Το Μπανγκλαντές, ο βορειοανατολικός γείτονας της Ινδίας και ένα νέο κέντρο ισλαμισμού μετά την εκδίωξη της εκλεγμένης πρωθυπουργού Σέιχ Χασίνα, αποτελεί πλέον νέο «καυτό σημείο» για τις ισλαμιστικές φιλοδοξίες της Τουρκίας, στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής της να προσελκύσει τους μουσουλμάνους της Νότιας Ασίας.

Φαίνεται πως η Υπηρεσία Πληροφοριών του Πακιστάν (ISI), ο μπανγκλαντεσιανός δορυφόρος της Τζαμαάτ-ε-Ισλάμι και η Τουρκία χτίζουν μια συμμαχία με στόχο την αποσταθεροποίηση της Ινδίας. Το τζιχαντιστικό αυτό δίκτυο περιλαμβάνει, σύμφωνα με αναφορές, ροή χρημάτων, όπλων και ριζοσπαστικής ισλαμιστικής ιδεολογίας προς το Μπανγκλαντές από το Πακιστάν και την Τουρκία.

Ιστορικό υπόβαθρο

Πριν από τη διαίρεση της Ινδίας το 1947, οι μουσουλμάνοι ηγέτες Σέιχ Μουτζίμπουρ Ραχμάν και Χουσεΐν Σαχίντ Σουχραγουάρντι είχαν εμπλακεί σε αντικινέζικη και εξτρεμιστική κοινοτική πολιτική, υποστηρίζοντας το Μουσουλμανικό Κόμμα του Μοχάμεντ Αλί Τζίνα για τη δημιουργία ανεξάρτητου Πακιστάν με μουσουλμανική πλειοψηφία.

Μετά τη δημιουργία του Πακιστάν, το Μπανγκλαντές (τότε Ανατολικό Πακιστάν) αγανακτούσε με την κυριαρχία και την καταπίεση της Δυτικής πτέρυγας, που απέρριπτε την πολιτιστική και γλωσσική ταυτότητα της Ανατολής. Οι σχέσεις κατέρρευσαν όταν, παρά την εκλογική νίκη του Μουτζίμπουρ Ραχμάν το 1970, οι ηγέτες και οι στρατηγοί της Δυτικής πλευράς μπλόκαραν τον σχηματισμό κυβέρνησης.

Η καταστολή του τοπικού πληθυσμού από τον πακιστανικό στρατό και οι σφαγές των ινδουιστών οδήγησαν σε κρίση προσφύγων, αναγκάζοντας την Ινδία να επέμβει στρατιωτικά και να επιβάλει την παράδοση του πακιστανικού στρατού, επισφραγίζοντας την ανεξαρτησία του Μπανγκλαντές.

Η σκιά της Τζαμαάτ-ε-Ισλάμι

Μετά την ανεξαρτησία, οι ισλαμιστικές οργανώσεις-δορυφόροι του Πακιστάν, όπως η Τζαμαάτ-ε-Ισλάμι, διατήρησαν ισχυρή παρουσία στην κοινωνία. Ακόμη και με την κοσμική κυβέρνηση της Σέιχ Χασίνα, η κοινωνία παρέμενε δεκτική στην ιδεολογία που προωθούσε η οργάνωση με την υποστήριξη του Πακιστάν.

Η Σέιχ Χασίνα απαγόρευσε την Τζαμαάτ-ε-Ισλάμι και εκτέλεσε ηγετικά στελέχη της ως εγκληματίες πολέμου για τη συνεργασία τους με τις πακιστανικές δυνάμεις το 1971. Ωστόσο, μετά την εκδίωξή της τον Ιούνιο του 2024, η οργάνωση ανέκτησε την ελευθερία της και επανήλθε στην πολιτική και κοινωνική ζωή.

Ο ρόλος της Τουρκίας

Το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης της Τουρκίας στηρίζει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και την Τζαμαάτ-ε-Ισλάμι από το 2010. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καταδίκασε την εκτέλεση του Μοτιούρ Ραχμάν Νιζάμ το 2016 και απέσυρε τον πρεσβευτή του σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

Στις 26 Ιουλίου 2025, ο Γιάσιν Ακτάι, πρώην βουλευτής και σύμβουλος του Ερντογάν, συναντήθηκε με τον ηγέτη της Τζαμαάτ, Σαφίκουρ Ραχμάν, στα γραφεία της οργάνωσης στη Ντάκα. Αναφέρεται ότι οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες χρηματοδότησαν την ανακαίνιση των γραφείων. Μέσω θεσμών όπως η Τουρκική Υπηρεσία Συνεργασίας και Ανάπτυξης (TİKA), η Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων (Diyanet) και «ψευδο-ΜΚΟ», η Άγκυρα διοχετεύει πόρους σε τοπικές φιλανθρωπίες, εξάγοντας ισλαμιστική ιδεολογία σε μια κοινωνία ήδη ευάλωτη στον θρησκευτικό εξτρεμισμό.

Εμβάθυνση δεσμών μέσω άμυνας

Οι αυξανόμενοι διπλωματικοί, εμπορικοί και αμυντικοί δεσμοί —με το Μπανγκλαντές να είναι πλέον ο τέταρτος μεγαλύτερος αγοραστής τουρκικών όπλων— αποτελούν βασικό πυλώνα της τουρκικής επιρροής.

Η Τουρκία στηρίζει το Μπανγκλαντές στα ζητήματα των προσφύγων Ροχίνγκια και προωθεί αμυντική συνεργασία: Bayraktar TB-2 drones, συστήματα ρουκετών TRG-300, οβίδες, τυφέκια, πολυβόλα, οχήματα Otokar Cobra-II MRAP και μεταφορά τεχνολογίας. Υποσχέθηκε επίσης τη δημιουργία δύο αμυντικών συγκροτημάτων στο Τσιταγκόνγκ και στη Ναραγιανγκάντζ, με εύκολες γραμμές πίστωσης, συμπαραγωγή και επενδύσεις σε πολλούς τομείς.

Η επανεμφάνιση τρομοκρατικών ομάδων

Μετά την εκδίωξη της Χασίνα, ξαναεμφανίστηκαν τρομοκρατικές οργανώσεις όπως οι Ansarullah Bangla, Jamaat-ul-Mujahiddin, Harkat-ul-Jihad-Islami Bangladesh, Lashkar-e-Taiba και Jaish-e-Mohammed. Η ενδυνάμωση της Τζαμαάτ-ε-Ισλάμι δημιουργεί εύφορο έδαφος ώστε αυτές οι οργανώσεις να σχεδιάσουν επιθέσεις κατά της Ινδίας.

Πρόσφατα, τουρκο-χρηματοδοτούμενη ΜΚΟ παρουσίασε χάρτη που απεικόνιζε τις ανατολικές και βορειοανατολικές ινδικές πολιτείες ως μέρος μιας «Μεγάλης Μπανγκλαντές», προκαλώντας διπλωματική κρίση με την Ινδία.

Ο ρόλος του Πακιστάν και οι διεθνείς ανησυχίες

Το Πακιστάν παραμένει βασικός παίκτης, ενισχύοντας την τουρκική ισλαμιστική επιρροή στη Νότια Ασία. Στο μέλλον, το ισχυρό αποτύπωμα Πακιστάν και Τουρκίας στο Μπανγκλαντές θα μπορούσε να απειλήσει σοβαρά την εθνική ασφάλεια της Ινδίας.

Οι ΗΠΑ ήδη θεωρούν την ισλαμιστική στροφή της Τουρκίας και τη στήριξή της σε τρομοκρατικές δομές ως πρόβλημα για την Αμερική, το Ισραήλ και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, σπάνια οι υπεύθυνοι πολιτικής αντιλαμβάνονται ότι η τουρκική απειλή έχει πλέον ουσιαστικά παγκόσμιες διαστάσεις.

Middle East Forum