Η κατοχική πλευρά έχει ως σημείο αναφοράς, ορόσημο, τη Γενεύη και την άτυπη Πενταμερή που πραγματοποιήθηκε στις 27-29 Απριλίου 2021. Κι αυτό γιατί αυτό σηματοδοτεί για την τουρκική πλευρά, αν κι αυτό έγινε πολύ νωρίτερα, τη στροφή προς τη λύση δυο κρατών. Θεωρείται από την Άγκυρα, το επόμενο και «φυσιολογικό» βήμα μετά το αδιέξοδο στο Κραν Μοντανά, το οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, η ίδια προκάλεσε.

Η τουρκική πλευρά, διά του Ερσίν Τατάρ, έδωσε το μήνυμα αυτό προς την προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Μαρία Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ, που πραγματοποίησε την περασμένη εβδομάδα τις πρώτες της επαφές στο νησί. Το μήνυμα  του πως η προσπάθεια είναι «ένας αγώνας δυο δομών, δυο κρατών», εξηγήθηκε στην αξιωματούχο του ΟΗΕ.

Πηγή του Διεθνούς Οργανισμού ανέφερε πως ο κατοχικός ηγέτης, κατά τη συνάντηση με την κ. Ολγκίν, σε έναν «ατέλειωτο μονόλογο», έδωσε λεπτομέρειες του «οράματος» του. Πέραν από τα γενικά που είπε πως είναι υπέρ των διαπραγματεύσεων, που θα οδηγήσουν σε μια διευθέτηση για το μέλλον τόσο του «τουρκικού λαού της Κύπρου» και του «ελληνοκυπριακού λαού στο νότο», στο διά ταύτα κωδικοποίησε τις θέσεις/ αξιώσεις της κατοχικής πλευράς.

Πρώτο, η τουρκική πλευρά υποστήριξε πως σημείο εκκίνησης είναι η άτυπη πενταμερής, που πραγματοποιήθηκε 27-29 Απριλίου του 2021 στη Γενεύη. Αυτή είναι προφανώς η απάντηση της κατοχικής πλευράς στη θέση για συνέχιση των συνομιλιών από το σημείο που διακόπηκαν στο Κραν Μοντάνα το 2017.  Στη Γενεύη, ως γνωστό ο Ερσίν Τατάρ, κατέθεσε έγγραφο έξι σημείων στο οποίο τονίζεται, μεταξύ άλλων, πως «διαπραγματεύσεις θα επικεντρωθούν στη μελλοντική σχέση μεταξύ των δύο ανεξάρτητων κρατών. Το περιουσιακό, την ασφάλεια, την αναπροσαρμογή των συνόρων, καθώς και στις σχέσεις με την Ε.Ε.» Σημειώνεται στο έγγραφο πως «τα δύο κράτη θα αναγνωρίσουν αμοιβαία το ένα το άλλο και οι τρεις εγγυήτριες χώρες θα τα υποστηρίξουν».

Δεύτερο, επανέλαβε για μια ακόμη φορά ως προϋπόθεση για έναρξη διαπραγματεύσεων την αναγνώριση από την ελληνική πλευρά της κυριαρχικής ισότητας, του ίσου διεθνούς καθεστώτος και τη διασφάλιση των «έμφυτων δικαιωμάτων» των Τουρκοκυπρίων. Αυτό το τελευταίο, με τα «έμφυτα δικαιώματα», αναδεικνύεται και από τρίτους. Όπως για παράδειγμα τους Βρετανούς, που υποστηρίζουν πως οι Ελληνοκύπριοι πρέπει να αναγνωρίσουν τα «έμφυτα δικαιώματα» των Τουρκοκυπρίων, που θα παραπέμπουν στα θέματα της κυριαρχίας των «συνιδρυτών» της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αναφορά σε αυτή την ορολογία (inherent rights) έκανε και  ο  Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών σε έκθεση του. Είναι μια αναφορά που μπορεί να τύχει πολλών ερμηνειών και σίγουρα η τουρκική πλευρά την έχει έτοιμη. Θα είναι τα «έμφυτα δικαιώματα» προπομπός και μια συγκαλυμμένη αναφορά στην κυριαρχική ισότητα; Προφανώς.

Τρίτο, δήλωσε στην κ. Ολγκίν ετοιμότητα να συνεργασθεί στα πλαίσια των Τεχνικών Επιτροπών. Και εξηγά πως μπορεί να γίνει τούτο. Να ενισχυθούν οι Επιτροπές με «δημόσιους υπαλλήλους και από τις δυο πλευρές». Δηλαδή από την Κυπριακή Δημοκρατία και το κατοχικό καθεστώς, την αποσχιστική οντότητα. Η θέση αυτή παραπέμπει στο τουρκικό αφήγημα για συνεργασία των δυο οντοτήτων και τη πλάι- πλάι συνύπαρξη.

Πάντως, βάρος στις Τεχνικές Επιτροπές ( προφανώς ως έχουν σήμερα) θέλει να δώσει και η προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Μαρία Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ, καθώς είναι και ο μόνος «κοινός τόπος», στον οποίον συναντώνται και συζητούν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Κατά βάση θέματα των Τεχνικών Επιτροπών συζητούν και οι δυο διαπραγματευτές.

Τέταρτο, η κατοχική πλευρά επιμένει όπως πριν την έναρξη οποιασδήποτε νέας διαδικασίας διασφαλιστεί το καθεστώς των Τουρκοκυπρίων την επόμενη ημέρα μιας αποτυχίας. Θέλουν να αλλάξει το σημερινό μη αναγνωρισμένο και «απομονωμένο» καθεστώς, όπως αναφέρουν. Αυτό που εν πολλοίς αξιώνει η τουρκική πλευρά είναι να εξασφαλίσει κίνητρο για να αποτύχει το εγχείρημα.

Όπως ο ίδιος ο Ερσίν Τατάρ ανέφερε και δημόσια, κατά τη συνάντηση έχει προβεί σε μια εκτενή ιστορική αναδρομή από το 1960 και εντεύθεν με βασικούς σταθμούς το 1963 και το 1974.

Το «κοινό έδαφος»

Η προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα έχει δηλώσει, όπως και ο Διεθνής Οργανισμός σε κάθε ευκαιρία, ότι η προσπάθεια είναι να εξευρεθεί «κοινό έδαφος». Το ίδιο αναφέρει και η τουρκική πλευρά. Είναι, πάντως, προφανές πως αυτή η προσέγγιση, ανεξαρτήτως προθέσεων, προϋποθέτει μετακίνηση προς τις θέσεις της κατοχικής δύναμης. Κι αυτό επειδή η Λευκωσία υποστηρίζει τις αποφάσεις του ΟΗΕ, αυτό που χαρακτηρίζεται ως συμφωνημένο πλαίσιο, ενώ η τουρκική πλευρά το απορρίπτει επιδιώκοντας λύση δυο κρατών. Πώς μπορεί να βρεθεί «κοινό έδαφος» σε θέσεις, που ξεκινούν από διαφορετικές αφετηρίες; Και η μετακίνηση αυτή δεν θα αφορά μόνο την ελληνική πλευρά αλλά και τα ίδια τα Ηνωμένα Έθνη.  

Η μέθοδος της κ. Ολγκίν

Η απεσταλμένη του ΟΗΕ, κ. Μαρία Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ, όπως φάνηκε στις επαφές της, επιλέγει μια τακτική χαμηλών τόνων και χωρίς να διαφημίζει ιδιαίτερα την αποστολή της. Προβάλλει, ωστόσο, στους συνομιλητές της τι έχει πετύχει στην περίπτωση των προβλημάτων στη χώρα της, της Κολομβίας και θεωρεί πως μπορεί να προχωρήσει και με το Κυπριακό. Με προτροπή των εδώ Οηέδων και με πρόγραμμα δικών τους, η απεσταλμένη συναντήθηκε και με την λεγόμενη κοινωνία των πολιτών! Άκουσε πολλές και διαφορετικές απόψεις ή όχι; Αυτό μόνο ο κ. Στιούαρτ το γνωρίζει και ασφαλώς η ίδια. Η κ. Ολγκίν, όπως αναφέρθηκε, θα παραμείνει, διά συνεργάτη στην περιοχή και αναμένεται πως θα επανέλθει στο νησί σύντομα. Θα ταξιδεύσει, βέβαια, τις επόμενες ημέρες σε Αθήνα, Άγκυρα, Βρυξέλλες και Λονδίνο. Με την επιστροφή της στις ΗΠΑ θα μεταβεί και στην Ουάσινγκτον για επαφές στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Ελλάδα και Τουρκία εξοπλίζονται και οι ΗΠΑ εισπράττουν

Πολύ λόγος γίνεται για τη νέα εποχή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, την ίδια ώρα που γίνεται ένας αγώνας δρόμου για εξοπλισμούς από Αθήνα και Άγκυρα, με τις ΗΠΑ να κερδίζουν πουλώντας όπλα. Εκείνο που παρακολουθήσαμε τις τελευταίες ημέρες είναι να προμηθεύεται η Ελλάδα τα F-35 και η Τουρκία τα F-16. Κι αυτό σε συνεννόηση όλων των επηρεαζόμενων και εμπλεκόμενων. Την ίδια ώρα, η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Βικτώρια Νούλαντ, που είναι ο άνθρωπος των ειδικών αποστολών, μεταβαίνοντας στην Άγκυρα, έριξε περισσότερες γέφυρες προς την κατοχική πλευρά, καθώς ο βασικός στόχος είναι να επαναφέρουν οι Αμερικανοί την Τουρκία στο δυτικό μαντρί. Κι αυτό θα γίνει με τον γνωστό τρόπο του κατευνασμού. Τούτο το γνωρίζουν οι Τούρκοι και το αξιοποιούν πλήρως.

Η κ. Νούλαντ, που σε αυτό το ταξίδι δεν ασχολήθηκε ως φαίνεται με την Κύπρο, είπε στο CNN Turk πως «εάν λύσουμε το θέμα των S-400, θα χαρούμε να χαρούμε να επαναφέρουμε την Τουρκία στην οικογένεια των F-35. Κι όταν το λύσουμε το θέμα αυτό, πρέπει να φροντίσουμε η Τουρκία να διαθέτει ισχυρή αντιαεροπορική άμυνα»!

Κι όλα αυτά ενώ στο κογκρέσο έχει σταλεί επιστολή από τον υπουργό Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, ότι τα F-16 δεν θα χρησιμοποιηθούν από την Τουρκία εναντίον της Ελλάδος, η Άγκυρα το διαψεύδει. Επιστολή έχει σταλεί προφανώς από τον αρχηγό του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το θέμα πως αυτή δεν πρόκειται να δεσμεύσει την κατοχική δύναμη, που τέτοιες συνεννοήσεις, εάν υπήρξαν, τις ξεχνά. Παθαίνει αμνησία!

Πάντως, ο Μάϊκλ Ρούμπιν, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο American Enterprise και διευθυντής Middle East Forum, σε άρθρο του ( Καθημερινή Αθηνών), έθεσε ένα ερώτημα προς συγκεκριμένους αποδέκτες: «Η ελληνική και η κυπριακή κυβέρνηση θα μπορούσαν επομένως να υποστηρίξουν στο Κογκρέσο ότι εάν ο Μπάιντεν επιθυμεί έγκριση για την πώληση των F-16, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να συνδέσουν την παράδοση των αεροσκαφών με την απόσυρση των τουρκικών δυνάμεων από την κατεχόμενη βόρεια Κύπρο. Η Τουρκία θέλει 40 μαχητικά αεροσκάφη και διαθέτει 40.000 στρατιώτες κατοχής στο νησί. Γιατί να μη νομοθετηθεί ότι μπορεί να παραλάβει 20 F-16 όταν αποσύρει τα στρατεύματά της και τα άλλα 20 όταν επαναπατρίσει τους 250.000 Τούρκους που έχουν εγκατασταθεί στο νησί, καθιστώντας τους γηγενείς Κύπριους μουσουλμάνους μειονότητα σε μια ζώνη που ο τουρκικός στρατός υποτίθεται ότι δημιούργησε για την προστασία τους»

Φιλελεύθερος