Αν ένας φοιτητής σχολής διοίκησης επιχειρήσεων είχε σχεδιάσει τη διαδικασία μετάβασης του προέδρου των ΗΠΑ ως εργασία, θα είχε αποτύχει στο μάθημα. Γιατί; Επειδή το σημερινό σύστημα δημιουργεί ένα σχεδόν αδύνατο έργο για έναν νεοεκλεγέντα υποψήφιο.

Σε λιγότερο από 75 ημέρες, ο εκλεγμένος πρόεδρος πρέπει να διορίσει εκατοντάδες υπαλλήλους του Λευκού Οίκου, να επιλέξει το υπουργικό συμβούλιο και να καλύψει περισσότερες από 4.000 θέσεις που διορίζονται με πολιτικά κριτήρια. Η νέα κυβέρνηση πρέπει να προετοιμάσει γρήγορα έναν προϋπολογισμό και να πλησιάσει τους συμμάχους της. Καμία επιχείρηση δεν θα πραγματοποιούσε ποτέ μια τέτοια αλλαγή επικεφαλής και καμία άλλη χώρα δεν ακολουθεί μια παρόμοια λανθασμένη διαδικασία.

Ο τρόπος με τον οποίο ένας υποψήφιος προετοιμάζεται για τη μετάβαση στην προεδρία αποτελεί μια καλή ένδειξη για το πόσο ικανός θα είναι να κυβερνήσει. Επομένως, είναι εξαιρετικά ανεύθυνο το γεγονός ότι ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει διορίσει διευθυντή ή ομάδα μετάβασης για την προετοιμασία της προεδρίας του σε περίπτωση που εκλεγεί εκ νέου, ούτε έχει ανακοινώσει δημοσίως τα σχέδιά του για κάτι τέτοιο. Τέτοια εποχή, πριν από τέσσερα χρόνια, το ψηφοδέλτιο Μπάιντεν-Χάρις όχι μόνο είχε διορίσει διευθυντές μετάβασης, αλλά είχε αρκετές εκατοντάδες άτομα που εργάζονταν με πλήρη απασχόληση για τον σχεδιασμό.

Οι 4.000 θέσεις εργασίας που πρέπει να καλυφθούν είναι πολιτικές θέσεις, σε αντίθεση με τις θέσεις της δημόσιας διοίκησης, οι οποίες δεν αλλάζουν με κάθε νέα διοίκηση. Διατρέχουν κάθε τμήμα και υπηρεσία και σε κάθε επίπεδο: από τον υπουργό Εξωτερικών μέχρι το άτομο που συντάσσει τα ενημερωτικά έγγραφα  για τον υπουργό Εξωτερικών.

Είτε το πιστεύετε είτε όχι, ο σχεδιασμός της μετάβασης έχει πράγματι βελτιωθεί από το 1963, όταν το Κογκρέσο ψήφισε τον νόμο για την προεδρική μετάβαση. Τα τελευταία χρόνια, οι υποψήφιοι έχουν συνήθως διορίσει μεταβατικά στελέχη την άνοιξη ενός εκλογικού έτους, έχουν ελέγξει τους υποψηφίους για διορισμούς, έχουν σχεδιάσει τις νομοθετικές προτεραιότητες και έχουν λάβει ακόμη και άδειες ασφαλείας για τους διορισμένους σε θέματα εθνικής ασφάλειας. Τα ομοσπονδιακά κονδύλια, τα κυβερνητικά γραφεία και η τεχνολογία θα είναι διαθέσιμα για τις μεταβατικές ομάδες και των δύο υποψηφίων τις επόμενες εβδομάδες.

Το πρότυπο για τις προεδρικές μεταβάσεις έλαβε χώρα το 2008, όταν ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους βρισκόταν στο τελευταίο έτος της θητείας του. Υπενθυμίζεται ότι ο ίδιος ο Μπους είχε βιώσει μια πολύ σύντομη μετάβαση μετά τις εκλογές του 2000 – μόλις 35 ημέρες – λόγω της επανακαταμέτρησης στη Φλόριντα. Μήνες αργότερα, όταν οι τρομοκράτες χτύπησαν τους Δίδυμους Πύργους και το Πεντάγωνο, είχε μόνο τη μισή ομάδα εθνικής ασφαλείας του σε κρίσιμες υπηρεσίες.

Με αυτή την εμπειρία, ο Μπους το 2008 έδωσε εντολή στον προσωπάρχη του Λευκού Οίκου, Τζόσουα Μπόλτεν, να στρώσει το κόκκινο χαλί για τον επόμενο πρόεδρο, ανεξαρτήτως κόμματος. Ο Μπόλτεν συνεργάστηκε στενά με τις ομάδες του Τζον Μακέιν και του Μπαράκ Ομπάμα και έδωσε οδηγίες στις ομοσπονδιακές υπηρεσίες για το πώς να είναι έτοιμες για έναν νέο πρόεδρο.

Η απόφαση του Μπους αποδείχθηκε προφητική: Την περίοδο των εκλογών, οι ΗΠΑ αντιμετώπιζαν τη χειρότερη οικονομική κρίση από τη Μεγάλη Ύφεση. Η διακομματική συνεργασία μεταξύ της απερχόμενης κυβέρνησης και της νέας ομάδας Ομπάμα βοήθησε στη διάσωση της αυτοκινητοβιομηχανίας, στην εξασφάλιση νομοθεσίας έκτακτης ανάγκης και στη διαβεβαίωση των χρηματοπιστωτικών αγορών ότι ένα σχέδιο ανάκαμψης βρισκόταν σε εξέλιξη.

Αντίθετα, οι πρόεδροι Τζίμι Κάρτερ και Μπιλ Κλίντον είχαν κακώς σχεδιασμένη μετάβαση, αν και για διαφορετικούς λόγους. Ο Κάρτερ ήταν ο πρώτος υποψήφιος που διέθεσε κονδύλια και πόρους για τον προγραμματισμό της μετάβασης, αλλά δεν ενημέρωσε τους επιτελείς της προεκλογικής του εκστρατείας για την προσπάθεια προετοιμασίας, προκαλώντας μετεκλογική σύγκρουση. Ο Κλίντον, εν τω μεταξύ, κινήθηκε πολύ αργά επειδή δεν ήθελε να φανεί ότι κάνει πρόωρες ή αδικαιολόγητες προετοιμασίες πριν κερδίσει. Και οι δύο άνδρες παραδέχθηκαν αργότερα ότι ο κακός σχεδιασμός της μετάβασης έφερε πίσω τα πρώτα τους χρόνια στην εξουσία.

Δεν αποτελεί έκπληξη επομένως το γεγονός ότι οι κινήσεις του Τραμπ εντός και εκτός γραφείου ήταν οι πιο χαοτικές στη σύγχρονη ιστορία. Ωστόσο, αυτό δεν οφειλόταν στην κακή στελέχωση, αλλά στο γεγονός ότι ο Τραμπ εμπόδισε προσωπικά και τις δύο διαδικασίες. Τον Μάιο του 2016, ο Τραμπ διόρισε τον πρώην κυβερνήτη του Νιου Τζέρσεϊ Κρις Κρίστι να διευθύνει τη μετάβασή του. Ο Κρίστι οργάνωσε μια σοβαρή και αποτελεσματική προσπάθεια, αλλά απολύθηκε λίγες ημέρες μετά τις εκλογές. Το αποτέλεσμα ήταν το απόλυτο χάος. Ένα χρόνο μετά τη θητεία του, ο Τραμπ είχε καλύψει μόνο το ένα τέταρτο των 1.250 θέσεων εργασίας που χρειάζονταν επιβεβαίωση από τη Γερουσία, το χαμηλότερο ποσοστό στη σύγχρονη ιστορία, παρεμποδίζοντας την αποτελεσματική διαχείριση της κυβέρνησης.

Η απερχόμενη μετάβαση του Τραμπ στιγματίστηκε επίσης από δυσλειτουργία – και πάλι λόγω της συμπεριφοράς του. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για τις εκλογές του 2020, ο τότε αναπληρωτής προσωπάρχης του Τραμπ, Κρις Λίντελ, ακολούθησε σωστά το εγχειρίδιο του Τζος Μπόλτεν το 2008. Παρά την καλή δουλειά του Λίντελ, ο Τραμπ καθυστέρησε τα πράγματα για εβδομάδες εμποδίζοντας τους υπαλλήλους της υπηρεσίας να συνεργαστούν με την επερχόμενη ομάδα του Μπάιντεν. Για παράδειγμα, οι επιτελείς του εκλεγμένου προέδρου αποκλείστηκαν από το να συνομιλήσουν με κυβερνητικούς εμπειρογνώμονες στον τομέα της υγείας σχετικά με τη διανομή του νεοαναπτυχθέντος εμβολίου κατά του κορονοϊού.

Αυτή τη φορά, το γεγονός ότι ο Τραμπ δεν έχει οργανώσει μια ομάδα σχεδιασμού της μετάβασης θα μπορούσε να τον κάνει να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από δύο εξωτερικές ομάδες: Το America First Transition Project και το Project 2025 του Heritage Foundation. (Ενώ ο Τραμπ έχει αποστασιοποιηθεί από το Project 2025, το Heritage ανέφερε ότι συνεχίζει να επικεντρώνεται σε θέματα προσωπικού). Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις βέλτιστες πρακτικές, οι οποίες υπαγορεύουν ότι ένας υποψήφιος έχει το δικό του προσωπικό για να εξετάζει και να ελέγχει τους πιθανούς υπαλλήλους του Λευκού Οίκου και των οργανισμών. Ναι, η προεκλογική εκστρατεία μπορεί να λάβει πληροφορίες από κομματικές (και μη) οργανώσεις και ομάδες συμφερόντων, αλλά τα στελέχη της μετάβασης εξακολουθούν να πρέπει να κάνουν ανεξάρτητες κρίσεις σχετικά με τις προτεραιότητες. Δεν γίνεται να ανατίθεται σε τρίτους το προσωπικό.

Η αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις, αν κερδίσει, μπορεί εν μέρει να ανατρέξει στην εμπειρία του Τζορτζ Χέρμπερτ Ουόκερ Μπους, του τελευταίου αντιπροέδρου που ανέλαβε τον Λευκό Οίκο. Ο Μπους οργάνωσε μια σχετικά μικρή εξωτερική προσπάθεια σχεδιασμού της μετάβασης, ενώ έκανε προεκλογική εκστρατεία για να διαδεχθεί τον πρόεδρο Ρόναλντ Ρίγκαν. Αν και η περίπτωση της Χάρις είναι διαφορετική επειδή μπήκε στην κούρσα τόσο αργά, θα έχει και πάλι το πλεονέκτημα ότι μπορεί να κυβερνήσει με ένα μείγμα νέων ηγετών και υφιστάμενων διορισμένων του Μπάιντεν. Έχει το πλεονέκτημα ενός έμπειρου προσωπικού και της λειτουργίας του προσωπικού του Λευκού Οίκου και μπορεί και πρέπει να επικοινωνήσει άμεσα ότι ο σχεδιασμός της μετάβασης βρίσκεται σε εξέλιξη.

Ανεξάρτητα από τις κομματικές προτιμήσεις, όλοι οι Αμερικανοί ωφελούνται από τον ενδελεχή σχεδιασμό της μετάβασης. Η ιστορία δείχνει υψηλή συσχέτιση μεταξύ αποτελεσματικών αλλαγών και αποτελεσματικής προεδρίας και το αντίστροφο. Η έλλειψη σχεδιασμού του Τραμπ υποδηλώνει ότι αν κερδίσει, θα ακολουθήσει ακόμη μεγαλύτερο κυβερνητικό χάος.

Απόδοση – Επιμέλεια: Στάθης Κετιτζιάν

Πηγή: Bloomberg