Ένα ήσυχο βράδυ στο Ισραήλ, πριν από 12 χρόνια, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου εμφανίστηκε στο Eretz Nehederet, το αντίστοιχο του Saturday Night Live στο Ισραήλ. Όταν ολοκληρώθηκε το ψυχαγωγικό κομμάτι της εκπομπής, προέκυψε ένα σοβαρό ερώτημα : «Πώς νομίζετε ότι ο κόσμος θα θυμάται την πρωθυπουργία σας ;» Ο Νετανιάχου απάντησε σύντομα: «Ως προστάτης της ασφάλειας του Ισραήλ».
Αυτή ήταν η κληρονομιά που επιθυμούσε ο Νετανιάχου. Ήταν το ανταγωνιστικό του πλεονέκτημα έναντι των πολιτικών αντιπάλων, εξασφαλίζοντάς του έξι θητείες που εκτείνονται από την προηγούμενη χιλιετία. Και θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι αυτό του επέτρεψε να αντέξει κρίσεις μετά από κρίσεις που θα ήταν καταστροφικές για οποιονδήποτε άλλο ηγέτη. Πάνω απ’ όλα, οι επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023.
Η κύρια απειλή που εντόπισε ο Νετανιάχου ήταν σαφής: το Ιράν, η σιιτική δύναμη που περικυκλώνει το Ισραήλ μέσω των αντιπροσώπων της, της Χαμάς και της Χεζμπολάχ, και έχει την πρόθεση να καταστρέψει το εβραϊκό κράτος μια για πάντα μέσω των πυρηνικών του φιλοδοξιών. Ένας τρόπος να ερμηνεύσει κανείς τα τελευταία 30 χρόνια στη Μέση Ανατολή είναι ως μονομαχία μεταξύ του Νετανιάχου και του ανώτατου ηγέτη του Ιράν Αλί Χαμενεΐ – δύο ριζικά διαφορετικές προσωπικότητες. Η μία, ένας κοσμικός, ελίτ, μορφωμένος ηγέτης με άψογα αγγλικά. ο άλλος, ένας θρησκευτικός φανατικός από φτωχό υπόβαθρο που δεν ταξιδεύει στο εξωτερικό.
Ο στόχος του Νετανιάχου ήταν να καταστρέψει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Ο στόχος του Χαμενεΐ ήταν να καταστρέψει το Ισραήλ, και μεγάλο μέρος της ιστορίας της Μέσης Ανατολής του 21ου αιώνα περιστράφηκε γύρω από την αντιπαράθεση τους.
Ο Νετανιάχου λειτουργεί με βαθιά ιστορική επίγνωση των υπαρξιακών κινδύνων που αντιμετωπίζει ο εβραϊκός λαός. Το 2009, πήρα συνέντευξη από τον Νετανιάχου μαζί με τον πατέρα του, τον καθηγητή Μπενζιόν Νετανιάχου. Ο ηλικιωμένος ιστορικός, σχεδόν ενός αιώνα τότε, είπε δίπλα στον γιο του : «Οι άνθρωποι νομίζουν ότι το Ολοκαύτωμα τελείωσε. Δεν έχει τελειώσει. Συνεχίζεται συνεχώς». Εννοούσε ότι η πρόθεση εξάλειψης των Εβραίων δεν είχε ποτέ εξαφανιστεί. Η μόνη διαφορά ήταν οι αμυντικές ικανότητες του Ισραήλ, που συμβολίζονται από τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις (IDF). Το Ισραήλ μπορεί να διασχιστεί από την ανατολή στη δύση σε 50 λεπτά. Μία ή δύο πυρηνικές βόμβες θα το κατέστρεφαν – αυτό ήταν το «δεύτερο Ολοκαύτωμα» που φοβόνταν ο πατέρας και ο γιος του Νετανιάχου.
Και έτσι η αποστολή ζωής του Νετανιάχου έγινε η αποσυναρμολόγηση των πυρηνικών φιλοδοξιών του Ιράν. Με την πάροδο των ετών, σε συναντήσεις με προέδρους των ΗΠΑ, ο νυν πρόεδρος έθετε το παλαιστινιακό ζήτημα, ενώ ο Νετανιάχου επικεντρωνόταν στην ιρανική απειλή. Ο Μεναχέμ Μπέγκιν κατέστρεψε τον πυρηνικό αντιδραστήρα του Ιράκ το 1981, ο Εχούντ Ολμέρτ έκανε το ίδιο στον αντιδραστήρα της Συρίας το 2007 και ο Νετανιάχου ορκίστηκε να κάνει το ίδιο και με το Ιράν.
Ωστόσο, παρά τις αρκετές σχεδόν απόπειρες, αυτή η υπόσχεση δεν τηρήθηκε. Το στρατιωτικό κατεστημένο του Ισραήλ μπλόκαρε επανειλημμένα τις σχεδιαζόμενες επιθέσεις του Νετανιάχου στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, το 2010, το 2011 και το 2012, αφήνοντας πολλούς πεπεισμένους ότι αυτό δεν θα συνέβαινε ποτέ. Και οι Αμερικανοί πρόεδροι, δηλαδή ο Μπαράκ Ομπάμα, με την υποστήριξη του αμερικανικού αμυντικού κατεστημένου, δεν επέτρεπαν ισραηλινό πλήγμα.
Πριν από την πιο πρόσφατη εκλογική του νίκη, τον Σεπτέμβριο του 2022, ο Νετανιάχου μου υποσχέθηκε ότι αυτή τη φορά θα ήταν διαφορετική. Παρατηρώντας τον σκεπτικισμό μου, διευκρίνισε: «Αυτή τη φορά, δεν είμαι ένας 60χρονος με μια θητεία πίσω μου που αντιμετωπίζει ένα στρατιωτικό κατεστημένο, αλλά ένας 73χρονος με μια ακόμη δεκαετία εμπειρίας. Αυτή τη φορά, κανείς δεν θα με σταματήσει».
Αρχικά, η τελευταία του θητεία έμοιαζε με την ιστορία να επαναλαμβάνεται: πολλά λόγια, λίγη δράση. Η δικαστική μεταρρύθμιση παρέλυσε τη χώρα και ο Πρόεδρος Μπάιντεν δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον να υποστηρίξει μια επίθεση στο Ιράν. Αλλά υπήρχε και ένας άλλος λόγος: η πολιτική εθνικής ασφάλειας του Νετανιάχου ήταν εγγενώς αποφεύγουσα το ρίσκο. Απέφυγε την αντιπαράθεση καθώς η Χεζμπολάχ συγκέντρωσε 150.000 πυραύλους και ανέχτηκε τον τρομοκρατικό στρατό της Χαμάς στη Γάζα, απέφυγε με υπερηφάνεια να ανακαταλάβει τη Λωρίδα και παρέμεινε παθητική όταν η Χεζμπολάχ έστησε σκηνές σε κυρίαρχο ισραηλινό έδαφος το 2023.
Έπειτα ήρθε η 7η Οκτωβρίου 2023 – μια μέρα που, τραγικά, ο Χαμενεΐ φάνηκε να έχει ξεπεράσει τον Νετανιάχου. Ενώ ο Νετανιάχου προσπαθούσε να εξουδετερώσει, μακριά από τα σύνορα του Ισραήλ, την πυρηνική απειλή του Ιράν, χιλιάδες τρομοκράτες που υποστηρίζονταν από το Ιράν εισέβαλαν στο Ισραήλ με φορτηγά και AK-47. Η σφαγή της 7ης Οκτωβρίου ήταν η χειρότερη επίθεση εναντίον Εβραίων από το Ολοκαύτωμα, που καταγράφηκε υπό την επίβλεψη ενός άνδρα που ορκίστηκε να αποτρέψει ακριβώς αυτό.
Ο Νετανιάχου είχε παρερμηνεύσει τη στρατηγική του Ιράν : Ο στόχος της Τεχεράνης, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, δεν ήταν η καταστροφή του Ισραήλ μέσω πυρηνικών όπλων, αλλά ο στραγγαλισμός του μέσω μονάδων κομάντο, πυραύλων και drones κατά μήκος των συνόρων του.
Αυτό το πλήγμα ήταν καταστροφικό για το Ισραήλ, την κληρονομιά του Νετανιάχου και το πολιτικό του μέλλον. Ο κ. Security αποκαλύφθηκε. Διέγνωσε σωστά το Ιράν ως υπαρξιακή απειλή, αλλά απέτυχε δραματικά στην περιγραφή της λύσης.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του πρώτου έτους του πολέμου, το Ιράν φαινόταν ανοδικό και το Ισραήλ φαινόταν ηττημένο. Αλλά μια αξιοσημείωτη αλλαγή συνέβη τον περασμένο Σεπτέμβριο. Ο Νετανιάχου, ιστορικά απρόθυμος να ρισκάρει, άρχισε να παίρνει σημαντικά ρίσκα: δολοφονώντας τον ηγέτη της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, πυροδοτώντας χιλιάδες εκρηκτικά βαθιά στον Λίβανο, καταλαμβάνοντας τμήματα της Συρίας, ακόμη και χτυπώντας την Υεμένη.
Αμέσως μετά τις 7 Οκτωβρίου, δήλωσε: «Θα αναδιαμορφώσουμε τη Μέση Ανατολή». Στρατιωτικά και πολιτικά, δεν είχε άλλη επιλογή. Για να αποφύγει να καταγραφεί ως ο αρχιτέκτονας της ήττας, χρειαζόταν επειγόντως να επαναπροσδιορίσει την κληρονομιά του.
Γιατί το Ισραήλ Χτυπάει Τώρα το Ιράν
Ωστόσο, το «κεφάλι του χταποδιού» – το ίδιο το Ιράν – παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό ανέγγιχτο μέχρι χθες. Κάποιος μπορεί μόνο να φανταστεί τις σκέψεις του Νετανιάχου αυτή την εβδομάδα, λίγες ώρες πριν από το χτύπημα, ενώ διαχειριζόταν μια πολιτική κρίση που παραλίγο να ρίξει την κυβέρνησή του. Δεν μπορούσε να μοιραστεί αυτό που ήταν επικείμενο. Ίσως αυτή η αναταραχή νανούρισε την ηγεσία του Ιράν σε εφησυχασμό, κάνοντας το λάθος που είχαν κάνει προηγουμένως οι εγχώριοι αντίπαλοι του Νετανιάχου : νομίζοντας ότι είχε τελειώσει.
Αλλά η 7η Οκτωβρίου 2023 άνοιξε το δρόμο για την 13η Ιουνίου 2025. Προηγουμένως, η κύρια ανησυχία στο Ισραήλ ήταν ότι η επίθεση στο Ιράν θα προκαλούσε καταστροφικά αντίποινα από τη Χεζμπολάχ και τη Χαμάς.
Αλλά με την εξουδετέρωση και των δύο πλέον, ένα χτύπημα στο Ιράν δεν θα πυροδοτούσε έναν περιφερειακό πόλεμο – θα του έβαζε τέλος. Αυτό που ξεκίνησε με φορτηγά που επιτέθηκαν σε κιμπούτς ολοκληρώθηκε με 200 μαχητικά αεροσκάφη πάνω από τους ουρανούς της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Σύμφωνα με πηγές στην ισραηλινή κυβέρνηση, τα σχέδια για αυτό το χτύπημα αναπτύχθηκαν τον Νοέμβριο, όταν, μετά την εκλογή Τραμπ και λίγο πριν από την κατάπαυση του πυρός στον Λίβανο, ο Νετανιάχου υπέγραψε γραπτή οδηγία για την προώθηση του σχεδίου που τέθηκε σε εφαρμογή νωρίς το πρωί της 13ης Ιουνίου.
Αυτό σηματοδότησε την κορύφωση μιας πολυετούς διαδικασίας που αφορούσε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και την έναρξη μιας επιχειρησιακής φάσης που ολοκληρώθηκε εν μία νυκτί.
Η κύρια αποστολή ήταν να πειστούν οι Ηνωμένες Πολιτείες να επιτρέψουν το χτύπημα. Μετά από μήνες προσπαθειών με επικεφαλής τον Νετανιάχου και τον Ισραηλινό υπουργό στρατηγικών υποθέσεων Ρον Ντέρμερ – συμπεριλαμβανομένων προηγουμένως άγνωστων συναντήσεων – δόθηκε το πράσινο φως. Η θέση των ΗΠΑ κυμαινόταν μεταξύ «επιτρέποντας» και «υποστηρίζοντας».
Σε συναντήσεις μεταξύ Νετανιάχου και Τραμπ, ο πρωθυπουργός είπε στον πρόεδρο : «Η έκπληξη είναι η επιτυχία», σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν το θέμα.
Ωστόσο, οι διαρροές και η υπερβολική φλυαρία σχεδόν έθεσε σε κίνδυνο την επιχείρηση. Πολλές πληροφορίες διέρρευσαν, αλλά τελικά ελήφθη η απόφαση να προχωρήσει.
Τελικά, Ισραηλινοί πολιτικοί από όλο το πολιτικό φάσμα υποστήριξαν την απόφαση που ελήφθη την περασμένη Δευτέρα. Οι ηγέτες των κομμάτων Haredi (εκτός από τον Aryeh Deri) δεν γνώριζαν την προγραμματισμένη επίθεση, ενώ απειλούσαν να ρίξουν την κυβέρνηση. Ωστόσο, ο Yuli Edelstein, πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων και άμυνας της Κνεσέτ, ενημερώθηκε για τις εξελίξεις, κάτι που βοήθησε στην επίτευξη συμβιβασμού – καθώς γνώριζε τι επρόκειτο να συμβεί τις επόμενες 24 ώρες.
Στις 13 Ιουνίου 2021, ο Νετανιάχου φαινόταν πολιτικά τελειωμένος όταν οι αντίπαλοί του, Naftali Bennett και Yair Lapid, σχημάτισαν κυβέρνηση, υποβιβάζοντάς τον στην αντιπολίτευση. Ακριβώς τέσσερα χρόνια αργότερα, έφτασε η στιγμή που είχε προετοιμάσει για όλη του τη ζωή. Αυτές είναι οι μέρες που θα καθορίσουν την κληρονομιά του.
ΠΗΓΗ: The Free Press
Μετάφραση: Μπάμπης Γεωργίου Πετράκης
