Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας και ο Πρίγκιπας Διάδοχος και Πρωθυπουργός της Σαουδικής Αραβίας Mohammed bin Salman bin Abdulaziz Al Saud συμπροέδρευσαν στην πρώτη συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας, που πραγματοποιήθηκε στην Αλ-Ούλα.

Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Πρίγκιπας Διάδοχος και Πρωθυπουργός της Σαουδικής Αραβίας Mohammed bin Salman bin Abdulaziz Al Saud συμπροέδρευσαν στην πρώτη συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας, που πραγματοποιήθηκε στην Αλ-Ούλα.

Ο Πρωθυπουργός υπογράμμισε ότι είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα θεσμοθετεί Ανώτατο Συμβούλιο Στρατηγικής Συνεργασίας με χώρα της Μέσης Ανατολής. «Αυτό δείχνει πόσο μεγάλη αξία έχει για μας η συνεργασία με τη Σαουδική Αραβία σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία για τον κόσμο και για την ευρύτερη περιοχή. Η Σαουδική Αραβία είναι στρατηγικός εταίρος για την Ελλάδα και την Ε.Ε. και παίκτης-κλειδί για την σταθερότητα και την ευημερία σε ολόκληρη την περιοχή.

Το παγκόσμιο τοπίο αναδιαμορφώνεται και σε αυτό το πλαίσιο ο ρόλος του Αραβικού κόσμου και της Σαουδικής Αραβίας είναι κρίσιμος. Η ασφάλεια της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής είναι αλληλοεξαρτώμενες. Σε αυτό το τοπίο η στρατηγική μας συνεργασία αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία», υπογράμμισε ο Πρωθυπουργός κατά την έναρξη της συνεδρίασης του ΑΣΣΣ.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε ότι το ΑΣΣΣ στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι Ελλάδα και Σαουδική Αραβία ενισχύουν τη διμερή τους συνεργασία στο ανώτατο δυνατό επίπεδο σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, όπως η άμυνα, οι επενδύσεις, το εμπόριο, η ενέργεια, ο τουρισμός, ο πολιτισμός και ο αθλητισμός.

«Αυτή η συνεργασία έχει αυξημένη σημασία στη σημερινή συγκυρία που βιώνει η περιοχή μας λόγω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή.Υπάρχει ο κίνδυνος περαιτέρω αποσταθεροποίησης της περιοχής, καθώς ο πόλεμος στη Γάζα έχει προστεθεί σε μια σειρά από κρίσεις, τις συνέπειες των οποίων καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία. Σε αυτό το πλαίσιο είναι ακόμα πιο σημαντικό που Ελλάδα και Σαουδική Αραβία έχουν το ίδιο όραμα για την ασφάλεια και την ειρήνη στην περιοχή», τόνισε ο Πρωθυπουργός.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης στάθηκε ιδιαίτερα στις προοπτικές για συνεργασία στην ενέργεια, καθώς και στο εμπόριο και στις επενδύσεις σε τομείς όπως η ναυτιλία, τα αγροδιατροφικά προϊόντα και ο κατασκευαστικός τομέας.

ΚΑΠΟΙΟΣ ὑπέρμαχος τῆς βασιλευομένης δημοκρατίας ἐτόνιζε ὅτι ὁ ἀνώτατος ἄρχων τῆς Πολιτείας πρέπει νά εἶναι φυσιογνωμία πού ἑνώνει.

Δέν μπορεῖ νά ἀρκεῖ πλειοψηφία 50%+1 γιά νά ἐκλεγεῖ. «Ἡ πολιτική ἀντιπαράθεσις πρέπει νά σταματᾶ στό ἐπίπεδο τοῦ Πρωθυπουργοῦ. Ὁ ἀνώτατος ἄρχων πρέπει νά εἶναι ὑπεράνω» ἔλεγε. Δέν εἶναι ὅμως ἀπαραίτητο νά εἶναι κάποιος Βασιλεύς γιά νά εἶναι ὑπεράνω. Μπορεῖ νά εἶναι καί ἕνας Πρόεδρος. Καί ἔχουμε παραδείγματα Προέδρων πού ἀνεξαρτήτως τοῦ ἀριθμοῦ τῶν βουλευτῶν πού τούς ἐψήφισαν καί ἀνεξαρτήτως τῆς δυνάμεως τῶν κομμάτων τά ὁποῖα τούς ἐξέλεξαν, ὑπῆρξαν ἑνωτικοί καί καθολικῶς ἀποδεκτοί.

Τοῦ Εὐθ. Π. Πέτρου, ΕΣΤΙΑ

Τό πνεῦμα αὐτό τῆς εὐρείας ἀποδοχῆς εἰσήγαγε τό Σύνταγμα τοῦ 1975 (γραμμένο ἀπό τόν διαπρεπῆ Κωνσταντῖνο Τσάτσο) μέ τήν διάταξη πού ἤθελε ὁ ἀνώτατος ἄρχων νά συγκεντρώνει πλειοψηφία 2/3 τῶν βουλευτῶν. Δυστυχῶς, τά κόμματα εὐτέλισαν αὐτήν τήν διαδικασία, μετατρέποντας τήν ἀπαίτηση γιά ηὐξημένη πλειοψηφία ἐκλογῆς Προέδρου σέ μοχλό ἐξυπηρετήσεως μικροκομματικῶν συμφερόντων.

Τό ἰδανικόν λοιπόν θά ἦτο νά ξεφύγουμε ἀπό αὐτήν τήν διαστροφή τοῦ πνεύματος τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτου τῆς χώρας καί νά καθιερώσουμε τήν ἐπιλογή προσώπων καθολικῶς ἀποδεκτῶν, γιά τήν θέση τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας. Ἀντ’ αὐτοῦ δυστυχῶς τά κόμματα προτιμοῦν νά βλέπουν τήν προεδρική ἐκλογή σάν πεδίο πολιτικῆς συνδιαλλαγῆς, στήν ὁποία εἰσάγεται καί τό ψευδεπίγραφο «ἐπιχείρημα», ὅτι ὁ Πρόεδρος δέν πρέπει νά προέρχεται ἀπό τήν κυβερνητική παράταξη, ἀλλά ἀπό τήν «ἄλλη». Τήν ὁποιαδήποτε «ἄλλη». Σήμερα ἐπί παραδείγματι, μέ βάση τά ἀποτελέσματα τῶν τελευταίων ἐθνικῶν ἐκλογῶν, δεύτερο κόμμα σέ ψήφους παραμένει ὁ ΣΥΡΙΖΑ. Ποιός θά μποροῦσε νά φαντασθεῖ ἕνα πρόσωπο ἀπό τό κόμμα αὐτό ὡς ἑνωτικό Πρόεδρο Δημοκρατίας;

Ἡ ἑνωτική προσωπικότης μπορεῖ νά προέρχεται ἀπό ὁποιαδήποτε πολιτική παράταξη καί ἐν τέλει ἡ ἀκτινοβολία της δέν ἐξαρτᾶται ἀπό τόν ἀριθμό τῶν βουλευτῶν πού θά τήν ψηφίσουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ἡ ἐν ἐνεργείᾳ Πρόεδρος Κατερίνα Σακελλαροπούλου, τήν ὁποία ἐψήφισαν 261 βουλευτές, ἐπί 294 παρόντων. Θεωρητικῶς, στό πρόσωπό της, συνῄνεσαν τά περισσότερα κόμματα. Ἔγινε ὅμως ἀποδεκτή ἀπό τούς πολῖτες; Οἱ δημοσκοπήσεις δείχνουν ὅτι ἔχει τό χαμηλώτερο ποσοστό ἀποδοχῆς πού εἶχε ποτέ Πρόεδρος Δημοκρατίας ἀπό τούς Ἕλληνες. Καί δέν εἶναι τῆς παρούσης νά παραθέσουμε τήν σωρεία τῶν λόγων γιά τούς ὁποίους ἡ ἐν γένει παρουσία της ἐξένισε τούς πολῖτες αὐτῆς τῆς χώρας. Στόν ἀντίποδα θά μπορούσαμε νά ἀναφέρουμε τόν Κωνσταντῖνο Καραμανλῆ, ὁ ὁποῖος τό 1990, τήν δεύτερη φορά πού ἐξελέγη Πρόεδρος (τήν πρώτη εἶχε λάβει 183), ἔλαβε 153 ψήφους. Ὅμως ἦταν μία καθολικῶς ἀποδεκτή πολιτική προσωπικότης. Ὁμοίως ὁ Κωνσταντῖνος Στεφανόπουλος προερχόμενος ἀπό τό μικρό κόμμα τῆς Δημοκρατικῆς Ἀνανεώσεως, προετάθη ἀπό τό ἐπίσης μικρό κόμμα τῆς Πολιτικῆς Ἀνοίξεως, ἀλλά ἐκλεγείς Πρόεδρος (μέ 181 ψήφους) ὑπῆρξε ὁ πλέον ἑνωτικός ἀνώτατος ἄρχων πού ἐξέφρασε τίς ἐλπίδες καί τίς προσδοκίες τῶν Ἑλλήνων ὀρθώνοντας «Ἕλληνα Λόγον» ἀπέναντι στούς «ἰσχυρούς τῆς γῆς» (ἔκφραση πού ὁ ἴδιος εἶχε χρησιμοποιήσει).

Καθώς τίς ἑπόμενες ἡμέρες ὁ Πρωθυπουργός θά ἀνακοινώσει τήν ἀπόφασή του γιά τό πρόσωπο πού θά ὑποστηρίξει ὡς τόν ἑπόμενο Πρόεδρο τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας, βλέπουμε μιά τάση τῶν πολιτῶν νά ζητοῦν ὁ Ἀνώτατος Ἄρχων νά μήν εἶναι πολιτικός. Λυπούμεθα, ἀλλά αὐτήν τήν ἄποψη διεμόρφωσαν στούς πολῖτες οἱ μικροψυχίες, οἱ ἔριδες καί οἱ συναλλαγές πού χαρακτηρίζουν τίς προετοιμασίες τῶν προεδρικῶν ἐκλογῶν. Στήν οὐσία οἱ πολῖτες, δηλώνοντας ὅτι δέν θέλουν ὁ Πρόεδρος νά εἶναι πολιτικός, ἐκφράζουν τήν ἀντίθεσή τους πρός τό πολιτικό σύστημα, ὅπως αὐτό ἐκφυλίζεται. Διότι ἡ πρᾶξις ὑποδεικνύει κάτι ἄλλο. Τόν θεσμό ὑπηρέτησαν μέ εὐπρέπεια ὁ Κωνσταντῖνος Τσάτσος, ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς, ὁ Κωνσταντῖνος Στεφανόπουλος, ὁ Κάρολος Παπούλιας καί ὁ Προκόπιος Παυλόπουλος.

Ἦσαν ὅλοι πολιτικοί καί ὡς ἐκ τούτου ἐγνώριζαν τά στοιχειώδη. Ἤξεραν πώς πρέπει νά «σταθοῦν» σέ κάθε περίπτωση καί τόν εὔσχημο (καί συνταγματικό) τρόπο νά ἐκφράσουν τίς ἀντιρρήσεις τους, ὅταν εἶχαν ἤ καί νά στηρίξουν κυβερνήσεις πρός ὄφελος τῆς χώρας. Ὁ Χρῆστος Σαρτζετάκης, ἄν καί δέν ἦταν πολιτικός, ὑπῆρξε ἕνας ἔντιμος ἄνθρωπος καί εἰλικρινής πατριώτης, ὁ ὁποῖος ὑπηρέτησε καί αὐτός τόν θεσμό κατά τρόπο ἑνωτικό καί μάλιστα στήν δύσκολη περίοδο τῶν ἀλλεπαλλήλων ἐκλογικῶν ἀναμετρήσεων τοῦ 1989. Τότε ἡ «τυπολατρεία» γιά τήν ὁποία κάποιοι τόν εἶχαν ἐπικρίσει, ἀπεδείχθη παράγων ἐξισορροπήσεως τῶν πολιτικῶν πραγμάτων. Ὅσο γιά τήν κ. Σακελλαροπούλου, «ὁμιλοῦν» οἱ δημοσκοπήσεις. Γιά τήν ὥρα, δέν θά θέλαμε νά προσθέσουμε ἄλλη ἀξιολογική κρίση.

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση και η έρευνα αποτελούν σημαντικούς τομείς δράσης. Εξ ορισμού το κράτος έχει καθοριστικό ρόλο να διαδραματίσει.

H κυβέρνηση θα πρέπει να δράσει στρατηγικά και να δημιουργήσει αφ’ ενός τις προϋποθέσεις αναβάθμισης του τομέα και αφ’ ετέρου το καλύτερο δυνατό θεσμικό πλαίσιο για τη καλύτερη δυνατή λειτουργία και συμβίωση κρατικών και ιδιωτικών πανεπιστημίων.

Γράφει ο Ανδρέας Θεοφάνους*

Κατ’ επανάληψιν έχω σημειώσει ότι αρκετές φορές στην Κύπρο γίνονται κινήσεις για συγκεκριμένα ζητήματα χωρίς ολοκληρωμένη στρατηγική προσέγγιση. Το κείμενο αυτό εγείρει κάποια θέματα σε σχέση με την κυβερνητική πολιτική για την τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Για χρόνια τώρα γίνεται λόγος για μετατροπή της Κύπρου σε περιφερειακό ακαδημαϊκό κέντρο. Όμως παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε αρκετούς τομείς η Κύπρος δεν έχει υλοποιήσει τον συγκεκριμένο στόχο. Στη σημερινή συγκυρία η κυβέρνηση προσπαθεί να αξιολογήσει τις κατάλληλες κινήσεις που θα συμβάλουν προς την περαιτέρω αναβάθμιση του τομέα. Αυτό περιλαμβάνει και τη θέσπιση νομοθεσίας για την κάθοδο ξένων πανεπιστημίων στην Κύπρο σύμφωνα με την κυβερνητική πολιτική.

Στην ελεύθερη Κύπρο λειτουργεί σχετικά μεγάλος αριθμός πανεπιστημίων και κολεγίων. Η ανάπτυξη έχει πάρει μια άναρχη μορφή. Με τα υφιστάμενα δεδομένα δεν εξυπηρετούνται καλύτερα οι επιδιώξεις της χώρας. Είναι, μεταξύ άλλων, σημαντικό να αξιολογήσουμε την αξία των πτυχίων που προσφέρονται τόσο σε πανεπιστημιακό όσο και σε κολεγιακό επίπεδο, καθώς και το αντίκρισμά τους στην αγορά εργασίας.

Στα κρατικά πανεπιστήμια υπάρχει η αίσθηση ότι υπάρχουν απεριόριστοι πόροι οι οποίοι πρέπει να καταβάλλονται για τη λειτουργεία τους και την υλοποίηση των στόχων που θέτει η εκάστοτε ακαδημαϊκή ηγεσία. Σημειώνω επίσης ότι δεν φαίνεται να υπάρχει επαρκής λογοδοσία ούτε το επιβαλλόμενο σύστημα των checks and balances (σύστημα ελέγχων και ισορροπιών). Άλλωστε ούτε και συναφείς αποφάσεις Δικαστηρίων είναι σεβαστές πάντοτε.

Στα ιδιωτικά πανεπιστήμια ο ρόλος των ακαδημαϊκών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων είναι περιορισμένος. Οι αποφάσεις εν πολλοίς λαμβάνονται από τη διεύθυνση η οποία αντικατοπτρίζει την ιδιοκτησία. Και εδώ τίθεται το θέμα των στόχων και των προτεραιοτήτων των εν λόγω ιδρυμάτων. Υπογραμμίζω επίσης ότι τα ιδρύματα αυτά πρέπει να λειτουργούν σύμφωνα με το πνεύμα του Νόμου δια του οποίου δημιουργήθηκαν.

Και ενώ όπως έχω ήδη αναφέρει η Πολιτεία επιθυμεί να αναβαθμίσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση, θα πρέπει να έχει συγκεκριμένους στόχους. Μεταξύ άλλων, αφού αναγνωρίσει το προφανές – τον μεγάλο αριθμό κρατικών και ιδιωτικών πανεπιστημίων και κολλεγίων – θα πρέπει να υιοθετηθεί πολιτική για τη μείωσή τους μέσω κινήτρων για συγχωνεύσεις. Μια τέτοια προσέγγιση θα συμβάλει και στη δημιουργία ή και την ενίσχυση της απαιτούμενης κρίσιμης μάζας στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Ένα άλλο ζήτημα που τίθεται είναι η κατανομή του κρατικού προϋπολογισμού για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Θα πρέπει να υπάρχει ισοτιμία έναντι όλων των ακαδημαϊκών και φοιτητών. Σημειώνεται ταυτόχρονα ότι ως ιδρύματα, τα ιδιωτικά κερδοσκοπικά πανεπιστήμια δεν μπορούν να διεκδικήσουν δημόσιους πόρους. Εκείνα τα οποία θα λειτουργούν ως μη κερδοσκοπικά νομιμοποιούνται να διεκδικούν μέρος του συναφούς κρατικού προϋπολογισμού.

Όταν συζητείτο η πανεπιστημοποίηση ιδιωτικών κολλεγίων είχα εκφράσει δημόσια και γραπτώς θετική γνώμη επί τούτου, θέτοντας ταυτόχρονα κάποιες προϋποθέσεις:

(α) να υπάρχουν σημαντικά κριτήρια ποιότητας

(β) τα ιδιωτικά πανεπιστήμια να είναι μη κερδοσκοπικά ιδρύματα

(γ) να υπάρχουν τα αναγκαία checks and balances (συστήματα ελέγχων και ισορροπιών)

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν το τι έχει λάβει χώρα έκτοτε θεωρώ ότι τα κριτήρια που είχα θέσει τότε εξακολουθούν να είναι επίκαιρα και σήμερα. Το ερώτημα είναι πως προχωρούμε στη σημερινή συγκυρία. Κατά τη δική μου άποψη η πολιτεία θα πρέπει να δώσει κίνητρα για να κινηθούν τα εν λόγω ιδρύματα προς αυτή την κατεύθυνση. Μια τέτοια εξέλιξη θα ενθαρρύνει επίσης την ισότιμη αντιμετώπιση κρατικών και μη κρατικών ιδρυμάτων, ακαδημαϊκών και φοιτητών.

Πέραν τούτων, θα ήταν παράληψη να μην αναφερθώ και στη σημασία της ποιότητας της δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Δυστυχώς, και μεταξύ άλλων, τα αποτελέσματα Κυπρίων μαθητών σε ευρωπαϊκούς και διεθνείς διαγωνισμούς, για τα μαθηματικά για παράδειγμα, δεν είναι ικανοποιητικά. Η κατάσταση αυτή πρέπει να αντιστραφεί. Αντιλαμβάνομαι ότι αυτό είναι ένα ξεχωριστό θέμα από μόνο του το οποίο χρήζει επιπρόσθετης ανάλυσης.

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση και η έρευνα αποτελούν σημαντικούς τομείς δράσης. Εξ ορισμού το κράτος έχει καθοριστικό ρόλο να διαδραματίσει. Ως εκ τούτου η κυβέρνηση θα πρέπει να δράσει στρατηγικά και να δημιουργήσει αφ’ ενός τις προϋποθέσεις αναβάθμισης του τομέα και αφ’ ετέρου το καλύτερο δυνατό θεσμικό πλαίσιο για τη καλύτερη δυνατή λειτουργία και συμβίωση κρατικών και ιδιωτικών πανεπιστημίων. Μεταξύ των ζητημάτων που είναι σημαντικό να επιλυθούν είναι αυτό του αθέμιτου ανταγωνισμού στον βαθμό που υφίσταται καθώς και των συναφών οικονομικών ζητημάτων, περιλαμβανομένων της ορθολογιστικής κατανομής των πόρων. Με μια τέτοια προσέγγιση είναι δυνατό να καταστεί τελικά εφικτή η μετατροπή της Κύπρου σε περιφερειακό ακαδημαϊκό κέντρο, η προώθηση της αριστείας και η αύξηση της συμβολής του τομέα στο ΑΕΠ.

* Ο Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους είναι Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων καθώς και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.