Την Τετάρτη 16 Ιουλίου 2025, η ισραηλινή πολεμική αεροπορία εξαπέλυσε ισχυρά πλήγματα στο κέντρο της Δαμασκού, πλήττοντας, μεταξύ άλλων, το κτίριο του Υπουργείου Άμυνας, την περιοχή του προεδρικού μεγάρου και την Πλατεία των Ομεϋαδών. Πρόκειται για την πιο σοβαρή ισραηλινή επίθεση κατά της συριακής πρωτεύουσας από τον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ το 1973, σύμφωνα με ανάλυση του Moon of Alabama  με τίτλο “Ο βομβαρδισμός της Δαμασκού από το Ισραήλ στοχεύει την Τουρκία”.

Η επίθεση έρχεται λίγους μήνες μετά την κατάρρευση του συριακού κράτους, έπειτα από μια νέα εκστρατεία ανατροπής του καθεστώτος Άσαντ που ξεκίνησε στα τέλη του 2024. Ενορχηστρωτής αυτής της εκστρατείας ήταν η αλ-Κάιντα στη Συρία, υπό την ηγεσία του πρώην διοικητή του ISIS, Αμπού Μοχάμαντ αλ-Τζουλάνι.

Η εξέγερση στηρίχθηκε:

• οικονομικά από το Κατάρ,

• στρατιωτικά από την Τουρκία,

• πληροφοριακά από τις ΗΠΑ και

• προπαγανδιστικά από το Ισραήλ.

Ο συριακός στρατός, εξουθενωμένος από τις κυρώσεις και τις εσωτερικές διαβρώσεις, κατέρρευσε. Ο Άσαντ διέφυγε και οι τζιχαντιστές κατέλαβαν τη Δαμασκό. Η αντίσταση απέναντι στο Ισραήλ σταμάτησε, ενώ το Ισραήλ συνεχίζει μέχρι σήμερα να καταστρέφει τα υπολείμματα της βαριάς στρατιωτικής υποδομής της Συρίας.

Στο νέο τοπίο, το Ισραήλ επέκτεινε την παρουσία του κοντά στα Υψίπεδα του Γκολάν, επιχειρώντας να προσεταιριστεί τον δρούζικο πληθυσμό της περιοχής, ο οποίος αριθμεί περίπου 700.000 άτομα και κατοικεί τόσο εντός της Συρίας όσο και στο κατεχόμενο από το Ισραήλ τμήμα του Γκολάν. Παρότι κυκλοφόρησαν φήμες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι Δρούζοι στο Χάντερ επιθυμούν ισραηλινή προστασία, οι τοπικές κοινότητες και ο σεΐχης Χικμάτ αλ-Χιτζρί τις διέψευσαν δημόσια και καταδίκασαν την κατοχή.

Το Ισραήλ, επικαλούμενο την προστασία των Δρούζων, εμπλέκεται στρατιωτικά στις συγκρούσεις ανάμεσα σε δρούζικες πολιτοφυλακές και στις δυνάμεις της νέας συριακής τζιχαντιστικής κυβέρνησης. Οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις πραγματοποίησαν επιθέσεις κατά συριακών θωρακισμένων που πλησίασαν τη γραμμή επαφής.

Ο Υπουργός Άμυνας του Ισραήλ δήλωσε πως οι επιχειρήσεις στη Συρία «μόλις ξεκινούν» και ότι οι Ισραηλινές Δυνάμεις θα προστατεύσουν τους «αδερφούς Δρούζους». Παρόλα αυτά, αναλυτές υπογραμμίζουν πως η ισραηλινή στρατηγική δεν στοχεύει ούτε στην προστασία των Δρούζων ούτε στην ανατροπή της τζιχαντιστικής κυβέρνησης, αλλά στην αναχαίτιση των τουρκικών φιλοδοξιών στην περιοχή.

Ο έλεγχος της Συρίας από τον αλ-Τζουλάνι συνιστά, επί της ουσίας, μια ντε φάκτο τουρκική επιρροή στη Δαμασκό. Παρότι η Άγκυρα δημοσίως καταδικάζει το Ισραήλ για τη γενοκτονία στη Γάζα, διατηρεί διαύλους συνεργασίας μαζί του, κυρίως σε ζητήματα ενέργειας. Ωστόσο, η ισραηλινή επίθεση στην πρωτεύουσα της «πελατειακής» της Συρίας ίσως οδηγήσει την Τουρκία σε επανεκτίμηση αυτής της ισορροπίας.

Το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών κατήγγειλε τις σημερινές ισραηλινές επιδρομές, κάνοντας λόγο για προσπάθεια σαμποτάζ των ειρηνευτικών προσπαθειών της Συρίας. Όμως στο παρασκήνιο αναδύεται κάτι ευρύτερο: ένας γεωπολιτικός ανταγωνισμός ανάμεσα σε δύο περιφερειακές δυνάμεις – το Ισραήλ και την Τουρκία – οι οποίες επιχειρούν να εδραιώσουν την κυριαρχία τους στον μεταϊρανικό χώρο της Εγγύς Ανατολής.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι σημερινοί ισραηλινοί βομβαρδισμοί δεν ήταν μόνο μια «αντίδραση» στις μάχες με τους Δρούζους, αλλά το πρώτο επεισόδιο μιας νέας περιφερειακής σύγκρουσης συμφερόντων — με το πεδίο να μετατοπίζεται, για πρώτη φορά έπειτα από δεκαετίες, από τον άξονα Ισραήλ–Ιράν στον άξονα Ισραήλ–Τουρκίας.

Την εκτίμηση ότι θα υπάρξει μία εντατική διαπραγμάτευση σε ό,τι αφορά τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία εξέφρασε ο επικεφαλής του Strategy International Think Tank και καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας, Μάριος Ευθυμιόπουλος, μιλώντας στην εκπομπή Rush Hour του Naftemporiki TV με τη Νικόλ Λειβαδάρη.

«Είναι ένα ανοικτός πόλεμος και θα έχει πολλά στάδια διαπραγμάτευσης» ανέφερε χαρακτηριστικά.

«Καταρχήν είναι ο τερματισμός των συρράξεων, σε δεύτερο βαθμό είναι η αρχή της διαπραγμάτευσης για τον τερματισμό του πολέμου στο σύνολό του και επί του εδάφους. Όλα αυτά θα πάρουν τουλάχιστον 1 με 1,5 χρόνο από τη στιγμή που θα υπάρχει κατάπαυση του πυρός, εάν υπάρξει εντός του 2025».

«Η εκτίμησή μου είναι πως μέχρι το 2027 μπορούν να πορευτούν και οι δύο χώρες, οι οποίες έχουν ζημιωθεί πάρα πολύ από την οικονομία» ανέφερε.

Σε ό,τι αφορά το τελεσίγραφο Τραμπ σε Πούτιν με στόχο να γίνει το επόμενο βήμα και ποια θα είναι η αντίδραση του Ρώσου προέδρου, ο κ. Ευθυμιόπουλος απάντησε ότι «το πρόβλημα σε αυτή την κατάσταση είναι ο πολιτικός εγωισμός. Αυτός έχει ένα πολιτικό κόστος. Εάν αποφασίσει η μία πλευρά ή η άλλη να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων πρώτος, θα είναι αυτός ο ποιος θα χάσει την πολιτική εξουσία εντός της χώρας του».

«Έννομα» αποτελέσματα; Από το τουρκολιβυκό «μνημόνιο», στην εισβολή στην Κρήτη και τη ρηματική διακοίνωση.

Γράφει ο Θεοφάνης Μαλκίδης

1. «Προσωρινές» κυβερνήσεις και βία…..

Η πτώση του Μουαμάρ Καντάφι τον Οκτώβριο του 2011, έπειτα από 42 χρόνια και μια εξέγερση που υποστηρίχθηκε με το αζημίωτο, από διάφορους εξωτερικούς παράγοντες, βύθισε τη Λιβύη σε μια παρατεταμένη περίοδο αστάθειας και βίας ανάμεσα σε φατρίες, παραστρατιωτικές δυνάμεις, διακινητές ανθρώπων και εμπορευμάτων και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Στη αρχή σχηματίστηκε το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο ως «προσωρινή» αρχή, με στόχο την οργάνωση εκλογών για το Γενικό Εθνικό Κογκρέσο, το οποίο συγκρότησε μια «προσωρινή» κυβέρνηση, η πραγματική εξουσία όμως παρέμεινε στα χέρια ένοπλων ομάδων, οι οποίες πολιόρκησαν κυβερνητικά κτίρια και έτσι το Κογκρέσο διασπάστηκε. Από το 2014, η χώρα βυθίστηκε σε έναν νέο κύκλο εχθροπραξιών και η Λιβύη διχοτομήθηκε έχοντας δύο κυβερνήσεις: α) με έδρα την Τρίπολη την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας, η οποία αναγνωρίστηκε αρχικώς από τον ΟΗΕ και υποστηριζόταν από την Τουρκία, το Κατάρ και την Ιταλία, β) με έδρα το Τομπρούκ τη Βουλή των Αντιπροσώπων υπό τον Στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, η οποία υποστηριζόταν από την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Ρωσία και τη Γαλλία.

Η αναρχία που επικράτησε δημιούργησε πρόσφορο έδαφος για την επέκταση τρομοκρατικών οργανώσεων, όπως το Ισλαμικό Κράτος (ISIS), το οποίο εγκατέστησε προπύργια στη Λιβύη, εκμεταλλευόμενο το κενό εξουσίας. Μετά από χρόνια συγκρούσεων και υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, επιτεύχθηκε εκεχειρία τον Οκτώβριο του 2020 και τον Μάρτιο του 2021, σχηματίστηκε η «προσωρινή» Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας στην Τρίπολη, με στόχο την ενοποίηση των θεσμών και τη διεξαγωγή εκλογών, οι οποίες αναβάλλονται συνεχώς μέχρι σήμερα…..

Έτσι η αναβολή των εκλογών οδήγησε σε αμφισβήτηση της νομιμότητας της «προσωρινής» Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας από την αντίπαλη Κυβέρνηση Εθνικής Σταθερότητας, η οποία υποστηρίζεται από τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τον Στρατάρχη Χαφτάρ, με τον έλεγχο της Κεντρικής Τράπεζας και των πετρελαϊκών αποθεμάτων να αποτελούν βασικό σημείο διαφωνίας. Ταυτόχρονα συνεχίζεται η πολιτική αστάθεια και ο διχασμός, οι συγκρούσεις μεταξύ ένοπλων ομάδων και αντίπαλων «προσωρινών» κυβερνήσεων, η οικονομική κρίση, παρά τον πετρελαϊκό πλούτο, το «έργο» των διακινητών που ωθούν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους προς την Ιταλία, Μάλτα και εσχάτως προς την Ελλάδα και οι ξένες παρεμβάσεις που περιπλέκουν την κατάσταση, με τον ΟΗΕ να προσθέτει άλλη μία αποτυχία στο ενεργητικό του …..

2.Το τουρκολιβυκό «Μνημόνιο»

Το τουρκολιβυκό «Μνημόνιο», ή αλλιώς «Μνημόνιο Κατανόησης για την Οριοθέτηση Θαλάσσιων Δικαιοδοσιών στη Μεσόγειο», υπεγράφη στις 27 Νοεμβρίου 2019, μεταξύ της Τουρκίας και της «προσωρινής» Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης αυτή που έχει έδρα την Τρίπολη για να μη χαθούμε στην ανάγνωση, επιχειρεί να οριοθετήσει, εις βάρος της Ελλάδας, θαλάσσιες ζώνες (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη). Το λεγόμενο «μνημόνιο» αγνοεί την ύπαρξη ελληνικών νησιών, όπως η Κρήτη (!), η Ρόδος (!) και βεβαίως το πανταχού παρών για την Τουρκία Καστελλόριζο και διεκδικεί θαλάσσιες περιοχές που επικαλύπτονται από ελληνικές θαλάσσιες ζώνες, καταπατώντας, αμφισβητώντας και εν τέλει εξαφανίζοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.

Η Ελλάδα ως όφειλε έχει απορρίψει κατηγορηματικά το «μνημόνιο», θεωρώντας το άκυρο και ανυπόστατο και έχει προβεί σε διπλωματικές ενέργειες (ρηματικές διακοινώσεις στον ΟΗΕ) για την υπεράσπιση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων. Από την πλευρά της η ΕΕ έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι το «μνημόνιο» δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν μπορεί να έχει νομικές συνέπειες για τρίτες χώρες. Δηλαδή είναι παράνομο για την Ελλάδα επειδή το Δίκαιο της Θάλασσας, στο οποίο έχει προσχωρήσει η Ελλάδα (ενώ η Τουρκία όχι), προβλέπει ότι τα νησιά έχουν δικαίωμα σε θαλάσσιες ζώνες (χωρικά ύδατα, υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ) και το «μνημόνιο» παραβιάζει αυτή την αρχή, καθώς θεωρεί ότι μόνο οι ηπειρωτικές ακτές έχουν δικαίωμα σε τέτοιες ζώνες (το γνωστό δηλαδή τουρκικής έμπνευσης «επιχείρημα»). Επίσης η «συμφωνία» αυτή παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας από μία «προσωρινή» Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας που δεν είχε την πλήρη εξουσιοδότηση της «Προσωρινής» Βουλής των Αντιπροσώπων της Λιβύης (με έδρα το Τομπρούκ), η οποία την απέρριψε ρητά. Όμως αυτή η όψη του «προσωρινού» που έχει γίνει μόνιμο για τη Λιβύη, είναι ο «θεσμός» που δεν επέτρεψε τρεις υπουργούς της ΕΕ και τον Επίτροπο για τη Μετανάστευση να επισκεφθούν τα όρια δικαιοδοσίας του και είναι ο ίδιος που (μας) απειλεί με εκατομμύρια ανθρώπους οι οποίοι θα κατακλύσουν την Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη….

3.Η ρηματική διακοίνωση που δεν είναι «προσωρινή»……

Η μία συνιστώσα της Λιβύης, να το επαναλάβουμε, αυτή που εδρεύει στην Τρίπολη, μέσω της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της στον ΟΗΕ, επέδωσε ρηματική διακοίνωση στις 20 Ιουνίου 2025 (δημοσιεύθηκε στις 3 Ιουλίου με αριθμό A/79/960), με την οποία αμφισβητεί ευθέως τη μέση γραμμή που έχει ορίσει η Ελλάδα για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών νότια και δυτικά της Κρήτης.

Πιο συγκεκριμένα η «προσωρινή» Λιβύη εκφράζει τη «βαθιά δυσαρέσκειά» της για την ανακοίνωση της Ελλάδας σχετικά με διεθνή διαγωνισμό για άδειες εξερεύνησης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες περιοχές νότια της Κρήτης (η οποία υπάρχει μόνο για τους διακινητές….), αφού σύμφωνα με το τουρκολιβυκό «Μνημόνιο» δεν υπάρχει επήρεια της Κρήτης και των άλλων ελληνικών νησιών σε θαλάσσιες ζώνες.

Επιπλέον η Λιβύη κατηγορεί την Ελλάδα για «σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου» και των αρχών της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσα, ζητώντας από τη διεθνή κοινότητα να αποτρέψει την κλιμάκωση, αναφέρει ότι παρόλο οι περιοχές αυτές είναι «αντικείμενο άλυτης διαφοράς μεταξύ Λιβύης και Ελλάδας», η «προσωρινή» πάντα τις χαρακτηρίζει ρητά ως «λιβυκές θαλάσσιες περιοχές», ενώ η διακοίνωση συνοδεύεται από έκθεση της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου της Λιβύης, στην οποία γίνεται λόγος για παραβίαση της «οριοθετικής γραμμής» που αποτυπώνεται στο «Μνημόνιο»! Την ίδια στιγμή η άλλη «προσωρινή» συνιστώσα, αυτή του «αδελφού» Χαφτάρ και της οικογένειάς του που παριστάνει την κυβέρνηση και μάλιστα δεν δέχεται στην επικράτειά της ευρωπαίους αξιωματούχους, συνεχίζει την πολιτική των «ανοικτών θυρών» προς την Ελλάδα, έχοντας πλέον και έναν νέο- παλιό σύμμαχο στο πλευρό της: την Τουρκία.

4. Πως το «προσωρινό» παράγει «έννομα» αποτελέσματα

To τουρκολιβυκό «Μνημόνιο», η εισβολή στην Κρήτη και εσχάτως, ως κερασάκι στην εκρηκτική τούρτα, η ρηματική διακοίνωση της Λιβύης σηματοδοτούν πολλά στις ελληνολιβυκές σχέσεις και προσθέτουν άλλα τόσα στην πολυπλοκότητα της κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο, ειδικά σε ό,τι έχει σχέση με την ελληνική εθνική κυριαρχία.

Παρότι η Ελλάδα επιδιώκει το διάλογο με τα δύο «προσωρινά» μέρη της Λιβύης, βοηθώντας τα, είτε αμέσως είτε εμμέσως ακόμη και με ζημιά στα συμφέροντά της έχοντας και απώλεια πέντε ζωών, βλέπει τα κυριαρχικά της δικαιώματα να εξαφανίζονται ή να καταργούνται (τουρκολιβυκό «Μνημόνιο», ροές). Παρότι ο στόχος που είναι η σταθεροποίηση της Λιβύης και η δημιουργία μιας ενιαίας, νόμιμης και διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης θα ήταν καθοριστικής σημασίας για την επίλυση των εκκρεμοτήτων και τη βελτίωση των σχέσεων, αυτός δεν είναι εφικτός, ούτε φαίνεται να γίνεται στο άμεσο μέλλον.

Αντιθέτως με τη άμεση συνδρομή της Τουρκίας, το «προσωρινό» παράγει «έννομα» αποτελέσματα και χτίζει σιγά- σιγά και μεθοδευμένα την κατάργηση/κατάλυση της γης, του αέρα και της θάλασσας που ορίζουν την Ελλάδα…..