Γράφει ο Νίκος Μελέτης, Liberal

Η για πρώτη φορά δημόσια και επίσημη αποτύπωση των εξωτερικών ορίων της ΑΟΖ, βάσει των υπαρχουσών συμφωνιών με Ιταλία και Αίγυπτο και βάσει της διεκδίκησης της χώρας μας, σύμφωνα με τις διατάξεις του Δικαίου της Θάλασσας, αποτελεί ένα μεγάλο και σημαντικό βήμα για την κατοχύρωση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Και σε επιπεδο ευρωπαϊκό επισήμως η Ελλάδα με τον χάρτη που εγκρίθηκε αμφισβητεί πλήρως το Τουρκολυβικό Μνημόνιο και το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας.

Η έγκριση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, μετά από καθυστέρηση τεσσάρων ετών, υπογράφηκε χθες από τους συναρμόδιους υπουργούς, καθώς κάθε άλλη καθυστέρηση θα έδινε την εικόνα αδυναμίας λόγω των απειλών που είχε εκτοξεύσει η Τουρκία, αλλά και επειδή εκκρεμεί ήδη καταδικαστική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για αθέτηση της ευρωπαϊκής υποχρέωσης.

Από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, μόνο η Ελλάδα και η Κροατία δεν είχαν καταθέσει στην Κομισιόν τον ΘΧΣ.
Η έγκριση του ΘΧΣ δεν συνιστά ούτε ανακήρυξη ούτε οριοθέτηση ΑΟΖ, αλλά αποτυπώνει τα εξωτερικά όρια της, βάσει των δύο συμφωνιών που έχουν γίνει με την Ιταλία, της συμφωνίας μερικής οριοθέτησης με την Αίγυπτο, και τα δυνητικά όρια της στις υπόλοιπες περιοχές με βάση τη γνωστή τροπολογία Μανιάτη (2011), σύμφωνα με την οποία, μέχρις ότου υπάρξει συμφωνία οριοθέτησης με τις γειτονικές χώρες, για την Ελλάδα ισχύει το όριο της μέσης γραμμής.

Στον χάρτη που συνοδεύει τον ΘΧΣ αποτυπώνεται το υφιστάμενο καθεστώς των χωρικών υδάτων: στα 12 ν.μ. στο Ιόνιο και στα 6 ν.μ. στο Αιγαίο, με την επισήμανση για την «επιφύλαξη άσκησης του δικαιώματος επέκτασης έως τα 12 ν.μ.» βάσει του Δικαίου της Θάλασσας, το οποίο ,όπως επισημαίνεται, είναι εθνικό και διεθνές δίκαιο.

Η επισήμανση αυτή γίνεται για να υπογραμμιστεί ο υποχρεωτικός χαρακτήρας της Σύμβασης, καθώς η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Ο ΘΧΣ είναι μια υποχρέωση από την Ε.Ε., καθώς καθορίζει τις θαλάσσιες περιοχές όπου το κράτος-μέλος ασκεί κυριαρχία ή κυριαρχικά δικαιώματα, όπως είναι η αλιεία, τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, οι γεωτρήσεις, οι ζώνες προστασίας της βιοποικιλότητας, οι περιορισμοί σε περιοχές πολιτιστικών μνημείων ή αρχαίων ναυαγίων, οι ζώνες διεξαγωγής στρατιωτικών ασκήσεων, οι θαλάσσιες διαδρομές κυκλοφορίας, οι ζώνες διέλευσης ενεργειακών αγωγών, οι ζώνες προσαιγιάλωσης καλωδίων, οι ζώνες υδατοκαλλιεργειών κ.α.

Είναι προφανές ότι, όπως έγινε και το περασμένο φθινόπωρο όταν η Κομισιόν δημοσίευσε έναν χάρτη εργασίας για τον ελληνικό ΘΧΣ – όπου εκτός από τα όρια της Ελληνικής ΑΟΖ βάσει της μέσης γραμμής αποτυπώνονταν και τα ελληνικά χωρικά ύδατα στα 12 ν.μ. , θα πρέπει να αναμένεται έντονη αντίδραση της Τουρκίας. Η Τουρκία τότε είχε δηλώσει ότι δεν αναγνωρίζει τέτοιους χάρτες και είχε επαναφέρει και το θέμα των «γκρίζων ζωνών», καθώς φυσικά τόσο ο χάρτης εργασίας όσο και ο τελικός που δημοσιεύθηκε σήμερα περιλαμβάνει όλα τα ελληνικά νησιά και βραχονησίδες του Αιγαίου.

Πάντως, το ΥΠΕΞ, σχετικά με ενδεχόμενη αντίδραση της Τουρκίας, επισημαίνει:

«Το ότι λύνουμε εκκρεμότητες του παρελθόντος δεν σημαίνει ότι δεν επιδιώκουμε τον ελληνοτουρκικό διάλογο. Το ότι διαφωνούμε δεν σημαίνει ότι δεν συζητάμε. Το ότι συζητάμε δεν σημαίνει ότι κάνουμε εκπτώσεις από τις θέσεις μας – και αυτό αποδεικνύεται στην πράξη. Η Ελλάδα επιθυμεί θετικό κλίμα στις σχέσεις με την Τουρκία και έχει ταχθεί από την αρχή υπέρ της ελληνοτουρκικής συνεννόησης, με βάση το Διεθνές Δίκαιο και την καλή γειτονία».

Πάντως, μετά την έγκριση του ΘΧΣ, είναι σαφείς και καταγεγραμμένες οι ελληνικές θέσεις για το εύρος των θαλάσσιων ζωνών της χώρας και της διεκδικούμενης ΑΟΖ, βάσει του Δικαίου της Θάλασσας. Ο χάρτης αυτός πλέον αποτελεί και τη βάση για οποιαδήποτε συζήτηση με την Τουρκία για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών.

Η υπογραφή και έγκριση του ΘΧΣ δεν έχει άμεση σχέση με την υπόθεση του καλωδίου, οι έρευνες για την πόντιση του οποίου έχουν ανασταλεί λόγω των απειλών και αντιδράσεων της Τουρκίας. Εξάλλου, ο ΘΧΣ ορίζει τις δραστηριότητες που επιτρέπονται ή απαγορεύονται, αλλά δεν σηματοδοτεί κάποια ενέργεια επί του πεδίου που θα μπορούσε να προκαλέσει ένταση, πέραν των ανακοινώσεων και δηλώσεων. Φυσικά, κανείς δεν γνωρίζει το πώς θα αντιδράσει η Τουρκία και εάν επιλέξει να αμφισβητήσει εμπράκτως τον χάρτη που δημοσιεύθηκε σήμερα.