Οι τρέχουσες διαδηλώσεις αντιπροσωπεύουν μια κρίσιμη συγκυρία για το Πακιστάν. Ενώ η άμεση εστίαση είναι στον Imran Khan και το κόμμα του, το υποκείμενο ζήτημα είναι η ανισορροπία δυνάμεων μεταξύ των πολιτικών θεσμών και του στρατού.

Η σκληρή απάντηση στις ειρηνικές διαδηλώσεις χρησιμεύει μόνο για να βαθύνει το χάσμα μεταξύ του κράτους και των πολιτών του, ωθώντας τη χώρα περαιτέρω προς τη δυσλειτουργία.

Του A. Shafaq*

Η συνεχιζόμενη πολιτική κρίση στο Πακιστάν ανέδειξε για άλλη μια φορά τις βαριές τακτικές του κράτους εναντίον των πολιτών του. Καθώς οι ειρηνικοί διαδηλωτές απαιτούν λογοδοσία από την εγκατάσταση και την απελευθέρωση του πρώην πρωθυπουργού Imran Khan, η πακιστανική κυβέρνηση και ο στρατός εξαπέλυσαν ένα κύμα κατασταλτικών μέτρων που απειλούν τους δημοκρατικούς κανόνες και τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτό το εκτυλισσόμενο έπος υπογραμμίζει την ευθραυστότητα της αστικής διακυβέρνησης σε ένα έθνος όπου οι αγώνες για την εξουσία κυριαρχούνται εδώ και καιρό από τον στρατό και τις εδραιωμένες πολιτικές ελίτ.

Η τελευταία σύγκρουση εκτυλίχθηκε στο Ισλαμαμπάντ, όπου χιλιάδες υποστηρικτές του κόμματος Tehreek-e-Insaf (PTI) του Πακιστάν του Imran Khan είχαν συγκεντρωθεί για να απαιτήσουν την απελευθέρωσή του και να διαμαρτυρηθούν για την κλοπή της εντολής. Σε μια σαρωτική επιδρομή αργά τη νύχτα στις 26 Νοεμβρίου, οι δυνάμεις ασφαλείας διέλυσαν τους διαδηλωτές με ανησυχητική δύναμη. Οι αναφορές αναφέρουν ότι περισσότεροι από 500 διαδηλωτές συνελήφθησαν, με αστυνομικές και παραστρατιωτικές δυνάμεις να περιπολούν την πόλη για να συλλάβουν όσους κατάφεραν να ξεφύγουν από την αρχική καταστολή.

Η απάντηση της κυβέρνησης ξεπέρασε τις απλές συλλήψεις. Το Ισλαμαμπάντ έχει ουσιαστικά αποκλειστεί, με τους δρόμους αποκλεισμένους από εμπορευματοκιβώτια, τις υπηρεσίες κινητού Διαδικτύου να έχουν ανασταλεί και οι δημόσιες συγκεντρώσεις να έχουν απαγορευτεί για δύο μήνες. Οι διαδηλωτές, αποφασισμένοι να φτάσουν στην πρωτεύουσα από προπύργια του PTI, όπως η Khyber Pakhtunkhwa, αντιμετώπισαν βίαιη καταστολή, συμπεριλαμβανομένων καταγγελιών για πυρά από την αστυνομία. Αυτή η δρακόντεια απάντηση υπογραμμίζει μια συστηματική προσπάθεια καταστολής της διαφωνίας και φίμωσης των φωνών της αντιπολίτευσης.

Στο επίκεντρο των διαδηλώσεων βρίσκεται το αίτημα για την απελευθέρωση του Imran Khan, ο οποίος έχει φυλακιστεί με πολλαπλές κατηγορίες που ευρέως θεωρούνται ως πολιτικά υποκινούμενες. Η εκδίωξη του Khan με ψηφοφορία μομφής το 2022, ο επακόλουθος αποκλεισμός του από τις εκλογές και η εμπλοκή του σε περισσότερες από 150 νομικές υποθέσεις έχουν εγείρει ερωτήματα σχετικά με την αμεροληψία της δικαιοσύνης του Πακιστάν και την ακεραιότητα των δημοκρατικών θεσμών του.

Οι υποστηρικτές του PTI θεωρούν αυτές τις ενέργειες ως μέρος μιας ευρύτερης συνωμοσίας για να διαλύσουν το κόμμα τους και να αποτρέψουν την επιστροφή του Χαν στην εξουσία. Τα παράπονά τους εκτείνονται πέρα ​​από τη φυλάκισή του για να συμπεριλάβουν ισχυρισμούς για εκλογική νοθεία στις κάλπες του Φεβρουαρίου 2024 και συνταγματικές τροποποιήσεις που έχουν διευρύνει τον κυβερνητικό έλεγχο στο δικαστικό σώμα. Για πολλούς, οι διαμαρτυρίες δεν αφορούν μόνο τον Khan αλλά για την ευρύτερη διάβρωση της δημοκρατίας στο Πακιστάν.

Η μεγάλη επιρροή του στρατού στην πολιτική του Πακιστάν είναι ένα κρίσιμο σκηνικό για την τρέχουσα αναταραχή. Ιστορικά, οι ένοπλες δυνάμεις διαδραμάτισαν κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση του πολιτικού τοπίου της χώρας, υπονομεύοντας συχνά τις πολιτικές κυβερνήσεις για να διατηρήσουν την εξουσία τους. Η ανάδειξη του Khan ως λαϊκιστή ηγέτη που αμφισβητούσε αυτό το status quo τον έκανε στόχο του κατεστημένου.

Από την ανατροπή του, ο στρατός έχει κατηγορηθεί για ενορχήστρωση ενός «ήπιου πραξικοπήματος» υποστηρίζοντας την τρέχουσα κυβέρνηση υπό την ηγεσία του πρωθυπουργού Σεχμπάζ Σαρίφ. Το αστικό πρόσωπο αυτού του υβριδικού καθεστώτος περιόρισε επιθετικά τις δημοκρατικές ελευθερίες, τροποποίησε το σύνταγμα για να εδραιώσει την εξουσία και κατέστειλε τις φωνές που διαφωνούν. Η επιλεκτική χρήση των νόμων για την εξάρθρωση του PTI και η στοχευμένη σύλληψη των ηγετών του αποτελούν παράδειγμα της έκτασης στην οποία το κατεστημένο είναι διατεθειμένο να προχωρήσει για να διατηρήσει την εξουσία του.

Η τρέχουσα κατάσταση στο Πακιστάν έχει εντυπωσιακές ομοιότητες με άλλες περιπτώσεις στρατιωτικής επέμβασης στην πολιτική πολιτική σε όλο τον κόσμο. Η αιγυπτιακή επανάσταση του 2011, η οποία αρχικά υποσχέθηκε δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις, είδε τελικά την εξουσία να επανέλθει στον στρατό υπό τον Abd el-Fattah el-Sisi. Το αιγυπτιακό παράδειγμα χρησιμεύει ως προειδοποιητική ιστορία, καταδεικνύοντας πώς η καταστολή των φωνών των πολιτών και η κυριαρχία των κρατικών θεσμών μπορεί να εκτροχιάσει τις δημοκρατικές φιλοδοξίες.

Στο Πακιστάν, το κεντρικό ερώτημα παραμένει: ποιος ασκεί την εξουσία και με ποιον σκοπό; Η απάντηση έχει βαθιές επιπτώσεις για το μέλλον της χώρας. Εάν η τρέχουσα τροχιά συνεχιστεί, με τον στρατό να σφετερίζεται την πολιτική εξουσία και να καταπατούνται οι δημοκρατικοί κανόνες, το Πακιστάν κινδυνεύει να γίνει ψευδοδημοκρατία – ένα σύστημα που διατηρεί την πρόσοψη της πολιτικής διακυβέρνησης αλλά ουσιαστικά ελέγχεται από μη εκλεγμένες δυνάμεις.

Η αποκατάσταση της δημοκρατικής νομιμότητας είναι απαραίτητη για την επίλυση της πολιτικής κρίσης του Πακιστάν. Αυτό απαιτεί αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της αναταραχής, συμπεριλαμβανομένης της απελευθέρωσης πολιτικών κρατουμένων, της ανατροπής αμφιλεγόμενων συνταγματικών τροποποιήσεων και της διεξαγωγής ελεύθερων και δίκαιων εκλογών. Χωρίς αυτά τα βήματα, η δημόσια δυσαρέσκεια θα συνεχίσει να σιγοβράζει, ενδεχομένως να ξεσπάσει σε πιο εκτεταμένη αστάθεια.

Οι τρέχουσες διαδηλώσεις αντιπροσωπεύουν μια κρίσιμη συγκυρία για το Πακιστάν. Ενώ η άμεση εστίαση είναι στον Imran Khan και το κόμμα του, το υποκείμενο ζήτημα είναι η ανισορροπία δυνάμεων μεταξύ των πολιτικών θεσμών και του στρατού. Η σκληρή απάντηση στις ειρηνικές διαδηλώσεις χρησιμεύει μόνο για να βαθύνει το χάσμα μεταξύ του κράτους και των πολιτών του, ωθώντας τη χώρα περαιτέρω προς τη δυσλειτουργία.

*Ο A. Shafaq είναι ψευδώνυμο ερευνητή και λέκτορα σε ένα από τα ιδιωτικά πανεπιστήμια της Καμπούλ.

ΠΗΓΗ: Afghan Diaspora Network