Του Χριστόφορου Καστάνη

Το Σύμφωνο Μετανάστευσης, η διατυπωμένη σε τελικό κείμενο πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μία «κοινή» πολιτική, που βρίσκεται πλέον στο τραπέζι της αποδοχής ή όχι, δημιουργεί για την Ελλάδα εξαιρετικά σοβαρά θέματα και προβλήματα που άπτονται της κυριαρχίας και της εδαφικής μας ακεραιότητας.

Το Σύμφωνο αποτελείται από σχέδια κανονισμών για το άσυλο (διαδικασία και διαχείριση), τη διαλογή στα εξωτερικά σύνορα, τον προσδιορισμό καταστάσεων μεταναστευτικής κρίσης, το σύστημα καταγραφής βιομετρικών δεδομένων(Eurodac), κατευθύνσεων και συστάσεων για την έρευνα και διάσωση, τις μετεγκαταστάσεις και τους κανόνες πρόληψης κατά της διευκόλυνσης παράνομης εισόδου.

Η συζήτηση για αυτό ξεκίνησε το 2016 και το Σεπτέμβριο του 2020 ανακοινώθηκαν οι τελικές προτάσεις της Επιτροπής. Σύμφωνα, δε, με την τοποθέτηση του Επιτρόπου κ. Σχοινά σε πρόσφατη συνεδρίαση της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Βουλής θα πρέπει να έχει οριστικοποιηθεί και θεσμοθετηθεί πριν τις γερμανικές εκλογές, γιατί υπάρχει εκλογική πίεση στο εσωτερικό της Γερμανίας προς το κυβερνών κόμμα!

Μέσα από τις εκατοντάδες σελίδες των κειμένων και τα ωραία λόγια για κοινή πολιτική αντιμετώπισης και διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών προκύπτουν σαφείς και θεμελιώδεις κίνδυνοι για τη Χώρα μας. Κίνδυνοι που οι Βουλευτές όλων των κομμάτων σημείωσαν στην προαναφερθείσα επιτροπή και παραδέχθηκε ακόμη και ο Υπουργός Μετανάστευσης, ο οποίος φέρει και την ευθύνη των διαπραγματεύσεων από την ελληνική πλευρά.

Το πλέον απαράδεκτο είναι η πρόβλεψη ότι όσο διαρκούν οι διαδικασίες παροχής ασύλου εντός των συνόρων, στις περίφημες πλέον δομές των νησιών, αυτές δεν θα θεωρούνται ευρωπαϊκό, δηλαδή και ελληνικό, έδαφος!

Και αυτό διατυπώθηκε όχι μόνο από τους Βουλευτές και τον Υπουργό, αλλά και από τη νομική υπηρεσία της Βουλής, καθώς εφόσον δεν επιτρέπεται σε παράτυπα εισερχόμενο να εισέλθει στο έδαφος της ΕΕ όσο διαρκεί η διαδικασία για το άσυλο, «κατά πλάσμα δικαίου» ο χώρος αυτός δεν θα είναι ευρωπαϊκό έδαφος. Αν και δίνεται η δυνατότητα επιλογής από το κάθε Κράτος του χώρου αυτού, καθορίζεται σαφώς η απαίτηση να είναι κοντά στα σύνορα.

Δίνει δηλαδή στη Χώρα μας τη δυνατότητα να επιλέξει αν θα αυτοκτονήσει με πιστόλι, με μαχαίρι ή σκοινί! Καθώς την καλεί, υποχρεωτικά εφόσον θεσμοθετηθούν με τη μορφή κανονισμού, να επιλέξει σε ποια σημεία θα δημιουργήσει εντός Ελληνικού Εδάφους στα νησιά και σε όλα τα σύνορα τι δεν θα θεωρείται Ελλάδα.

Αλήθεια, υπάρχει έλληνας που μπορεί να αποδεχθεί κάτι τέτοιο; Υπάρχει εξ ανατολών γείτονας που να μην πανηγυρίσει αν επάνω στα σύνορα δημιουργηθούν για αρχή μαύρες τρύπες, που θα εξελιχθούν σε γκρι ζώνες, όχι γιατί εκείνος το επιδιώκει αλλά γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση επιβάλει να το πράξει η Ελλάδα;

Η διαδικασία του ασύλου θα γίνεται πρακτικά μόνο από τη χώρα υποδοχής, υποχρεωτικά όπως και τώρα, καθώς ο προσδιορισμός της «υπεύθυνης χώρας» για την παροχή του αφορά μόνο σε αυτές. Και αυτό γιατί εξέταση ασύλου σε άλλη χώρα θα γίνεται μόνο αν αποδειχθεί ότι υπάρχει κάποιο μέλος οικογένειας σε αυτή την άλλη χώρα ή για ασυνόδευτα ανήλικα, εφόσον η άλλη χώρα το αποδεχθεί. Η πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για δυνατότητα επιλογής υποβολής αίτησης μεταξύ τεσσάρων Κρατών Μελών απορρίφθηκε. Πρόταση που συνδυαζόταν με τη δυνατότητα η διαδικασία να γίνεται εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης απευθείας από τρίτες χώρες όπου και υπάρχουν πρόσφυγες που διαμένουν σε  δομές.

Μάλιστα για να είναι απολύτως σαφή τα πράγματα και ότι πρακτικά η ευθύνη ανήκει στην πρώτη χώρα υποδοχής, ορίζεται ότι η διαδικασία παροχής ασύλου θα γίνεται στα σύνορα ή κοντά σε αυτά. Και για την περίπτωση των νησιών μας η δέσμευση αυτή περιγράφεται σαφώς καθώς η διαδικασία παροχής ασύλου μετά από επιχειρήσεις έρευνας – διάσωσης θα γίνεται μόνο στα σύνορα. Δημιουργείται, πρακτικά, νέος «γεωγραφικός περιορισμός» στα νησιά – σύνορα όχι λόγο της δήλωσης ΕΕ – Τουρκίας, αλλά με πλήρη απαίτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η φαινομενικά λογική πρόταση για την ευθύνη της πρώτης χώρας υποδοχής για το άσυλο θα μπορούσε να είναι αποδεκτή σε συνθήκες προ του 2015 ή ακόμη και σήμερα αν υπήρχε ευρωπαϊκό σύστημα επιστροφών – που δεν προβλέπεται στα σχέδια κανονισμών – και αν δεν συνοδευόταν από ένα διάχυτο «άγχος» στα κείμενα για την πλήρη διασφάλιση της δυνατότητας επιστροφής στην πρώτη χώρα όσων περνούν σε άλλα Κράτη Μέλη. Αυτό που προέβλεπε το Δουβλίνο ΙΙΙ και κατά τα κείμενα «αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του συστήματος ασύλου» όχι μόνο εξακολουθούν να ισχύουν», αλλά γίνεται υποχρεωτικό. Η εξασφάλιση της δυνατότητας των επιστροφών στις πρώτες χώρες υποδοχής των μεταναστών και αιτούντων άσυλο που πέρασαν σε άλλες χώρες της Ευρώπης συνδυάζεται πλέον ευθέως με τον έλεγχο ασφαλείας και το σύστημα καταγραφής Eurodac.

Για να αντιληφθούμε το μέγεθος αυτών που υποχρεωτικά μπορούν να επιστρέψουν στις πρώτες χώρες υποδοχής από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες αρκεί να αναφέρουμε ότι οι αιτήσεις ασύλου σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι κατά 30% περισσότερες των εισροών. Δηλαδή κάποιος που πήρε άσυλο ή απορρίφθηκε η αίτησή του στην Ελλάδα και βρέθηκε σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα θα επιστρέφεται υποχρεωτικά είτε για να διαμείνει (άσυλο) είτε για να εκτελεστεί η απόφαση επιστροφής, που δεν μπορεί να εκτελεστεί και για αυτό διέφυγε.

Από την άλλη δεν υπάρχει καμία αντίστοιχη επιβολή και υποχρεωτικότητα στο διαμοιρασμό του βάρους των παράνομα εισερχομένων στις χώρες – σύνορα με τις υπόλοιπες χώρες μέλη.

Στα κείμενα περιγράφεται ένας δαιδαλώδης και γραφειοκρατικός μηχανισμός για τις μετεγκαταστάσεις, που θα γίνονται σε περιόδους «πίεσης» ή κρίσεων, χωρίς πουθενά να εξασφαλίζεται η εφαρμογή του μέσω υποχρεωτικών κανόνων.

Σημειώνεται ότι τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όσο και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης ζήτησαν να υπάρχει υποχρεωτικός μηχανισμός αλληλεγγύης με πρόβλεψη μόνιμου μηχανισμού μετεγκαταστάσεων.

Αντί αυτού η πρόβλεψη είναι οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υποβάλουν σχετικές προτάσεις που αν δεν καλύπτουν τις προσδιοριζόμενες ανάγκες για μετεγκαταστάσεις, και αφού αφαιρεθούν τυχόν άλλες συνεισφορές που μπορεί να έχει μία χώρα όπως βοήθεια δηλαδή χρηματοδότηση για την υποδοχή και τις υποδομές ασύλου, τις μαύρες τρύπες δηλαδή, τότε θα γίνεται ένα «φόρουμ» των χωρών για να αποφασίσουν τι θα γίνει.

Καμία υποχρεωτικότητα, κανένας μόνιμος μηχανισμός, καμία αλληλεγγύη. Πρακτικά μία βρυξελιώτικη γραφειοκρατία χειρότερη και από τις ελληνικές καλένδες είναι η πρόταση στον τομέα της αλληλεγγύης για τις μετεγκαταστάσεις.

Για τον προσδιορισμό του όρου της «πίεσης της πρώτης χώρας υποδοχής» ας αναλογιστούμε ποιος θα είναι, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που τον προσδιορίζει, στην παρούσα φάση χρηματοδοτεί τη δημιουργία χιλιάδων θέσεων φιλοξενίας στα πέντε ελληνικά νησιά.

Και αν εμείς είμαστε οι δύσπιστοι που λέμε ότι είναι 20.000 θέσεις, ας δούμε στο υπογεγραμμένο και από τον υπουργό Μετανάστευσης, μνημόνιο κατασκευής δομής στη Λέσβο που καθορίζει τις 5.000 γενικού πληθυσμού ως όριο για τη δομή και την πίεση πέραν αυτού του αριθμού.

Στον τομέα των επιστροφών τα πράγματα δεν είναι επίσης ιδιαίτερα ευοίωνα, καθώς παραμένουν στην ευθύνη των Κρατών πρώτης υποδοχής ακόμη και για αυτούς που πέρασαν με τον όποιο τρόπο σε άλλη χώρα της Ευρώπης. Στα κείμενα αναφέρεται ότι κάθε χρόνο απορρίπτονται 370.000 αιτήσεις και πρέπει να παραπέμπονται στη διαδικασία επιστροφής.

Η ευρωπαϊκή πολιτική για τις επιστροφές «εξαντλείται» στα κείμενα στην «καλλιέργεια σχέσεων» με τις τρίτες χώρες για να αποδέχονται τις επιστροφές. Αν σε ό,τι μας αφορά δούμε την περίπτωση της κοινής δήλωσης ΕΕ – Τουρκίας είναι πασιφανές ότι το μόνο που θα προκαλείται είναι συσσώρευση των προς επιστροφή στις χώρες πρώτης υποδοχής. Όπως και τώρα η πρόβλεψη είναι η διαδικασία επιστροφής να γίνεται εντός τριών μηνών, αλλά φευ πουθενά δεν εξασφαλίζεται προς τα που θα γίνεται η επιστροφή.

Και για να είναι και ξεκάθαρα τα πράγματα ο όποιος περιορισμός σε προαναχωρησιακά κέντρα θα είναι είτε μόνο για αυτό το 3μηνο, είτε έως 6 μήνες εάν υπάρχουν στοιχεία παραβατικής συμπεριφοράς ή πιθανότητα διαφυγής και βεβαίως αθροιστικά δεν μπορεί ο περιορισμός να είναι πάνω από 12 μήνες.

Το τι θα συμβαίνει στις περιπτώσεις μη επιστροφής είναι γνωστό και δεδομένο, καθώς χορηγείται ένα χαρτί που καταγράφει ότι ο ενδιαφερόμενος είναι προς επιστροφή και δεν μπορεί πλέον να περιορίζεται, αλλά να κυκλοφορεί ελεύθερα.

Που θα κυκλοφορεί ελεύθερα; Γύρω από τους χώρους που είναι τα κέντρα υποδοχής, δηλαδή στα νησιά μας ή και στη χώρα ευρύτερα καθώς αν με τον όποιο τρόπο διαφύγει σε άλλη χώρα και εντοπιστεί θα επιστρέφεται πάλι εδώ.

Η προβλεπόμενη στα κείμενα «αλληλεγγύη» για τις επιστροφές περιλαμβάνει ως πολιτική την παροχή συμβουλών από τις άλλες χώρες προς την πρώτη χώρα υποδοχής, την πολιτική παρέμβαση προς κάποια τρίτη χώρα να αποδεχθεί τις επιστροφές αλλά και εναλλακτικά την παροχή βοήθειας στη διαδικασία ασύλου, στην κατασκευή δομών υποδοχής και στις διαδικασίες στα εξωτερικά σύνορα!

Αυτό θεωρεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως σοβαρή πρόταση για την κοινή πολιτική επιστροφών! Θα σας συμβουλεύουμε και θα χρηματοδοτούμε δομές!

Μάλιστα ο Επίτροπος κ. Σχοινάς μίλησε για «πολιτική» προς τρίτες χώρες που μπορεί να ενισχυθεί από 7 δισ. Ευρώ την περίοδο 2021 -2017, όταν οι πρώτες συζητήσεις μόνο για πιθανή χρηματοδότηση της Τουρκίας για να τηρήσει όρους της υπάρχουσας ή μιας αναθεωρημένης δήλωσης ήταν για 6 δισ. €.

Και όλοι γνωρίζουν πως η Τουρκία ούτε τους όρους τήρησε, αλλά και όταν τελείωσε η χρηματοδότηση άνοιξε τους κρουνούς στέλνοντας σε 6 μήνες παραπάνω από 100.000 μετανάστες και πρόσφυγες στην Ελλάδα.

Η άλλη «καινοτομία» που περιγράφεται ως χορηγία επιστροφής αφορά στην ανάληψη «ευθύνης» από κάποια χώρα της Ευρώπης για να προωθήσει την εκούσια επιστροφή σε τρίτη χώρα από τα κέντρα υποδοχής της χώρας άφιξης σε όποιους έχουν κριθεί προς επιστροφή.

Και αυτή η χορηγία πάλι εμπλέκεται σε δαιδαλώδεις διαδικασίες μέχρι να «χρεωθεί» η χώρα – ανάδοχος και με «υποχρέωση επιστροφής». Αν η επιστροφή δεν τελεσφορήσει σε ένα διάστημα 8 μηνών η ανάδοχος – χώρα οφείλει να πάρει στο έδαφός της ως μετεγκατάσταση το προς επιστροφή πρόσωπο χωρίς όμως και πάλι να υπάρχει κάποια διαδικασία πρόβλεψης ποινής αν δεν γίνει η μετεγκατάσταση.

Το μόνο κίνητρο που υπάρχει είναι η κατά κεφαλή πληρωμή 10.000 Ευρώ στη χώρα – ανάδοχο για την μετεγκατάσταση, μετά τη χορηγία επιστροφής και αφού αυτή αποτύχει.

Αξιοσημείωτο είναι ότι ακόμη και αυτή η «χορηγία επιστροφής» για γίνεται στις κρίσεις του μεταναστευτικού, ή εθελοντικά αν το ζητήσει κάποια χώρα. Όταν 6 μήνες μετά τη φωτιά της Μόριας ούτε οι 1.550 μετεγκαταστάσεις δικαιούμενων ασύλου στη Γερμανία δεν έχουν ολοκληρωθεί, και όταν άλλες χώρες δεν ανταποκρίθηκαν καν ούτε σε αιτήματα για ασυνόδευτους ανήλικους, ποιος πιστεύει ότι θα γίνεται εθελοντικά το όποιο αίτημα;

Υπάρχουν πολλά ακόμη που θα μπορούσε να γίνει αναφορά.

Επιλέγουμε δύο μόνο σημεία. Το πρώτο αφορά στην επίσημη εμπλοκή ΜΚΟ σε επιχειρήσεις έρευνας – διάσωσης καθώς στις «συστάσεις» αυτό προβλέπεται ρητά και μάλιστα θα γίνεται υπό μία επιτροπή, που θα δημιουργήσει το Κονκλάβιο των Επιτρόπων, για να συστηματοποιηθεί και να παρακολουθείται η σχετική δράση. Τις ίδιες πιθανά ΜΚΟ που τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ιταλία διερευνώνται για το αν κάνουν έρευνα – διάσωση ή συμμετέχουν σε κυκλώματα παράνομης μετακίνησης.

Τέλος, αλλά δυστυχώς όχι τελευταίο, η Ευρώπη μεταβάλει δραστικά τη λογική που αχνά δημιουργήθηκε το 2016 από τις προτάσεις Γιουνκέρ, για εγκατάσταση (resettlement) απευθείας από δομές σε τρίτες χώρες προς τα Κράτη Μέλη με διαδικασίες παροχής ασύλου εκτός ΕΕ. Πλέον το βάρος υποτίθεται πέφτει στις μετεγκαταστάσεις (relocation) με τα απίστευτα άτολμα, άτονα και μη υποχρεωτικά μέτρα.

Τα ανωτέρα και το συνολικό πνεύμα των προτεινόμενων μέτρων του μεταναστευτικού συμφώνου στην πραγματικότητα αυτό που λέει είναι ελάτε να περάστε παράνομα τα σύνορα.

Στη θάλασσα στο πέρασμα θα σας συνοδεύει το λιμενικό, όπως και στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων ειπώθηκε. Με ελάχιστες επιστροφές και λίγες μετεγκαταστάσεις θα συσσωρεύεστε στη ζώνη εισόδου, στα νησιά, στα σύνορα και τη πρώτη χώρα εισόδου.

Και καλή σας τύχη…. και μετανάστες και νησιώτες! Θα είστε νομίζετε ότι είστε στην Ευρώπη αλλά δεν θα θεωρείστε Ευρώπη.

Και το ερώτημα είναι σαφές: Θα υπάρξει πολιτικός από την Ελλάδα που θα αποδεχθεί τέτοιο σύμφωνο;

indanews.gr