ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΖΑΚΗΣ

Η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση της Ελλάδας σημείωσε νέο
αρνητικό ιστορικό ρεκόρ φτάνοντας στο τελευταίο τρίμηνο του 2012 στο ύψος των
-221,6 δις ευρώ, ή στο 114% του ΑΕΠ. Η διεθνής επενδυτική θέση αποτυπώνει σε
συγκεκριμένη χρονική στιγμή (τέλος τριμήνου και τέλος έτους) το ύψος των
απαιτήσεων και υποχρεώσεων της ελληνικής οικονομίας με το εξωτερικό. Οι
απαιτήσεις και οι υποχρεώσεις αναλύονται στις βασικές κατηγορίες των άμεσων
επενδύσεων, των επενδύσεων χαρτοφυλακίου, των λοιπών επενδύσεων, των
συναλλαγματικών αποθεμάτων, καθώς επίσης και ανά τομέα οικονομίας, όπως Τράπεζα
της Ελλάδος, Γενική κυβέρνηση, Νομισματικά Χρηματοοικονομικά Ιδρύματα και
Λοιποί τομείς, δηλαδή νοικοκυριά και επιχειρήσεις.  

Η διεθνής επενδυτική θέση
μεταβάλλεται όχι μόνο από τις συναλλαγές (χρηματικές ροές) του ισοζυγίου
χρηματοοικονομικών συναλλαγών, αλλά και από τις μεταβολές των τιμών αγοράς με
τις οποίες αποτιμώνται τα χρηματοοικονομικά μέσα που διαμορφώνουν το ύψος των
απαιτήσεων και υποχρεώσεων. 

Η διαφορά μεταξύ των απαιτήσεων και των
υποχρεώσεων δίνει την καθαρή επενδυτική θέση η οποία αναλόγως του πρόσημου,
θετικού η αρνητικού, χαρακτηρίζει τη χώρα ως καθαρό πιστωτή, ή χρεώστη
αντιστοίχως έναντι του υπόλοιπου κόσμου. Με άλλα λόγια το πρόσημο της καθαρής
επενδυτικής θέσης υποδηλώνει αν η ελληνική οικονομία, αφενός, είναι χώρα
υποδοχής ή εξαγωγής κεφαλαίου και, αφετέρου, βυθίζεται ή όχι στα χρέη προς τον
υπόλοιπο κόσμο.

Η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση της Ελλάδας υποδηλώνει,
αφενός, ότι η ελληνική οικονομία είναι χώρα υποδοχής κεφαλαίων και μάλιστα ο
βαθμός εξάρτησής της από την εισαγωγή κεφαλαίων από το εξωτερικό είναι ιδιαίτερα
μεγάλος. Ένας από τους μεγαλύτερους στην παγκόσμια οικονομία.

Από τα στοιχεία του πίνακα διαπιστώνουμε ότι η αρνητική εκτίναξη της διεθνούς
επενδυτικής θέσης της Ελλάδας οφείλεται:

Πρώτο: Στην αύξηση του ακαθάριστου εξωτερικού χρέους
της χώρας, το οποίο έσπασε κάθε προηγούμενο ρεκόρ φτάνοντας σε ύψος πάνω από τα
437,0 δις ευρώ, ή το 225,6% του ΑΕΠ. Από αυτά τα 242,7 δις ευρώ είναι το
εξωτερικό χρέος της Γενικής Κυβέρνησης, το οποίο εκτινάχθηκε το τελευταίο
τρίμηνο του 2012 κατά 34,2 δις ευρώ, δηλαδή από 158,4 δις ευρώ δάνεια το 3ο
τρίμηνο του 2012, στα 192,6 δις ευρώ δάνεια στο 4ο και τελευταίο
τρίμηνο του έτους. Κάτι που πρωτίστως οφείλεται στην τελευταία δόση τoυ EFSF προς την
Ελλάδα.

Τα δεδομένα αυτά διαψεύδουν το Δελτίο Δημοσίου Χρέους του
Δεκεμβρίου 2012 (Νο 68) που εξέδωσε το υπουργείο οικονομικών και εμφάνιζε το συνολικό
δημόσιο χρέος της χώρας στα 305,5 δις ευρώ στις 31/12/2012 από 303,5 δις ευρώ
που υποτίθεται ότι ήταν στις 30/9/2012. Η αλήθεια είναι ότι το δημόσιο χρέος
της χώρας έκλεισε για το 2012 τουλάχιστον στα 339,7 δις ευρώ, δηλαδή στο 175,3%
του ΑΕΠ. Όταν στις 31/12/2011 το συνολικό δημόσιο χρέος της χώρας είχε κλείσει
στα 367,9 ή στα 176,5% του ΑΕΠ. Η λαθροχειρία αυτή που έγινε από το υπουργείο
οικονομικών είχε σαν σκοπό να εμφανίσει μια δήθεν σημαντική μείωση του δημόσιου
χρέους της χώρας μετά την αναδιάρθρωση με PSI τον Φεβρουάριο-Μάρτιο του 2012 και
την επαναγορά ελληνικών ομολόγων από την δευτερογενή τον Νοέμβριο του ίδιου
χρόνου. Δεν ήθελαν δηλαδή να φανεί ότι το δημόσιο χρέος, παρά τα δήθεν
«κουρέματα» που συνέβησαν με τρομακτικό αντίκτυπο, με βαρύτατες συνέπειες σε
ταμεία και διαθέσιμα, αλλά και με εξωφρενικά ανταλλάγματα για την ελληνική
οικονομία και κοινωνία, δεν μπόρεσε κατ’ ουσία να ελαφρύνει. Κι ούτε είναι
δυνατόν να συμβεί κάτι τέτοιο αν δεν υπάρξει μονομερής διαγραφή μέρους, ή όλου
του δημόσιου χρέους χωρίς κανενός είδους αντάλλαγμα σε βάρος της χώρας και του
λαού, προκειμένου να υπάρξει η δυνατότητα να ανακάμψει η οικονομία και η
κοινωνία από την ύφεση που κατατρώει τα θεμέλια, την συνοχή και τα σωθικά τους.
Όλα τα άλλα είτε είναι ανοησίες, είτε υπηρετούν άρρωστες καταστάσεις και
συμφέροντα του διεθνούς τραπεζικού καρτέλ.

Δεύτερο: Οι άμεσες επενδύσεις κατοίκων στο εξωτερικό
παραμένουν καθηλωμένες στα ίδια επίπεδα. Δεν παρατηρούμε, δηλαδή, καμιά
ιδιαίτερη εξαγωγή κεφαλαίου από την Ελλάδα στο εξωτερικό με την μορφή των
άμεσων επενδύσεων. Σχέση άμεσης επένδυσης υφίσταται όταν η επιχείρηση κάτοικος
(άμεσος επενδυτής) κατέχει τουλάχιστον 10% του μετοχικού κεφαλαίου επιχείρησης
μη κατοίκου (επιχείρηση άμεσης επένδυσης) ή, αντιστρόφως όταν η επιχείρηση μη
κάτοικος (άμεσος επενδυτής) κατέχει τουλάχιστον 10% του μετοχικού κεφαλαίου της
επιχείρησης κατοίκου (επιχείρηση άμεσης επένδυσης).

Οι άμεσες επενδύσεις των κατοίκων στο εξωτερικό ήταν για το
2011, 33,8 δις ευρώ και για το 2012, 33,1 δις ευρώ. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα
στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδας, το 2011 οι άμεσες επενδύσεις κατοίκων στο
εξωτερικό επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο στις χρηματοπιστωτικές και
ασφαλιστικές δραστηριότητες που συνιστούν το 72,2% του συνόλου. Με άλλα λόγια η
βασική εξαγωγική επιχείρηση της Ελλάδας στο εξωτερικό είναι οι τραπεζικοί
όμιλοι. Η Ελλάδα έχει αναδειχθεί σε τοκογλύφο της ευρύτερης περιοχής και
πλυντήριο μαύρου χρήματος. Ακολουθεί ο τομέας ενημέρωσης και επικοινωνίας με το
8,1% του συνόλου, το εμπόριο και οι επισκευές με το 5,6% του συνόλου, ενώ από
το 2010 και μετά οι λοιπές μεταποιητικές βιομηχανίες, που αφορούν δευτερεύουσες
μεταποιητικές δραστηριότητες, με το 6% του συνόλου των άμεσων επενδύσεων στο
εξωτερικό.

Η χώρα που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον από την
άποψη άμεσων επενδύσεων στο εξωτερικό είναι η Κύπρος, με το 28,4% του συνόλου
των άμεσων επενδύσεων κατοίκων της Ελλάδας στο εξωτερικό για το 2011. Η δεύτερη
σε ενδιαφέρον χώρα για άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό από την Ελλάδα είναι η
Τουρκία που συγκεντρώνει το 14,5% του συνόλου. Το επενδυτικό ενδιαφέρον για την
Τουρκία εκδηλώθηκε με εντυπωσιακό τρόπο από το 2006 και μετά όταν από 56 εκατομμύρια
ευρώ άμεσες επενδύσεις κατοίκων της Ελλάδας στην γείτονα χώρα το 2005,
εκτινάχθηκε σε πάνω από 2,2 δις ευρώ το 2006. Το άλμα αυτό είχε να κάνει με την
εξαγορά του 80% των μετοχών της τουρκικής τράπεζας Finanzbank από την Εθνική Τράπεζα έναντι
2,8 δις δολ. Από τότε το επενδυτικό ενδιαφέρον για άμεσες επενδύσεις στην
Τουρκία ακολούθησε ανοδική πορεία φτάνοντας το 2011 κοντά στα 5 δις ευρώ. Ενώ
μαζί με την Κύπρο συγκεντρώνουν το 43% του επενδυτικού ενδιαφέροντος σε άμεσες
επενδύσεις Ελλήνων στο εξωτερικό.

Με άλλα λόγια οι Έλληνες μεγαλοεπιχειρηματίες και τραπεζίτες
έχουν πλασαριστεί στην Κύπρο και στην Τουρκία σε τέτοιο βαθμό που τα οικονομικά
συμφέροντά τους να είναι άρρηκτα δεμένα μ’ εκείνα των Κυπρίων και Τούρκων
ομογάλακτών τους. Τα τελευταία χρόνια, διαμέσου κυρίως του τραπεζικού τομέα και
όχι μόνο, υπήρξε μια πορεία όσμωσης της ελληνικής ολιγαρχίας με την τουρκική,
αλλά και την κυπριακή, σε μια άρχουσα τάξη λίγο ως πολύ με ενιαία οικονομικά
και πολιτικά συμφέροντα για την ευρύτερη περιοχή. Πάντα βέβαια υπό την σκέπη
των ΗΠΑ. Αυτά τα κοινά και εν πολλοίς ενιαία συμφέροντα της ελληνοκυπριακής και
τουρκικής άρχουσας τάξης έχουν ανοίξει τον δρόμο της κατάλυσης των κυριαρχικών
δικαιωμάτων των χωρών στην περιοχή προκειμένου να υπάρξει ένας ενιαίος
οικονομικός χώρος επενδύσεων στο Αιγαίο και γενικά στην Ανατολική λεκάνη της
Μεσογείου. Γι’ αυτό κι όποιος πιστεύει ότι η ελληνική οικονομική και πολιτική
ελίτ, ή κάποιο τμήμα της θα κρατήσει εθνική-πατριωτική στάση έναντι των σχεδίων
διάλυσης της Ελλάδας και της Κύπρου στην προοπτική να δημιουργήσουν μαζί με την
Τουρκία μια ενιαία περιφέρεια, τότε αυταπατάται οικτρά.

Τρίτο: Ο κύριος όγκος κίνησης κεφαλαίου προς και από
την ελληνική οικονομία ήταν και παραμένουν οι επενδύσεις χαρτοφυλακίου, δηλαδή
οι επενδύσεις σε μετοχές, ομόλογα, γραμμάτια και μέσα χρηματαγοράς (γραμμάτια,
συμφωνίες επαναγοράς, commercial paper,
ρέπος, κοκ). Το 2011 για κάθε 100 ευρώ άμεσων επενδύσεων κατοίκων της Ελλάδας
στο εξωτερικό, βγήκαν περί τα 190 ευρώ προκειμένου να τοποθετηθούν σε μετοχές
και χρεόγραφα του εξωτερικού. Το 2012 για κάθε 100 ευρώ άμεσων επενδύσεων
Ελλήνων στο εξωτερικό, βγήκαν σχεδόν 340 ευρώ για να τοποθετηθούν σε μετοχές
και χρεόγραφα του εξωτερικού. Η εκτίναξη αυτή οφείλεται πρώτα και κύρια στον
υπερδιπλασιασμό των τοποθετήσεων των λοιπών πιστωτικών ιδρυμάτων, δηλαδή των
τραπεζών, σε χρεόγραφα και πιο συγκεκριμένα σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια του
εξωτερικού. Από 26 δις ευρώ τοποθετήσεις των εγχώριων τραπεζών σε ομόλογα και
γραμμάτια του εξωτερικού το 2011, ανέβηκαν στα 58,2 δις ευρώ το 2012. Αύξηση
κατά 224%!

Πρόκειται για μια εξαγωγή κεφαλαίων που εξυπηρετεί
αποκλειστικά και μόνο την κερδοσκοπία των ίδιων των τραπεζών. Το ερώτημα βέβαια
είναι ότι αν συγκρίνουμε την ανακεφαλαιοποίηση των εγχώριων μεγάλων τραπεζών
κατά 48,5 δις ευρώ, που ίσως να φτάσει τελικά τα 50 δις ευρώ, θα δούμε ότι οι
τραπεζίτες έχουν βγάλει στο εξωτερικό προκαταβολικά τα κεφάλαια αυτά και τα
έχουν τοποθετήσει σε χρεόγραφα του εξωτερικού. Πλήρωνε εσύ κακομοίρη
φορολογούμενε από το ανύπαρκτο εισόδημά σου και την υπό δήμευση ακίνητη
περιουσία σου.

Αν προσθέσουμε σ’ αυτά άλλα 2,6 δις ευρώ που οι εγχώριες τράπεζες
τοποθέτησαν μέσα στο 2012 σε μέσα χρηματαγοράς του εξωτερικού, μπορούμε να
αντιληφθούμε τα ποσά που έβγαλαν στο εξωτερικό οι τραπεζίτες προκειμένου να
διασφαλίσουν τα κεφάλαιά τους σε επενδύσεις που η ευρωζώνη δεν θα νοηθεί ποτέ
να πειράξει. Βλέπετε πολύς λόγος γίνεται για «κούρεμα» καταθέσεων, αλλά κανείς
δεν μιλά για «κούρεμα» κεφαλαίων και μάλιστα κυρίως αυτών που έχουν τοποθετηθεί
σε αμιγώς κερδοσκοπικές τοποθετήσεις όπως είναι τα χρεόγραφα εξωτερικού. Οι
εγχώριοι τραπεζίτες με τον τρόπο αυτό μέσα στο 2012 εξασφάλισαν τα νώτα τους
ακόμη και από ένα πολύ πιθανό και ενδεχόμενο «κούρεμα» καταθέσεων.

Τέταρτο: Η αύξηση των τοποθετήσεων σε
χρηματοοικονομικά παράγωγα του εξωτερικού κατά 830 εκατ. ευρώ κατά το 2012
πρωτίστως από τις εγχώριες τράπεζες, εντάσσεται κι αυτή στην στροφή που
παρατηρείται για την διασφάλιση των κεφαλαίων από πιθανά «κουρέματα». Ωστόσο το
πιο εντυπωσιακό είναι το ισοζύγιο των «λοιπών επενδύσεων». Μέσα στο 2012 οι
εγχώριες τράπεζες μείωσαν τις απαιτήσεις τους από δάνεια και καταθέσεις στο
εξωτερικό κατά 20,6 δις ευρώ, Παρ’ όλα αυτά ο όγκος των δανείων και των
καταθέσεων που διατηρεί ο εγχώριος τραπεζικός τομέας στο εξωτερικό το 2012
ανέρχεται σχεδόν στα 52 δις ευρώ. Από την άλλη ο εγχώριος ιδιωτικός τομέας
(νοικοκυριά και επιχειρήσεις) ενίσχυσε τις καταθέσεις τους στο εξωτερικό μέσα
στο 2012 κατά 4,2 δις ευρώ φτάνοντας συνολικά στα 36,7 δις ευρώ.

Από την σκοπιά των υποχρεώσεων βλέπουμε την Τράπεζα της
Ελλάδας να χρωστά στο ευρωσύστημα 98,4 δις ευρώ σε ρευστότητα που άντλησε το 2012
από 104,8 δις ευρώ το 2011. Η μείωση που παρατηρείται οφείλεται σε μεγάλο βαθμό
στο γεγονός ότι ένα σημαντικό μέρος της επιπλέον ρευστότητας που χρειάζεται το
εγχώριο τραπεζικό σύστημα θα δοθεί με ανακεφαλαιοποίηση που θα πλησιάσει τα 50
δις ευρώ. Όπως και να έχει η ρευστότητα που αντλεί υπέρ του εγχώριου τραπεζικού
συστήματος η Τράπεζα της Ελλάδας από το ευρωσύστημα αποτελεί χρέος που πρέπει
να ξεπληρωθεί από τις τράπεζες. Αν δεν μπορέσουν να το κάνουν, τότε θα αναλάβει
το κράτος διότι εγγυάται αυτό για την ρευστότητα που αντλείται από το
ευρωσύστημα.

Οι υποχρεώσεις των εγχώριων τραπεζών προς το εξωτερικό σε
δάνεια και καταθέσεις ανήλθαν το 2012 σε 75,5 δις ευρώ, υποχωρώντας κατά 15,7
δις ευρώ από το 2011. Το ύψος αυτών των υποχρεώσεων, με δεδομένο ότι οι
αντίστοιχες απαιτήσεις προς το εξωτερικό των εγχώριων τραπεζών υστερούν κατά 24
δις ευρώ, συνιστούν μια ακόμη μεγάλη βόμβα τραπεζικού χρέους που αναμένεται να
αναφλεγεί. Σε κάθε περίπτωση οι ανάγκες σε ρευστότητα του εγχώριου τραπεζικού
συστήματος, καθώς αυτό γίνεται όλο και πιο ολιγοπωλιακό, ουσιαστικά μονοπωλιακό,
μιας και τρεις – ίσως δύο – τραπεζικοί όμιλοι θα καταλήξουν να ελέγχουν απόλυτα
την εσωτερική χρηματοπιστωτική αγορά, αυξάνονται ραγδαία παρά την
ανακεφαλαιοποίηση. Πράγμα που σημαίνει ότι εντός του 2013 πρέπει να περιμένουμε
πολύ δυσάρεστες εκπλήξεις από το εγχώριο τραπεζικό σύστημα.