Γενικά θέματα
“Τελείωσε ο πόλεμος;”
- Οι τεχνολογικά προηγμένες τεχνολογίες και ιδιαίτερα σήμερα το διαδίκτυο, οι τηλεοπτικές εκπομπές και άλλα μέσα που πλέον είναι πλανητικά, στοχεύουν τις πεποιθήσεις, τα πιστεύω, την φιλοπατρία, την σωστή γνώση της διεθνούς πολιτικής, την σωστή γνώση των προσανατολισμών της ιστορίας, την σωστή γνώση του κράτους και την σωστή κατανόηση του εθνικού συμφέροντος. Ενσπείρουν επίσης φόβο, ηττοπάθεια και το ιδεολόγημα πως είναι μοιραίο ο λιγότερο ισχυρός να υποτάσσεται στον πιο ισχυρό.
- Ο κυβερνοχώρος έχει πλέον γίνει κύριο πεδίο μιας άνευ προηγουμένου θηριώδους και κοινωνικοπολιτικά ανεξέλεγκτης κατάστασης στην οποία πέραν των κρατικών υπηρεσιών εμπλέκονται παντελώς ανεξάρτητες ιδιωτικές εταιρείες πληροφορικής και διαδικτυακής δικτύωσης, ατομικοί φορείς ιδιωτείας κάθε είδους και μυστικές υπηρεσίες.
-
Στεκόμαστε στο ζήτημα αυτό προσθέτοντας ότι όλοι αυτοί καταγράφουν την ιδιωτική ζωή από τις συνομιλίες μέχρι τις συναλλαγές των καρτών και από τα ηλεκτρονικά μηνύματα μέχρι την κοινωνική δικτύωση όπου εκατομμύρια ανυποψίαστοι δεν γνωρίζουν ότι τα πάντα παρακολουθούνται και καταγράφονται με ελάχιστο κόστος. Ο Julian Assange ιδρυτής των Wikileaks στοεκπληκτικό βιβλίο συνεντεύξεών του από την απομόνωση «CYPHERPUNKS, Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ» –http://www.piotita.gr/Julian_Assange.htm.
- Ο Assange εξηγεί με αξιοπιστία ότι επειδή η μαζική παρακολούθηση γίνεται ολοένα φθηνότερη, ο κίνδυνος απρόκλητης ολικής-μαζικής παρακολούθησης είναι πολύ μεγαλύτερος από ό,τι υποψιαζόμαστε. Παρακολούθηση και αποθήκευση όλων των τηλεπικοινωνιών, όλων των φωνητικών κλήσεων, όλων των δεδομένων, των SMS και των ηλεκτρονικών μηνυμάτων που καθημερινά αποστέλλουμε. Για όλες τις τηλεφωνικές κλήσεις της Γερμανίας ενός έτους, για παράδειγμα, η αποθήκευση κοστίζει μόνο οκτώ εκατομμύρια ευρώ.
- Οι εκβιασμοί, οι εκφοβισμοί, οι αιωρούμενες απειλές και κάθε άλλο παρόμοιο και αντίστοιχο εισρέουν διαμορφωτικά μέσα στον δημόσιο και ιδιωτικό βίο. Μπορεί για παράδειγμα ο ένας ή άλλος ηγέτης να λειτουργεί περίεργα και να «ευθύνεται» κάποια κάμερα που «αποθανάτισε» αδυναμίες του ή που βιντεοσκόπησε δωροδοκία του πριν λίγα ή και πολλά χρόνια.
-
Ο ιδιωτικός πυρήνας συναρτάται ποικιλοτρόπως με τα πιο πάνω και με πολλούς άλλους τρόπους που προκαλούν προγραμματικά, αποδυνάμωση ήττα ή και θάνατο του λιγότερο ισχυρού. Για παράδειγμα, η τεχνολογία, η οργάνωση των κρατικών υπηρεσιών και η ιδιωτεία τοκογλύφων, κερδοσκόπων και διεθνικών τραπεζών μπορεί πλέον να στοχεύει τον προσωπικό πυρήνα όλων των πολιτών.
- Αφού αποδυναμωθεί η εθνική οικονομία ενός κράτους τίθεται υπό τον στενό ασφυκτικό έλεγχο του θηριώδους συνονθυλεύματος τεχνοκρατών, κρατικών υπηρεσιών και διεθνικής ιδιωτείας η προσωπική ζωή. Πλήττεται πλέον αόρατα και αδιαφανώς η ατομική δραστηριότητα, οι ατομικές συναλλαγές, η δυνατότητα επιβίωσης, η δυνατότητα στήριξης της οικογένειας, η δυνατότητα διαφύλαξης των οικιστικών αποκτημάτων και κάθε είδους ατομικός πλούτος που μη κλέφτης και μη εμπλεκόμενος σε ξενοκρατούμενες ή εγχώριες ολιγαρχικές απάτες πολίτης απόκτησε με κόπο και μόχθο.
- Αφού ο πολίτης νοιώσει πλέον έρμαιο διεθνικών ή ηγεμονικών δυνάμεων χάνει την πίστη στον θεσμό ελευθερίας που είναι το εθνοκράτος του και αισθάνεται μόνος και εγκαταλειμμένος θεωρώντας μάλιστα τους δικούς του θεσμούς όχι εθνικούς αλλά φορείς πραιτοριανών ξένων συμφερόντων.
- Έτσι, η κοινωνικοπολιτική συνοχή αποδυναμώνεται ή και κατεδαφίζεται καθότι κανένα κοινωνικοπολιτικό σύστημα δεν είναι σταθερό και βιώσιμο εάν δεν στηρίζεται πάνω σε στέρεα θεμέλια νομιμοποιημένης διανεμητικής δικαιοσύνης κοινωνικοπολιτικά σμιλευμένης.
-
Αυτό το τελευταίο είναι μεγάλο πρόβλημα όσον αφορά τις τεχνοκρατικές αναλύσεις δυστυχώς πάρα πολλών οικονομολόγων ακόμη και των πιο καλόπιστων και των από άποψη τεχνικής κατάρτισης άρτιων επιστημόνων. Εθισμένοι μέχρι αποβλάκωσης σε τεχνικά/ποσοτικά και γραμμικού χαρακτήρα θεωρήματα που παραβλέπουν τον «άνθρωπο» και την θέση του στο σύστημα παραγωγής, κατανομής και αποτελεσματικότητας, διολισθαίνουν σε μια Δαρβινιστική αντίληψη της οικονομίας. Έτσι, δεν γνωρίζουν ή δεν αντιλαμβάνονται ότι η πολιτικοοικονομική δραστηριότητα είναι ο πυρήνας της κοινωνικοπολιτικής οργάνωσης, ο άξονας της εθνοκρατικής ζωής, η ουσία της κοινωνικής συνοχής και ο ιστός της βιωσιμότητας ενός κράτους. Για να το πούμε διαφορετικά, χωρίς νομιμοποιητική διανεμητική δικαιοσύνη κοινωνικοπολιτικά σμιλευμένη δεν υπάρχει βιώσιμη πολιτική οργάνωση, κράτος και όλα τασυμπαρομαρτούντα. Έτσι, συχνά δεν εκτιμούν σωστά το γεγονός ότι
- Χωρίς νομιμοποιητική διανεμητική δικαιοσύνη δεν υπάρχει κοινωνική συνοχή και βιωσιμότητα της οικείας πολιτείας η οποία μπορεί να συναρτάται με εξωγενείς δρώντες αλλά για τους πολίτες αυτό που μετράει είναι η εθνική ανταγωνιστικότητα.
- Χωρίς κοινωνική συνοχή και νομιμοποιημένη διανεμητική δικαιοσύνη δεν υπάρχουν νομιμοποιημένες παραγωγικές δομές και νομιμοποιημένες κοινωνικές ιεραρχίες
- Χωρίς τα τελευταία δεν υπάρχει βιώσιμο κράτος και οι πολίτες είτε γίνονται έρμαια και είλωτες-υποχείρια τρίτων ή διολισθαίνουν σε εμφύλιους και κατεδάφιση των κρατών τους. Μετρήστε πόσα τέτοια φαινόμενα υπάρχουν σήμερα στην περιφέρεια της Ελλάδας.
-
Τέλος αλλά όχι το τελευταία που θα μπορούσαν να αναφερθούν, ο πολίτης πλήττεται και με άλλους τρόπους. Σε ασθενή κράτη κυριαρχημένα πλήρως από πραιτοριανούς ξένων ολιγαρχών ροκανίζεται και αποδυναμώνεται η πίστη και η αυτοπεποίθηση των πολιτών. Το παρατηρούμε όταν όπως συχνά συμβαίνει [έστω και εάν τα εκάστοτε ιδεολογήματα, θεωρήματα και άλλες ασυναρτησίες διεθνισμών, κοσμοπολιτισμών, παγκοσμιοποιήσεων αποβλακώνουν αναρίθμητους πολλοί εκ των οποίων είναι άριστοι και καλών προθέσεων] οι πολίτες καλούνται να επιδείξουν πίστη, νομιμοφροσύνη και αυτοθυσία στην πατρίδα τους. Για παράδειγμα.
- Όταν όπως συχνά συμβαίνει (ή μήπως όχι;) η πατρίδα τους γίνεται θύμα στρατιωτικής επίθεσης, ξαφνικά γίνεται φανερό ότι απουσιάζει το φρόνημα, η αναγκαία φιλοπατρία, η πίστη στους εθνικρατικούς σκοπούς και η ετοιμότητα για αυτοθυσία για να τύχουν υπεράσπισης τα ιερά και τα όσια της συλλογικής και προσωπικής ζωής.
- Όταν η πατρίδα τους είναι στόχος μεταμοντέρνων επιθέσεων όπως πχ μερικά κράτη της ΕΕ συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια, αποδυναμώνεται η ετοιμότητα για θυσίες στήριξης του κράτους ακόμη και όταν για λόγους συμπτωματικούς ή άλλους κάποιοι αναλαμβάνουν την διακυβέρνηση, διαπραγματεύονται και αξιώνουν διαφύλαξη των στοιχειωδών και ουσιωδών της συλλογικής ζωής.
- Για παράδειγμα, αυτά βασικά και ουσιαστικά ισχύουν για την Ελλάδα αυτή την στιγμή. Καθότι λόγω αυτοκτονικών αποφάσεων της μεταπολίτευσης και των πέντε τελευταίων χρόνων το νεοελληνικό κράτος έφτασε στο χείλος της αβύσσου. Έτσι όταν τους πέντε τελευταίους μήνες οι αξιώσεις μας περνάνε μέσα από Συμπληγάδες οι δυνατότητες αντίστασης είναι αποδυναμωμένες. Σημειώνεται, παρενθετικά, ότι ορθολογιστικά μιλώντας οι νεοέλληνες θα περάσουμε τις Συμπληγάδες μόνο αν στηριχθεί το κρατικό καράβι που κάποιοι τις τελευταίες δεκαετίες και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια συνειδητά ή ανεπίγνωστα μετέτρεψαν σε ερείπιο. Το γεγονός ότι κάποιοι κατά σύμπτωση ή παράδοξα εγείρουν αξιώσεις επιβίωσης είναι μια άλλη μεγάλη ιστορία του έθνους των αντιφάσεων και των αντιθέσεων [ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΑΣΤΟΥΣ ΚΑΙ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΥΣ. ΤΟ ΑΒΑΣΤΑΚΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ ΧΑΟΣ http://me/p3OlPy-OE]Για τα πιο πάνω που γράφτηκαν σε αναφορά με μια έκθεση για τα θύματα των σύγχρονων στρατιωτικών επιχειρήσεων, επισημαίνω καταληκτικά και μονολεκτικά ότι η στρατηγική θεωρία δεν θεωρεί τον πόλεμο ως αμιγώς στρατιωτική υπόθεση.
- Η έκθεση του Κογκρέσου «American War and Military Operations Casualties: Lists and Statistics» στην οποία αναφέρεται η παρούσα παρέμβαση είναι αναρτημένη. Κλικ στο American War and Military Operations Casualties_Lists and Statistics
Γενικά θέματα
Από ποιούς ζήτησε βοήθεια ο Τραμπ;
Ελληνόφωνο δελτίο ειδήσεων με την υποστήριξη της Δημόσιας Ραδιοφωνίας της Αρμενίας
Η φωνή της Αρμενίας – Παρουσιάζει η Λιάνα Μανουκιάν
Ελληνόφωνο δελτίο ειδήσεων με την υποστήριξη της Δημόσιας Ραδιοφωνίας της Αρμενίας
Ενημέρωση στις 4 Νοεμβρίου 2024
Γενικά θέματα
Οι αμερικανικές εκλογές και το μέλλον μας
Μετά τις εκλογές θα αρχίσουμε να βλέπουμε τα αποτελέσματα σε έναν κόσμο που αλλάζει δραματικά.
Για την Ελλάδα η αμερικανική έκλειψη θα αφήσει σοβαρά κενά ασφαλείας.
Μετά τις εκλογές θα αρχίσουμε να βλέπουμε τα αποτελέσματα σε έναν κόσμο που αλλάζει δραματικά.
Γράφει ο Παντελής Σαββίδης
Από όλα όσα διάβασα για τις αμερικανικές εκλογές, εκείνο που με εντυπωσίασε ήταν η απάντηση που έδωσε ο Ντόναλντ Τραμπ σε έναν Ιρανοαμερικανό δημοσιογράφο όταν τον ρώτησε αν οι ΗΠΑ θα βοηθήσουν στην πτώση του σημερινού ιρανικού καθεστώτος σε περίπτωση που εκείνος εκλεγεί.
Η απάντηση ήταν: «δεν θα εμπλακούμε τόσο βαθιά, εδώ δεν μπορούμε να κυβερνήσουμε τη χώρα μας».
Αυτό που διαισθανόμαστε, ότι η διαχείριση της υπερδύναμης έχει ξεφύγει από τα χέρια των πολιτικών και πλέον έχει αφεθεί στον αυτόματο πιλότο, ο Τραμπ το επιβεβαίωσε.
Υπάρχει πρόβλημα εσωτερικής διακυβέρνησης των ΗΠΑ και διατήρησης της παγκόσμιας ηγεμονίας.
Στο εσωτερικό πεδίο οι δύο υποψήφιοι έχουν πολύ διαφορετικούς προσανατολισμούς. Η πολιτική του Τραμπ διακρίνεται από έντονη εσωστρέφεια, αλλά και η Χάρις θα κρατήσει, απλώς, τα προσχήματα. Δεν θα εγκαταλείψει τον παγκόσμιο ηγετικό ρόλο των ΗΠΑ, αλλά ορισμένες διαστάσεις και της δικής της πολιτικής δεν θα έχουν την εικόνα που γνωρίζαμε. Και σε ό,τι μας αφορά περισσότερο άμεσα, η σχέση Ουάσινγκτον-Βρυξελλών δεν θα είναι όπως παραδοσιακά την γνωρίζαμε.
Οι Αμερικανοί με κάθε τρόπο εξωθούν την Ευρώπη να αντιληφθεί πως τα πράγματα έχουν αλλάξει και η γηραιά ήπειρος θα πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα αλλά οι ευρωπαϊκές χώρες δεν θέλουν να αποκλίνουν από την αγκαλιά των ΗΠΑ. Νιώθουν ασφαλείς ως προς την άμυνα που τους προσφέρει η Ουάσινγκτον, αλλά οι Αμερικανοί έχουν άλλες προτεραιότητες. Βλέπουν την Ευρώπη ως τουριστικό προορισμό και ως χώρο ανάπτυξης οικονομικών σχέσεων και τίποτε άλλο. Ο παλιός έρωτας τελείωσε.
Οι Γερμανοί δεν θέλουν να το πιστέψουν, οι Γάλλοι είναι περισσότερο ευέλικτοι και αρχίζουν να μιλούν για αυτονομία της Ευρώπης στην άμυνα, την τεχνολογία, την αναζήτηση κρίσιμων υλικών και άλλα παρόμοια.
Κι αυτό ανεξαρτήτως αν εκλεγεί ο Τραμπ ή η Χάρις. Η διαφορά έγκειται στο θόρυβο με τον οποίο θα φανεί η αλλαγή πολιτικής.
Θα αναγκαστεί, έτσι, η Ευρώπη να αναπτύξει δική της πολιτική; Τι θα κάνει η γερμανική ατμομηχανή της ή η γαλλική παραγωγή ιδεών και προσανατολισμού;
Σε μια εποχή όπου η διεθνής κοινή γνώμη εξοικειώνεται καθημερινά με τη χρήση πυρηνικών όπλων, μια Ευρώπη που αρνείται ακόμη και να δημιουργήσει δικό της στρατό, σε ποια πυρηνική ομπρέλα θα βασιστεί; Θα δεχθεί η Γαλλία να την καλύψει με τη δική της;
Απαντήσεις της Ευρώπης στα ερωτήματα αυτά, απλώς δεν υπάρχουν. Προς το παρόν στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θα σκέφτονται ποια Ρωσία θα αναδυθεί από τον πόλεμο, πόσο ισχυρή θα είναι η σχέση της με την Κίνα και πόσο απειλητική για την Ευρώπη. Ακόμη, πώς θα αντιμετωπίσουν νέα μεταναστευτικά κύματα από τον Λίβανο και τη Μέση Ανατολή με τις συνεχιζόμενες διαμάχες και την καταστρεπτική, εγκληματική πολιτική του Ισραήλ. Όταν δεν έχεις το γεωπολιτικό βάρος να επέμβεις στις εξελίξεις που θα σε επηρεάσουν, απλώς παρακολουθείς και υφίστασαι τις συνέπειες.
Η Γερμανία είχε την εντύπωση ότι πάντα θα της παρείχετο η δυνατότητα να αγοράζει φθηνό φυσικό αέριο από τη Ρωσία, θα απολάμβανε την ασφάλεια που της παρείχαν οι Αμερικανοί μέσω του ΝΑΤΟ και θα ωφελούνταν από την εσωτερική ευρωπαϊκή αγορά και το άνοιγμα στην Κίνα. Ο αμερικανικός παράγων, όμως, που τα επηρεάζει όλα αυτά, αλλάζει πολιτική. Και η Ευρώπη αδυνατεί να προσαρμοστεί διότι δεν έχει ηγεσία και διότι οικοδομήθηκε με βάση το γερμανικό συμφέρον που ήθελε διεύρυνση και όχι εμβάθυνση.
Η Ευρώπη είναι ένα παλάτι στην άμμο μετά τις αλλεπάλληλες διευρύνσεις.
Και θα γίνει ακόμη πιο χαλαρή με τις νέες εισόδους των χωρών που άρχισαν ενταξιακό διάλογο. Γνωρίζει η Ευρώπη που θέλει να πάει; Μάλλον όχι. Της λείπει η ηγεσία. Με υπαλλήλους στην νοοτροπία δεν οικοδομείς νέες ομοσπονδιακές δομές με παγκόσμιο βάρος.
Αλλά και για την Ελλάδα η αμερικανική έκλειψη θα αφήσει σοβαρά κενά ασφαλείας. Η χώρα –ορθώς– έχει Δυτικό προσανατολισμό, αλλά η Δύση θα στερηθεί ηγεσίας, αν εκδηλωθεί έντονος ο αμερικανικός απομονωτισμός. Ποιος θα καλύψει την αμερικανική ηγεσία; Η λογική απάντηση είναι η Ευρώπη, αλλά αυτήν τη στιγμή η Ευρώπη υπάρχει μόνο σε ήπιες μορφές ισχύος. Στην οικονομία, την επιστήμη, την τεχνολογία. Και η ήπια ισχύς είναι ισχύς αλλά δεν επηρεάζει τις εξελίξεις σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε αναβρασμό και μετέρχεται μεθόδους σκληρής βίας, όπως βλέπουμε στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή. Η Ευρώπη ουσιαστικά είναι απούσα και από τα δύο πεδία, και υφίσταται μόνο ως παράμετρος της αμερικανικής παρουσίας.
Ένα άλλο ζήτημα που αναδύεται και θα απαιτήσει απαντήσεις είναι οι παγκόσμιες προκλήσεις, όπως περιγράφηκαν σε μελέτη της RAND Corporation.
Επιγραμματικά, οι προκλήσεις αυτές που οδηγούν στην αλλαγή του ανθρωπολογικού είδους –ή ακόμη και στην εξαφάνιση του ανθρώπου– είναι οι επιπτώσεις της άκριτης χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης, οι πιθανές συγκρούσεις με αστεροειδείς και κομήτες, η ξαφνική αλλαγή του κλίματος, ο πυρηνικός πόλεμος, οι σοβαρές επιπτώσεις από τα υπερηφαίστεια κ.ά.
Για τον καθημερινό άνθρωπο αυτά φαίνονται επιστημονική φαντασία, αλλά δεν είναι. Αποτελούν πραγματικές απειλές των επόμενων δεκαετιών και θα πρέπει να απαντηθούν τα ερωτήματα για την αντιμετώπισή τους.
Στα στενά ελληνοτουρκικά, η πολιτική της κυβέρνησης –και από ό,τι φαίνεται, ολόκληρου του πολιτικού συστήματος– είναι μια συμφωνία με την Τουρκία με τους όρους τής απέναντι πλευράς, που με τις γνωστές ελληνικές πολιτικές αλχημείες θα περάσουν ως βαθυστόχαστη αθηναϊκή πολιτική.
Χωρίς ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική και με τη σταδιακή έκλειψη της αμερικανικής παρουσίας από την περιοχή, που κρατούσε κάποιες ισορροπίες, η Αθήνα αισθάνεται ότι πρέπει να συνδιαλλαγεί με την Άγκυρα με το μικρότερο δυνατό κόστος. Μόνο που αυτή η προσέγγιση είναι ξένη για την τουρκική νοοτροπία. Έτσι και αρχίσουν οι υποχωρήσεις, σταματημός δεν θα υπάρξει.
Η ελληνική προσπάθεια διαμόρφωσης πειστικής αποτροπής δεν απέδωσε, έως σήμερα, όσα θα ήθελε η Αθήνα, αλλά με διακηρύξεις του είδους «δεν πρόκειται να προσφύγουμε με τίποτε σε πόλεμο με την Τουρκία» αποδυναμώνεται εξαρχής η αποτροπή.
Η εμφανής αδυναμία της Ελλάδας να μην μπορεί να ακολουθήσει μια κούρσα εξοπλισμών μπορεί να αναζητήσει την εναλλακτική της στην ανάπτυξη σε ανώτατο βαθμό του ψηφιακού πολέμου. Χωρίς να εγκαταλειφθούν οι παραδοσιακές δυνάμεις, η νέα αντίληψη αντιμετώπισης της Τουρκίας θα μπορούσε να εστιαστεί στο ψηφιακό πεδίο σαν να παίζεται παιχνίδι στο διαδίκτυο.
Δημοσιεύματα, εξάλλου, έμπειρων στρατιωτικών όπως ο υποναύαρχος ε.α. Δημήτρης Τσαϊλάς δίνουν τις κατευθύνσεις για την αξιοποίηση ελληνικών πλεονεκτημάτων, όπως τα νησιά, που μέχρι τώρα παραμένουν αναξιοποίητα. Υπάρχουν επιλογές, αρκεί να αποφασίσει το πολιτικό σύστημα να αλλάξει γραμμή προσέγγισης προς την Τουρκία.
Οι θέσεις των δύο Αμερικανών υποψηφίων σε όλα τα θέματα που θίχτηκαν παραπάνω είναι αρκετά διαφορετικές. Μέχρι απολύτως αντίθετες.
Ο Τραμπ θέλει να διώξει τους μετανάστες, να βάλει δασμούς, να μειώσει τους φόρους, να ρίξει τις τιμές, αλλά από τις επιθυμίες του αυτές προκύπτουν αντιτιθέμενα αποτελέσματα. Επιμένει στην παραδοσιακή αντιμετώπιση σύνθετων, σύγχρονων προβλημάτων.
Η Χάρις εστιάζει στην ελευθερία, κι εδώ είναι που έχει ξεπεράσει την κόκκινη γραμμή των Αμερικανών συντηρητικών στο θέμα του φύλου και των συμπαρομαρτούντων του.
Παίζεται κι ένα ακόμη παιχνίδι στις αμερικανικές εκλογές. Ποιος θα τεθεί επικεφαλής της αμερικανικής κοινωνικής ιεραρχίας; Ο λευκός ή ο μαύρος θα είναι η πλειοψηφία που θα καθορίσει τις επιλογές.
Μετά τις εκλογές θα αρχίσουμε να βλέπουμε τα αποτελέσματα σε έναν κόσμο που αλλάζει δραματικά.
Γενικά θέματα
Θα ανέβει η Ελλάδα στο πυρηνικό βαγόνι;
Μετά τις δηλώσεις του πρωθυπουργού ότι δεν θα καταφέρουμε να πιάσουμε τον στόχο των μηδενικών ρύπων δίχως την πυρηνική ενέργεια, η «Κ» αναζήτησε τη γνώμη επιστημόνων, θεσμικών παραγόντων, επικοινώνησε με την ΙΑΕΑ και παρακολούθησε ημερίδα στο κέντρο της Αθήνας, σε μια συζήτηση που ήταν μέχρι πρότινος… αδιανόητη
Οταν ο Μαρκ Νέλσον, επικεφαλής του Radiant Energy Fund που εδρεύει στις ΗΠΑ, ανακοίνωσε στο X ότι ταξιδεύει στην Ελλάδα για να παρακολουθήσει ένα workshop της Athlos Energy, της ελληνικής startup που βάζει στο τραπέζι την προοπτική της πυρηνικής ενέργειας στη χώρα μας, το πολυπληθές κοινό του δεν το άφησε να πέσει κάτω. Εξάλλου, έγραψε ότι «η Ελλάδα δεν έχει πυρηνικό πρόγραμμα… ακόμη». Ο ίδιος είναι full time υποστηρικτής της πυρηνικής ενέργειας, ο οποίος έχει δηλώσει ότι δουλεύει για τα πυρηνικά όπως… ένας αντιδραστήρας – 24 ώρες τη μέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα.
Αυτό το «ακόμη» είναι κάτι που, έτσι κι αλλιώς, τροφοδοτεί έτι περαιτέρω τη συζήτηση περί της απόκτησης πυρηνικής ενέργειας από τη χώρα μας. Η αρχή είχε γίνει από ομιλία του Ελληνα πρωθυπουργού στο Economist Government Roundtable, όπου είχε δηλώσει ότι δεν θα καταφέρουμε να πιάσουμε τον στόχο των μηδενικών ρύπων δίχως την πυρηνική ενέργεια.
Το χαμένο τρένο, οι SMRs και οι αντιδραστήρες «τσέπης»
Η κουβέντα, ασφαλώς, δεν περιστρέφεται γύρω από την ανάπτυξη μεγάλων πυρηνικών αντιδραστήρων, το τρένο των οποίων έχουμε χάσει. Μάλιστα, την ιστορία του… χαμένου δρομολογίου έχει τεκμηριώσει, με πάσα αρχειακή λεπτομέρεια, στο βιβλίο του «Ατομική εποχή» ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Αχιλλέας Χεκίμογλου, τον οποίο και συμβουλευθήκαμε.
Οι ανάγκες της Ελλάδας και το κόστος – Σενάριο
Η χώρα μας, σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς του Δημήτρη Μητράκου, θα χρειαζόταν περί τους 4 ή 5 SMRs, για να καλύψει το 5-10% του ενεργειακού της μείγματος, με δεδομένο ότι το 90% θα προέρχεται από ΑΠΕ.
Οι υπολογισμοί των ειδικών της αγοράς εκτιμούν ότι η εγκατάσταση –και μόνον αυτή– ενός SMR κοστίζει έως και 3 δισ. δολ. ανά μονάδα, με τους μικροαντιδραστήρες, τους «τσέπης» δηλαδή, να ξεκινούν από τα 50 εκατ. δολ.
Σε όλα αυτά δεν περιλαμβάνονται οι δεκάδες μελέτες, οι αδειοδοτήσεις, οι πιθανές απαλλοτριώσεις, οι γεωτρήσεις και άλλα κατασκευαστικά έργα και, βεβαίως, το προσωπικό σε κάθε στάδιο της ανάπτυξης ενός SMR.
Αλλωστε, όπως μας είπε ο Δημήτρης Μητράκος, αναπληρωτής καθηγητής Πυρηνικής Τεχνολογίας στο ΕΜΠ, πλέον δεν συμφέρει –κυρίως για οικονομικούς λόγους– η κατασκευή μεγάλης, συμβατικής πυρηνικής μονάδας, η οποία θα κοστίσει, εκτός από χρόνο, και πολλά δισ. ευρώ για να υλοποιηθεί.
Η πυρηνική τεχνολογία έχει προχωρήσει αρκετά και έχουν καλυφθεί τα ζητήματα ασφαλείας που ανησυχούσαν κυβερνήσεις και επιστήμονες και εξακολουθούν να προκαλούν αρνητικές αντιδράσεις από την κοινή γνώμη λόγω ιστορικού (Τσερνόμπιλ, Φουκουσίμα κ.λπ.). Πλέον, η πολιτική, οικονομική και επιστημονική κουβέντα έχει στραφεί στους SMRs (Small Modular Reactors), δηλαδή τους μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες, και τους μικροαντιδραστήρες ή αντιδραστήρες «τσέπης».
Η Ελλάδα, αυτή τη στιγμή, δεν εντάσσει στο εθνικό σχέδιό της περί ενεργειακού την πυρηνική ενέργεια. Αν, ωστόσο, φτάναμε σε αυτό το σημείο, θα μιλούσαμε, θεωρώ, αποκλειστικά για την περίπτωση των SMRs. – Δημήτρης Μητράκος
«Η Ελλάδα, αυτή τη στιγμή, δεν εντάσσει στο εθνικό σχέδιό της περί ενεργειακού την πυρηνική ενέργεια. Αν, ωστόσο, φτάναμε σε αυτό το σημείο, θα μιλούσαμε, θεωρώ, αποκλειστικά για την περίπτωση των SMRs», λέει στην «Κ» ο Δημήτρης Μητράκος, ο οποίος μας ανέλυσε και τις διαφορές των τριών τύπων.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Νίκος Τσάφος, ειδικός σύμβουλος του πρωθυπουργού σε ζητήματα ενέργειας, που μίλησε στο εν λόγω workshop την περασμένη Δευτέρα, ήταν περισσότερο διστακτικός, βασιζόμενος στα στοιχεία που δείχνουν, όπως είπε, ότι τα χρονοδιαγράμματα και οι προϋπολογισμοί των πυρηνικών προγραμμάτων με SMRs απέχουν παρασάγγας από τους αρχικούς σχεδιασμούς.
Ετσι, σύμφωνα με τον ίδιο, ακριβώς επειδή «δεν έχουν καταγραφεί μέχρι ώρας success stories διεθνώς», θα πρέπει να περιμένουμε τις εφαρμογές από τις χώρες που προτίθενται να χρησιμοποιήσουν τα πυρηνικά στο ενεργειακό τους μείγμα. «Η κυβέρνηση έχει ανοικτές τις κεραίες της, αλλά καθοδηγείται από τα πραγματικά δεδομένα», ήταν μία αποστροφή της παρέμβασης του Νίκου Τσάφου. Μάλιστα, όπως είπε, η Ελλάδα έχει σημειώσει αξιοσημείωτη επιτυχία στη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Η κυβέρνηση έχει ανοικτές τις κεραίες της, αλλά καθοδηγείται από τα πραγματικά δεδομένα. – Νίκος Τσάφος
Πηγές του Μεγάρου Μαξίμου, πάντως, σχολιάζουν στην «Κ» ότι η συζήτηση περί των πυρηνικών έχει, αφενός, μεγάλο δρόμο να διανύσει και, αφετέρου, οφείλει να παρακολουθεί τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο ώστε να λάβει πρωτοβουλίες επί του θέματος. «Δεν είναι πολιτική συγκράτηση ή επιστημονική απαισιοδοξία. Είναι η έλλειψη δεδομένων πραγματικής εφαρμογής που μας λείπει προσώρας, προκειμένου να είμαστε σίγουροι περί τίνος κουβεντιάζουμε».
Η Κομισιόν ανοίγει τον δρόμο
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από πλευράς της, έχει ήδη ανοίξει, και μάλιστα εντατικά, την κουβέντα περί προσθήκης της πυρηνικής ενέργειας στο ενεργειακό της μείγμα, ενώ και η ΙΑΕΑ (η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας) έχει βάλει μπρος την προώθηση των SMRs. Τι θα γίνει, όμως, στην Ελλάδα; Υπάρχουν, άραγε, προοπτικές να αποκτήσουμε πυρηνική ενέργεια –που, σύμφωνα με εισήγηση της Ακαδημίας Αθηνών, αποτελεί την «καθαρότερη» ενέργεια– ή έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας;
Το «ναι» της αγοράς, το «όχι» της κοινής γνώμης και η κρίσιμη επιστημονική μάζα
Η ενεργειακή αγορά φαίνεται απολύτως πεπεισμένη ότι οφείλει να εκκινήσει… χθες η ανάπτυξη μικρών πυρηνικών μονάδων στη χώρα μας. Εξάλλου, και από γεωπολιτικής άποψης, είμαστε σε πυρηνική γειτονιά: Τουρκία, Αίγυπτος, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ιταλία. Από την άλλη, θεσμικοί παράγοντες και πανεπιστημιακοί, καθείς από το δικό του μετερίζι, θεωρούν ότι απέχουμε από κάτι τέτοιο.
Αυτό που, έτσι κι αλλιώς, είναι σίγουρο είναι ότι η κοινή γνώμη στην Ελλάδα είναι, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, φανερά συγκρατημένη έναντι των πυρηνικών, λόγω κεκτημένης ταχύτητας από το φορτίο μνήμης των πυρηνικών, ενώ άλλες έρευνες δείχνουν και διάσταση επιστημονικών απόψεων με εκείνες των πολιτών, αλλά και της αγοράς. Από την άλλη, όπως έχουν πει ο καθηγητής Πυρηνικής Τεχνολογίας του ΕΜΠ Μάριος Αναγνωστάκης και ο Δημήτρης Μητράκος, από ακαδημαϊκής άποψης δεν είμαστε έτοιμοι για εκπαίδευση πυρηνικών τεχνολόγων.
Εντούτοις, όπως επισημαίνει ο Δημήτρης Μητράκος, «δεν χρειάζεται να έχεις κρίσιμη μάζα για να ξεκινήσεις κάτι τέτοιο. Ούτε η Τουρκία ούτε η Πολωνία είχαν το απαραίτητο προσωπικό. Η εκπαίδευση θα έρθει ως μέρος του συνολικού προγραμματισμού· για παράδειγμα, η ρυθμιστική αρχή, η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, θα χρειάζεται προσωπικό που θα εκπαιδευτεί».
Δεν χρειάζεται να έχεις κρίσιμη μάζα για να ξεκινήσεις κάτι τέτοιο. Ούτε η Τουρκία ούτε η Πολωνία είχαν το απαραίτητο προσωπικό. Η εκπαίδευση θα έρθει ως μέρος του συνολικού προγραμματισμού· για παράδειγμα, η ρυθμιστική αρχή, η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, θα χρειάζεται προσωπικό που θα εκπαιδευτεί – Δημήτρης Μητράκος
Παράλληλα, σύμφωνα με τον Χρήστο Χουσιάδα, πρόεδρο της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, μας λείπει η πυρηνική νομοθεσία, για την οποία, σε κάθε περίπτωση, απαιτείται χρόνος και διακομματική συναίνεση. «Αν προχωρήσουμε σε αυτό το ζήτημα, η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας είναι έτοιμη να αναλάβει όσα της αναλογούν για τον έλεγχο της λειτουργίας και της ασφάλειάς τους», όπως είπε ο ίδιος στην «Κ».
Η περί ης ο λόγος συναίνεση είναι και αυτό που τονίστηκε στο workshop της Athlos Energy από πολλούς ομιλητές. Η πολιτική σταθερότητα, όπως ακούστηκε πολλές φορές στην ημερίδα, είναι ένας από τους πυλώνες της ανάπτυξης μονάδων πυρηνικής ενέργειας σε κάθε χώρα. Παραδείγματα επ’ αυτού είναι η Εσθονία, η Σουηδία και η Φινλανδία. Μάλιστα, ο Κάλεβ Κάλεμετς, Εσθονός πολιτικός και CEO της Fermi Energia, ανέλυσε διά μακρών τα βήματα ώστε να επιτευχθεί η πολιτική συναίνεση στη χώρα του.
Αν προχωρήσουμε σε αυτό το ζήτημα, η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας είναι έτοιμη να αναλάβει όσα της αναλογούν για τον έλεγχο της λειτουργίας και της ασφάλειάς τους. – Χρήστος Χουσιάδας
Αυτό επισημάνθηκε με κάθε τρόπο και από τη Φάνι Τόνος Πανιάγκουα, από την ΙΑΕΑ, που παρενέβη στη συνάντηση της περασμένης Δευτέρας. Μάλιστα, κατά την παρουσίασή της, τονίστηκε πλείστες όσες φορές –άμεσα και έμμεσα– η εθνική συναίνεση για να πειστεί η υπηρεσία της, ώστε να ξεκινήσει το συμβουλευτικό και επικυρωτικό της έργο για την απόκτηση μονάδων από χώρες που δεν έχουν επιβιβαστεί ποτέ στο πυρηνικό βαγόνι, όπως η Ελλάδα. «Πρόκειται για μακροχρόνια δέσμευση και απαιτεί σοβαρή δουλειά».
Οι προϋποθέσεις της ΙΑΕΑ
Σε επικοινωνία που είχαμε, δε, με την ΙΑΕΑ, η οποία διοργάνωσε αυτές τις ημέρες ένα ευρύ συνέδριο περί τους SMRs, μας έθεσαν υπ’ όψιν τα βήματα που οφείλει να κάνει και να διασφαλίσει κάθε πυρηνικά νεοφώτιστη χώρα, τα οποία παρουσιάζονται στο παρακάτω γράφημα.
Παράλληλα, ο γενικός διευθυντής της υπηρεσίας, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, σημείωσε ότι «το πιθανότερο σενάριο των τελευταίων προβλέψεων της ΙΑΕΑ αποφαίνεται ότι η ικανότητα παραγωγής πυρηνικής ηλεκτρικής ενέργειας το 2050 θα είναι δυόμισι φορές μεγαλύτερη από σήμερα. Το ένα τέταρτο αυτής της νέας χωρητικότητας προβλέπεται να προέρχεται από SMRs. Για να καλύψουμε τις ενεργειακές ανάγκες χαμηλών εκπομπών άνθρακα των χωρών και των βιομηχανιών, πρέπει να διασφαλίσουμε την έγκαιρη ανάπτυξη ασφαλών SMRs. Γι’ αυτό, είναι απαραίτητη η διεθνής συνεργασία».
Τι είναι, τελικά, οι SMRs;
Ως SMRs ορίζονται, σύμφωνα με όσα μας εξηγεί ο Δημήτρης Μητράκος, οι μικροί πυρηνικοί αντιδραστήρες σχάσης με μέγιστη ηλεκτρική ισχύ περίπου 300 Megawatt (MWe) που αντιστοιχούν σε 7,2 εκατ. kWh την ημέρα. Συγκριτικά, οι πυρηνικοί σταθμοί μεγάλου μεγέθους έχουν απόδοση άνω των 1.000 MWe ή 24 εκατ. kWh την ημέρα.
Οι SMRs ποικίλουν σε μέγεθος από περίπου 25 μεγαβάτ ηλεκτρικά (MWe) έως 300 MWe και μπορούν να χρησιμοποιούν μια σειρά από πιθανά ψυκτικά μέσα, όπως νερό, αέριο, υγρό μέταλλο ή λιωμένο άλας, ανάλογα με την τεχνολογία. Κάποιοι από τους προτεινόμενους σχεδιασμούς, εκτός από ηλεκτρισμό, μπορούν να παράγουν και θερμότητα σε υψηλή θερμοκρασία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα.
Εχει λυθεί το ζήτημα της ασφάλειας σήμερα, αλλά φυσικά απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό και αυστηρή αξιολόγηση και εποπτεία της ασφάλειας – Δημήτρης Μητράκος
Σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή του ΕΜΠ, οι SMRs είναι αντιδραστήρες που δεν μετακινείς, όπως συμβαίνει με τους «τσέπης». Είναι αντιδραστήρες, για τους οποίους οφείλεις να σχεδιάσεις τη χωροθέτηση και να έχεις κάνει τις απαραίτητες εκτενείς γεωλογικές, σεισμολογικές και άλλες μελέτες που αφορούν στην τοποθεσία κατασκευής – «έχει λυθεί το ζήτημα της ασφάλειας σήμερα, αλλά φυσικά απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό και αυστηρή αξιολόγηση και εποπτεία της ασφάλειας», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.
«Βέβαια, μπορείς να προσθέτεις αντιδραστήρες στο ίδιο σημείο. Προορίζονται κυρίως για παραγωγή ρεύματος για το δίκτυο και για να τροφοδοτήσουν κάποιες βιομηχανικές εφαρμογές με θερμότητα σε υψηλή θερμοκρασία, όπως κάποιες χημικές βιομηχανίες, η πετρελαϊκή βιομηχανία, η παραγωγή υδρογόνου ή η αφαλάτωση που επίσης ενδιαφέρει τη χώρα μας», μας εξηγεί ο Δημήτρης Μητράκος.
Από την άλλη, επειδή συχνά τους μπερδεύουμε με τους αντιδραστήρες «τσέπης», οι τελευταίοι δεν προορίζονται για παροχή ρεύματος στο δίκτυο, αλλά για τοπικές εφαρμογές, για μικρές βιομηχανίες ή για την πολιτική προστασία. Για παράδειγμα, στην Αμερική προορίζονται για στρατιωτικούς σκοπούς ή για μέρη απομονωμένα, όπως η Αλάσκα. Είναι ιδανικοί, όπως λέει ο συνομιλητής μας, για μικρές πόλεις και βιομηχανίες, data centers κτλ. ή για την πρόωση πλοίων.
SMRs, ΑΠΕ και ενεργειακή μετάβαση
Οπως λέει στην «Κ» ο Ανδρέας Θάνος, σύμβουλος ενέργειας στο Massachusetts Department of Public Utilities, «αυτό που έχει η πυρηνική ενέργεια και δεν το έχουν οι ΑΠΕ είναι πρώτα απ’ όλα ότι ένας αντιδραστήρας μπορεί να κρατήσει μέχρι τουλάχιστον 40 χρόνια. Οι ΑΠΕ έχουν προσδόκιμο ζωής έως 25 χρόνια, αλλά λόγω καιρικών συνθηκών δεν αντέχουν ούτε τόσο. Παράλληλα, οι ΑΠΕ διαθέτουν χημικά, τα οποία σε τελική ανάλυση ούτε να κάψουμε μπορούμε ούτε να ανακυκλώσουμε. Είναι οικονομικά ασύμφορο, οπότε τα θάβουμε και δεν μολύνουμε μόνο το περιβάλλον, αλλά μολύνουμε και το νερό που βρίσκεται στο υπέδαφος. Με την πυρηνική ενέργεια υπάρχει η τεχνολογία της ανακύκλωσης. Την ίδια στιγμή, ο χώρος που καταλαμβάνει μία φάρμα ανεμογεννητριών είναι πολύ πιο μεγάλος απ’ ό,τι ένας πυρηνικός αντιδραστήρας ή μία μονάδα φυσικού αερίου για να παραγάγει την ίδια ενέργεια. Συγκρίσιμο με την πυρηνική ενέργεια είναι μόνο το φυσικό αέριο, το οποίο έχει το ίδιο ανθρακικό αποτύπωμα με τους αντιδραστήρες».
Με την πυρηνική ενέργεια υπάρχει αυτή η τεχνολογία της ανακύκλωσης. Την ίδια στιγμή, ο χώρος που καταλαμβάνει μία φάρμα ανεμογεννητριών είναι πολύ πιο μεγάλος απ’ ό,τι ένας πυρηνικός αντιδραστήρας ή μία μονάδα φυσικού αερίου για να παραγάγει την ίδια ενέργεια. – Ανδρέας Θάνος
Στο ίδιο πλαίσιο, ο Δημήτρης Μητράκος επιβεβαιώνει όσα είχε αναφέρει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο Economist Government Roundtable. «Είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς να κατορθώσουμε την ενεργειακή μετάβαση, κατά τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού, χωρίς την πυρηνική ενέργεια».
Και οι λόγοι είναι δύο, όπως λέει στην «Κ». «Ο ένας είναι ότι δεν μπορούμε να στηριχτούμε αποκλειστικά στις ΑΠΕ, διότι αυτές είναι διακοπτόμενες, δηλαδή δεν μπορούμε να τις ελέγξουμε. Ενώ η πυρηνική ενέργεια είναι ευέλικτη και την ελέγχουμε (dispatchable). Δηλαδή, μπορούμε να την ανοιγοκλείνουμε όποτε θέλουμε κατά βούληση και όχι όποτε φυσάει ή έχει ήλιο, έτσι ώστε να στηρίξουμε την επέκταση, στον μέγιστο βαθμό, της εισχώρησης των ανανεώσιμων πηγών χωρίς την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα. Το δεύτερο είναι ότι η πυρηνική ενέργεια έχει πολύ μικρό ανθρακικό αποτύπωμα και απαιτεί πάρα πολύ μικρή έκταση. Είμαστε σίγουροι ότι μας φτάνει ο χώρος, για παράδειγμα, για να έχουμε το 100% της ενέργειας από φωτοβολταϊκά, αιολικά πάρκα και υδροηλεκτρικά; Από την άλλη, ακόμα και αυτό να λύναμε, υπάρχει το θέμα της αποθήκευσης. Σήμερα δεν έχουμε αξιόπιστη αποθήκευση. Κι αυτό, διότι οι μπαταρίες είναι πολύ ακριβές και διαθέτουν πάρα πολύ μικρή ειδική χωρητικότητα».
Οι Διονύσης Χιόνης και Στάθης Βλασσόπουλος της Athlos Energy μάς είπαν ότι είναι έτοιμοι να παρουσιάσουν σχέδιο –έχουν ήδη συνεργασία με την ΙΑΕΑ– στον πρωθυπουργό αν εκείνος τους καλέσει αύριο και τους πει «ξεκινήστε».
Οι ίδιοι θεωρούν ότι είναι «“τρελό” και μόνον που έχει ξεκινήσει αυτή κουβέντα στην Ελλάδα, κάτι που θεωρείτο αδιανόητο επί δεκαετίες». Είναι πεπεισμένοι ότι οι Ελληνες πυρηνικοί τεχνολόγοι της Διασποράς –όπως και οι ίδιοι εξάλλου, που εδρεύουν στην Ελβετία– θα επιστρέψουν στη χώρα για να βοηθήσουν στο εγχείρημα. Και παρότι ομολογούν ότι είναι πολύ αργά τα βήματα για την εύρεση χρηματοδοτικών πόρων, οι επενδύσεις θα βρεθούν όταν η συζήτηση αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά.
Η χρηματοδότηση είναι, άλλωστε, μία από τις προκλήσεις εξαιτίας της συνεχούς αναθεώρησης του χρονοδιαγράμματος και του προϋπολογισμού των έργων, όπως έχει δείξει η ιστορία. Το ίδιο επισημαίνει και ο Δημήτρης Μητράκος στη συνομιλία μας. «Είναι δύσκολο να δεσμεύσει επενδυτής τα εκατομμύριά του σε κάτι που μπορεί να υλοποιηθεί σε 20 χρόνια και να απαιτήσει επιπλέον χρήματα», παρότι οι εξ Αμερικής άνθρωποι της αγοράς θεωρούν ότι οι μεγάλες βιομηχανίες είναι έτοιμες να επενδύσουν στην πυρηνική ενέργεια.
Οι Ελληνες πυρηνικοί τεχνολόγοι της Διασποράς θα επιστρέψουν στη χώρα για να βοηθήσουν στο εγχείρημα. Είναι πολύ αργά τα βήματα για την εύρεση επενδυτικών πόρων, που θα βρεθούν όταν η συζήτηση αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά. – Δ. Χιόνης, Στ. Βλασσόπουλος
Οπως εκτιμά ο Αχιλλέας Χεκίμογλου, θα είναι εύκολη η πρόσβαση στις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις και στον τραπεζικό δανεισμό, καθώς «όποια επένδυση είναι “πράσινη” παίρνει απόλυτη προτεραιότητα».
Αυτό που κρίνεται, πάντως, ως μεγάλη πρόκληση –τουλάχιστον στα καθ’ ημάς– είναι η συναίνεση των πολιτών. Μπορεί ο ενθουσιώδης Μαρκ Νέλσον να είναι αισιόδοξος ότι αυτό λύνεται –«στις ΗΠΑ έχουμε διαφημιστές και μαρκετίστες που μπορούν να σου πουλήσουν τα πάντα»–, ωστόσο στην Ελλάδα αυτό δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Αλλάζει, ανά τα χρόνια, η θετική υποδοχή της πυρηνικής ιδέας, αλλά ο δρόμος είναι μακρύς.
«Το βλέπω τους φοιτητές μου· παρακολουθούν με επιστημονικό ενδιαφέρον της εξελίξεις στην πυρηνική τεχνολογία και στη συμβολή της στις ενεργειακές ανάγκες της χώρας, αλλά και όλου του κόσμου», λέει, κλείνοντας την κουβέντα μας, ο Δημήτρης Μητράκος.
ΠΗΓΗ: Καθημερινή
-
Γενικά θέματα2 εβδομάδες πριν
Τί είναι αυτά τα μυστηριώδη φωτεινά στίγμα στον ουρανό της Κύπρου;
-
Διεθνή3 εβδομάδες πριν
Ανατριχιαστικές εικόνες με τον νεκρό ηγέτη της Χαμάς (ΦΩΤΟ)
-
Αναλύσεις2 εβδομάδες πριν
Η Αθήνα παραδίδει τη Θράκη
-
Video4 εβδομάδες πριν
Ισραήλ: Αν χτυπήσει πυρηνικά, αρχίζει η καταστροφή
-
Άμυνα4 εβδομάδες πριν
Έτοιμος σε 3 χρόνια ο ελληνικός Σιδερένιος Θόλος! Πόσο θα κοστίσει;
-
Άμυνα4 εβδομάδες πριν
Έτοιμη η «πρώτη» Belharra
-
Αναλύσεις4 εβδομάδες πριν
Πιέσεις στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση να ανοικτούν τα πρακτικά της Δίκης των Ελλήνων που εκτελέστηκαν στην Αμάσεια το 1921
-
Video4 εβδομάδες πριν
Ανατριχιαστική ομιλία Μπακασέτα πριν βγει η Εθνική στο Γουέμπλεϊ: “Να θυσιαστούμε για να τιμήσουμε τον Μπάλντοκ”