Ο Σημιτισμός αποτέλεσε την ελληνική έκφραση ενός πολιτικοιδεολογικού ρεύματος το οποίο διατυπώθηκε θεωρητικά από τον καθηγητή του London School of Economics Άντονι Γκίντενς με το βιβλίο του «ο Τρίτος Δρόμος» και επιχειρήθηκε να εφαρμοσθεί στη Βρετανία από τον Τόνυ Μπλέρ, στις ΗΠΑ από τον Κλίντον, στην Ιταλία από τον Ντ Αλέμα, στη Γερμανία από τον Σρέντερ και στην Ελλάδα από τον Σημίτη. Ήταν στην ουσία ένα ακόμη πλαίσιο με θεωρητικές καρικατούρες για την απομάκρυνση, ακόμη, περισσότερο και από την σοσιαλδημοκρατία, από αυτό που συνιστούσε μέχρι τότε αριστερά.

Η αχαριστία του σημιτικού ρεύματος ήταν ότι επέδραμε στο Κίνημα και στην κοινωνία με όρους κατακτητή.

Γράφει ο Παντελής Σαββίδης

Παρά τις οχλήσεις που δέχθηκα απέφυγα να γράψω αρνητικά σχόλια για τον πρώην πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη που πέθανε χθες. Και θα συνεχίσω να το κάνω. Έχω εμμονές με ορισμένες αρχές που μου διαμορφώθηκαν κατά τα γυμνασιακά χρόνια, όπως η προσέγγιση του νεκρού αδελφού από την Αντιγόνη. Γι αυτό επιμένω πως είναι έγκλημα η εξάλειψη της κλασικής παιδείας από την εκπαίδευση. Κλασικό γυμνάσιο τελείωσα, παρά τον προσανατολισμό μου προς τις φυσικές επιστήμες.

Μια επιφανειακή αναφορά, όμως, στο τι πρέσβευε ο Σημίτης δεν είναι ασέβεια στη στιγμή. Άλλωστε και ο ίδιος και οι οπαδοί του επαίρονται για την ιδεολογία τους.

Μια μικρή λεπτομέρεια: στη Θεσσαλονίκη ήμουν, αν όχι το πρώτο, από τα πρώτα θύματα της σημιτικής επέλασης. Αλλά αυτό, πλέον, δεν επηρεάζει την κρίση μου. Δεν θα γράψω πολλά.

Ο Σημιτισμός αποτέλεσε την ελληνική έκφραση ενός πολιτικοιδεολογικού ρεύματος το οποίο διατυπώθηκε θεωρητικά από τον καθηγητή του London School of Economics Άντονι Γκίντενς με το βιβλίο του «ο Τρίτος Δρόμος» και επιχειρήθηκε να εφαρμοσθεί στη Βρετανία από τον Τόνυ Μπλέρ, στις ΗΠΑ από τον Κλίντον, στην Ιταλία από τον Ντ Αλέμα, στη Γερμανία από τον Σρέντερ και στην Ελλάδα από τον Σημίτη. Ήταν στην ουσία ένα ακόμη πλαίσιο με θεωρητικές καρικατούρες για την απομάκρυνση, ακόμη, περισσότερο και από την σοσιαλδημοκρατία, από αυτό που συνιστούσε μέχρι τότε αριστερά.

Για κόμματα όπως το ιταλικό PCI (το PSI εξέλειπε) ή το ελληνικό ΠΑΣΟΚ δεν ήταν εύκολο, τότε, να αποκλίνουν από τις αρχές τους. Η κοινωνική τους σύνθεση και οι ιδεολογικοπολιτικές αναφορές τους περιείχαν και λίγο Μάρξ. Ο Ανδρέας ξέφευγε από την πίεση των Μαρξιστών του κόμματός του λέγοντας κατά καιρούς πως το ΠΑΣΟΚ δεν απορρίπτει τον μαρξισμό αλλά τον δέχεται ως μέθοδο ανάλυσης. Ακόμη και ο πιο φιλελεύθερος οικονομολόγος, σήμερα, δεν θα απέρριπτε τον μαρξισμό ως μέθοδο ανάλυσης.

Η κριτική που γίνεται στην Ελλάδα για το δίδυμο Ανδρέας και Σημίτης διακρίνεται από μια ρηχότητα, αν δεν αποτελεί σκοπιμότητα. Το κυρίαρχο μοτίβο από χθες είναι ότι ο Σημίτης άλλαξε στο ΠΑΣΟΚ τον λαϊκισμό του Ανδρέα Παπανδρέου.

Ο Παπανδρέου εξέφρασε άλλα κοινωνικά στρώματα, άλλης εποχής, από αυτά που εξέφρασε ο Σημίτης. Ο Παπανδρέου εξέφρασε τα περιθωριοποιημένα κοινωνικά στρώματα που ηττήθηκαν πολιτικά και κοινωνικά από τη δεκαετία του 40. Και τα έβαλε στο πολιτικό και κοινωνικό προσκήνιο συγκρουόμενος με μια ισχυρή μετεμφυλιακή δεξιά που ήλεγχε τα πάντα.

Ο Σημίτης εξέφρασε τους ίδιους αυτούς ανθρώπους αλλά μεταλλαγμένους. Είχαν κερδίσει την εξουσία και την εκμεταλλεύτηκαν. Την εκμεταλλεύτηκαν όπως η δεξιά τις προηγούμενες δεκαετίες διότι αυτό ήταν το εξουσιαστικό πρότυπο στην Ελλάδα. Όποιος κερδίσει τα παίρνει όλα.

Όταν ο Ανδρέας διεκδίκησε την εξουσία την διεκδίκησε με όρους ιδεολογικής και πολιτικής μειοψηφίας. Όταν ο Σημίτης την παρέλαβε-δεν την κέρδσε- την παρέλαβε με όρους πολιτικοϊδεολογικής κυριαρχίας και ηγεμονίας. Η διαφορά είναι τεράστια.

Η αχαριστία του σημιτικού ρεύματος ήταν ότι επέδραμε στο Κίνημα και στην κοινωνία με όρους κατακτητή. Και είχε μαζί του όλα τα μίντια της εποχής, όπως σήμερα ο κ. Μητσοτάκης. Φέρθηκε προσβλητικά, αχάριστα, εγωϊστικά και απορριπτικά προς τον πολιτικό ηγέτη που διαμόρφωσε και κέρδισε τους όρους της μετέπειτα σημιτικής ηγεμονίας. Ούτε έναν καλό λόγο για τον άνθρωπο που τους οδήγησε στην εξουσία. Αυτή είναι μια πολιτικοηθική διάσταση που δεν πρέπει να περνά απαρατήρητη.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά όταν είπα, τότε, σε κάποιον σημιτικό ότι μπορεί να χάσουν την Κεντρική Επιτροπή μου απάντησε πως θα καθαρίσει Το Βήμα. Και, πράγματι, καθάρισε. Μέχρι και οι δημοσιογραφικές ενώσεις συνέβαλαν, τότε, στην άνοδο του Σημίτη. Γνωρίζω καλά το παρασκήνιο της κήρυξης απεργίας όταν ο Άκης θα εκπροσωπούσε τον αδύναμο Ανδρέα στην Σύνοδο Κορυφής της Μαδρίτης. Δεν υπήρχε κανένας λόγος απεργίας και τα αιτήματα που διατυπώθηκαν μύριζαν ναφθαλίνη. Για να μην φανεί ο Άκης στις οθόνες και κερδίσει πόντους στην μάχη της διαδοχής οι Ενώσεις απήργησαν ακριβώς, τις ημέρες της Συνόδου. Το σύστημα είχε αναλάβει τον ρόλο του.

Ο σημιτισμός ήταν που έθεσε και τις αποδομητικές βάσεις που βιώνουμε σήμερα καθώς και την εγκατάλειψη της ιδέας δημιουργίας ισχυρής αποτρεπτικής δύναμης. Το ό,τι επι ημερών Σημίτη αγοράσθηκαν εξοπλισμοί μικρή σχέση έχει με την αποτροπή. Τα μέσα δεν αρκούν. Αποτροπή είναι, κυρίως, η αποφασιστικότητα. Αυτό άρχισε να υποχωρεί.

Και επειδή σας κούρασα δύο λόγια για τα σημαντικότερα πεπραγμένα που του αποδίδουν. Δεν είναι δύο. Είναι ένα. Μόνο η ΟΝΕ. Η Κύπρος μπήκε στην Ε.Ε. επι Σημίτη αλλά την έβαλε η κυπριακή επιμονή, όχι η πολιτική επιλογή Σημίτη. Ο Παναγιώτης Ήφαιστος μου έστειλε πληθώρα στοιχείων που δείχνουν την επίμονη κυπριακή παρότρυνση προς την Αθήνα, με την Αθήνα να αδιαφορεί. Και η δουλειά στο τέλος έγινε από τον Γιάννο Κρανιδιώτη.

Η ΟΝΕ ήταν έργο της, τότε, ελληνικής ολιγαρχίας το οποίο συντόνισε ένας αστός. Ο Χρήστος Λαμπράκης. Ο Σημίτης ήταν ο εκφραστής του.

Και η ένταξη στην Ε.Ε. και η ένταξη στην ΟΝΕ με βρήκαν, και συνεχίζουν να με βρίσκουν σύμφωνο.

Χωρίς την Ε.Ε. δεν είμαι σίγουρος πως σήμερα θα υπήρχε η Ελλάδα. Για την ΟΝΕ εκείνο που με έπεισε είναι ότι δεν θα μπορούσαν να βυσσοδομήσουν και να κερδοσκοπήσουν κατά του νομίσματος οι ολιγάρχες με διάφορες υποτιμήσεις του ελέγχοντας ασθενείς κυβερνήσεις. Αν η Ελλάδα ήταν σοβαρό κράτος (προσωπικά πιστεύω πως δεν είναι ούτε καν κράτος) θα μπορούσα να δω και άλλες εναλλακτικές. Η Ελλάδα ως κράτος δεν υφίσταται.

Ο αποδομητισμός ως κυρίαρχο πολιτικό ρεύμα έχει συμβάλλει τα μέγιστα σ αυτό.

Ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα σκεπάσει τον πρώην πρωθυπουργό. Σε σχέση με ό,τι ακολούθησε η παρουσία του ήταν αξιοσημείωτη.

Τον αποχαιρετώ με σεβασμό. Οι διαφορές είναι στοιχείο της κοινωνικής και πολιτικής μας συνύπαρξης.