Αναλύσεις
Ανάλυση Times of Israel: Μετά από χρόνια προετοιμασίας, το Ισραήλ εξαπολύει μεγάλη επίθεση εναντίον του Ιράν και του πυρηνικού του προγράμματος
Η Ισραηλινή Αεροπορία πραγματοποιεί πολλαπλά κύματα επιθέσεων· εκρήξεις σε πυρηνικές εγκαταστάσεις και στην Τεχεράνη, καθώς ο αρχηγός του Φρουρού της Επανάστασης επιβεβαιώθηκε ότι ήταν νεκρός· ο πρωθυπουργός λέει ότι η επιχείρηση «θα συνεχιστεί για όσο χρειαστεί»· το Ισραήλ προετοιμάζεται για αντίποινα
Πολλές δεκαετίες προειδοποιήσεων του Ισραήλ κατά του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν και προετοιμασιών για στρατιωτική δράση για την αποτροπή του κορυφώθηκαν νωρίς το πρωί της Παρασκευής, με το εβραϊκό κράτος να εξαπολύει μια μεγάλη επίθεση εναντίον της Ισλαμικής Δημοκρατίας, πλήττοντας πυρηνικές εγκαταστάσεις, στρατιωτικές βάσεις, βάσεις πυραύλων και ανώτερους ηγέτες.
Η Ιερουσαλήμ δήλωσε ότι προχώρησε σε «ακριβές, προληπτικό χτύπημα» κατά του Ιράν, κηρύσσοντας επικείμενη απειλή από το πυρηνικό του πρόγραμμα και ανακοινώνοντας κατάσταση έκτακτης ανάγκης στο εσωτερικό, καθώς οι πολίτες προετοιμάζονταν για αντίποινα. Ανώτεροι αξιωματούχοι προειδοποίησαν για πιθανή παρατεταμένη σύγκρουση, σημειώνοντας ότι η Τεχεράνη είχε τη δύναμη να προκαλέσει σημαντικό πόνο στο Ισραήλ.
Αναφέρθηκαν πολλαπλά κύματα ισραηλινών χτυπημάτων σε όλο το Ιράν για αρκετές ώρες, ξεκινώντας περίπου στις 3 π.μ. και συνεχίζοντας μέχρι το πρωί. Πάνω από 200 αεροσκάφη της Ισραηλινής Αεροπορίας συμμετείχαν στα αρχικά χτυπήματα, και μαχητικά αεροσκάφη έριξαν πάνω από 330 πυρομαχικά σε περίπου 100 στόχους, ανέφερε ο IDF.
Η επιχείρηση, με την κωδική ονομασία «Εγειρόμενο Λιοντάρι», στόχευσε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν — ο στρατός εκτίμησε ότι το Ιράν διαθέτει πλέον αρκετό εμπλουτισμένο ουράνιο για την κατασκευή 15 πυρηνικών βομβών — καθώς και τα εργοστάσια βαλλιστικών πυραύλων και τις στρατιωτικές του δυνατότητες, δήλωσαν ο Πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου και ο στρατός.
Το Ισραήλ δήλωσε ότι δεν είχε άλλη επιλογή παρά να επιτεθεί στο Ιράν, προσθέτοντας ότι είχε συγκεντρώσει πληροφορίες ότι η Τεχεράνη πλησίαζε «το σημείο χωρίς επιστροφή» στην επιδίωξή της για πυρηνικό όπλο.
«Το ιρανικό καθεστώς εργάζεται εδώ και δεκαετίες για να αποκτήσει πυρηνικό όπλο. Ο κόσμος έχει δοκιμάσει κάθε πιθανή διπλωματική οδό για να το σταματήσει, αλλά το καθεστώς αρνήθηκε να σταματήσει», δήλωσε ο στρατός σε ανακοίνωσή του.
Επιβεβαιώθηκε ότι σκοτώθηκε στις επιθέσεις ο Διοικητής του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, Χοσεΐν Σαλαμί. Το ημιεπίσημο πρακτορείο ειδήσεων Fars του Ιράν ανέφερε ότι ο αρχηγός του στρατού του Ιράν, Μοχάμαντ Μπαγκερί, ήταν επίσης νεκρός. Η Ιερουσαλήμ εκτίμησε ότι σκοτώθηκαν επίσης άλλοι ανώτεροι αξιωματικοί και κορυφαίοι πυρηνικοί επιστήμονες.
Αναφέρθηκαν εκρήξεις στο Νατάνζ, την τοποθεσία μιας βασικής πυρηνικής εγκατάστασης, καθώς και μέσα και γύρω από την πρωτεύουσα Τεχεράνη.
Η ισραηλινή επιχείρηση αναμενόταν να διαρκέσει μέρες, σύμφωνα με στρατιωτικούς αξιωματούχους, οι οποίοι πρόσθεσαν ότι ο IDF προετοιμαζόταν για βαριά πυρά από το Ιράν, αλλά διαβεβαίωσε ότι «στο τέλος της επιχείρησης, δεν θα υπάρχει πυρηνική απειλή» από την Ισλαμική Δημοκρατία.
Λίγο πριν τις 3 π.μ., αναφέρθηκαν βαριά παρουσία μαχητικών αεροσκαφών πάνω από το Ιράκ. Στη συνέχεια, ακούστηκαν σειρήνες σε όλο το Ισραήλ και στάλθηκαν δυνατές προειδοποιήσεις στα τηλέφωνα των Ισραηλινών για να τους ειδοποιήσουν ότι ήταν σε εξέλιξη μια μεγάλη επίθεση και ότι αναμένονταν ιρανικά αντίποινα. Οι σειρήνες δεν ακούστηκαν ως απόκριση σε πυραυλικά πυρά, αλλά οι πολίτες κλήθηκαν να παραμείνουν κοντά σε προστατευμένους χώρους.
Εν τω μεταξύ, ο Υπουργός Άμυνας Ισραήλ Κατζ ανακοίνωσε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, καθώς ο Νετανιάχου συγκάλεσε συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου και το Ισραήλ έκλεισε τον εναέριο χώρο του.
Ο IDF ανέφερε ότι δεκάδες αεροσκάφη συμμετείχαν στο «αρχικό χτύπημα, το οποίο περιλάμβανε επιθέσεις σε δεκάδες στρατιωτικούς στόχους, συμπεριλαμβανομένων πυρηνικών εγκαταστάσεων σε διάφορες περιοχές στο Ιράν».
Σε βιντεοσκοπημένη δήλωση, ο αρχηγός της Διοίκησης Εσωτερικού Μετώπου, Υποστράτηγος Ράφι Μίλο, είπε ότι αναμένονταν σειρήνες σε ευρείες περιοχές του Ισραήλ μόλις το Ιράν ξεκινούσε την αναμενόμενη αντεπίθεσή του.
Ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου του IDF, Αντιστράτηγος Εγιάλ Ζαμίρ, δήλωσε ότι ο στρατός «κινητοποιεί δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες και προετοιμάζεται σε όλα τα σύνορα».
«Λαέ του Ισραήλ, δεν μπορώ να υποσχεθώ απόλυτη επιτυχία. Το ιρανικό καθεστώς θα επιχειρήσει να μας επιτεθεί ως απάντηση. Το αναμενόμενο κόστος θα είναι διαφορετικό από αυτό που έχουμε συνηθίσει», είπε ο Ζαμίρ, αλλά τόνισε, «Προετοιμάζουμε αυτή την επιχείρηση εδώ και πολύ καιρό».
Στη Δυτική Όχθη, όλες οι παλαιστινιακές πόλεις τέθηκαν σε lockdown μέχρι νεωτέρας. Στον βορρά, ο IDF ανέφερε ότι κινητοποιούσε στρατεύματα για να είναι έτοιμα να υπερασπιστούν ή να επιτεθούν αν χρειαζόταν.
Η εγκατάσταση εμπλουτισμού στο Νατάνζ «χτυπήθηκε πολλές φορές», ανέφερε η κρατική τηλεόραση του Ιράν το πρωί της Παρασκευής, δείχνοντας πλάνα με πυκνό καπνό να αναδύεται από το σημείο.
Η έκταση της ζημιάς δεν ήταν σαφής — η ιρανική κρατική τηλεόραση έδειξε μόνο στιγμιαία τη ζωντανή εικόνα με έναν ρεπόρτερ.
Το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων IRNA ανέφερε επίσης αρκετούς θανάτους στην Τεχεράνη, ονομάζοντας γειτονιές σε πολλαπλές τοποθεσίες της πρωτεύουσας, μετά από πλήγματα σε κατοικημένα κτίρια.
Παράλληλα με τις αεροπορικές επιδρομές της Ισραηλινής Αεροπορίας, ο δημοσιογράφος του Axios, Μπαράκ Ραβίντ, ανέφερε στο CNN ότι η ισραηλινή υπηρεσία κατασκοπείας Μοσάντ πραγματοποίησε μια σειρά μυστικών επιχειρήσεων δολιοφθοράς «βαθιά» μέσα στο Ιράν κατά των αεροπορικών αμυνών και των πυραυλικών εγκαταστάσεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Ο Ραβίντ επικαλέστηκε έναν ανώνυμο ανώτερο Ισραηλινό αξιωματούχο.
Νεκρός ο διοικητής των Φρουρών της Επανάστασης και ο αρχηγός του Στρατού αλλά και πυρηνικοί επιστήμονες
Η ιρανική κρατική τηλεόραση επιβεβαίωσε ότι ο Διοικητής του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, Χοσεΐν Σαλαμί, σκοτώθηκε σε ισραηλινό χτύπημα. Οι Φρουροί της Επανάστασης, ένα από τα κύρια κέντρα εξουσίας εντός της θεοκρατίας της χώρας, ελέγχουν το οπλοστάσιο βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν.
Ο αρχηγός του στρατού του Ιράν, Μοχάμαντ Μπαγκερί, σκοτώθηκε επίσης, επιβεβαίωσαν ο IDF και η κρατική τηλεόραση. Ο IDF ανέφερε ότι ο επικεφαλής του Κεντρικού Αρχηγείου Χατάμ-αλ Ανμπιγιά, Γκολάμ Αλί Ρασίντ, σκοτώθηκε επίσης.
Οι πυρηνικοί επιστήμονες Φερεϊντούν Αμπασί-Νταβάνι και Μοχάμαντ Μεχντί Τεχράντσι επιβεβαιώθηκαν επίσης νεκροί στις επιθέσεις από την κρατική τηλεόραση.
Ο ισραηλινός στρατός δήλωσε ότι πιστεύει ότι υπάρχουν επιπλέον ανώτεροι Ιρανοί αξιωματούχοι που σκοτώθηκαν στις επιθέσεις.
Ένας Ισραηλινός αξιωματούχος άμυνας δήλωσε στο Army Radio κατά τη διάρκεια της νύχτας: «Το αρχικό χτύπημα περιλάμβανε στόχους αεράμυνας, [επιθέσεις σε] πυραύλους εδάφους-εδάφους, και μια ευρεία εξουδετέρωση ανώτερων Ιρανών αξιωματούχων, με μεγάλη ακρίβεια — χτυπώντας ταυτόχρονα το Ιρανικό Γενικό Επιτελείο και πυρηνικούς επιστήμονες σε όλο το Ιράν».
Πρόσθεσε: «Αν αυτό το αρχικό χτύπημα πέτυχε — τότε ό,τι κάναμε σε ανώτερους αξιωματούχους της Χεζμπολάχ σε 10 μέρες — το κάναμε στο Ιράν σε 10 λεπτά».
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προγραμματίστηκε να συγκληθεί σε συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας την Παρασκευή στις 11 π.μ. τοπική ώρα (6 μ.μ. στο Ισραήλ) για να συζητήσει την επίθεση, ανακοίνωσε ο Λευκός Οίκος.
Οι επιθέσεις ήρθαν λίγες μέρες πριν από τον επόμενο αναμενόμενο γύρο διαπραγματεύσεων μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμα της τελευταίας.
Ο Τραμπ έχει πει επανειλημμένα ότι το Ιράν δεν πρέπει να αποκτήσει πυρηνική βόμβα, αλλά έχει τονίσει ότι θα προτιμούσε να αποφύγει αυτό το αποτέλεσμα μέσω διπλωματίας παρά με στρατιωτική δράση, και προέτρεψε δημοσίως το Ισραήλ να μην επιτεθεί με τις συνομιλίες σε εξέλιξη, μόλις το βράδυ της Πέμπτης.
Η Ισλαμική Δημοκρατία, που ορκίζεται να καταστρέψει το Ισραήλ, λέει ότι το πυρηνικό της πρόγραμμα είναι για πολιτικούς σκοπούς. Ωστόσο, εμπλουτίζει ουράνιο μέχρι 60% — ένα επίπεδο που δεν έχει πολιτικό σκοπό και είναι κοντά στο όριο του 90% που απαιτείται για πυρηνική κεφαλή — και έχει εμποδίσει διεθνείς επιθεωρητές να ελέγξουν τις πυρηνικές της εγκαταστάσεις.
Ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο δήλωσε αμέσως μετά την έναρξη της επίθεσης ότι το Ισραήλ ανέλαβε «μονομερή δράση κατά του Ιράν», τονίζοντας ότι οι ΗΠΑ δεν εμπλέκονται και προειδοποιώντας ότι η Τεχεράνη δεν πρέπει να στοχεύσει τις ΗΠΑ ως απάντηση.
«Η κορυφαία μας προτεραιότητα είναι η προστασία των αμερικανικών δυνάμεων στην περιοχή. Το Ισραήλ μας ενημέρωσε ότι πιστεύουν ότι αυτή η δράση ήταν απαραίτητη για την αυτοάμυνά τους», είπε σε δήλωσή του.
«Ο Πρόεδρος Τραμπ και η διοίκηση έχουν λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των δυνάμεών μας και παραμένουν σε στενή επαφή με τους περιφερειακούς μας εταίρους», πρόσθεσε. «Ας είμαι σαφής: Το Ιράν δεν πρέπει να στοχεύσει τα συμφέροντα ή το προσωπικό των ΗΠΑ».
Ο πρεσβευτής του Ισραήλ στον ΟΗΕ δήλωσε ότι το Ισραήλ έχει συνεχή διάλογο με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά η απόφασή του να χτυπήσει το Ιράν ήταν ανεξάρτητη ισραηλινή απόφαση.
Όταν ρωτήθηκε σε συνέντευξη στο CNN αν το Ισραήλ περίμενε από τις ΗΠΑ να βοηθήσουν το Ισραήλ σε περίπτωση ιρανικής απάντησης, ο Πρέσβης του Ισραήλ στον ΟΗΕ, Ντάνι Ντάνον, είπε: «Δεν νομίζω ότι πρέπει να μπούμε σε εικασίες».
Σε βιντεοσκοπημένη δήλωση που εκδόθηκε ξεχωριστά στα Εβραϊκά και στα Αγγλικά νωρίς το πρωί της Παρασκευής, ο Νετανιάχου παρουσίασε τις αεροπορικές επιδρομές ως προληπτική απάντηση σε μια επικείμενη, υπαρξιακή απειλή.
«Δεν μπορούμε να αφήσουμε αυτές τις απειλές για την επόμενη γενιά», είπε ο Νετανιάχου, «γιατί αν δεν δράσουμε τώρα, δεν θα υπάρξει επόμενη γενιά. Αν δεν δράσουμε τώρα, απλά δεν θα είμαστε εδώ».
Είπε ότι το Ιράν έχει εμπλουτίσει αρκετό ουράνιο για εννέα πυρηνικές βόμβες και ότι τους τελευταίους μήνες προχώρησε σε πρωτοφανή βήματα προς την οπλοποίηση.
Το Ιράν έχει επίσης δημιουργήσει «μια τεράστια αποθήκη» βαλλιστικών πυραύλων, συνέχισε. «Αυτοί οι πυραύλοι φτάνουν στο Ισραήλ από το Ιράν μέσα σε λίγα λεπτά. Κάθε ένας φέρει έναν τόνο εκρηκτικών».
Το Ιράν σχεδίαζε να παράγει 20.000 τέτοιους πυραύλους μέσα σε έξι χρόνια, ισχυρίστηκε ο Νετανιάχου, «επομένως δρούμε για να τους απομακρύνουμε επίσης».
«‘Ποτέ Ξανά’ είναι τώρα», είπε ο Νετανιάχου, χρησιμοποιώντας την κραυγή που προέκυψε από το Ολοκαύτωμα. «Έχουμε εμπεδώσει τα μαθήματα της ιστορίας: Όταν ένας εχθρός λέει ότι σκοπεύει να σε καταστρέψει — πίστεψέ τον. Όταν ο εχθρός αναπτύσσει τις δυνατότητες να σε καταστρέψει — σταμάτησέ τον».
Ο πρωθυπουργός ευχαρίστησε τον Τραμπ «για τη σταθερή του στάση», λέγοντας ότι «ξανά και ξανά, κατέστησε σαφές: Το Ιράν δεν πρέπει ποτέ να επιτραπεί να αποκτήσει πυρηνικά όπλα».
Ένας αξιωματούχος άμυνας δήλωσε κατά τη διάρκεια της νύχτας ότι ο Νετανιάχου και ο Κατζ είχαν ήδη από τη Δευτέρα υπογράψει οδηγία που διέταζε τον IDF να προετοιμαστεί για τη δράση του στο Ιράν. Σε συντονισμό με τον Ζαμίρ, ο Νετανιάχου και ο Κατζ «αποφάσισαν την ημερομηνία της επιχείρησης — σήμερα», πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
Στο βίντεό του, ο Νετανιάχου απευθύνθηκε επίσης απευθείας στον ιρανικό λαό: «Δεν σας μισούμε. Δεν είστε εχθροί μας. Έχουμε έναν κοινό εχθρό: ένα τυραννικό καθεστώς που σας καταπατά», είπε. «Για σχεδόν 50 χρόνια, αυτό το καθεστώς σας έχει στερήσει την ευκαιρία για μια καλή ζωή».
«Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι η μέρα της απελευθέρωσής σας από αυτή την τυραννία είναι πιο κοντά από ποτέ. Και όταν έρθει αυτή η μέρα, Ισραηλινοί και Ιρανοί θα ανανεώσουν τη συμμαχία μεταξύ των δύο αρχαίων λαών μας. Μαζί, θα χτίσουμε ένα μέλλον ευημερίας, ένα μέλλον ειρήνης, ένα μέλλον ελπίδας», συνέχισε.
ΠΗΓΗ: Times of Israel
Αναλύσεις
Αλωνίζουν σε Αιγαίο και Ιόνιο επί ένα μήνα! Ύποπτες κινήσεις τουρκικών σκαφών
Σοβαρές καταγγελίες για ανεξέλεγκτη υπεραλίευση και έλλειμμα ελέγχων
Αλωνίζουν τα τουρκικά αλιευτικά σε Αιγαίο και Ιόνιο επί έναν μήνα! Όπως καταγγέλει το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», το οποίο δημοσιοποιεί και χάρτη, περίπου 32 τουρκικά σκάφη – κυρίως αλιευτικά γρι-γρι και ρυμουλκά – που μεταφέρουν κλωβούς με ζωντανό τόνο, παρουσιάζουν ύποπτη και παρατεταμένη παρουσία στα ελληνικά νερά, σύμφωνα με τα ευρήματα του .
Τα πλοία, που φέρονται να ταξιδεύουν από τη Μάλτα προς την Τουρκία, παραμένουν επί εβδομάδες – συχνά για διάστημα άνω των δύο εβδομάδων – στο Αιγαίο και το Ιόνιο, επικαλούμενα τεχνικές βλάβες, ενώ παράλληλα καταγράφονται ανεξήγητες εν πλω συναντήσεις μεταξύ τους και κινήσεις που εγείρουν ερωτήματα για την πραγματική τους δραστηριότητα.
Το Ινστιτούτο καταγράφει στενά την πορεία και τις ενέργειες των σκαφών μέσω των ερευνητικών του πλοίων, πολιτών-παρατηρητών και ανάλυσης των ηλεκτρονικών ιχνών (AIS). Όπως σημειώνει, αρκετά από τα σκάφη επιχειρούν να διαπλεύσουν το Αιγαίο ακόμη και υπό δυσμενείς καιρικές συνθήκες – κάτι που δεν συνάδει με το αφήγημα των «βλαβών» και ενισχύει την υπόνοια σκόπιμης καθυστέρησης ή προσπάθειας αποφυγής ελέγχων σε ανοιχτά ύδατα.
Ένα από τα πλέον ανησυχητικά ερωτήματα αφορά τη σίτιση των μεταφερόμενων τόνων: για τη διατήρηση τόσων ζωντανών ψαριών σε κλωβούς επί εβδομάδες απαιτούνται καθημερινά τεράστιες ποσότητες τροφής – εκτιμώμενες σε χιλιάδες κιλά άγριων ψαριών – χωρίς να είναι σαφές πού και πώς γίνεται αυτή η αλιεία, ούτε αν υπόκειται σε έλεγχο.
Παράλληλα, το «Αρχιπέλαγος» αναδεικνύει ένα κρίσιμο ζήτημα: την εμφανή απουσία των αρμόδιων ευρωπαϊκών ελεγκτικών μηχανισμών, όπως το Κοινό Σχέδιο Επιθεώρησης (Joint Inspection Scheme), που προβλέπει συντονισμένες επιθεωρήσεις από τη Frontex και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ελέγχου της Αλιείας. Οι οργανισμοί αυτοί είναι υπεύθυνοι για την εφαρμογή των κανονισμών της ICCAT (Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση του Τόνου), μεταξύ άλλων για τον έλεγχο της νομιμότητας της αλιείας και της διακίνησης των αλιευμάτων. Ωστόσο, όπως καταγγέλλεται, κατά το επίμαχο διάστημα δεν έχει υπάρξει παρουσία επιθεωρητικών σκαφών στα ελληνικά ύδατα.
Τα σκάφη επιχειρούν να διαπλεύσουν το Αιγαίο ακόμη και υπό δυσμενείς καιρικές συνθήκες – κάτι που δεν συνάδει με το αφήγημα των «βλαβών» και ενισχύει την υπόνοια σκόπιμης καθυστέρησης ή προσπάθειας αποφυγής ελέγχων σε ανοιχτά ύδατα.
Η ICCAT έχει ορίσει ετήσια εθνική ποσόστωση αλιείας τόνου για την Τουρκία στους 2.600 τόνους, ενώ η Μάλτα συμμετέχει στην ευρωπαϊκή κατανομή των συνολικών 21.503 τόνων. Παρόλα αυτά, σύμφωνα με διεθνείς και ευρωπαϊκές εκθέσεις, υπάρχει εδώ και χρόνια μια «παράλληλη» πραγματικότητα: η ύπαρξη ενός άτυπου δικτύου παράνομης αλιείας και διακίνησης τόνου, στο οποίο εμπλέκονται – μεταξύ άλλων – Τουρκία, Ιταλία και Μάλτα. Το αποτέλεσμα είναι η παράκαμψη των ποσοστώσεων και η εξαγωγή πολύ μεγαλύτερων ποσοτήτων προς αγορές της Ασίας, ιδίως Ιαπωνίας, Κορέας και Κίνας.
Οι τιμές στις δημοπρασίες τόνου μπορούν να φτάσουν σε εξωπραγματικά επίπεδα: χαρακτηριστικά, ψάρι πουλήθηκε στην Ιαπωνία προς 2,7 εκατομμύρια ευρώ (€10.266/κιλό). Η εμπορία τόνου – νόμιμη και παράνομη – αποτελεί μια παγκόσμια βιομηχανία δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.
Ας μην ξεχνάμε ότι η παγκόσμια αγορά Τόνου (νόμιμη και παράνομη) έχει τζίρο δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Στις κεντρικές δημοπρασίες Τόνου στην Ιαπωνία έχουν αγγίξει τιμές ρεκόρ έως και 2.7 εκατομμύρια ευρώ για ένα ψάρι (€10,266 ανά κιλό), ενώ γενικότερα οι Τόνοι καταλήγουν και σε άλλες μεγάλες αγορές της Ασίας (π.χ. Κορέα, Κίνα) και σε άλλες διεθνείς αγορές.
Η Τουρκία, πέραν της εξαγωγής, εκτρέφει τον τόνο σε μονάδες πάχυνσης, οι οποίες απαιτούν μεγάλες ποσότητες τροφής: για κάθε τόνο τόνου που παράγεται, απαιτούνται κατά μέσο όρο 9 τόνοι άγριων ψαριών, όπως κολιός, σαρδέλα και σκουμπρί. Αυτό το μοντέλο εντείνει δραματικά την υπεραλίευση είδη που ήδη αντιμετωπίζουν σοβαρή μείωση πληθυσμού στη Μεσόγειο.
Καταλήγοντας, το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος υπογραμμίζει πως η καταγγελία δεν ενέχει εθνικιστικά κίνητρα, αλλά στοχεύει αποκλειστικά στην προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, τα οποία βρίσκονται πλέον σε οριακή κατάσταση.
Η απουσία ουσιαστικών ελέγχων, τονίζει, αναδεικνύει όχι μόνο την αδυναμία, αλλά και την πολιτική απροθυμία για την εφαρμογή των κανονισμών. Παρά τη διάθεση σημαντικών δημόσιων πόρων, η Frontex φέρεται να περιορίζει τη δράση της αποκλειστικά στο πεδίο της μετανάστευσης, παραμελώντας άλλες κρίσιμες αρμοδιότητες. Αντίστοιχα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ελέγχου της Αλιείας παραμένει άφαντος, σε μια περίοδο που η υπεραλίευση αποδεκατίζει τα αποθέματα των θαλασσών της Μεσογείου.
Αναλύσεις
Το Κυπριακό, η μεταπολίτευση και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις
Είναι σημαντικό να αναλογισθεί και η ίδια η Ελλάδα τον ρόλο της και τη στάση της για το μέλλον της Κύπρου.
Το Κείμενο αυτό αξιολογεί συνοπτικά την πορεία του Κυπριακού τις τελευταίες δεκαετίες, τη μεταπολίτευση και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις πριν και μετά το 1974. Επιχειρείται επίσης μια κριτική αξιολόγηση των ιστορικών και πολιτικών δεδομένων καθώς και κατάθεση εισηγήσεων για την επόμενη μέρα.
Γράφει ο Ανδρέας Θεοφάνους
-
ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΜΠΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ
Λίγο μετά τα Οκτωβριανά (1931) ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε συμβουλεύσει την ελληνοκυπριακή αντιπροσωπεία που τον επισκέφθηκε να αποφευχθεί μια συγκρουσιακή πολιτική έναντι της Βρετανίας. Αντίθετα, η προτροπή του ήταν η υιοθέτηση μιας στάσης συνεργασίας στα πλαίσια ενός πολιτικού αγώνα. Ο Βενιζέλος θεωρούσε ότι τελικά μια τέτοια πολιτική θα εξυπηρετούσε τους εθνικούς στόχους.
Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και τις διακηρύξεις για την αυτοδιάθεση των λαών υπήρχε απογοήτευση από τους Ελληνοκύπριους από την άκαμπτη στάση των Βρετανών. Σταδιακά άρχισε να καλλιεργείται η ιδέα της ένοπλης εξέγερσης για την επίτευξη της ένωσης. Μετά την αποτυχία της Διασκεπτικής Συνέλευσης εντάθηκαν οι προετοιμασίες για ένοπλη δράση.
Ο αγώνας της ΕΟΚΑ δεν οδήγησε στην ένωση αλλά στις Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου. Και αυτό ως αποτέλεσμα του ανισοζυγίου δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο εις βάρος της ελληνικής πλευράς. Όμως πρέπει να λεχθεί ότι ο αγώνας δημιούργησε στη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων της Κύπρου ένα αίσθημα εθνικής αξιοπρέπειας και υπερηφάνειας.
Παρά τις επιφυλάξεις της ελληνικής κυβέρνησης, ο Μακάριος προχώρησε με την κατάθεση 13 Σημείων καθώς θεωρούσε το Σύνταγμα άδικο και δυσλειτουργικό. Η ενέργεια αυτή οδήγησε σε έντονες αντιδράσεις από την Τουρκία. Στις 21 Δεκεμβρίου 1963 ξέσπασαν διακοινοτικές συγκρούσεις στη Λευκωσία και στις 28 Δεκεμβρίου χαράχθηκε η Πράσινη Γραμμή.
Υπήρξαν τότε ιδέες και ενέργειες για την επιβολή λύσης διπλής ένωσης. Ο Μακάριος ήταν κάθετος εναντίον μιας τέτοιας διευθέτησης. Στις 4 Μαρτίου 1964 η Κυπριακή Δημοκρατία εξασφάλισε το Ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ 186, δια του οποίου, μεταξύ άλλων, νομιμοποιήθηκε το Δίκαιο της Ανάγκης. Στις αρχές Αυγούστου του 1964 η Εθνική Φρουρά απέκρουσε επιτυχημένα την τουρκοκυπριακή ανταρσία στην Τηλλυρία. Η τουρκική αεροπορία βομβάρδισε τη συγκεκριμένη περιοχή στις 8-9 Αυγούστου. Το 1965 ο Γκάλο Πλάζα, Ειδικός Αντιπρόσωπος του ΓΓ του ΟΗΕ, κατέθεσε την Έκθεσή του δια της οποίας υπογραμμιζόταν ότι δεν υπήρχαν οι προϋποθέσεις για μια ομοσπονδιακή λύση του Κυπριακού. Ταυτόχρονα η Έκθεση απέκλεισε την ένωση. Προφανώς υποστηρίζετο η ιδέα ενός ενιαίου κράτους.
Με την άνοδο της Χούντας στην Ελλάδα και την κρίση στην Κοφίνου τον Νοέμβριο του 1967 αποσύρθηκε η ελληνική μεραρχία κατόπιν αμερικανικής διαμεσολάβησης για αποφυγή μιας σύγκρουσης. Η Αθήνα είχε υποχωρήσει κατά κράτος. Ο Μακάριος επέμενε και πέτυχε τη διατήρηση της Εθνικής Φρουράς.
Στις αρχές του 1968 ο Μακάριος διακήρυξε επίσημα την πολιτική του εφικτού και ζήτησε την ανανέωση της λαϊκής εντολής, την οποία και εξασφάλισε συντριπτικά. Στις εκλογές είχαν παρατηρηθεί και σοβαρά δημοκρατικά ελλείματα. Ούτως ή άλλως, ο Μακάριος θα ήταν ο μεγάλος νικητής των εκλογών. Το χειρότερο ήταν ότι υπήρχε μεγάλη διχόνοια στο εσωτερικό μέτωπο.
-
ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΘΗΝΩΝ – ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
Υπήρχαν τριβές στις σχέσεις Μακάριου και Αθήνας ακόμα και πριν την άνοδο της Χούντας στην εξουσία στις 21 Απριλίου του 1967. Σημειώνεται ότι η Ελλάδα ήταν μέλος του ΝΑΤΟ και θεωρούσε στρατηγική προτεραιότητα τις σχέσεις με τις ΗΠΑ και την Τουρκία. Ο Μακάριος είχε επιλέξει την αδέσμευτη πολιτική λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλα τα δεδομένα.
Οι Έλληνες Κύπριοι δεν ήταν ικανοποιημένοι από τις Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου. Ο Καραμανλής ήταν δυσαρεστημένος λέγοντας ότι «υπογράψαμε τις ίδιες Συμφωνίες με τον Μακάριο. Αυτός θεωρείται ήρωας και εγώ προδότης».
Τα γεγονότα που ακολούθησαν την υποβολή των 13 Σημείων δημιούργησαν νέα δεδομένα: οι διακοινοτικές συγκρούσεις, χάραξη της Πράσινης Γραμμής, το Ψήφισμα 186 και ο βομβαρδισμός της Τηλλυρίας αρχές Αυγούστου του 1964. Υπήρξαν τότε νέες προσπάθειες για επιβολή σχεδίων επίλυσης του Κυπριακού στα πλαίσια του ΝΑΤΟ και στη βάση της διπλής ένωσης. Ο Μακάριος ήταν σταθερός στις θέσεις του για την προάσπιση της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Με την άνοδο της Χούντας στην εξουσία, οι σχέσεις Αθηνών – Λευκωσίας περνούσαν από κρίση σε κρίση: μεταξύ άλλων, η υπόθεση Αλέκου Παναγούλη, η απόπειρα δολοφονίας του Μακάριου στις 8 Μαρτίου 1970, η δολοφονία του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη στις 15 Μαρτίου 1970, το σχέδιο πραξικοπήματος τον Φεβρουάριο του 1972 και το εκκλησιαστικό ζήτημα. Στις αρχές του Σεπτεμβρίου 1971 με τη μυστική κάθοδο του Στρατηγού Γρίβα στην Κύπρο άρχισε η αποσταθεροποιητική δράση της ΕΟΚΑ Β’.
Παράλληλα στα στρατόπεδα της Εθνικής Φρουράς ο Μακάριος κατηγορείτο ως ανθενωτικός, μειοδότης και πολλές φορές ως ανθέλληνας. Οι εφημερίδες της αντιπολίτευσης χρηματοδοτούντο εν πολλοίς από την Ελλάδα καθώς και από άλλες πηγές εκτός Κύπρου.
Μάταια ο Μακάριος προσπαθούσε να περάσει το μήνυμα ότι οι αποσταθεροποιητικές δράσεις εξυπηρετούσαν τα σχέδια των Τούρκων «και αντί της ενώσεως προωθούν τη διχοτόμηση». Παράλληλα δήλωσε σε κάποιες περιπτώσεις ότι «εάν η Αθήνα ήταν έτοιμη να αναλάβει τις ευθύνες της…» δεν θα δίσταζε να κηρύξει την ένωση.
Μετά την καταστροφή του 1974 υπήρχαν έντονα αντιδυτικά αισθήματα στην Κύπρο και αισθήματα πικρίας έναντι της Ελλάδας. Με την άνοδο του Ανδρέα Παπανδρέου στην Ελλάδα, το 1981, τα δεδομένα στις σχέσεις Αθήνας – Λευκωσίας άρχισαν να διαφοροποιούνται. Η συνεργασία της διακυβέρνησης Κληρίδη πρώτα με τον Παπανδρέου και μετά με τον Κώστα Σημίτη συνέβαλε καθοριστικά στην ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ.
-
Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ 1974 ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ
Το καλοκαίρι του 1973 επήλθε θεαματική βελτίωση των σχέσεων Παπαδόπουλου και Μακάριου. Παράλληλα, ο Παπαδόπουλος κάλεσε τον Στρατηγό Γρίβα να σταματήσει την ανατρεπτική του δράση έναντι του Κύπριου Προέδρου. Η απάντηση του Γρίβα ήταν ότι θα συνέχιζε «τον αγώνα για ένωση και δημοκρατία».
Η ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη στις 25 Νοεμβρίου 1973 σηματοδότησε την έναρξη δραματικών εξελίξεων. Ο Ιωαννίδης μισούσε θανάσιμα των Μακάριο. Και όταν ο Γρίβας απεβίωσε στις 27 Ιανουαρίου 1974 ο Κύπριος Πρόεδρος προέβη σε θεαματικές κινήσεις με στόχο την πολιτική εκτόνωση της κατάστασης. Ο Υπαρχηγός της ΕΟΚΑ Β’, Γεώργιος Καρούσος, επιθυμούσε να ανταποκριθεί θετικά αλλά τελικά υπερίσχυσε ο Ιωαννίδης, οποίος με την συνεργασία άλλων Κυπρίων αξιωματούχων της ΕΟΚΑ Β’ επέβαλε τη σκληρή γραμμή. Η Κύπρος είχε εισέλθει στην τελική ευθεία της πορείας ολέθρου.
Στις 25 Απριλίου, 1974 το Υπουργικό Συμβούλιο κήρυξε την ΕΟΚΑ Β’ ως παράνομη οργάνωση. Η βία και η ανωμαλία συνεχίζοντο. Παράλληλα η αστυνομία και το εφεδρικό εν πολλοίς εξάρθρωσαν την ΕΟΚΑ Β’. Στις 2 Ιουλίου 1974 ο Μακάριος απέστειλε ένα εξαιρετικά σκληρό γράμμα στον Πρόεδρο της ελληνικής κυβέρνησης Στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη. Ταυτόχρονα, ο επικεφαλής του Γραφείου του Προέδρου Μακαρίου Χάρης Βωβίδης παρέδωσε προσωπικά το γράμμα στον Βασιλέα Κωνσταντίνο και στον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Ο Μακάριος ήλπιζε ότι οι δύο ηγέτες θα προέβαιναν σε δηλώσεις που θα ασκούσαν πίεση προς τη Χούντα να μην επιχειρήσει το πραξικόπημα. O Κωνσταντίνος και ο Καραμανλής όμως παρέμειναν σιωπηλοί.
Υπήρξαν όμως και παραλήψεις από τον Μακάριο ο οποίος δεν άκουσε εισηγήσεις στενών του συνεργατών για την αποτροπή πραξικοπήματος. Ο Κύπριος Πρόεδρος είχε υποτιμήσει τους κινδύνους.
Στην ομιλία του στο Συμβούλιο Ασφαλείας στον ΟΗΕ στις 19 Ιουλίου ο Μακάριος κατηγόρησε τη Χούντα και κάλεσε το Συμβούλιο Ασφαλείας να ενεργήσει για την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης και της ομαλότητας στην Κύπρο. Δεν ευσταθεί ο ισχυρισμός ότι κάλεσε τις εγγυήτριες δυνάμεις να επέμβουν. Αποτέλεσε όμως μέγιστη παράληψη το γεγονός ότι δεν προειδοποίησε την Τουρκία να μην εκμεταλλευτεί την κατάσταση και να εισβάλει στην Κύπρο.
Μετά την έναρξη της τουρκικής εισβολής οι ΗΠΑ είχαν ως στόχο την αποτροπή ενός ελληνοτουρκικού πολέμου αλλά όχι την παρεμπόδιση των σχεδίων της Άγκυρας στην Κύπρο. Στις 23 Ιουλίου παραιτήθηκε ο Νίκος Σαμψών και ανέλαβε καθήκοντα Προέδρου ο Γλαύκος Κληρίδης. Λίγες ώρες αργότερα ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ανέλαβε τη διακυβέρνηση στην Ελλάδα.
Παρά την εκεχειρία οι τουρκικές δυνάμεις κατοχής προήλαυναν καθημερινά. Η στάση της Αθήνας ήταν υποτονική έναντι της τουρκικής επιθετικότητας. Η μεταπολίτευση στην Αθήνα εδραιώθηκε με τη θυσία της Κύπρου. Η θέση ότι είχε γίνει αναίμακτα δεν ευσταθεί. Μέχρι και σήμερα στους ετήσιους εορτασμούς για την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα η θυσία της Κύπρου είναι υποβαθμισμένη.
-
ΟΙ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Από τις 24 Ιουλίου 1974 μέχρι τις 14 Αυγούστου 1974, όταν εκδηλώθηκε ο δεύτερος Αττίλας, υπήρχε επαρκής χρόνος για κάποια μορφή στρατιωτικής ενίσχυσης της Κύπρου αλλά και για κινήσεις που θα καθιστούσαν δύσκολη αν όχι ανέφικτη την τουρκική επιθετικότητα. Η Ελλάδα όμως παρέμεινε αδρανής. Πέραν τούτου, η στάση της θεωρήθηκε δεδομένη τόσο από την Τουρκία όσο και από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία. Αυτό που ακολούθησε ήταν η κατάληψη του 37% του εδάφους της Κύπρου από την Τουρκία. Οι συνέπειες των γεγονότων του καλοκαιριού του 1974 δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί.
Έκτοτε για την Αθήνα το Κυπριακό δεν αποτελεί θέμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η Ελλάδα αρκείται στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ καθώς και τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη. Η θεώρηση της Τουρκίας είναι όμως διαφορετική.
Ενδεχομένως ένας από τους λόγους για τη στάση αυτή είναι τα ενοχικά σύνδρομα των Αθηνών για τις ευθύνες της για την κυπριακή τραγωδία. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι η Ελλάδα ως εγγυήτρια δύναμη έχει συμβατικές υποχρεώσεις έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πέραν τούτου, στην Κύπρο ζουν σχεδόν ένα εκατομμύριο Έλληνες. Υπάρχουν επίσης γεωστρατηγικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο τα οποία η Ελλάδα δεν μπορεί να αγνοήσει. Πάνω απ’ όλα η Ελλάδα έχει τεράστιες ευθύνες και υποχρεώσεις έναντι της Μεγαλόνησου, οι οποίες δεν έχουν ξοφληθεί παρά την καθοριστική της συμβολή στην ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ.
Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι διαχρονικά οι προτεραιότητες της Ελλάδας ήταν οι καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ και την Τουρκία στα πλαίσια του ΝΑΤΟ. Η Κύπρος αποτελούσε ένα ζήτημα αλλά ποτέ δεν ήταν το κορυφαίο για το ελληνικό πολιτικό σύστημα. Ο Μακάριος είχε αντιληφθεί αυτή την πραγματικότητα και προσπαθούσε να πράξει το καλύτερο δυνατό υπό τις περιστάσεις. Και αυτό ήταν η ολοκλήρωση της κυπριακής ανεξαρτησίας.
-
ΜΙΑ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ
Αναμφίβολα η πορεία της Κυπριακής Δημοκρατίας ήταν πολυτάραχη. Υπήρχαν σχέδια για τη διχοτόμηση, χωρίς όμως τα λάθη και την προδοσία θα ήταν δύσκολο να αλωθεί η Μεγαλόνησος. Πριν από το 1974 θα ήταν δυνατό να υπάρξει κάποια συμφωνία που θα βελτίωνε ουσιαστικά το Σύνταγμα Ζυρίχης και Λονδίνου. Αυτό δεν κατέστη δυνατό για διάφορους λόγους, οι κυριότερες εκ των οποίων ήταν η αποσταθεροποιητική δράση της ΕΟΚΑ Β’ και η υπόσκαψη του Μακαρίου από τη Χούντα.
Μετά το 1974 υπήρξαν ιδέες και σχέδια για επίλυση του Κυπριακού. Θεωρώ όμως ότι κανένα απ’ αυτά δεν αποτέλεσε πραγματική ευκαιρία καθώς τυχόν υλοποίησή τους θα επιδείνωνε το status quo. Και τούτο παρά την επιστροφή εδαφών υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση. Τα νέα δεδομένα στο συνταγματικό επίπεδο θα αντικαθιστούσαν την Κυπριακή Δημοκρατία με ένα νέο τρικέφαλο κράτος το οποίο θα ήταν κατ’ ουσίαν ένα τουρκικό προτεκτοράτο.
Στην ελληνοκυπριακή πλευρά επικράτησε σύγχυση και στρουθοκαμηλισμός, στοιχεία τα οποία εν πολλοίς υφίστανται μέχρι και σήμερα. Δεν υπάρχει συγκροτημένη και ολοκληρωμένη πολιτική για το Κυπριακό. Δυστυχώς ούτε και αφήγημα. Δεν αρκεί το ΟΧΙ ούτε και η εμμονή στην πολιτική της οποιασδήποτε λύσης. Ούτε το ενιαίο κράτος αποτελεί ρεαλιστική πολιτική πρόταση.
Υπό τις περιστάσεις ελάχιστος στόχος πρέπει να είναι η προάσπιση της ελεύθερης Κύπρου και μέγιστος στόχος ένα κανονικό λειτουργικό διπεριφερειακό ομοσπονδιακό κράτος. Η υλοποίηση της προοπτικής αυτής είναι δυνατή υπό προϋποθέσεις και ενδεχομένως να προκύψει στο τέλος στο τέλος του δρόμου μιας εξελικτικής διαδικασίας.
Η αναβάθμιση των συντελεστών ισχύος είναι απαραίτητη. Απαιτείται επίσης αφήγημα και η αξιοποίηση της γνώσης καθώς και των δεξαμενών σκέψης. Η υποτίμησή τους από το δημόσιο βίο της Κύπρου ενδεχομένως να είναι αποτέλεσμα ενός μέτριου πολιτικού συστήματος το οποίο δεν διαθέτει τα απαραίτητα αντανακλαστικά.
Τέλος είναι σημαντικό να αναλογισθεί και η ίδια η Ελλάδα τον ρόλο της και τη στάση της για το μέλλον της Κύπρου.
Αναλύσεις
Καύκασος: Διπλωματικές κινήσεις και απροκάλυπτη παρέμβαση
Νέες εξελίξεις στην εξωτερική πολιτική της Αρμενίας. Το ζήτημα αφορά την πρόταση των Ηνωμένων Πολιτειών να μισθώσουν για 100 χρόνια έναν διάδρομο κατά μήκος των συνόρων της επαρχίας Σιουνίκ, πρόταση γύρω από την οποία οι μυστικές διαπραγματεύσεις έχουν αρχίσει σταδιακά να έρχονται στο φως.
Καύκασος: Διπλωματικές κινήσεις και απροκάλυπτη εξωτερική παρέμβαση κάτω από τον μανδύα μιας εμπορικής λύσης
Υπό το φως των πρόσφατων αποκαλύψεων και επίσημων δηλώσεων, έχουν ανακύψει νέες εξελίξεις στην εξωτερική πολιτική της Αρμενίας. Το ζήτημα αφορά την πρόταση των Ηνωμένων Πολιτειών να μισθώσουν για 100 χρόνια έναν διάδρομο κατά μήκος των συνόρων της επαρχίας Σιουνίκ, πρόταση γύρω από την οποία οι μυστικές διαπραγματεύσεις έχουν αρχίσει σταδιακά να έρχονται στο φως.
Ο πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στην Τουρκία, Tom Barrack, σε πρόσφατες δηλώσεις του επιβεβαίωσε όσα μέχρι πρότινος θεωρούνταν μόνο ως δημοσιογραφικές αποκαλύψεις. Δήλωσε:
«Η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν διαφωνούν για έναν δρόμο μήκους 32 χιλιομέτρων, και ερχόμαστε εμείς και λέμε, δώστε μας αυτόν τον δρόμο με ενοίκιο. Όλες οι πλευρές θα ωφεληθούν».
Αν αυτή η επιβεβαίωση του Αμερικανού διπλωμάτη ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, τότε αυτό σημαίνει ότι ένας δρόμος στο κυρίαρχο έδαφος της Αρμενίας μετατρέπεται σε ζώνη που ελέγχεται από ξένη εταιρεία. Από την άποψη του διεθνούς δικαίου, αυτό σημαίνει παραχώρηση εδαφικής κυριαρχίας. Το ζήτημα δεν αφορά πλέον τις υποδομές αλλά εισέρχεται στον τομέα της εθνικής ασφάλειας και της κρατικής κυριαρχίας.
Ο ερευνητής-δημοσιογράφος Ragip Soylu έγραψε στο Middle East Eye ότι ένα τέτοιο σχέδιο είχε συζητηθεί ήδη κατά τη διακυβέρνηση Trump ως εμπορική λύση σε μια εκρηκτική περιφερειακή κατάσταση. Έτσι, μια αμερικανική εταιρεία θα γινόταν υπεύθυνη για τη διακίνηση εμπορευμάτων, ενώ ταυτόχρονα θα αναλάμβανε και πολιτικά τον ρόλο του ουδέτερου εγγυητή. Ωστόσο, άλλες πηγές υποστηρίζουν ότι η αρχική πρωτοβουλία διαμορφώθηκε στην Άγκυρα. Η Τουρκία, σύμφωνα με την παραδοσιακή στρατηγική της, προσπαθεί να μετατρέψει τo Σιουνίκ σε κρίκο ενός νότιου διαδρόμου, ελέγχοντας όχι μόνο την οικονομία, αλλά και τις γεωπολιτικές ισορροπίες.
Μια άλλη πηγή, που φαίνεται να έχει άμεσες πληροφορίες για τις διαπραγματεύσεις, ανέφερε ότι η αρχική εκδοχή του σχεδίου είχε γίνει αποδεκτή και από την Αρμενία και από το Αζερμπαϊτζάν. Ωστόσο, η αρμενική πλευρά φέρεται να ζήτησε η ίδια εταιρεία να ελέγχει και τη διαδρομή από την πλευρά του Ναχιτσεβάν, αίτημα το οποίο το Μπακού απέρριψε κατηγορηματικά. Αυτή η πραγματικότητα δείχνει ότι όχι μόνο το Σιουνίκ, αλλά ολόκληρη η περιοχή έχει μετατραπεί σε πεδίο σύγκρουσης διεθνών συμφερόντων.
Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Αρμενίας, Mnatsakan Safaryan, ουσιαστικά δεν διέψευσε ότι το Γερεβάν έχει συζητήσει τέτοια πρόταση. Τόνισε μόνο την «διπλωματική ασάφεια» χωρίς σαφή τοποθέτηση. Αντίθετα, η εκπρόσωπος του Πρωθυπουργού, Nazeli Baghdasaryan, δήλωσε κατηγορηματικά ότι «η Αρμενία ποτέ δεν έχει συζητήσει ούτε συζητά οποιονδήποτε τρίτο έλεγχο στο έδαφός της». Αυτή η ξεκάθαρη αντίφαση μέσα στην ίδια την κυβέρνηση φανερώνει τη σύγχυση και την αδυναμία πολιτικής στρατηγικής. Όταν υπάρχει τέτοια ασυμφωνία γύρω από κρίσιμο ζήτημα εξωτερικής πολιτικής, καθίσταται προφανής η έλλειψη υπευθυνότητας και σαφούς πλαισίου, ενώ αναδύεται και η πιθανότητα πίεσης από εξωτερικούς παράγοντες.
Τον Σεπτέμβριο του 2023, ο πρωθυπουργός Πασινιάν είχε δηλώσει δημόσια: «Η Αρμενία είναι έτοιμη να εφαρμόσει την ίδια μεταχείριση που εφαρμόζει το Ιράν προς το Αζερμπαϊτζάν».
Αν όμως οι αποκαλύψεις του Αμερικανού πρέσβη είναι ακριβείς, τότε το υπό συζήτηση σχέδιο παραβιάζει όλες τις βάσεις αυτής της δήλωσης.
Το περιεχόμενο των μυστικών διαπραγματεύσεων γύρω από το Σιουνίκ διαφωτίζεται περισσότερο όταν εξετάσουμε τη συνάντηση Πασινιάν – Αλίεφ που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στο Άμπου Ντάμπι. Αν και δεν υπήρξε επαρκής ενημέρωση της κοινής γνώμης, η συνάντηση σχολιάστηκε με ανακοινώσεις από τα υπουργεία Εξωτερικών των δύο χωρών, με εμφανείς διαφορές.
Η πλευρά του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε ότι «η συνάντηση ήταν χρήσιμη ως προς το άνοιγμα περιφερειακής επικοινωνίας, τη σύνδεση Ναχιτσεβάν – Αζερμπαϊτζάν και τον καθορισμό οικονομικών διαδρόμων».
Κατά το Μπακού, οι δύο πλευρές «κατέγραψαν προσεγγίσεις ως προς τη λογική της απεμπλοκής των εμπορικών ροών».
Η αρμενική πλευρά δήλωσε ότι συζητήθηκαν «όροι συμφωνίας ειρήνης» και «γενικές δυνατότητες προσέγγισης», χωρίς όμως να διευκρινιστεί το περιεχόμενο και το κόστος τους.
Αυτές οι διαφορές στο ύφος δείχνουν ότι η Αρμενία προσπαθεί να αποκρύψει από το εσωτερικό κοινό τις υποχωρήσεις που πραγματοποιούνται, ενώ το Μπακού προβάλλει με διαφάνεια ότι έχει ήδη επιτύχει σημαντικές συμφωνίες, κυρίως σε σχέση με την απεμπλοκή και τις επικοινωνιακές οδούς.
Κατά την εκτίμηση πολιτικών αναλυτών, η συνάντηση στο Άμπου Ντάμπι ενδέχεται να αποτέλεσε το πλαίσιο συμφωνιών διακυβέρνησης, οι οποίες τώρα επιχειρείται να υλοποιηθούν μέσω της αμερικανικής διπλωματικής παρέμβασης. Παρά τη γνωστή επιφυλακτικότητα των ΗΠΑ να εμπλέκονται σε περιφερειακές υποθέσεις, τη Δευτέρα ο Πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι «η σύγκρουση μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν πλησιάζει σε επιτυχή επίλυση». Το ανέφερε κατά τη συνάντησή του με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, εκφράζοντας την εκτίμηση ότι το Γερεβάν και το Μπακού βρίσκονται κοντά στην επίλυση των διαφορών τους.
Στο ίδιο πλαίσιο μπορεί να ενταχθεί και το πρόσφατο ταξίδι του Πασινιάν στην Ευρώπη και οι υποστηρικτικές δηλώσεις που διατυπώθηκαν εκεί.
Αυτή η διαδικασία εκτυλίσσεται τη στιγμή που η εξουσία ασκεί ευρείας κλίμακας πιέσεις στο εσωτερικό μέτωπο κατά της αντιπολίτευσης. Οι συλλήψεις πολιτικών και θρησκευτικών παραγόντων, οι κατασκευασμένες κατηγορίες περί “πραξικοπήματος”, οι “αποκαλύψεις” στημένων σκανδάλων κατά της Εκκλησίας και η μαζική προπαγανδιστική ατμόσφαιρα εξυπηρετούν έναν σκοπό: Να κατευθύνουν τη προσοχή του κόσμου σε «μια εσωτερική αστάθεια», κρατώντας τον μακριά από την ατζέντα των αποφάσεων εξωτερικής πολιτικής.
Σε κάθε περίπτωση, οι πρόσφατες ταχείες αποκαλύψεις έδειξαν ότι οι σχέσεις Πασινιάν – Αλίεφ έχουν εμβαθυνθεί περαιτέρω. Με την κυβέρνηση να λαμβάνει κρίσιμες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής αποφεύγοντας τον κοινοβουλευτικό διάλογο και την κοινή γνώμη, η Αρμενία βρίσκεται αντιμέτωπη με τα σοβαρότερα προβλήματα κυριαρχίας και ασφάλειας. Οι εξωτερικές πιέσεις και τα εσωτερικά πολιτικά παιχνίδια ενδέχεται να οδηγήσουν σε εθνική απώλεια χωρίς επιστροφή.
Μετάφραση από την αρμενική γλώσσα του άρθρου του Κερόπ Εκιζιάν στην Εφημερίδα Αζάτ Ορ
Πληροφοριακό δελτίο της ΚΥΠ στις 18 Ιουλίου 2025, δύο μέρες πριν την τουρκική εισβολή! Προπαρασκευαστικές ενέργειες απόβασης στην Κύπρο
Από τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα της παλαιάς Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Ελλάδας:
Ανυποχώρητη η Ρωσία στις κυρώσεις! Μεντβέντεφ: “Δεν πρόκειται να επιφέρουν αποτελέσματα! Θα ενταθούν οι επιθέσεις στην Ουκρανία”
Την ίδια στιγμή, στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε αυστηρότερη γραμμή απέναντι στη Ρωσία, προαναγγέλλοντας αποστολή νέων...
Σε προχωρημένες συνομιλίες για επενδύσεις και προμήθεια ουκρανικών drone Ουάσινγκτον και Κίεβο! Επικοινωνία Ζελένσκι-Μακρόν για προμήθεια πυραύλων και εκπαίδευση στα Mirage
Εξέλιξη που ενισχύει περαιτέρω τη συνεργασία των δύο χωρών στον στρατιωτικό και τεχνολογικό τομέα.
Αποκάλυψη Axios: Ο επικεφαλής της MOSSAD ζήτησε από τις ΗΠΑ στήριξη για μετεγκατάσταση Παλαιστινίων από τη Γάζα
Η εξέλιξη αυτή έρχεται σε συνέχεια παλαιότερης πρότασης του Ντόναλντ Τραμπ για «επ’ αόριστον μετακίνηση» όλων των κατοίκων της Γάζας,...
Αλωνίζουν σε Αιγαίο και Ιόνιο επί ένα μήνα! Ύποπτες κινήσεις τουρκικών σκαφών
Σοβαρές καταγγελίες για ανεξέλεγκτη υπεραλίευση και έλλειμμα ελέγχων
-
Πολιτική4 εβδομάδες πρινΤεράστια ανατροπή; Ισχύει ότι αρνήθηκε η Κίμπερλι Γκίλφοϊλ να αναλάβει την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα;
-
Αναλύσεις3 εβδομάδες πρινΈρχεται μεγάλο ΣΟΚ για την Ελληνική Δημοκρατία! Κατεδαφίζεται με δικογραφίες το πολιτικό σύστημα της κλεπτοκρατίας
-
Απόψεις1 μήνα πρινΓι’αυτό οι Τούρκοι τρέμουν το μένος του Ισραήλ! Η προφητεία του μέντορα του Ερντογάν που “στοιχειώνει” την Άγκυρα
-
Απόψεις3 εβδομάδες πρινΗ φωτογραφία που “μίλησε”! Ανύπαρκτος γεωπολιτικός παίκτης η Ελλάδα
-
Πολιτική2 μήνες πρινΑνατροπή στην ανατροπή! Ο Σίσι βάζει τα πράγματα στη θέση τους για το Σινά – Καμία προσβολή της μοναδικής και ιερής θρησκευτικής θέσης της Μονής -Δεν αλλάζει πουθενά το καθεστώς
-
Άμυνα2 μήνες πρινΧειρουργική επιχείρηση! Η Ινδία χτύπησε το Πακιστάν με SCALP και HAMMER που εκτοξεύτηκαν από Rafale
-
Διεθνή2 μήνες πρινΙνδός στρατηγός απειλεί με πυρηνικό αφανισμό την Τουρκία
-
Άμυνα2 μήνες πρινΤο 20% της αεροπορικής ισχύος του Πακιστάν διέλυσε σε ένα βράδυ η Ινδία!