Σε πλήρη εξέλιξη ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος με στόχο τους στρατηγικούς ορυκτούς πόρους, επισημαίνει ο οικονομολόγος Φυσικών πόρων Γεώργιος Καρακατσάνης στον star fm και την εκπομπή Ήρθε η Ώρα.

Ο χρυσός της εποχής μας, θα είναι εξηγεί, τα δεδομένα και κυρίαρχοι του οικονομικού Συστήματος, όσοι τα ελέγχουν και τα μεταβολίζουν σε οργανωμένη πληροφορία. Σε ότι αφορά της χώρα μας, δυστυχώς είναι παρατηρητής και ακόλουθος όσων κοσμογονικών αλλαγών συμβαίνουν, καταλήγει, με εξαίρεση των επιχειρηματικό κόσμο που προσπαθεί να προσαρμοστεί στην τεχνολογική επανάσταση. Σύμφωνα με τον κατάλογο των ΗΠΑ, ορίζονται 55 στρατηγικά κρίσιμα ορυκτά, μεταξύ των οποίων και οι 17 σπάνιες γαίες. Στις σπάνιες γαίες οι ΗΠΑ έχουν εξάρτηση από την Κίνα στο 95%, χωρίς εναλλακτικούς προμηθευτές.

Για αυτό οι ΗΠΑ βρίσκονται σε καθεστώς ανασφάλειας. Οι ΣΚΟΠΥ έχουν αμέτρητες χρήσεις, στην προηγμένη τεχνολογία, αμυντική βιομηχανία, τεχνητή νοημοσύνη, ηλεκτροκίνηση, ανεμογεννήτριες κ.λ.π…Το υπόβαθρο είναι η Κίνα, που το 2010 απέκτησε το μονοπώλιο με την κατανομή του Διεθνούς Εμπορίου και πλέον από το 2010 χρησιμοποιεί την μονοπωλιακή της δύναμη, στο κομμάτι της εξόρυξης όπου έχει μερίδιο 70% στη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα, αλλά και σημαντική θέση στον εξευγενισμό των κρίσιμων ορυκτών στρατηγικών πόρων. Το δεύτερο στάδιο της παραγωγής, έχει η Αυστραλία, που θεωρείται και συμμαχική χώρα των ΗΠΑ.

Η Ελλάδα δυστυχώς είναι ουραγός στην τεχνολογική επανάσταση, το πολιτικό σύστημα είναι ακόλουθος των εξελίξεων και παρατηρητής ενώ ο επιχειρηματικός κόσμος προσπαθεί να προσαρμοστεί, τονίζει μεταξύ άλλων ο κ. Καρακατσάνης.

«Εναλλασσόμενες» πολιτικές στην αγορά ενέργειας έφερε η εκλογή Τραμπ, καθιστώντας ξεκάθαρο ότι η λεγόμενη πράσινη μετάβαση καθυστερεί μεν, αλλά δεν ακυρώνεται, με το περιβάλλον να τελεί υπό την… προστασία κυβερνήσεων και αγορών, παραμένοντας όμως μερικώς εκτεθειμένο, άγνωστο για πόσο, ιδιαίτερα μάλιστα μετά τον δασμολογικό πόλεμο που εξαπέλυσε ο Τραμπ.

Σε ένα εντόνως μεταβαλλόμενο παγκόσμιο ενεργειακό και ευρύτερα οικονομικό περιβάλλον, η Ελλάδα καλείται να βασιστεί στο φυσικό αέριο για μεσοδιάστημα μεγαλύτερο του αρχικώς καθορισμένου, στον… δρόμο προς το μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα έως το 2050. Παράλληλα, επενδύει συστηματικά στις ηλεκτρικές διασυνδέσεις με Ισραήλ και Κύπρο, Αίγυπτο, όπως και Γερμανία, αλλά και με όλες τις γειτονικές της χώρες.

Η χώρα καθιερώνεται, ταυτόχρονα, ως πύλη εισόδου LNG για την ευρωπαϊκή αγορά, ενώ ήδη πρωτοπορεί στις ΑΠΕ κατέχοντας τα ηνία στα φωτοβολταϊκά, αν και οι επενδυτές προβληματίζονται έντονα για την οικονομική βιωσιμότητα των σχετικών έργων.

Σε μια περίοδο που όλοι ελπίζουμε ότι ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος θα ατονήσει και οι ενεργειακές επενδύσεις όντως θα μεγαλώσουν, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο καταναλωτής, στην… πλάτη του οποίου γίνονται όλα, δεν απολαμβάνει φθηνή ενέργεια, ελπίζει όμως ότι το περιβάλλον θα παραμείνει υπό την προστασία μιας αγοράς που έχει το «πρόσωπο» να υπόσχεται τη βιωσιμότητα.

Ξεφυλλίστε το αφιέρωμα παρακάτω:

ΠΗΓΗ: Ναυτεμπορική

Νυν υπέρ πάντων αγώνα δίνουν εδώ και χρόνια οι μεγάλες δυνάμεις σε όλον τον κόσμο –με πρώτες τις Ηνωμένες Πολιτείες- για να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη και επώδυνη εξάρτησή τους από τις εισαγωγές σπάνιων γαιών.

Πρόκειται για τις πρώτες ύλες, οι οποίες χρειάζονται κυρίως για την οικονομία του 21ου αιώνα: τα ηλεκτρονικά προϊόντα, την ηλεκτροκίνηση και την πράσινη μετάβαση. Από τα  κινητά τηλέφωνα τελευταίας γενιάς μέχρι στρατιωτικά αεροσκάφη όπως το F-35. Για την κατασκευή ενός μαχητικού F-35 απαιτούνται 400 κιλά σπάνιων γαιών.

Το πρόβλημα είναι ότι το 60% της εξόρυξης σπάνιων γαιών στον κόσμο, αλλά και το 93% της επεξεργασίας τους, ελέγχεται από την Κίνα.

Και όμως: «Υπάρχει ένας άλλος τρόπος για τον πρόεδρο Τραμπ να αποκτήσουν οι ΗΠΑ τις σπάνιες γαίες που χρειάζονται, χωρίς να έχουν ανάγκη την Κίνα», γράφει το αμερικανικό Foreign Policy και εξηγεί: «Αυτή η εναλλακτική δεν είναι άλλη από την ανακύκλωση. Οι ηλεκτρονικές συσκευές που συχνά καταλήγουν σε χωματερές, περιέχουν στοιχεία σπάνιων γαιών, που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την κατασκευή καινούριων προϊόντων.»

Μόνο οι ΗΠΑ απορρίπτουν σχεδόν επτά εκατομμύρια τόνους ηλεκτρονικών απορριμμάτων κάθε χρόνο. «Τα ηλεκτρονικά απόβλητα αυξάνονται ραγδαία επειδή όλοι έχουμε περισσότερες ηλεκτρονικές συσκευές που αντικαθιστούμε όλο και πιο συχνά», εξηγεί η Ελίζαμπεθ Μπράου, ερευνήτρια στο Atlantic Council.

«Τα ηλεκτρονικά απόβλητα αυξάνονται ραγδαία επειδή όλοι έχουμε περισσότερες ηλεκτρονικές συσκευές που αντικαθιστούμε όλο και πιο συχνά», εξηγεί η Μπράου. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, μόνο το 2022, ο κόσμος απέρριψε ηλεκτρονικά απόβλητα που περιείχαν 31 εκατομμύρια μετρικούς τόνους μετάλλων, 17 εκατομμύρια τόνους πλαστικών και 14 εκατομμύρια τόνους ορυκτών, γυαλιού και άλλων επαναχρησιμοποιήσιμων υλικών. Ωστόσο, εκτιμάται ότι ανακυκλώθηκαν μόνο 19 εκατομμύρια τόνοι, κυρίως μέταλλα όπως ο σίδηρος, ο οποίος υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες και έχει υψηλά ποσοστά ανακύκλωσης.

«Εάν οι ΗΠΑ μπορούσαν να ελέγξουν τις σπάνιες γαίες που βρίσκονται σε σπίτια και κάδους απορριμμάτων , θα μπορούσαν να μειώσουν δραστικά την εξάρτησή τους από την Κίνα και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας στη χώρα. Επιπλέον, δεν θα χρειαζόταν να πιέζουν την Ουκρανία για συμφωνία για τις σπάνιες γαίες», τονίζει η Ελίζαμπεθ Μπράου.

Πιο εύκολη από την …Ουκρανία

Η Αμερικανίδα ερευνήτρια παραδέχεται ότι η ανακύκλωση σπάνιων γαιών είναι εξαιρετικά δύσκολη και ως εκ τούτου μη ελκυστική οικονομικά, από εμπορική άποψη, γι’ αυτό και δεν γίνεται ακόμη σε μεγάλη κλίμακα. Αυτό συμβαίνει επειδή οι σπάνιες γαίες χρησιμοποιούνται συνήθως σε εξαιρετικά μικρές ποσότητες. Ενώ ορισμένες μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων χρησιμοποιούν πολλά κιλά σπάνιων γαιών, οι συνδυασμένες σπάνιες γαίες σε ένα smartphone συνήθως δεν ζυγίζουν περισσότερο από 2 γραμμάρια. Επιπλέον, ένα πρόσθετο πρόβλημα είναι ότι κάθε σπάνια γαία πρέπει να εξαχθεί χωριστά.

«Αλλά η αξιοποίηση σπάνιων γαιών από τα ηλεκτρονικά απορρίμματα  δεν θα πρέπει να είναι πιο δύσκολη από την εξαγωγή τους από απομακρυσμένους, ανεξερεύνητους βράχους στην Ουκρανία», προσθέτει η Μπράου.

Τρία από τα τέσσερα μεγαλύτερα κοιτάσματα σπάνιων γαιών της Ουκρανίας βρίσκονται άλλωστε εντός ή κοντά σε περιοχές που ελέγχονται από τη Ρωσία, λέει ο Ερικ Τζόνσον, ανώτερο στέλεχος στο Γεωλογικό Ινστιτούτο της Σουηδίας, μιλώντας στο περιοδικό Spectrum.

Υπάρχει επίσης το ζήτημα του πραγματικού μεγέθους των αποθεμάτων της Ουκρανίας. «Τα στοιχεία για τις σπάνιες γαίες στην Ουκρανία προέρχονται από σοβιετικές μελέτες που χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1960», σημειώνει το Spectrum. Οι σπάνιες γαίες είναι εμφανώς δύσκολο να εξαχθούν επειδή εμφανίζονται σε μικρές ποσότητες μέσα σε μεγάλους βράχους, καθιστώντας την εμπορική πτυχή οποιασδήποτε συμφωνίας εξαιρετικά αμφισβητήσιμη. Το Spectrum εκτιμά μάλιστα ότι «δεν υπάρχουν γνωστά κοιτάσματα σπάνιων γαιών στην Ουκρανία που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν με οικονομικά βιώσιμο τρόπο».

Αντίθετα, οι επιστήμονες επιμένουν ότι υπάρχει μια τεράστια ευκαιρία στην ανακύκλωση σπάνιων γαιών. Αυτό θα τονώσει επίσης την έρευνα και ανάπτυξη, θα ενισχύσει την καινοτομία σε εγχώριο επίπεδο και θα μειωθεί η εξάρτηση από τις σπάνιες γαίες της Κίνας.