Ο πρώτος “εμπορικός πόλεμος στο διάστημα” έχει πλέον ξεκινήσει, καθώς Ινδία, Κίνα και Ρωσία ενώνονται με τις Ηνωμένες Πολιτείες στη στρατιωτικοποίηση της τροχιάς μέσω ιδιωτικών megaconstellations δορυφόρων.

Η πιο πρόσφατη ένδειξη αυτής της νέας πραγματικότητας είναι η υπογραφή συμβολαίου της αμερικανικής δορυφορικής εταιρείας Vantor με τη Διαστημική Δύναμη των ΗΠΑ, με στόχο τη λειτουργία ενός “γειτονικού παρατηρητηρίου” στο διάστημα, ώστε να εντοπίζονται δυνητικές απειλές όπως εχθρικοί δορυφόροι ή συντρίμμια που τα επίγεια ραντάρ δεν μπορούν να καταγράψουν. Η συμφωνία αυτή επιβεβαιώνει τη ραγδαία ενίσχυση του ρόλου του ιδιωτικού τομέα στην ανάπτυξη και επιχειρησιακή χρήση κατασκοπευτικών και στρατιωτικών δορυφόρων για λογαριασμό των μεγαλύτερων παγκόσμιων δυνάμεων.

Η εξέλιξη αυτή αποτελεί μια ιστορική αλλαγή από το παραδοσιακό μοντέλο, όπου μόνο κρατικοί οργανισμοί και μεγάλοι αμυντικοί εργολάβοι συμμετείχαν σε διαστημικά στρατιωτικά προγράμματα. Σήμερα, ο ιδιωτικός τομέας συχνά αναπτύσσει πιο γρήγορα και φθηνά την τεχνολογία, οδηγώντας τις κυβερνήσεις να εξαρτώνται όλο και περισσότερο από εταιρείες που μέχρι πρότινος θεωρούνταν “πολιτικές”. Η Vantor θα χρησιμοποιεί τους δικούς της δορυφόρους που βρίσκονται ήδη σε τροχιά, για να παρακολουθεί και να προστατεύει αμερικανικά συστήματα σε ύψη μεταξύ 160 και 1.200 χιλιομέτρων, δηλαδή στο πιο πυκνοκατοικημένο τμήμα της τροχιάς.

Το γεγονός αυτό έρχεται σε μία περίοδο κατά την οποία έχει ξεσπάσει ένας νέος διαστημικός ανταγωνισμός: οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία και το Ισραήλ εκτοξεύουν διαρκώς νέους στρατιωτικούς και πολιτικούς δορυφόρους, μετατρέποντας το διάστημα σε έναν στρατηγικό χώρο όπου η τεχνολογική υπεροχή ισοδυναμεί με στρατιωτική ισχύ. Οι δορυφόροι έχουν εξελιχθεί σε “σιωπηλούς φρουρούς”, απαραίτητους για πληροφορίες επιτήρησης και αναγνώρισης, για ασφαλείς επικοινωνίες, για πλοήγηση και στοχοποίηση ακριβείας, για έγκαιρη προειδοποίηση εκτόξευσης πυραύλων, για ηλεκτρονικό πόλεμο και για τον έλεγχο του διαστημικού πεδίου. Οι συγκρούσεις των τελευταίων ετών –ο πόλεμος Ρωσίας–Ουκρανίας, τα επεισόδια Ινδίας–Πακιστάν, αλλά και οι ανταλλαγές πυραύλων στη Μέση Ανατολή– επιβεβαιώνουν ότι οι δορυφόροι είναι πλέον κρίσιμος πολλαπλασιαστής ισχύος και βασικό στοιχείο εθνικής ασφάλειας.

Σε αυτή την πραγματικότητα, ο ιδιωτικός τομέας δεν περιορίζεται πλέον στην κατασκευή εξαρτημάτων, αλλά αναλαμβάνει ολόκληρη την αλυσίδα: σχεδιασμό και κατασκευή δορυφόρων, ανάπτυξη νέων τεχνολογιών (υψηλής ανάλυσης οπτικά συστήματα, ραντάρ, hyperspectral imaging), εκτόξευση και συντήρηση δορυφορικών αστερισμών, παροχή δεδομένων, εικόνων και αναλύσεων σε κυβερνήσεις και υπηρεσίες πληροφοριών. Ο πόλεμος Ρωσίας–Ουκρανίας θεωρείται ήδη ο πρώτος “εμπορικός διαστημικός πόλεμος”, επειδή ιδιωτικά δίκτυα δορυφόρων –όπως το Starlink του Elon Musk– διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο τόσο στις στρατιωτικές επιχειρήσεις όσο και στην επιβίωση των ουκρανικών υποδομών. Από την πρώτη εβδομάδα της εισβολής, η κυβέρνηση και οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας βασίστηκαν στο δορυφορικό ίντερνετ της SpaceX για να συντονίσουν επιθέσεις, πτήσεις drones και αμυντικές κινήσεις, παρότι η Ρωσία προσπαθούσε να μπλοκάρει ή να χακάρει τα δίκτυα επικοινωνιών.

Παράλληλα, εταιρείες όπως Maxar, Planet και Capella Space παρείχαν υψηλής ανάλυσης δορυφορικές εικόνες που αποκάλυπταν κινήσεις ρωσικών στρατευμάτων ακόμα και νύχτα ή κάτω από πυκνή νέφωση, κάτι που μέχρι πρόσφατα ήταν αποκλειστική ικανότητα κρατικών κατασκοπευτικών συστημάτων. Σύμφωνα με πληροφορίες, η NRO –η υπηρεσία που ελέγχει τους αμερικανικούς στρατιωτικούς δορυφόρους– έχει συνάψει συμφωνίες με ιδιωτικές εταιρείες για αγορά εικόνων και δεδομένων, ενώ το 2021 η SpaceX υπέγραψε συμβόλαιο 1,8 δισ. δολαρίων με την ίδια υπηρεσία για την κατασκευή ενός τεράστιου δικτύου κατασκοπευτικών δορυφόρων χαμηλής τροχιάς.

Αντίστοιχες συνεργασίες αναπτύσσονται και σε άλλες δυνάμεις. Η Κίνα, από το 2014, έχει ανοίξει τον διαστημικό τομέα σε ιδιωτική επένδυση και εταιρείες όπως η LandSpace, η i-Space και η Galactic Energy αναπτύσσουν πυραύλους και δορυφόρους που εντάσσονται στο κρατικό πρόγραμμα “στρατιωτικο-πολιτικής συγχώνευσης”, με στόχο την παράλληλη ενίσχυση οικονομίας και στρατού. Το Πεκίνο σχεδιάζει να εκτοξεύσει δύο υπερ-αστερισμούς δεκάδων χιλιάδων δορυφόρων, ανταγωνιστικών προς το Starlink, επιβεβαιώνοντας ότι το διάστημα δεν είναι πλέον “παγκόσμιο κοινό αγαθό”, αλλά στρατηγικό πεδίο κυριαρχίας.

Παρόμοια κινείται και η Ρωσία, η οποία συνεργάζεται με ιδιωτικές εταιρείες για δορυφορικά προγράμματα παρατήρησης Γης, ενώ ταυτόχρονα αξιοποιεί ιδιωτικές τεχνολογίες για κυβερνοεπιθέσεις σε δορυφορικά συστήματα. Στην Ινδία, η νέα διαστημική πολιτική του 2023 ενθαρρύνει startups και μεγάλες εταιρείες να συμμετέχουν σε στρατιωτικά προγράμματα. Η Tata Advanced Systems έχει ήδη κατασκευάσει τον πρώτο ινδικό ιδιωτικά αναπτυγμένο κατασκοπευτικό δορυφόρο, εκτοξευμένο μάλιστα με πύραυλο της SpaceX, ενώ ινδικές εταιρείες κατασκευάζουν πλέον δορυφόρους και για τρίτες χώρες που δεν διαθέτουν δικά τους συστήματα.

Καθώς ο στρατός και ο ιδιωτικός τομέας γίνονται όλο και πιο αλληλένδετοι, γεννιέται ένα κρίσιμο ερώτημα που το διεθνές δίκαιο δεν έχει προβλέψει: εάν μια εμπορική εταιρεία παρέχει δορυφορικές υπηρεσίες σε μία πλευρά σε καιρό πολέμου, αποτελεί πλέον νόμιμο στρατιωτικό στόχο για την άλλη; Η απουσία απάντησης ανοίγει την πόρτα σε ένα επικίνδυνο σενάριο, όπου διαστημικές εταιρείες, δορυφορικά δίκτυα και ιδιωτικές υποδομές ίσως βρεθούν στο στόχαστρο επιθέσεων, με ανυπολόγιστες οικονομικές και γεωπολιτικές συνέπειες.

Όλα δείχνουν πως η γραμμή ανάμεσα στο “εμπορικό” και το “στρατιωτικό” διάστημα έχει πλέον σχεδόν διαγραφεί. Και ο πρώτος εμπορικός διαστημικός πόλεμος έχει ήδη ξεκινήσει.

EurAsian Times

Νεκρή ενήλικη αρσενική μεσογειακή φώκιαεντοπίστηκε τις τελευταίες ώρες στη θαλάσσια περιοχή νότια της Σάμου.

Το ζώο βρέθηκε από κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι ενημέρωσαν άμεσα το Ινστιτούτο «Αρχιπέλαγος».

Σύμφωνα με τους ερευνητές που έφτασαν στο σημείο για αυτοψία, η φώκια δεν έφερε εμφανή τραύματα ή ενδείξεις ηθελημένης θανάτωσης. Τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι ο θάνατός της είχε επέλθει τουλάχιστον μία εβδομάδα νωρίτερα.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το ζώο μεταφέρθηκε στη Σάμο από νοτιότερες θαλάσσιες περιοχές, εξαιτίας των έντονων νοτιάδων που επικρατούσαν στο Αιγαίο το τελευταίο δεκαήμερο.

Στην ίδια θαλάσσια ζώνη εντοπίστηκαν νεκρές και δύο θαλάσσιες χελώνες. Ωστόσο, σύμφωνα με το Ινστιτούτο, δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστούν τα αίτια θανάτου τους, καθώς τα ζώα βρέθηκαν σε προχωρημένη αποσύνθεση.

Το Ινστιτούτο «Αρχιπέλαγος» ευχαρίστησε τον Δήμο Δυτικής Σάμου για την άμεση ανταπόκριση και την υγειονομική ταφή των ζώων, όπως προβλέπεται από τα πρωτόκολλα διαχείρισης νεκρών θαλάσσιων ειδών.

Στον ανταγωνισμό με την Κίνα στις παγκόσμιες αγορές, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να επιχειρήσουν να δημιουργήσουν από το μηδέν μια απομίμηση οικονομίας κεντρικού σχεδιασμού. Σε εκδήλωση στις 15 Οκτωβρίου, με θέμα την προώθηση επενδύσεων στις ΗΠΑ, ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ δήλωσε: «Όταν αντιμετωπίζεις μια μη-αγοραία οικονομία όπως η Κίνα, τότε πρέπει να εφαρμόσεις βιομηχανικές πολιτικές».

Η δημόσια πολιτική μπορεί, χωρίς αμφιβολία, να διορθώσει αδυναμίες της αγοράς σε τομείς που αφορούν την εθνική ασφάλεια. Όμως μια έξυπνη πολιτική οικονομικής ασφάλειας οφείλει να αξιοποιεί και να ενισχύει τα αμερικανικά πλεονεκτήματα στην καινοτομία, τις ανοιχτές κεφαλαιαγορές και το κράτος δικαίου, αντί να τα αντικαθιστά με τις τακτικές κεντρικού ελέγχου της Κίνας, τις οποίες οι ΗΠΑ ούτε μπορούν ούτε πρέπει να αντιγράψουν. Η νίκη στον οικονομικό ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας απαιτεί να αγωνιστούμε με τους δικούς μας όρους, όχι να υιοθετήσουμε αυταρχικές κινεζικές πρακτικές.

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει ήδη κάνει πρωτοφανείς παρεμβάσεις στον ιδιωτικό τομέα. Έχει αποκτήσει «χρυσή μετοχή» στην US Steel και μετοχικά μερίδια σε εταιρείες που κυμαίνονται από την Intel έως μικρές επιχειρήσεις εξόρυξης κρίσιμων ορυκτών. Έχει επιβάλει δασμούς σε ποσοστά που δεν είχαν καταγραφεί εδώ και έναν αιώνα, έχει απαιτήσει επιστροφές από ξένες πωλήσεις ημιαγωγών και προσπάθησε να πιέσει την Ομοσπονδιακή Τράπεζα να καλύψει τις επιπτώσεις μειώνοντας τα επιτόκια.

Ακόμη κι έτσι, ο Μπέσεντ δεσμεύτηκε να πάει ακόμη πιο πέρα: όχι μόνο να αποκτήσει μετοχές, αλλά και να εισάγει την κυβέρνηση στη διοίκηση και στην καθημερινή λειτουργία εταιρειών σε επτά στρατηγικούς κλάδους. Οι κλάδοι δεν έχουν ακόμη ονοματιστεί, αλλά είναι προφανές ότι αφορούν τομείς στους οποίους η κυβέρνηση έχει ήδη δείξει ενδιαφέρον – ημιαγωγοί, κρίσιμα ορυκτά, χάλυβας – καθώς και ναυπηγική, αεροδιαστημική, άμυνα και φαρμακευτικά.

Η εξάρτηση από τον μεγαλύτερο αντίπαλο σε τομείς ζωτικούς για την εθνική ασφάλεια είναι πράγματι πρόβλημα, και ορισμένες από τις προτάσεις Μπέσεντ μπορούν να βοηθήσουν. Κατώτατες τιμές και συμφωνίες προαγοράς μπορούν να εξασφαλίσουν βασική ζήτηση, ενθαρρύνοντας επενδύσεις σε παραμελημένους κλάδους και προσελκύοντας ιδιωτικό κεφάλαιο που θα τους καταστήσει αυτάρκεις μεσοπρόθεσμα. Η πανδημία COVID-19 απέδειξε τη λειτουργικότητα αυτών των εργαλείων: οι προκαταβολικές δεσμεύσεις αγοράς έφεραν τα εμβόλια στην αγορά σε χρόνο ρεκόρ, χωρίς η κυβέρνηση να πάρει τον έλεγχο των φαρμακευτικών εταιρειών. Η δημιουργία αποθεμάτων, όπως προτείνεται για τα κρίσιμα ορυκτά, μπορεί επίσης να αποδειχθεί αποτελεσματική. Ο Νόμος Παραγωγής για την Άμυνα ήδη παρέχει στο κράτος μεγάλη ευχέρεια για έκτακτη παραγωγή αγαθών εθνικής σημασίας, ενώ το Στρατηγικό Πετρελαϊκό Απόθεμα λειτουργεί εδώ και 50 χρόνια χωρίς να χρειαστεί να εθνικοποιηθούν εταιρείες όπως η ExxonMobil ή η Chevron.

Το πρόβλημα ξεκινά όταν η διαμόρφωση της αγοράς μετατρέπεται σε κρατικό έλεγχο επιχειρήσεων. Η Ιστορία έχει αποδείξει επανειλημμένα ότι, ενώ το κράτος μπορεί να είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό στη δημιουργία συνθηκών ανταγωνισμού, αποτυγχάνει συστηματικά όταν προσπαθεί να διοικήσει συγκεκριμένες εταιρείες ή κλάδους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν αποτελούν εξαίρεση· ούτε η Κίνα. Παρά το ότι η Κίνα κυριάρχησε διεθνώς σε ηλεκτρικά οχήματα και ηλιακά πάνελ, έχει επίσης προκαλέσει μια τεράστια κρίση στην αγορά ακινήτων, καταστρέφοντας την ιδιωτική περιουσία, κλονίζοντας την καταναλωτική εμπιστοσύνη και αναδεικνύοντας τον σημαντικότερο παράγοντα επιβράδυνσης της κινεζικής οικονομίας. Πέρυσι, οι αμερικανικές ιδιωτικές εταιρείες κατέγραψαν υπερδιπλάσια περιθώρια κέρδους σε σύγκριση με τις κινεζικές κρατικές επιχειρήσεις, και με πολύ χαμηλότερα επίπεδα χρέους. Τον περασμένο μήνα, το Νόμπελ Οικονομίας απονεμήθηκε σε ερευνητές που απέδειξαν ότι η τεχνολογική πρόοδος και η καινοτομία, όχι η κρατική καθοδήγηση, αποτελούν τον θεμελιώδη μοχλό οικονομικής ανάπτυξης.

Ο Μπέσεντ και η κυβέρνηση Τραμπ υπερεκτιμούν την αποτελεσματικότητα του κινεζικού οικονομικού μοντέλου και την ικανότητα των ΗΠΑ να το μιμηθούν, ενώ υποτιμούν τα δικά μας πλεονεκτήματα. Αντί να τοποθετούν κρατικούς γραφειοκράτες στα διοικητικά συμβούλια εταιρειών, η κυβέρνηση θα έπρεπε να ενισχύσει τη ζήτηση με αποδεδειγμένα εργαλεία όπως οι κατώτατες τιμές και οι συμφωνίες προαγοράς, κατευθύνοντας τις δυνάμεις της αγοράς προς τομείς όπου οι ανάγκες της εθνικής ασφάλειας ξεπερνούν τη φυσική κατανομή κεφαλαίου. Για τους κλάδους όπου υπάρχει παγκόσμια έλλειψη παραγωγής —όπως τα κρίσιμα ορυκτά— οι σύμμαχοι των ΗΠΑ μπορούν να ενισχύσουν αυτή τη στρατηγική δημιουργώντας «λέσχες αγοραστών» με αμοιβαία πιστοποίηση, ώστε τα προϊόντα συμμάχων να είναι επιλέξιμα για προμήθειες των ΗΠΑ.

Αυτά τα εργαλεία μπορούν να απελευθερώσουν την αμερικανική καινοτομία, να επιτρέψουν στις Ηνωμένες Πολιτείες να καλύψουν την Κίνα και τελικά να δημιουργήσουν τα στρατηγικά αποθέματα που θα τις προστατεύσουν από μελλοντικές διαταραχές. Είναι επίσης εργαλεία επεκτάσιμα, επειδή δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες σε ολόκληρους κλάδους, αντί να διαλέγουν μεμονωμένους νικητές ή να επιβάλλουν κρατικό έλεγχο εταιρειών.

Η Ουάσινγκτον δεν πρόκειται να ξεπεράσει το Πεκίνο μέσω μεγαλύτερου κρατικού συγκεντρωτισμού —και δεν πρέπει να προσπαθήσει. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα κερδίσουν αυτόν τον οικονομικό ανταγωνισμό ενισχύοντας τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που τις κατέστησαν τη πιο δυναμική οικονομία στον κόσμο: καθαροί κανόνες, ελεύθερη κατανομή κεφαλαίου από την αγορά, καινοτομία που αναδύεται από τον ανταγωνισμό και περιορισμένες, στοχευμένες κρατικές παρεμβάσεις που εφαρμόζονται δίκαια και οριζόντια. Πρέπει να προσπαθήσουμε να νικήσουμε την Κίνα – όχι να γίνουμε Κίνα.

Πηγή: Geostrategic Media