Όταν το 2020 το CMMI έκανε τα πρώτα του βήματα, εν μέσω πανδημίας, υπό τη σκεπή του Δήμου Λάρνακας, ουδείς ανέμενε τη ραγδαία ανάπτυξη που θα είχε μόλις σε μια πενταετία. Το Κυπριακό Ινστιτούτο για τη Θάλασσα και τη Ναυτιλία, που λειτουργεί ως κέντρο αριστείας για ναυτιλιακή και θαλάσσια έρευνα, καινοτομία και τεχνολογική ανάπτυξη, ξεκίνησε με μια χούφτα επιστήμονες και πλέον εργοδοτεί 65 άτομα, ενώ απλώθηκε σε τρεις εγκαταστάσεις στην πόλη και επαρχία Λάρνακας.

To Philenews βρέθηκε στις εγκαταστάσεις που δημιούργησε το κέντρο αριστείας στην Ορόκλινη, λίγο αφότου τις είχε επισκεφθεί ο διευθυντής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας, André Denk, ο οποίος ενημερώθηκε για τα πλάνα της νέας εταιρείας. «Πρόκειται για έναν τομέα που αναπτύσσεται ραγδαία διεθνώς και εμείς δεν είμαστε πίσω από άλλες χώρες, όπως σε άλλους τομείς της άμυνας. Δεν μπορούμε να φτιάξουμε τανκ ή αεροπλάνα, για παράδειγμα. Ωστόσο, τέτοια σκάφη έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε ως CMMI και ως Κύπρος. Αυτό το εξηγήσαμε και στον διευθυντή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας, ο οποίος εξέφρασε την ικανοποίηση του, όπως και το Υπουργείο Άμυνας, με το οποίο συζητούμε για το πώς θα μπορέσουμε ν’ αξιοποιήσουμε αυτή την τεχνολογία για σκοπούς άμυνας», ανέφερε ο διευθύνων σύμβουλος CMMI, Ζαχαρίας Σιόκουρος. Υπέδειξε δε πως πρόκειται για έναν τομέα που ενδιαφερόταν από την αρχή να εμπλακεί το Ινστιτούτο και είναι γι’ αυτόν τον λόγο που ασχολήθηκε με τη θαλάσσια ρομποτική και τα αυτόνομα σκάφη θαλάσσης (επιφανείας και υποβρύχια). «Πρόκειται στην ουσία για την εμπορική εκμετάλλευση της τεχνολογίας που δημιουργήθηκε στο CMMI για μη επανδρωμένα σκάφη. Το CMMI εκχωρεί τα δικαιώματα χρήσης της τεχνολογίας που δημιουργήθηκε στους ερευνητές που ενδιαφέρονται να εμπλακούν για να την αξιοποιήσουν εμπορικά. Σε πρώτη φάση θα μπορούσαν ν’ αξιοποιηθούν από την Αστυνομία Κύπρου, το Υπουργείο Άμυνας, το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (ΚΣΕΔ), αλλά και για μη στρατιωτικές χρήσεις, όπως για παρακολούθηση της θάλασσας και για προστασία Προστατευόμενων Θαλάσσιων Περιοχών. Είμαστε ήδη σ’ επαφές με το ΥΠΑΜ, την Αστυνομία και το ΚΣΕΔ», σημείωσε ο κ. Σιόκουρος.

Οι συνιδρυτές της Nautonomy Ltd

Συνιδρυτές και διευθυντές της Nautonomy Ltd είναι ο Χρίστος Κελέσιης, ηλεκτρολόγος μηχανικός και ο Χρίστος Κωνσταντινίδης, μηχανικός λογισμικού, ενώ γραμματέας είναι η Άντρη Θεοδώρου. Οι δύο διευθυντές της εταιρείας εργάζονταν στο Ινστιτούτο Κύπρου και το έργο τους είδε πολλές φορές το φως της δημοσιότητας, αφού δημιούργησαν δεκάδες εναέρια drones, με δική τους τεχνολογία, κάποια εκ των οποίων πωλήθηκαν στο Τμήμα Δασών και την Εθνική Φρουρά. «Μετά από 15 χρόνια στα drones ανακάλυψα πως υπάρχει το CMMI και πως είχε ενδιαφέρον στο κομμάτι της εμπορευματοποίησης της τεχνολογίας, που είναι κάτι που με ενδιαφέρει πάρα πολύ. Στόχος είναι να φτάσουμε σ’ ένα σημείο όπου οι μηχανικοί της ομάδας θα βλέπουν τα σχέδια και τα πρωτότυπά τους να έχουν και επόμενη ημέρα», σημείωσε ο κ. Κελέσιης. Από την πλευρά του ο κ. Κωνσταντινίδης ανέφερε πως εντάχθηκε στο CMMI, έπειτα από 7 χρόνια στο Ινστιτούτο Κύπρου, με όραμα να δει το λογισμικό που δημιούργησαν ν’ αποφέρει βοήθεια στον τόπο και να μπορεί να εξαχθεί εκτός Κύπρου.

Πώς θα λειτουργούν τα μη επανδρωμένα σκάφη

>Τα κυπριακά drones της θάλασσας που αλλάζουν τους κανόνες ασφάλειας και τεχνολογίας

Οι συνιδρυτές της εταιρείας κλήθηκαν ν’ απαντήσουν εάν πίστευαν ποτέ πως η Κύπρος θα μπορούσε να τους προσφέρει την ευκαιρία να εκμεταλλευτούν εμπορικά τα δικά τους συστήματα. Ο κ. Κελέσιης υπέδειξε πως στο κομμάτι της δικής τους τεχνολογίας, όπου δεν χρειάζεται η βαριά βιομηχανία, δεν υπάρχουν περιορισμοί. «Μπορούμε να δημιουργήσουμε και μάλιστα εξίσου ανταγωνιστικά όπως άλλες χώρες», σημείωσε. Από την πλευρά του ο κ. Κωνσταντινίδης τόνισε πως δεν ισχύει αυτό που πολλοί πιστεύουν: Πως ένας επιστήμονας στην Κύπρο δεν έχει την τεχνογνωσία αυτών που διαπρέπουν στο εξωτερικό. «Με τα ταξίδια που κάναμε και τους ανθρώπους που γνωρίσαμε, είδαμε πως δεν απέχουμε σχεδόν καθόλου», σημείωσε.

Η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο για την αγορά 20 μαχητικών Eurofighter Typhoon, έπειτα από μακρά και επίμονη διπλωματική εκστρατεία. Ειρωνικά, αυτό το ορόσημο έρχεται χρόνια αφότου η Άγκυρα είχε απορρίψει την ευκαιρία να ενταχθεί στο πρόγραμμα Eurofighter ως ισότιμος εταίρος.

Η συμφωνία, αξίας 10,66 δισεκατομμυρίων δολαρίων, υπεγράφη στις 27 Οκτωβρίου 2025 από τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τον Πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Κιρ Στάρμερ, κατά την πρώτη επίσημη επίσκεψη του τελευταίου στην Άγκυρα.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός χαρακτήρισε τη συμφωνία ως «τη μεγαλύτερη εξαγωγή μαχητικών αεροσκαφών μιας ολόκληρης γενιάς».

Από την άρνηση συμμετοχής στο πρόγραμμα… στην πανάκριβη αγορά

Το Eurofighter Typhoon είναι ένα πολυλειτουργικό μαχητικό 4,5ης γενιάς, που αναπτύχθηκε από την ευρωπαϊκή κοινοπραξία Eurofighter, αποτελούμενη από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ισπανία και την Ιταλία.

Κάθε πώληση σε τρίτη χώρα απαιτεί την έγκριση όλων των μελών της κοινοπραξίας, γεγονός που καθυστέρησε για χρόνια την τουρκική αγορά, λόγω του γερμανικού βέτο, το οποίο άρθηκε μόλις τον Ιούλιο του 2025.

Η νέα συμφωνία βασίζεται σε Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) μεταξύ Άγκυρας και Λονδίνου για την πώληση περίπου 40 Typhoon, που είχε προχωρήσει μετά το πράσινο φως του Βερολίνου.

Οι χαμένες ευκαιρίες της Τουρκίας να γίνει εταίρος του Eurofighter

Αν και η Τουρκία ξεκίνησε επίσημα τις προσπάθειες απόκτησης Eurofighter μόλις το 2022–2023, η σχέση της με το πρόγραμμα χρονολογείται από τη δεκαετία του 1980. Όπως υπενθυμίζει η τουρκική εφημερίδα Yeni Şafak, «η πορεία της Τουρκίας έχει διασταυρωθεί με το Eurofighter πολλές φορές τα τελευταία σαράντα χρόνια».

Το 1983, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ιταλία και Ισπανία αναγνώρισαν την κοινή ανάγκη για αναβάθμιση της αεροπορικής τους ισχύος, και έτσι γεννήθηκε η ιδέα του Eurofighter. Η Γαλλία προσκλήθηκε αρχικά να συμμετάσχει, αλλά αποχώρησε και προχώρησε στην ανάπτυξη του Rafale. Το πρόγραμμα Eurofighter εγκαινιάστηκε επίσημα τον Νοέμβριο του 1988.

Στα μέσα της δεκαετίας του ’80, η Τουρκία διαπραγματευόταν την αγορά 40 Tornado από Ευρώπη — ένα αεροσκάφος που είχε αναπτυχθεί από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία και τη Γερμανία. Η Άγκυρα τότε είχε λάβει υπόσχεση ότι θα γίνει ισότιμος εταίρος στο μελλοντικό πρόγραμμα Eurofighter, υπό την προϋπόθεση να ολοκληρωθεί η συμφωνία για τα Tornado.

Ωστόσο, η συμφωνία κατέρρευσε όταν η Υπηρεσία Εγγυήσεων Εξαγωγών του Ηνωμένου Βασιλείου αρνήθηκε να τη χρηματοδοτήσει.

Χωρίς τα Tornado, η Τουρκία στράφηκε στις ΗΠΑ και επένδυσε στα F-16 Fighting Falcon, που αποδείχθηκαν πιο ευέλικτα και οικονομικά. Η επιλογή αυτή άνοιξε τον δρόμο για την ανάπτυξη της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας, αλλά έκλεισε οριστικά την πόρτα στην ένταξή της στο Eurofighter.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η Άγκυρα είχε και πάλι προσκληθεί να συμμετάσχει στο πρόγραμμα, αυτή τη φορά με προοπτική βιομηχανικής συνεργασίας, όμως η πρόταση δεν προχώρησε, καθώς η Τουρκία είχε ήδη στραφεί προς το αμερικανικό F-35 Joint Strike Fighter (JSF).

Από το F-35 στο «πάγωμα» και την αναζήτηση νέου μαχητικού

Το 2002, η Τουρκία έγινε η έβδομη διεθνής εταίρος του προγράμματος JSF, μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία, την Ολλανδία, τον Καναδά, τη Δανία και τη Νορβηγία. Μέχρι το 2007, είχε υπογράψει μνημόνιο συμμετοχής στην παραγωγή του F-35 και επένδυσε πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια στο πρόγραμμα.

Περίπου δέκα τουρκικές εταιρείες συμμετείχαν στην παραγωγή 900 εξαρτημάτων, όπως το κεντρικό τμήμα της ατράκτου και ο πίνακας οργάνων του πιλοτηρίου. Η Άγκυρα θεωρούσε το F-35 δεδομένο για τον εκσυγχρονισμό της Πολεμικής της Αεροπορίας — έως ότου εκδιώχθηκε από το πρόγραμμα.

Αιτία ήταν η αγορά τεσσάρων ρωσικών συστημάτων S-400 το 2017. Παρά τις προειδοποιήσεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, η Τουρκία προχώρησε στην αγορά, καθώς είχε ανάγκη από αντιαεροπορική κάλυψη μεγάλης εμβέλειας.

Όταν οι S-400 παραδόθηκαν το 2019, η Άγκυρα δέχθηκε κυρώσεις από την κυβέρνηση Τραμπ στο πλαίσιο του CAATSA και αποβλήθηκε από το πρόγραμμα F-35, πλήγμα που πάγωσε τα σχέδια εκσυγχρονισμού της αεροπορίας της.

Η Τουρκία έχασε την πρόσβαση σε μαχητικά 5ης γενιάς και αναγκάστηκε να αναζητήσει ενδιάμεση λύση με αεροσκάφη 4+ γενιάς — παράλληλα με την ανάπτυξη του εγχώριου μαχητικού KAAN.

Οι διαπραγματεύσεις και η γερμανική άρση βέτο

Από το 2023, η Τουρκία ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο για την αγορά Eurofighter Typhoon, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ. Ωστόσο, η Γερμανία αρνούνταν να εγκρίνει την εξαγωγή λόγω των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Άγκυρα.

Μόλις στα τέλη του 2024, το Βερολίνο άρχισε να αλλάζει στάση, και, με τη στήριξη της Ιταλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ισπανίας, ήρε το βέτο το καλοκαίρι του 2025.

Ο κύριος στόχος της Άγκυρας ήταν να αντισταθμίσει την αεροπορική υπεροχή της Ελλάδας, η οποία έχει ήδη αποκτήσει Rafale και υπέγραψε για F-35 Lightning II.

Παρότι η Τουρκία αναπτύσσει το δικό της μαχητικό KAAN, αυτό θα χρειαστεί χρόνια για να ενταχθεί πλήρως σε υπηρεσία.

«Καθυστερημένος αγοραστής» και υψηλό τίμημα

Όπως σημείωσε ο Aaron Stein, πρόεδρος του Foreign Policy Research Institute, η σχέση της Τουρκίας με το Eurofighter είναι «μια ολόκληρη ιστορία».

Η σημερινή αγορά, ύψους 10,66 δισ. δολαρίων για 20 αεροσκάφη, αποτελεί στρατηγική αλλά όχι ιδανική επιλογή:
η Τουρκία χάνει τα οφέλη της ισότιμης συμμετοχής στο πρόγραμμα — τη συμπαραγωγή, τη μεταφορά τεχνολογίας και την κατανομή κόστους.

Ως απλός αγοραστής πλέον, πληρώνει ακριβό τίμημα για μαχητικά 4,5ης γενιάς, με παράδοση το 2030, και χωρίς το πλεονέκτημα του εταίρου-παραγωγού.
Αυτό το χαμένο στρατηγικό προβάδισμα, εκτιμούν αναλυτές, θα δυσαρεστήσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στην Άγκυρα.

Η συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο και οι πρώτες παραδόσεις

Η συμφωνία ανακοινώθηκε από τον Κιρ Στάρμερ μέσω βίντεο, μπροστά από μαχητικά Eurofighter Typhoon.
Τρία αεροσκάφη της RAF πέταξαν στην Τουρκία, συνοδευόμενα από τουρκικά F-16 κατά την είσοδό τους στον εναέριο χώρο, πριν προσγειωθούν στη βάση Μουρτέντ της Άγκυρας.

Εκεί, ο Στάρμερ, μαζί με τον Βρετανό υπουργό Άμυνας Τζον Χίλι, χαιρέτισαν τους πιλότους μπροστά από ένα Typhoon.

Η συμφωνία καθιστά την Τουρκία δέκατο χειριστή του Eurofighter παγκοσμίως και καλύπτει κρίσιμο κενό έως ότου ενταχθεί το KAAN 5ης γενιάς.
Το πακέτο περιλαμβάνει και πυραύλους MBDA Meteor αερομαχίας εκτός οπτικής επαφής.

Τα αεροσκάφη θα συναρμολογηθούν από τη BAE Systems στο Ηνωμένο Βασίλειο, με ορισμένα εξαρτήματα να κατασκευάζονται σε ευρωπαϊκές εγκαταστάσεις.

Ο Στάρμερ χαρακτήρισε τη συμφωνία «νίκη για τους Βρετανούς εργαζόμενους, τη βιομηχανία άμυνας και την ασφάλεια του ΝΑΤΟ».
Η παραγγελία διασφαλίζει 500 θέσεις εργασίας στο εργοστάσιο Warton, αλλά και στην Samlesbury, όπου κατασκευάζεται το μπροστινό τμήμα της ατράκτου.

Οι πρώτες νέες μονάδες θα παραδοθούν το 2030, ενώ η Τουρκία σκοπεύει να αγοράσει επιπλέον 12 Typhoon από Κατάρ και Ομάν — με τα καταρινά αεροσκάφη να αναμένονται στις αρχές του 2026, σύμφωνα με τον Γκιουλέρ.

Αυτά τα παλαιότερα Typhoon θα λειτουργήσουν ως προσωρινή λύση, έως ότου φτάσουν τα νεότερα Tranche 4.

«Νέα εποχή» για το Eurofighter – και για την τουρκική αεροπορία

Η κοινοπραξία Eurofighter εξέφρασε ενθουσιασμό για τη συμφωνία, σημειώνοντας ότι η Τουρκία θα γίνει «η δέκατη χώρα που επιχειρεί με Typhoon» και ότι αυτό σηματοδοτεί την είσοδό της ως εταίρου στην ευρωπαϊκή κοινότητα Eurofighter.

«Η νέα αυτή συνεργασία ενισχύει περαιτέρω τη θέση του προγράμματος Eurofighter ως ραχοκοκαλιά της αεράμυνας της Ευρώπης», ανέφερε η ανακοίνωση, υπενθυμίζοντας ότι Γερμανία, Ισπανία και Ιταλία έχουν ήδη προχωρήσει σε νέες παραγγελίες.

Τα Typhoon επιχειρούν επίσης σε Αυστρία, Ομάν, Κατάρ, Κουβέιτ και Σαουδική Αραβία, γεγονός που υπογραμμίζει τον αυξανόμενο ευρωπαϊκό και διεθνή ρόλο του προγράμματος.

Eurasiantimes