλίων από αγοραπωλησίες υδρογονανθράκων, ύψους 6 δισ. δολαρίων, τα οποία είχαν “παγώσει” οι ΗΠΑ.

Ωστόσο, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θεωρεί την JCPOA “νεκρή”, θεωρώντας ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για απλή “νεκρανάστασή” της, αλλά ότι χρειάζεται μια νέα συμφωνία που θα ενσωματώνει περισσότερα περιφερειακά ζητήματα από το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.

Επιπλέον, ο ένοικος του Λευκού Οίκου κρίνει ότι η αντίθεση των Ρεπουμπλικανών είναι τέτοια που ο ίδιος δεν δύναται να προχωρήσει σε κάποιο ουσιαστικό βήμα πριν από τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου. Πόσω μάλλον που φοβάται ότι η ιρανική πλευρά δεν θα τηρήσει τις υποσχέσεις της.

Ωστόσο, πλέον, προστέθηκε άλλο ένα εμπόδιο, καθώς και το Ιράν βαίνει προς απροσχεδίαστες εκλογές, με άγνωστη την έκβασή τους. Ο θάνατος του προέδρου Ραϊσί και του υπουργού Αμιρμοχαμαντί είχε ως αποτέλεσμα τη διακοπή των εκ του σύνεγγυς συνομιλιών στο Μασκάτ. Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να περιμένουν, χωρίς τίποτε να εγγυάται απεμπλοκή.

capital.gr