Η σύγκρουση Ισραήλ–Ιράν περνά σε νέα φάση, καθώς η Τεχεράνη εξαπολύει αλλεπάλληλες ριπές πυραύλων και drones, προκαλώντας νεκρούς και καταστροφές στο εσωτερικό του Ισραήλ. Το ερώτημα δεν είναι αν θα υπάρξει συνέχεια, αλλά και πού θα φτάσει αυτή.

Το πρωί του Σαββάτου, οι σειρήνες ήχησαν ξανά. Ο ουρανός πάνω από την Ιερουσαλήμ φωτίστηκε από τις εκρήξεις. Στο Τελ Αβίβ, πολίτες έτρεξαν για πολλοστή φορά σε καταφύγια, ανάμεσα σε πυκνούς καπνούς και τον ήχο των εκρήξεων. Σύμφωνα με τις ισραηλινές αρχές, έχουν καταγραφεί τουλάχιστον τρεις νεκροί και δεκάδες τραυματίες.

Το Ιράν απάντησε στη μαζική ισραηλινή επίθεση της Παρασκευής με πυραυλικές επιθέσεις. Αν και η πρώτη αναχαιτίστηκε πλήρως, η δεύτερη πέτυχε στόχους και προκάλεσε υλικές ζημιές και ανθρώπινες απώλειες.

Όπως σχολιάζει το BBC, «το Ιράν έδειξε ότι, παρά την αποδυνάμωσή του σε σχέση με ένα ή δύο χρόνια πριν, διατηρεί την ικανότητα να απαντήσει με σφοδρότητα στη δίχως προηγούμενο επίθεση του Ισραήλ».

Και τώρα τι; Το κρίσιμο ερώτημα για την Τεχεράνη

Η Τεχεράνη φαίνεται να έχει πάρει την απόφαση να μην περιοριστεί σε συμβολικές αντιδράσεις. Η κλιμάκωση είναι πραγματική. Το ερώτημα είναι για πόσο ακόμη μπορεί να συνεχίσει. Και ποιοι θα είναι οι επόμενοι στόχοι της.

Θα περιοριστεί στο να πλήξει το Ισραήλ ή θα διευρύνει το μέτωπο σε αμερικανικούς στόχους ή συμμάχους του Ισραήλ στον Περσικό Κόλπο; Σε κάθε περίπτωση, οι επιλογές της είναι λίγες — και όλες επικίνδυνες.

1. Εντατικοποίηση επιθέσεων κατά Ισραήλ

Το Ιράν μπορεί να συνεχίσει τις επιθέσεις με drones και βαλλιστικούς πυραύλους. Όμως το οπλοστάσιό του —ιδίως οι πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς— δεν αναπληρώνεται εύκολα.

Πολλά σημεία εκτόξευσης έχουν ήδη πληγεί. Η απώλεια του στρατηγού Χατζιζαντέχ (επικεφαλής του πυραυλικού προγράμματος των Φρουρών) δείχνει ότι η Ισλαμική Δημοκρατία χάνει κρίσιμα κομμάτια του αμυντικού της μηχανισμού.

Η συνέχιση των επιθέσεων έχει πολιτική αξία, αλλά μειούμενη στρατιωτική αποτελεσματικότητα.

2. Χτυπήματα σε αμερικανικούς στόχους

Το Ιράν σκέφτεται σοβαρά να πλήξει βάσεις των ΗΠΑ στο Ιράκ ή στον Κόλπο. Αυτό όμως θα κινδύνευε να φέρει άμεση αμερικανική στρατιωτική εμπλοκή.

Και αν ο Ντόναλντ Τραμπ έχει προσώρας αποφύγει να εμπλακεί ενεργά, όλα δείχνουν ότι ένα χτύπημα σε αμερικανικό προσωπικό θα σήμαινε αλλαγή γραμμής.

Το καθεστώς του Χαμενεΐ γνωρίζει ότι δεν θα άντεχε διμέτωπο πόλεμο με Ισραήλ και ΗΠΑ.

3. Στο στόχαστρο ο Κόλπος και τα Στενά του Ορμούζ

Εναλλακτικά, το Ιράν θα μπορούσε να επιδιώξει έμμεση πίεση στη Δύση, χτυπώντας κρίσιμες πετρελαϊκές υποδομές στη Σαουδική Αραβία ή στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όπως έκανε το 2019 και το 2022. Ένα τέτοιο χτύπημα θα εκτίνασσε τις τιμές του πετρελαίου και θα προκαλούσε οικονομικό σοκ σε όλο τον πλανήτη.

Ακόμα πιο δραστικό — και επικίνδυνο — σενάριο θα ήταν το μερικό ή πλήρες κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, του θαλάσσιου διαδρόμου από όπου διέρχεται περίπου το 20% της παγκόσμιας πετρελαϊκής κυκλοφορίας. Το Ιράν έχει απειλήσει επανειλημμένα να το κάνει σε περιόδους έντασης, και διαθέτει τα μέσα για να παρεμποδίσει τη ναυσιπλοΐα, έστω προσωρινά.

Ωστόσο, αυτό θα ισοδυναμούσε με άμεση πρόκληση στρατιωτικής απάντησης από τις ΗΠΑ, που διατηρούν ισχυρή ναυτική παρουσία στην περιοχή. Επίσης, θα δηλητηρίαζε εκ νέου τις σχέσεις της Τεχεράνης με τις αραβικές μοναρχίες, οδηγώντας ίσως και σε στρατιωτική αντίδραση από τις ίδιες.

Το σενάριο αυτό μοιάζει με «λύση απελπισίας». Και είναι απολύτως εφιαλτικό για την παγκόσμια, αλλά και την ιρανική οικονομία. Θα εξοργίσει δε συμμάχους της Τεχεράνης, όπως η Κίνα. Αλλά δεν μπορεί να αποκλειστεί. Γιατί σε τέτοιες καταστάσεις κανείς δεν ποντάρει σε ορθολογικές αποφάσεις.

4. Επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων

Ο Τραμπ δηλώνει ότι έδωσε «ευκαιρίες» στο Ιράν να διαπραγματευτεί και πρόσθεσε ότι υπάρχει ακόμη λίγος χρόνος.

Ωστόσο, για τον Χαμενεΐ, η επιστροφή σε διάλογο αμέσως μετά από τέτοιο στραπάτσο θα ισοδυναμούσε με εθνική ταπείνωση. Οι σκληροπυρηνικοί ενισχύονται. Το JCPOA (πυρηνική συμφωνία του 2015) φαίνεται νεκρό.

5. Μακρόσυρτος πόλεμος

Η τελευταία επιλογή —ίσως και η πιο ρεαλιστική— είναι ο μακρόσυρτος, εξαντλητικός πόλεμος. Το Ιράν μπορεί να συνεχίσει να δέχεται πλήγματα, να απαντά με περιορισμένες επιθέσεις, και να επανεκκινήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα. Κι όλα αυτά μέσα σε ένα εύθραυστο εσωτερικό πλαίσιο, με κοινωνικές εντάσεις, κόπωση και αμφισβήτηση της ηγεσίας.

Όπως λέει χαρακτηριστικά ο διπλωμάτης Ράιαν Κρόκερ, «τα απολυταρχικά καθεστώτα μοιάζουν πανίσχυρα — μέχρι να μην είναι πια».

Η επόμενη μέρα: Μπορεί να πέσει το καθεστώς;

Το σενάριο της ανατροπής καθεστώτος από τα έξω παραμένει επισφαλές. Οι Ιρανοί έχουν δει τι συνέβη στη Λιβύη.

Ξέρουν πως το να εγκαταλείψεις το πυρηνικό σου πρόγραμμα, δεν σε σώζει απαραίτητα. Κι αν το καθεστώς πέσει, ποιος θα πάρει τη θέση του; Μπορεί να οδηγηθεί σε πραγματική δημοκρατία; Ή θα αναλάβουν την εξουσία οι Φρουροί της Επανάστασης;

Η Μέση Ανατολή μπαίνει σε αχαρτογράφητα νερά. Και το Ιράν πρέπει να αποφασίσει άμεσα προς τα πού θα πλεύσει για να μην πνιγεί.

Οι ηγέτες της G7 θα κατακλύσουν το Κανάνασκις, στην Αλμπέρτα, στις 15 Ιουνίου. Η συνάντηση προβλέπεται πιο συγκρουσιακή από τις προηγούμενες, λόγω των διαφωνιών για την Ουκρανία, το ΝΑΤΟ, τη Μέση Ανατολή και το εμπόριο. Πολλοί ηγέτες της G7 συζητούν επίσης πώς να διαχειριστούν τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Δύο συμμετέχοντες, ο Καναδός Πρωθυπουργός Μαρκ Κάρνεϊ, οικοδεσπότης της συνόδου, και ο Αυστραλός Πρωθυπουργός Άντονι Αλμπανέζε, πιθανότατα οφείλουν την εκλογική τους επιτυχία στην αποστροφή των χωρών τους προς τον Τραμπ.

Η ειρήνη… δεν μπορεί να επιτευχθεί στο βωμό του κατευνασμού, του αντισημιτισμού ή του επιφανειακού ηθικισμού.Ο Τραμπ μπορεί να μην ταιριάζει στο πρότυπο του ευγενούς διπλωμάτη, αλλά είναι ειλικρινής στην επιθυμία του για ειρήνη.Έχει απέχθεια προς τον πόλεμο και πιστεύει, ίσως αφελώς, ότι οι επιχειρηματικές σχέσεις μπορούν να υπερβούν την εχθρότητα. Πιθανόν έχει εκτεθεί περισσότερο από οποιονδήποτε σημαντικό αξιωματούχο από την εποχή του Υπουργού Εξωτερικών Φρανκ Μπ. Κέλογκ, ο οποίος το 1929 τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης για την υπογραφή συμφωνίας, που εκ των υστέρων κρίθηκε αφελής, για την απαγόρευση του πολέμου. Ο Τραμπ οφείλει να το καταστήσει σαφές όταν ταξιδέψει στην Αλμπέρτα. Πρέπει να αποστασιοποιηθεί από τον Αλμπανέζε, του οποίου η ανοχή προς τα περιθωριακά αριστερά στοιχεία της Αυστραλίας καθιστά τη χώρα του ολοένα και περισσότερο βάρος για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αντί για σύμμαχο.

Στις 11 Ιουνίου, η Αυστραλία προστέθηκε στη Νέα Ζηλανδία, τη Νορβηγία, τον Καναδά και το Ηνωμένο Βασίλειο επιβάλλοντας κυρώσεις στους Ισραηλινούς υπουργούς Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ και Μπετσαλέλ Σμότριτς. Αν και οι εταίροι της Αυστραλίας διατηρούν μακροχρόνια κριτική στάση έναντι του Ισραήλ, η συμμετοχή της Αυστραλίας είναι σχετικά πρόσφατη. Ο Τραμπ οφείλει να στείλει το μήνυμα ότι αυτή η κίνηση δεν θα μείνει χωρίς συνέπειες. Απλά: η Αυστραλία δεν μπορεί να αναμένει αμερικανική υποστήριξη κατά της τρομοκρατίας και ξένων παρεμβάσεων, εάν την ίδια στιγμή εγκαταλείπει άλλες δυτικές δημοκρατίες όταν αντιμετωπίζουν υπαρξιακές απειλές από τρομοκρατικές οργανώσεις και την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν. Το γεγονός ότι η Αυστραλία, σε αντίθεση με το Ισραήλ, είναι μια χώρα πλήρως οικοδομημένη πάνω στην βρετανική αυτοκρατορία, με λαό χωρίς ιστορικούς δεσμούς με τη γη που κυβερνά, προσθέτει ειρωνεία στην υπόθεση.

Η αυστραλιανή κυβέρνηση πλέον παραπλανά το Ισραήλ και τους Εβραίους, υποστηρίζοντας ότι η Αυστραλία και το Ισραήλ παραμένουν φίλοι· η κυβέρνηση Αλμπανέζε και η Υπουργός Εξωτερικών Πένι Γουόνγκ λένε στην εβραϊκή κοινότητα, που ήδη πλήττεται από αυξανόμενο αντισημιτισμό και βία, ότι οι ενέργειες της Αυστραλίας δεν αφορούν τους Εβραίους της χώρας, αλλά απλώς την ισραηλινή κυβέρνηση.

Η κυβέρνηση Αλμπανέζε επιδιώκει να κατευνάσει τους Πράσινους και μέλη του δικού του κόμματος που αντιστοιχούν στο αυστραλιανό «Squad».

Πρόκειται για ανοησίες. Από την ανάληψη της εξουσίας το 2022, ο Αλμπανέζε και η Γουόνγκ έχουν σταθερά επιχειρήσει να ανατρέψουν την παραδοσιακή μετριοπάθεια της Αυστραλίας. Η κυβέρνηση Αλμπανέζε προσπαθεί να κατευνάσει τους Πράσινους και μέλη του δικού του κόμματος που συνιστούν την αυστραλιανή εκδοχή της «ομάδας των προοδευτικών» (the squad). Το πράττουν εις βάρος της δυτικής συνοχής και υπονομεύουν ενεργά την ειρήνη, αποθαρρύνοντας την παλαιστινιακή διπλωματία. Η προσέγγισή τους περί μονομερούς αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους έχει επίσης υποσκάψει τον δυτικό συνασπισμό κατά της Ρωσίας (στον οποίο θεωρητικά ανήκει η Αυστραλία), δημιουργώντας προηγούμενο που μπορεί να αξιοποιήσει η Ρωσία για να δικαιολογήσει τις απαιτήσεις της για ανεξαρτησία του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ.

Η Καμπέρα δεν μπορεί να τα έχει όλα. Η Αυστραλία δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως αξιόπιστος σύμμαχος και την ίδια στιγμή να υπονομεύει τα δυτικά συμφέροντα παγκοσμίως χάριν πολιτικών ψευδαισθήσεων. Ο Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο κατέστησε αυτό σαφές με δριμεία επίπληξη προς την Αυστραλία μετά την κίνηση του Αλμπανέζε. «Αυτές οι κυρώσεις δεν προάγουν τις αμερικανικές προσπάθειες για κατάπαυση του πυρός, επιστροφή όλων των ομήρων και τερματισμό του πολέμου», δήλωσε ο Ρούμπιο. «Απορρίπτουμε κάθε έννοια ισοδυναμίας: η Χαμάς είναι τρομοκρατική οργάνωση που διέπραξε αδιανόητες θηριωδίες, εξακολουθεί να κρατά αθώους πολίτες ομήρους και εμποδίζει τον λαό της Γάζας να ζήσει ειρηνικά. Υπενθυμίζουμε στους εταίρους μας να μη λησμονούν ποιος είναι ο πραγματικός εχθρός». Ο Ρούμπιο ολοκλήρωσε καλώντας σε ταχεία αναστροφή της απόφασης.

Αυτό, ωστόσο, δεν αρκεί. Ο Αλμπανέζε δεν έχει ακόμη επιβεβαιώσει εάν θα συναντηθεί με τον Τραμπ στη σύνοδο της G7. Αν δεν υπάρξει άμεση και δημόσια αναστροφή εκ μέρους της Αυστραλίας, ο Τραμπ πρέπει να καταστήσει σαφές ότι δεν θα υπάρξει συνάντηση, και ότι ο λόγος της αποχής είναι η ηθική ισοδυναμία που αποδίδει η Αυστραλία μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ. Ο αυστραλιανός λαός πρέπει να γνωρίζει ότι η διεστραμμένη επίδειξη ηθικολογίας των ηγετών του θα έχει συνέπειες.

ΠΗΓΗ